Donald Trump chỉ trích Trung Quốc về Biển Đông

Thanh Phương

Biển Đông: Donald Trump thành "đồng minh" của diều hâu Trung Quốc?

Thuỵ My

1) Donald Trump chỉ trích Trung Quốc về Biển Đông 

Thanh Phương

2) Biển Đông: Donald Trump thành "đồng minh" của diều hâu Trung Quốc?

Thuỵ My

Tổng thống tân cử Mỹ Donald Trump cảm ơn cử tri tại thành phố Cincinnati (Ohio - Hoa Kỳ) ngày 01/12/2016.REUTERS/William Philpott

Tổng thống tân cử của Hoa Kỳ Donald Trump ngày 04/12/2016 đã bất ngờ chỉ trích Trung Quốc về việc xây dựng các đảo nhân tạo ở Biển Đông. Đây là lần đầu tiên nhà tỷ phú New York bình luận về những hành động của Bắc Kinh ở Biển Đông kể từ khi ông đắc cử tổng thống.

Trên trang Twitter của mình, ông Donald Trump viết : “Trung Quốc có đã hỏi xem chúng ta có đồng ý để cho họ xây dựng một tổ hợp quân sự đồ sộ ngay giữa Biển Đông? Tôi không nghĩ thế”. Tuy nhiên, chưa ai hiểu “tổ hợp quân sự” mà ông Trump nói đến là gì.

Cho tới nay, Trung Quốc đã bồi đắp nhiều đảo ở Trường Sa, xây trên đó các phi đạo, hải cảng, hệ thống radar, với tốc độ ồ ạt, gây lo ngại không chỉ cho các nước trong khu vực, mà cả Hoa Kỳ.

Trong thời gian tranh cử, ông Donald Trump rất ít khi nói về Biển Đông. Ứng cử viên Cộng Hòa vẫn chủ trương một chính sách ngoại giao theo chủ nghĩa biệt lập, nên Bắc Kinh nghĩ rằng với chính quyền Trump, Hoa Kỳ có thể sẽ không can thiệp nhiều vào Biển Đông.

Chính sách tiền tệ Trung Quốc cũng bị đả kích

Không chỉ trong hồ sơ Biển Đông, ông Trump còn chỉ trích Bắc Kinh về chính sách tiền tệ khi viết : “Trung Quốc có đã hỏi xem chúng ta có đồng ý để họ phá giá đơn vị tiền tệ ( khiến các công ty chúng ta khó cạnh tranh ), đánh thuế nặng lên các hàng hóa của chúng ta nhập vào nước họ?”

Hiện giờ Bắc Kinh chưa có phản ứng gì về những tuyên bố nói trên của ông Trump. Tổng thống tân cử đã chỉ trích Trung Quốc sau khi khiến Bắc Kinh giận dữ vì đã nói chuyện qua điện thoại với tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn vào cuối tuần trước.

Đây là lần đầu tiên có một tiếp xúc như vậy giữa lãnh đạo hai nước kể từ năm 1979, khi Hoa Kỳ chính thức công nhận một nước Trung Quốc duy nhất, mà Đài Loan là một bộ phận không thể tách rời.

Bộ Ngoại Giao Trung Quốc sau đó đã gởi công hàm phản đối Hoa Kỳ và ông Donald Trump, mặc dù phó tổng thống tân cử Mike Pence đã cố giảm nhẹ ý nghĩa của cuộc điện đàm, khẳng định đây là chỉ cuộc điện đàm xã giao, chứ không phải là Washington thay đổi chính sách về Trung Quốc.

Biển Đông: Donald Trump thành "đồng minh" của diều hâu Trung Quốc?

Thụy My

Tàu Trung Quốc đào đắp tại Đá Vành Khăn (Mischief Reef). Ảnh do một phi cơ trinh sát P-8A Poseidon của Hải quân Mỹ chụp ngày 21/05/2015.U.S. Navy/Handout via Reuters

Theo The Diplomat, giới diều hâu Trung Quốc, lâu nay vẫn tranh luận về chính sách tại Biển Đông, có thể vồ lấy cơ hội qua các tweet của Donald Trump. « Đấy, tổng thống tân cử Mỹ nói rằng Bắc Kinh phải xin ý kiến của Washington nếu muốn tiến hành các hoạt động tại Biển Đông » – nơi mà Trung Quốc coi là lãnh thổ thuộc chủ quyền của họ.

Tối Chủ nhật 05/12/2016, tổng thống tân cử Hoa Kỳ Donald Trump, lần đầu tiên kể từ khi thắng cử vào tháng 11 đã công khai bình luận về Biển Đông trên Twitter. Ông Trump viết như sau :

« Trung Quốc có hỏi ý chúng ta nếu đánh sụt giá đồng tiền của họ (khiến các công ty Mỹ khó cạnh tranh nổi), làm sản phẩm của chúng ta khó vào được thị trường nước họ (Hoa Kỳ không đánh thuế họ) ; hoặc xây dựng một phức hợp quân sự quy mô ngay giữa Biển Đông thì có được hay không? Tôi không nghĩ thế ! »

Tác giả Ankit Panda trên The Diplomat số ra ngày hôm nay 05/12/2016 nhận định, trước hết Trung Quốc không có « phức hợp quân sự quy mô ngay giữa Biển Đông » như ông Trump nói. Các sự kiện gần với ý của ông Trump nhất là việc thiết lập căn cứ quân sự tại đảo Phú Lâm (Woody Island) ở Hoàng Sa, trên đó khoảng 1.000 quân Trung Quốc trú đóng thường trực, hay căn cứ tàu ngầm ở đảo Hải Nam. Nói một cách chính xác về mặt địa lý, đó không phải là « ngay giữa » Biển Đông.

Cũng có thể ông Trump đề cập đến bảy đảo nhân tạo của Trung Quốc, tất cả đều ở Trường Sa. Ông Tập Cận Bình khẳng định là không quân sự hóa các thực thể này. Nhưng các hình ảnh vệ tinh liên tục cho thấy Trung Quốc xây dựng các cơ sở hạ tầng có thể dùng cho dân sự lẫn quân sự, kể cả phi đạo trên các đảo ấy, chứng tỏ việc quân sự hóa chỉ là vấn đề thời gian mà thôi.

Bảy đảo nhân tạo trên nằm tách biệt, không hợp thành một « phức hợp quân sự quy mô » duy nhất, và xen kẽ với những thực thể do các nước khác chiếm giữ. Nhìn một cách linh hoạt hơn, thì có thể Trump coi đây như một tổng thể.

Thứ hai, là tweet của ông Trump ngụ ý Trung Quốc phải xin phép Hoa Kỳ khi muốn xây các cơ sở quân sự tại Biển Đông. Dù đúng là yêu sách Biển Đông của Bắc Kinh quá tham lam, khiêu khích và trái với luật pháp quốc tế, nhưng Hoa Kỳ không phải là một bên đòi hỏi chủ quyền Biển Đông, và có chính sách không đứng về phía nào trong tranh chấp.

Giả sử các tweet của Donald Trump có thể cho thấy quan điểm Hoa Kỳ về Biển Đông, thì có khả năng là lần đầu tiên từ khi Mỹ-Trung bình thường hóa bang giao, Hoa Kỳ công khai gắn liền quan hệ kinh tế song phương với vấn đề an ninh. Hiện thời như ông Trump nêu, chính sách tiền tệ của Trung Quốc có thể ảnh hưởng đến quan niệm về vai trò của Hoa Kỳ tại Biển Đông. Hai đại cường vốn có chương trình song phương bao hàm việc hợp tác trong khu vực và ở cấp độ toàn cầu.

Theo tác giả bài viết, đối với giới diều hâu Trung Quốc, lâu nay vẫn tranh luận về chính sách tại Biển Đông, có thể vồ lấy cơ hội qua các tweet của Donald Trump. « Đấy, tổng thống tân cử Mỹ nói rằng Bắc Kinh phải xin ý kiến của Washington nếu muốn tiến hành các hoạt động tại Biển Đông » – nơi mà Trung Quốc coi là lãnh thổ thuộc chủ quyền của họ.

Đối với những người to tiếng đòi hỏi các hành động đơn phương sắp tới tại Biển Đông – bao gồm, và không chỉ giới hạn ở việc tuyên bố vùng nhận dạng phòng không (ADIZ), đào đắp thêm đảo hay quân sự hóa các đảo nhân tạo ở Trường Sa – các tweet của Trump có thể là dữ liệu quan trọng. Lời nói bóng gió của ông có thể vô hình chung biện hộ cho một số tiếng nói tại Trung Quốc, lâu nay vẫn lý sự rằng bá quyền lãnh thổ là mục tiêu tối hậu của Hoa Kỳ tại Biển Đông, và kế hoạch của Hải quân Mỹ tại châu Á-Thái Bình Dương sẽ còn mở rộng.

Đáng chú ý hơn nữa, lời bình của Donald Trump về Biển Đông được đưa ra ngay sau quyết định lịch sử của ông, phá vỡ thông lệ của các tổng thống tiền nhiệm : nói chuyện với tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn.

Mặc dù phản ứng của Trung Quốc đối với ông Trump và Hoa Kỳ là khá nhẹ nhàng - có lẽ do ông vẫn là tổng thống tân cử đang chờ nhậm chức – tuyên bố của Donald Trump về Biển Đông có thể gây ra áp lực liên quan đến « lợi ích cốt lõi » của Trung Quốc. Chủ quyền quốc gia, đoàn kết dân tộc và toàn vẹn lãnh thổ nằm trong khái niệm « lợi ích cốt lõi » này.

The Diplomat cho rằng vụ điện đàm với tổng thống Đài Loan có thể được cho qua vì ông Trump chưa chính thức là tổng thống, nhưng nếu tiếp tục tuyên bố kiểu này sau ngày 20 tháng Giêng năm tới, có thể khiến quan hệ Mỹ-Trung diễn biến tiêu cực.

Cho dù ông Trump nói nhiều về Trung Quốc trong chiến dịch tranh cử, cả trong thời gian vận động sơ bộ lẫn chính thức, nhưng ông hiếm khi đề cập đến tranh chấp Biển Đông. Trong một lần trả lời phỏng vấn hiếm hoi với New York Times tháng 4/2016, Donald Trump nói : « Chúng ta đã tái thiết Trung Quốc, và rồi họ đến Biển Đông, xây lên các pháo đài quân sự mà có lẽ thế giới chưa từng chứng kiến bao giờ. Thật đáng kinh ngạc ! Họ làm như thế, và họ hành động tùy thích vì họ không hề tôn trọng tổng thống của chúng ta, không tôn trọng đất nước chúng ta ».

Tác giả bài viết ghi nhận, cho đến nay Donald Trump chưa đưa ra lời chỉ trích cụ thể nào đối với các sáng kiến của chính quyền Obama tại Biển Đông, kể cả chương trình tuần tra vì tự do hàng hải của Hải quân Mỹ.

Trở lại