Cuộc
đối đầu giữa Binh pháp Trung Quốc và
Nghệ thuật đàm phán
Trọng Đạt |
Vượt
ra ngoài khuôn khổ của một cuộc chiến thương
mại đang ngày càng leo thang, Mỹ và Trung Quốc dường
như đang đứng trên 2 chiến tuyến của
một cuộc xung đột toàn diện, bao gồm
cả sự đối đầu trong ư thức hệ
mà thế giới chưa từng chứng kiến
từ sau khi Liên Xô sụp đổ. Dưới đây
là một số biểu hiện cho thấy cuộc
đối đầu đang manh nha giữa một
thế lực mới nổi và một siêu cường
cũ:
Khác
với các chính quyền
Obama và Clinton, chính quyền
Trump đă nh́n
thẳng vào “con ưng đang nhe vuốt” Trung
Quốc và coi đó là mối đe dọa hàng đầu.
Trong cuộc đối đầu với
một Trung Quốc đă vừa có thế, vừa có
lực, nghệ thuật đàm phán của Trump
được áp dụng như thế nào? Trong
bài phát biểu gần đây, Tổng
thống Donald Trump và Phó Tổng thống Mike Pence tŕnh bày chiến lược đối đầu
với mối đe dọa rộng khắp của Trung
Quốc tới an ninh quốc gia Mỹ.
Với Đạo luật Ủy quyền quốc pḥng
(NDAA) 2018, Mỹ tập trung vào việc hợp tác quân
sự với các đồng minh tại Châu Á, cũng
như chuyển trọng tâm đối đầu Trung
Quốc tại Biển Đông, mặt trận chiến
tranh mạng và kinh tế. Khi mà con đường tơ
lụa mới của Trung Quốc đang gặp khó khăn
trong việc tạo ra các quốc gia vệ tinh lấy
Trung Quốc làm trung tâm, th́ những liên minh đa –
song phương của ông Trump dần dần được
dựng lên trên một nguyên tắc vững chắc và
rạch ṛi: công bằng, đối ứng, đôi bên
cùng có lợi, những nguyên tắc tôn trọng đối
phương và có thể gắn kết các quốc gia hơn
nhiều việc áp dụng ngoại giao bẫy nợ
rồi thôn tính chủ quyền mà Trung Quốc đang
tiến hành. Trên
mặt trận tư tưởng, ông Trump cũng sẽ
đối đầu mạnh mẽ với Trung
Quốc. Luật pháp quốc tế yêu cầu tôn
trọng chủ quyền và nội bộ của một
quốc gia, nhưng đặt ngoại lệ là vấn
đề nhân quyền mà Trung Quốc là một trong
những quốc gia xâm phạm nhiều nhất. Thông
qua tiềm lực kinh tế và đe dọa quân sự,
Trung Quốc đang tổ chức những chiến
dịch tinh vi nhất để truyền bá học
thuyết của Đảng Cộng sản Trung Quốc
ra khắp thế giới, thậm chí là ở Mỹ và
Châu Âu. Nhưng xu hướng “Trung hóa” này đang
bị chặn đứng ở Mỹ. Các viện
Khổng tử đang lần lượt bị đóng
cửa khắp nước Mỹ, chính quyền Trump
đang dẫn đầu xu hướng quay trở
lại truyền thống nước Mỹ, yêu nước,
yêu Chúa, tôn trọng các giá trị thị trường
tự do, tư hữu, tự do cá nhân, hoàn toàn đối
chọi với hệ tư tưởng vô thần
của ĐCSTQ. Chiến
dịch rải bẫy nợ của Trung Quốc với
mục tiêu tạo ra các nước phụ thuộc,
một kiểu chư hầu thời hiện đại,
không những không tạo ra được các đồng
minh tin cậy mà ngày càng khiến các nước
nhỏ hơn nghi ngờ. Malaysia đă tuyên bố
dừng các dự án tỷ đô với nhà thầu
Trung Quốc v́ lo ngại không trả được
nợ. Đầu tư của Trung Quốc tại
Maldives đang gặp trở ngại. Thêm nữa, Mỹ
đă quyết định dành 60 tỷ USD để “đấu”
với Trung Quốc để giành ảnh hưởng
tại các nước nghèo Châu Phi và Châu Á. Đạo
luật BUILD mới của Trump sẽ cho các nước
nghèo, đang phát triển một cơ hội khác để
nâng cấp cơ sở hạ tầng, đầu tư
phát triển kinh tế ngoài lựa chọn rủi ro hơn
là “chơi với Trung Quốc”. Trung
Quốc rất muốn chứng kiến sự giảm
thiểu, nếu không nói là biến mất luôn hẳn
quân đội Mỹ tại bán đảo Triều Tiên.
Trung Quốc được cho là đă nắm giữ
sinh mạng của chế độ Bắc Hàn, vốn
là lá chắn ngầm của Bắc Kinh trước các
đ̣n tấn công của Washington. Nghệ thuật trong
đàm phán của Trump là khi ông “ve văn” Trung Quốc
và kết bạn với ông Tập Cận B́nh để
giải quyết trước, triệt để mối
nguy số một của Mỹ khi đó là tên lửa
hạt nhân Bắc Hàn. Kế sách kiểu như “điệu
hổ ly sơn” của Trump đă giúp ông có được
cuộc gặp trực tiếp với kẻ độc
tài ẩn giật khét tiếng Kim Jong Un, và có được
một “fair deal” (thỏa thuận công bằng)
với Kim ngay trực tiếp chứ không phải thông
qua Trung Quốc. Những ǵ diễn ra sau cánh gà trong cuộc
gặp giữa 2 người vào tháng 6/2018 tại
Singapore có thể sẽ không bao giờ được
tiết lộ, nhưng chỉ 4 tháng sau, chính quyền
Trump tuyên bố Trung Quốc mới là mối đe
dọa số 1 của họ, chứ không c̣n là Bắc
Hàn nữa. Trung
Quốc, tưởng rằng ḿnh luôn là kẻ giật
dây, đă bị ông Trump giật lại. Hai
miền Triều Tiên đă loan báo sẽ giải giáp
binh lính, một đường ray nối hai miền
sẽ sớm được dựng lên. Nguy cơ
chiến tranh hạt nhân trên bán đảo Triều Tiên
kết thúc, và Trung Quốc đă đánh mất con bài
quư giá nhất mà họ nuôi dưỡng từ hơn
nửa thập kỷ qua. Từ
Hy Lạp cổ đại cho tới Thế chiến II,
các bài học lịch sử cho ta thấy rằng
cuộc đối đầu giữa một cường
quốc mới nổi và một siêu cường cũ
rất dễ biến thành xung đột quân sự.
Giống như cuộc chiến giữa giữa Sparta và
Athens tại Hy Lạp cổ xưa, theo giáo sư Graham
Allison của Đại học Harvard, chiến
tranh Mỹ-Trung vẫn có nhiều khả năng xảy
ra hơn là không. Để tránh cái Bẫy Thucydides, Mỹ
phải linh hoạt trong việc cạnh tranh, đối
đầu và tác động có hiệu quả tới
sự nổi lên của Trung Quốc để tránh
một cuộc đụng độ quân sự trong khi
bảo vệ toàn vẹn lợi ích Mỹ. Trọng Đạt |