Nhà
báo Thụy Điển: Sẽ không có đồng
thuận Việt-Trung về Biển Đông
Thu Hằng Việt
Nam ra Sách Trắng Quốc Pḥng nhấn mạnh đến
Biển Đông
Trọng Thành |
Không quân Trung Quốc luyện tập bắn đạn
thật ở Biển Đông. Ảnh do báo Japan Times
chụp lại trên truyền h́nh Trung Quốc ngày
29/09/2018.Capture d'image www.japantimes.co.jp Trên trang
Asia Times ngày 15/11/2019, nhà
báo Bertil Lintner nhận định : “Việt
Nam và Trung Quốc sẽ không bao giờ đồng
thuận về Biển Đông”.
Những lư do được nhà báo Thụy Điển
đưa ra, có thể được tóm lược
trong bốn ư chính, nhấn mạnh
đến thái độ coi thường luật pháp
quốc tế, thiếu trung thực của Trung
Quốc, cũng như hành vi cậy lớn ăn
hiếp các nước nhỏ trong vùng. UNCLOS
1982 : Trung Quốc kư nhưng từ chối áp dụng Lư do đầu
tiên là bất đồng về việc áp dụng
luật pháp quốc tế, cụ thể là Công Ước Liên Hiệp Quốc về Luật
Biển, mà cả Việt Nam và Trung Quốc cùng kư. Trong hội
thảo quốc tế về Biển Đông lần
thứ 11, với chủ đề “Hợp
tác v́ An ninh và Phát triển khu vực”, diễn
ra tại Hà Nội ngày 06-07/11/2019, thứ
trưởng Ngoại Giao Việt Nam Lê Hoài Trung cho
rằng những xung đột gần đây ở băi
Tư Chính, thuộc vùng đặc quyền kinh tế
Việt Nam, cần được giải quyết theo Công
Ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển.
Hà Nội không loại trừ khả năng đưa
vụ việc ra Ṭa Trọng Tài Thường trực La
Haye. Ngay ngày
08/11, Bắc Kinh gia tăng sức ép đối với Hà
Nội, thông qua phát ngôn viên bộ
Ngoại Giao Trung Quốc Cảnh Sảng (Geng
Shuang), khi đe dọa Việt Nam “phải
tránh đưa ra những biện pháp làm phức
tạp thêm t́nh h́nh hoặc gây hại đến ḥa b́nh
và ổn định ở Biển Đông, cũng như
đến quan hệ song phương”. Trơ
trẽn hơn, ông Cảnh Sảng c̣n khuyến cáo
Việt Nam “phải đối
mặt với thực tế lịch sử”,
có nghĩa là phải chấp nhận chủ
quyền của Trung Quốc đối với toàn
bộ Biển Đông, mà Bắc Kinh một mực
khẳng định có từ lâu đời. Về
khả năng Việt Nam đưa
vụ việc ra Ṭa Trọng tài La Haye nếu như
hai bên không t́m được thỏa thuận bất
chấp các cuộc đàm phán song phương hiện
nay, nhà báo Bertil Lintner nhắc lại, Trung Quốc
sẽ không bao giờ chấp nhận phán quyết
của Ṭa v́ đối với Bắc Kinh, phán
quyết sẽ đi ngược lại với lợi
ích của Trung Quốc. Trường
hợp điển h́nh chính là phán quyết của Ṭa
án Trọng tài Thường trực La Haye năm 2016
về đơn kiện của Philippines. Theo Ṭa,
những yêu sách chủ quyền của Trung Quốc
được thể hiện trong bản đồ “đường
lưỡi ḅ” chiếm đến 90% diện tích
Biển Đông là không có giá trị xét về mặt
luật quốc tế, trong đó có Công Ước Liên
Hiệp Quốc về Luật Biển. Bắc
Kinh bỏ ngoài tai phán quyết không mang tính ràng
buộc, dù Trung Quốc đă kư UNCLOS. Chính
phản ứng ngoan cố của Trung Quốc trước
những biện pháp của Philippines và Việt Nam
buộc cộng đồng quốc tế phải xem xét
lại mức độ uy tín của Bắc Kinh trong
việc tuân thủ quy định, luật pháp quốc
tế. Trung
Quốc : Hứa suông và nuốt lời Điểm
thứ hai : Liệu có nên
tin vào những lời hứa của Trung Quốc không ?
Bắc Kinh kư UNCLOS, nhưng từ chối áp dụng thông
qua sự kiện phán quyết năm 2016 của Ṭa
Trọng tài Thường trực La Haye. Chủ
tịch Tập Cận B́nh trịnh trọng phát
biểu với tổng thống Mỹ Barack Obama tháng
09/2015 tại Washington rằng “Trung Quốc không có ư
định theo đuổi quân sự hóa” ở
Biển Đông. “Nói
một đằng, làm một nẻo”,
trong nhiều năm liên tiếp, Trung Quốc cứ
lặng lẽ bồi đắp các băi cạn, rạn
san hô thành đảo nhân đạo, xây nhà chứa máy
bay, đường băng có thể phục vụ máy
bay quân sự, trang bị hệ thống radar, xây
cảng cho tầu chiến lưu trú, lắp hệ
thống tên lửa... Hệ thống cơ sở hạ
tầng quân sự này giúp Bắc Kinh chiếm được
ưu thế kiểm soát toàn bộ tuyến đường
hàng hải huyết mạch của thế giới. Một ví
dụ khác được nhà báo Thụy Điển nêu
lên để xác định xem có nên tin vào lới
hứa của Bắc Kinh hay không, đó là trường
hợp Hồng Kông. Vào tháng 06/2017, người phát ngôn
bộ Ngoại Giao Trung Quốc Lục Khảng từng
phát biểu : “Hiện giờ Hồng Kông đă quay
trở về với mẫu quốc từ 20 năm nay,
tuyên bố chung giữa Vương quốc Anh và Trung
Quốc, với tư cách là tài liệu lịch sử,
không có ư nghĩa thực tế... Tôi hy vọng các bên
liên quan ghi nhận thực tế này”. Theo các nhà
quan sát ngoại giao trong khu vực, phát biểu của
ông Lục Khảng đă trắng trợn bác những
điều khoản trong Tuyên
bố chung Anh-Trung Quốc được thủ tướng
Trung Quốc lúc đó là Triệu Tử Dương
(Zhao Ziyang) và thủ tướng Anh Margaret Thatcher kư
năm 1984. Theo văn kiện này,
Hồng Kông được hưởng quy chế
tự trị “một nhà nước, hai chế
độ” và sẽ không có ǵ thay đổi trong
giai đoạn 50 năm, cho đến năm 2047.
Thực tế đang diễn ra ở Hồng Kông cho
thấy điều ngược lại. Khăng
khăng đ̣i chủ quyền ở Biển Đông...
dựa theo truyền thuyết Trở
lại với lời khuyến cáo Việt Nam “phải
đối mặt với thực tế lịch
sử” của ông Cảnh Sảng, nhà báo Bertil
Lintner nhắc lại là những yêu sách đ̣i chủ
quyền trong đường 9 đoạn của
Bắc Kinh đă bị Ṭa án Trọng tài Thường
trực bác bỏ. Các tấm bản đồ cổ
của Trung Quốc không biết đến sự
tồn tại của những ḥn đảo, đá
ngầm hiện đang có tranh chấp ở Biển
Đông. Bắc
Kinh nêu những chuyến hải tŕnh của Trịnh
Ḥa (Zhang He, 1371-1433),
nhà thám hiểm và thương
nhân Trung Quốc ở thế kỷ XV, để
biện minh cho đ̣i hỏi chủ quyền, nhưng
Trịnh Ḥa chưa đi qua, thậm chí là c̣n không
nhắc đến những ḥn đảo đó.
Những tài liệu và bản đồ được
Trịnh Ḥa và Mă Hoan (Ma Huan) sưu tầm
ghi danh mục 700 địa điểm ở Đông Nam
Á và Ấn Độ Dương, trong đó có
nhiều đảo và cảng biển rất xa như
quần đảo Andaman và Nicobar, Maldives và Lakshadweep, nhưng
không nêu một điểm nào ở Biển Đông.
Nguyên nhân
rất đơn giản, v́ trên thực tế, đó
không phải là những ḥn đảo, mà chỉ là
những băi cạn, rạn san hô ngầm rất nguy
hiểm, mà các đoàn thuyền vào thời kỳ đó,
kể cả tầu của Trịnh Ḥa, cũng phải
đi ṿng để tránh va chạm có nguy cơ làm
vỡ tầu. Nhưng dưới tay chính quyền
Bắc Kinh hiện nay, những băi ngầm nửa ch́m
nửa nổi đó biến thành những ḥn đảo
nhân tạo. Cấm
quốc tế can thiệp "chuyện nội
bộ" - Ỷ mạnh ép các nước Đông Nam
Á Trung
Quốc luôn khẳng định, Biển Đông là
vấn đề giữa Bắc Kinh và các nước có
tranh chấp, là chuyện giữa Trung Quốc với các
nước ASEAN và luôn cảnh báo, lên án mọi can
thiệp vào "chuyện nội bộ". Việc
Trung Quốc coi thường các công ước, luật
pháp quốc tế sẽ không được cộng
đồng quốc tế tha thứ. Nhưng, theo
nhiều nhà phân tích, cho đến giờ Trung Quốc
luôn ỷ mạnh gây sức ép với các nước
nhỏ trong vùng. Phát
biểu hôm 09/11 trước các nhà báo Philippines, Dereck
Grossman, chuyên gia phân tích của Rand Corporation cho
rằng quyết định gần đây của tổng
thống Rodrigo Duterte về việc tham gia khai thác
dầu khí chung với Trung Quốc ở Biển Đông
có thể được diễn giải như là
một “phần thưởng” cho việc tạm
gác sang một bên phán quyết năm 2016 của Ṭa
Trọng tài La Haye. Dĩ nhiên, việc thăm ḍ khai thác
sẽ được tiến hành “theo quy định
của Bắc Kinh” và “dưới sự chỉ
đạo của Trung Quốc”. Một
dấu hiệu khác cho thấy Philippines cúi ḿnh trước
Bắc Kinh, đó là vào tháng 11/2019, Manila đă cho đóng
dấu vào hộ chiếu in h́nh bản đồ “đường
lưỡi ḅ”, có nghĩa là công nhận bản
đồ chính thức của Trung Quốc. Trong
bốn nước Đông Nam Á có chủ quyền
chồng chéo với Trung Quốc (Malaysia, Philippines,
Việt Nam và Brunei, cùng với Đài Loan), Việt Nam là
nước duy nhất mạnh mẽ chống lại
sự bành trướng của Trung Quốc ở trong vùng,
thông qua việc phản đối, theo dơi sát sao
hoạt động của tầu Hải Dương
Địa Chất 8 quần thảo trong vùng đặc
quyền kinh tế của Việt Nam.
Vậy mà khi đáp trả những lời phản
đối, kêu gọi tôn trọng chủ quyền
từ phía Việt Nam, phát ngôn viên bộ Ngoại Giao
Cảnh Sảng, chuyển sang vu cáo Việt Nam và các nước
có tranh chấp chủ quyền “xâm phạm và
chiếm các đảo của Trung Quốc”. Tác giả Bertil Lintner kết luận, với thái độ coi thường trắng trợn các định chế quốc tế, như Ṭa Trọng tài Thường trực La Haye, cùng với những lập luận nặng tính dân tộc về các hiệp ước dựa trên luật pháp, quan điểm của Trung Quốc về lịch sử hàng hải ở trong vùng sẽ tiếp tục gây nhiều sóng gió trong tương lai. *** Việt Nam ra Sách Trắng Quốc Pḥng nhấn
mạnh đến Biển Đông
Trọng Thành
Quần đảo Trường Sa qua một
bức ảnh chụp từ trên không ngày 21/04/2017.Ted
ALJIBE / AFP Ngày
25/11/2019, bộ Quốc Pḥng Việt Nam
đă công bố Sách Trắng Quốc Pḥng 2019. Tài
liệu này được giới quan sát chú ư v́ đây
là lần đầu tiên Việt Nam ra Sách Trắng
Quốc Pḥng, kể từ năm 2009. Sách Trắng
Quốc Pḥng Việt Nam nhấn mạnh đến
Biển Đông và nguyên tắc ‘‘không
sử dụng vũ lực trong quan hệ quốc
tế'', trong bối cảnh căng thẳng gia
tăng tại vùng biển này. Báo chí trong
nước dẫn lại Sách Trắng Quốc Pḥng, công
bố chiều 25/11, với nhận định ''t́nh
h́nh Biển Đông… mặc dù đă có một số
chuyển biến tích cực, nhưng có yếu tố gây
mất ổn định, căng thẳng vẫn
tồn tại và diễn biến phức tạp đang
đặt ra những thách thức mới đối
với việc bảo vệ chủ quyền, lănh
thổ, bảo vệ hoà b́nh, ổn định của
Việt Nam'', đặc biệt là ''các hành động
đơn phương, áp đặt dựa trên sức
mạnh, bất chấp luật pháp quốc tế và các
hoạt động quân sự hoá, làm thay đổi
nguyên trạng, xâm phạm chủ quyền, quyền
chủ quyền, quyền tài phán của Việt Nam theo
luật pháp quốc tế''. Giới quan
sát đặc biệt chú ư đến việc Sách
Trắng 2019 bổ sung thêm nguyên tắc ''không sử
dụng vũ lực hoặc đe doạ sử
dụng vũ lực trong quan hệ quốc tế'',
vào nhóm 3 nguyên tắc trong chính sách quốc pḥng
Việt Nam, thường được coi là nguyên
tắc ''Ba Không'' : Không liên
minh quân sự, không liên kết với nước
này chống nước kia, không cho
nước ngoài đặt căn cứ quân sự
hoặc sử dụng lănh thổ Việt Nam để
chống nước khác. Bảo
vệ ḥa b́nh cùng với tăng cường khả năng
tự vệ, chủ động ngăn ngừa, đẩy
lùi nguy cơ chiến tranh, sẵn sàng chống xâm lược,
được coi là cốt lơi trong chiến lược
quốc pḥng của Việt Nam. Theo đường hướng
này, quan điểm của Hà Nội là cần tiếp
tục tăng cường hợp tác quốc pḥng
với các nước để nâng cao năng lực
tự vệ và tham gia giải quyết các thách thức
an ninh chung. Trong một phân tích trên mạng The Diplomat, ông Prashanth Parameswaran, một chuyên gia về các vấn đề an ninh, quân sự châu Á - Thái B́nh Dương, lưu ư là cuốn Sách Trắng mới này, dù chỉ là một trong các tài liệu về chính sách về Quốc Pḥng mà Việt Nam công bố, rất đáng được lưu tâm t́m hiểu, để có thêm thông tin về những thay đổi trong chiến lược an ninh quốc pḥng của Hà Nội, vào thời điểm mà Việt Nam đang điều chỉnh chiến lược đối ngoại nói chung. Năm 2020, Việt Nam sẽ đảm nhiệm chức chủ tịch luân phiên khối ASEAN và giữ ghế thành viên không thường trực Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc. Và năm 2021 là năm dự kiến sẽ diễn ra Đại hội Đảng Cộng Sản Việt Nam.
|