Ba
lư do để Tổng thống Mỹ Donald Trump thăm
chính thức Đài Loan Hóa Khoa 2018-03-25 |
Nếu Tổng thống Donald Trump thăm
chính thức Đài Loan trước hoặc sau cuộc
đàm phán sắp diễn ra giữa Hoa Kỳ và
Triều Tiên, th́ ông sẽ là vị Tổng thống
Mỹ đầu tiên làm như vậy kể từ
thời Tổng thống Eisenhower vào năm 1960. Tổng
thống Mỹ đă kư Đạo luật Du lịch
Đài Loan vào ngày 17/3/2018, bảy tiếng đồng
hồ trước khi đạo luật này chính
thức có hiệu lực. Nếu Tổng thống Donald
Trump lên kế hoạch gặp Kim Jong-un trong tháng 5
sắp tới đây, th́ nhiều khả năng sẽ
có 3 lư do chính yếu có thể thúc đẩy ông ghé
thăm Đài Loan trong chuyến đi đến
Triều Tiên. Mặc
dù đă có nhiều hành động quân sự
đơn phương tại khu vực Trung Đông sau
sự kiện khủng bố ngày 11/9/2001, Hoa Kỳ
vẫn có xu hướng t́m kiếm giải pháp đa
phương cho cuộc khủng hoảng hạt nhân trên
bán đảo Triều Tiên. Tuy nhiên, những ṿng đàm
phán 6 bên đă thất bại trong việc ngăn
chặn nhà lănh đạo nhiều mưu kế của
Triều Tiên tiếp tục phát triển vũ khí
hạt nhân, khi không có các biện pháp trừng phạt
hiệu quả đối với chính quyền B́nh Nhưỡng.
Với việc dần dần giảm bớt sự
hiện diện quân sự tại Trung Đông, Hoa
Kỳ đang có cơ hội giành lại được
sự hiện diện chính trị tại châu Á. Từ
chính sách “pḥng ngừa rủi ro” của
cựu Tổng thống George W. Bush cho tới chiến lược “tái
cân bằng” của chính quyền Obama, có
thể thấy một sự chuyển đổi mang tính
chiến lược của Hoa Kỳ trong việc tham gia
nhiều hơn vào các vấn đề của khu
vực. Sự xuất hiện thường xuyên của
các tàu hải quân Hoa Kỳ trong khu vực Biển Đông
và việc triển khai hệ thống pḥng thủ tên
lửa THAAD tại Hàn Quốc là một số ví
dụ thể hiện một sự chuyển đổi
lớn như vậy. Nếu hội nghị thượng
đỉnh giữa Hoa Kỳ và Triều Tiên có thể
được ví như là thời điểm “Nixon
ở Trung Quốc” đối với Tổng
thống Trump, th́ chuyến thăm Đài Loan (nếu có)
của ông cũng sẽ là một minh chứng mạnh
mẽ cho một khuôn khổ mới trong chính sách
của Hoa Kỳ đối với Đài Loan, và không c̣n
bị can nhiễu từ chính sách “Một Trung
Quốc” đă lỗi thời.
Quốc
kỳ Mỹ (trái) và quốc kỳ Đài Loan
(phải). (Ảnh: Taiwan English News) Tại
sao một chuyến thăm chính thức Đài Loan
lại có thể là một bước đi tốt
đẹp đối với chính phủ Donald Trump? Trước
hết, một chuyến thăm như vậy có thể
làm nổi bật Đạo luật Du lịch Đài
Loan, rằng cả Hạ viện và Thượng
viện trong Quốc hội Hoa Kỳ đều đă
nhất trí thông qua vào đầu năm 2018, trong đó
tuyên bố rằng: “Chính phủ Hoa Kỳ nên
khuyến khích các chuyến thăm giữa Hoa Kỳ và
Đài Loan ở tất cả các cấp chính
quyền” Kể
từ khi Hoa Kỳ cắt đứt quan hệ ngoại
giao với Đài Loan (Cộng ḥa Trung Quốc) vào năm
1979, Hoa Kỳ đă có một sự hạn chế
tự áp đặt đối với các chuyến thăm
Đài Loan của các quan chức cao cấp trong chính
phủ. Không có Tổng thống Hoa Kỳ nào đă
từng viếng thăm Đài Loan trong suốt 58 năm
qua. Trong khi đó, Đạo luật Du lịch Đài
Loan tôn vinh các giá trị dân chủ thiết yếu,
trong đó các nhà lănh đạo của các nền dân
chủ có thể tự do thăm viếng nhau mà không
phải chịu bất kỳ sự ngăn cản nào,
như được khẳng định lại
bởi Dân biểu Ed Royce và Thượng nghị sĩ
Marco Rubio trong Chính phủ Mỹ. Bên cạnh đó, ṭa
nhà văn pḥng mới của Học viện Hoa Kỳ
tại Đài Loan sẽ mở vào khoảng giữa năm
2018, và đây cũng là một lư do hợp pháp và
hợp lô-gic để Tổng thống Donald Trump thăm
chính thức Đài Loan. Điều
thú vị là Đạo luật Du lịch Đài Loan
đă ở lại cả Hạ viện và Thượng
viện Hoa Kỳ trong một thời gian dài bất thường.
Nó đă được đưa ra vào tháng 1/2017 và
đă trải qua 427 ngày để được thông
qua, và đây là quăng thời gian dài nhất đối
với tất cả các dự luật cụ thể
của Hoa Kỳ mà dành cho Đài Loan trong gần 4
thập kỷ. Trung b́nh, một dự luật của
Hoa Kỳ trong đó đặc biệt chú trọng
về một vấn đề có liên quan đến
Đài Loan chỉ mất khoảng 131 ngày để
được thông qua. Khi Đạo luật Quan hệ
Đài Loan được đưa ra vào năm 1979,
chỉ mất 45 ngày để được thông qua,
kể cả việc đạt được chữ kư
phê duyệt của Tổng thống Jimmy Carter. Các nhà
nghiên cứu chính trị nhận định rằng
thời gian xét duyệt lâu cho thấy tầm quan
trọng và giá trị chiến lược của Đạo
luật Du lịch Đài Loan đối với cả
Hoa Kỳ và Đài Loan.
Ảnh
chụp một phần nội dung của Đạo
luật Du lịch Đài Loan (Taiwan Travel Act). (Ảnh:
GovTrack) Thứ
hai, một chuyến thăm Đài Loan có thể giúp
giảm thâm hụt thương mại của Hoa
Kỳ, và điều này rất quan trọng đối
với sự ổn định và phát triển kinh
tế lâu dài cho cả Đài Loan và Hoa Kỳ. Đài
Loan hiện là đối tác thương mại lớn
thứ 10 của Hoa Kỳ, và thâm hụt thương
mại của Hoa Kỳ đối với Đài Loan là
khoảng 13,2 tỷ USD vào năm 2016. Đầu năm
nay, Shen Jong-chin, Bộ trưởng Kinh tế của
Đài Loan, đă hứa giảm thâm hụt thương
mại bằng cách tiêu thụ nhiều năng lượng
hơn từ Hoa Kỳ, và đây hiện đang là
một trong những vấn đề quan trọng
nhất đối với t́nh h́nh chính trị và kinh
tế của Đài Loan. Bên
cạnh đó, vào tháng 5/2018, Đài Loan sẽ tổ
chức Hội nghị Công nghiệp Quốc pḥng Hoa
Kỳ – Đài Loan lần đầu tiên trong 16 năm.
Hội nghị này sẽ là nền tảng quan trọng
nhất để Đài Loan và Hoa Kỳ cùng nhau
thảo luận về các hợp đồng mua bán các
trang thiết bị quân sự. William Lai, tân Thủ tướng
của Đài Loan, vừa tuyên bố rằng Đài
Loan sẽ tăng chi tiêu quốc pḥng thêm 2% mỗi năm.
Do đó, một chuyến thăm Đài Loan của
Tổng thống Donald Trump sẽ minh chứng cho nỗ
lực giảm thâm hụt thương mại của
Hoa Kỳ cũng như cho chính sách “Nước Mỹ
trên hết” của ông.
Một vài số liệu về việc
Hoa Kỳ bán vũ khí quốc pḥng cho Đài Loan, trong
giai đoạn 2000 – 2010. (Ảnh: Indian Defence Update). Thứ
ba, việc thăm chính thức Đài Loan có thể tái
khẳng định sự nghiêm túc của Hoa Kỳ
trong việc duy tŕ hiện trạng hàng hải tại
khu vực eo biển Đài Loan và Biển Đông. Khi
cựu Tổng thống Đài Loan Mă Anh Cửu gặp
gỡ Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận B́nh vào
tháng 11 năm 2015, th́ 2 tháng sau đó, đảng
của ông đă bị đánh bại trong cuộc
bầu cử Tổng thống Đài Loan. Kết
quả này phản ánh mối quan ngại của cử
tri Đài Loan, những người tin rằng cuộc
họp Mă – Tập có thể ảnh hưởng tiêu
cực đến hiện trạng vốn có của eo
biển Đài Loan. Duy tŕ hiện trạng hàng hải cũng
là một trong những chiến lược chính của
tân Tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn. Vào
tháng 10/2017, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận B́nh
nhấn mạnh mục tiêu thống nhất Trung
Quốc trong Đại hội Đảng Cộng
sản Trung Quốc lần thứ 19. Sau bài phát
biểu, Trung Quốc đă điều động các tàu
chiến di chuyển đến eo biển Đài Loan. Vào
đầu năm nay, Quốc hội Hoa Kỳ đă thông
qua Đạo luật Ủy quyền Quốc pḥng
của năm 2018, bao gồm việc b́nh thường hoá
các dịch vụ pḥng thủ quốc gia cho Đài Loan.
Tháng trước, một phái đoàn của Ủy ban
Thượng viện và Ủy ban Dịch vụ Vũ
khí Dân dụng của Hoa Kỳ đă đến thăm
Đài Loan và gặp Tổng thống Thái Anh Văn
để thảo luận về các mối đe
dọa ngày càng leo thang từ phía Trung Quốc và
Triều Tiên. Sau
khi Tổng thống Donald Trump phê chuẩn Đạo
luật Du lịch Đài Loan, Trung Quốc lại điều
động các máy bay chiến đấu tới khu
vực eo biển Đài Loan. Sau khi xóa bỏ giới
hạn nhiệm kỳ Chủ tịch nước trong
Hiến pháp và tái đắc cử nhiệm kỳ
thứ hai, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận B́nh
tái khẳng định mục tiêu thống nhất
Trung Quốc với cảnh báo rằng “bất
kỳ hoạt động ly khai nào từ phía Đài
Loan đều sẽ bị sụp đổ”.
Chuyến thăm Đài Loan của Tổng thống Trump
sẽ là một cử chỉ khẳng định
rằng, Đài Loan thật sự là một trong
những đối tác chiến lược quan trọng
trong kế hoạch của Mỹ đối với khu
vực Châu Á – Thái B́nh Dương.
Bản đồ về khu vực eo
biển Đài Loan. (Ảnh: Báo Đất Việt). Mặc
dù Tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn đă công
khai tuyên bố duy tŕ hiện trạng hàng hải
vốn có tại khu vực eo biển Đài Loan, nhưng
dường như hiện trạng này sẽ khó ḷng
được duy tŕ lâu dài, nếu như không có
được sự cân bằng quân sự từ các
lực lượng vũ trang với các mục tiêu và
nhiệm vụ khác nhau đang hiện diện trong khu
vực eo biển. Nếu Tổng thống Donald Trump thăm
chính thức Đài Loan trước hoặc sau cuộc
đàm phán sắp diễn ra giữa Hoa Kỳ và
Triều Tiên, th́ ông sẽ là vị Tổng thống
Mỹ đầu tiên làm như vậy kể từ
thời Tổng thống Eisenhower vào năm 1960.
Chuyến thăm này sẽ không phải chỉ là
một giây phút lịch sử hay một cử chỉ
mang tính biểu tượng; nó sẽ có lợi cho
cả Hoa Kỳ và các đồng minh của Hoa Kỳ
xung quanh Vành đai Thái B́nh Dương, và sẽ giúp thúc
đẩy chính sách “Nước Mỹ trên hết”
của ông. Hóa
Khoa |