Hồ sơ Bắc Triều Tiên : Giải pháp quân sự ít rủi ro nhất ? Thụy My |
Vụ
thử nguyên tử lần thứ sáu của Bắc
Triều Tiên đặt cộng đồng quốc
tế trước thế lưỡng nan, có vẻ khó
thể đưa ra một quyết định. Theo chuyên
gia về châu Á Valérie Niquet trên Le Monde,
tấn công B́nh Nhưỡng có thể gánh lấy
rủi ro Seoul bị trả đũa, nhưng sẽ
mang lại hiệu quả tức thời với chế
độ B́nh Nhưỡng. Bất
chấp mọi trừng phạt, nhà lănh đạo
Bắc Triều Tiên vẫn liên tục theo đuổi
chương tŕnh đạn đạo và nguyên tử.
Ngược với lư do được đưa ra
để biện hộ, B́nh Nhưỡng không hề
phải chịu mối đe dọa Mỹ tấn công
để tiêu hủy chế độ. Bản thân
tổng thống Donald Trump trước và sau khi đắc
cử c̣n nhiều lần tuyên bố là sẵn sàng
đối thoại với Kim Jong Un. Như
vậy, có thể nhận định rằng ư định
của Bắc Triều Tiên là muốn được
coi như một cường quốc hạt nhân, và Kim
Jong Un cần có được tính chính danh đối
với quân đội và trong đảng. Ngược
lại, cũng không thể quên tầm vóc hoang tưởng
của một chế độ chỉ tồn tại
qua việc đạt được sức mạnh nguyên
tử. Bắc
Triều Tiên, con chủ bài chiến lược của
Trung Quốc Trong
bối cảnh đó, Trung Quốc nổi lên hàng đầu.
Chỉ mới gần đây thôi, Bắc Kinh vẫn coi
việc duy tŕ chế độ Bắc Triều Tiên là
quan trọng hơn những hậu quả mà B́nh Nhưỡng
mang lại, và cuộc tranh luận này có thể chưa
ngă ngũ trong những người thân cận Tập
Cận B́nh. Mặc cho những khuyết điểm, mà
trước hết là việc làm mất mặt các lănh
đạo Trung Quốc, Bắc Triều Tiên là con
chủ bài chiến lược trước Hoa Kỳ. Tuy
Trung Quốc luôn bỏ phiếu thuận cho các nghị
quyết trừng phạt của Liên Hiệp Quốc
kể từ vụ thử nguyên tử lần đầu
tiên năm 2006, nhưng việc thực hiện lại
bất nhất. Từ cuối những năm 2000, Trung
Quốc trở thành đối tác thương mại hàng
đầu của Bắc Triều Tiên, trao đổi chính
thức đă tăng gấp 10. Một báo cáo của Liên
Hiệp Quốc hồi tháng Giêng cho thấy Bắc Kinh
luôn đóng vai tṛ trung gian, giúp B́nh Nhưỡng có
được ngơ vào quư giá trên thị trường
thế giới. Về
mặt ư thức hệ, cho dù thường bị
bỏ quên, Bắc Triều Tiên là « đất nước
anh em ». Nếu chấp nhận việc thay đổi
chế độ ở Bắc Triều Tiên, th́ đây
sẽ là một ví dụ rất xấu cho chính Trung
Quốc. Hàng trăm ngàn « t́nh nguyện quân »
Trung Quốc đă bỏ mạng trong cuộc chiến
tranh Triều Tiên, và Bắc Kinh chưa hề hủy
bỏ hiệp ước hữu nghị với Bắc
Triều Tiên, trong đó có cả liên minh quân sự. Trên
thực tế, chiếc ch́a khóa cho các quan điểm
của Trung Quốc nằm tại Washington, và các
rủi ro từ B́nh Nhưỡng chỉ là gián
tiếp. Công
luận Nhật, Hàn cứng rắn hơn Tại
Hàn Quốc, tuy tân tổng thống Moon Jae In lâu nay
muốn thúc đẩy đối thoại với người
anh em phương bắc do bất đồng với Hoa
Kỳ và Nhật Bản, đă dấy lên những
lời kêu gọi trừng phạt nghiêm khắc
nhất, cho tập trận tấn công giả định
vào địa điểm thử nguyên tử Bắc
Triều Tiên, siết chặt quan hệ với Mỹ,
đặc biệt là tăng cường lá chắn tên
lửa THAAD. Trong công luận cũng như đối
với một số chuyên gia, khả năng răn
đe nguyên tử được ủng hộ mạnh
mẽ. Nhật
Bản, nơi có các căn cứ quân sự Mỹ
lớn nhất châu Á, là mục tiêu trực tiếp
của hỏa tiễn Bắc Triều Tiên, và mới cách
đây vài ngày một tên lửa của B́nh Nhưỡng
đă bay ngang qua. Từ đó đến nay, việc
sở hữu vũ khí răn đe quy ước ngày càng
mang tính chính danh hơn trong các cuộc tranh luận, và
hơn phân nửa ngân sách quốc pḥng do chính phủ
đề nghị là dành cho việc triển khai hỏa
tiễn đạn đạo để pḥng vệ. Nhưng
thế lưỡng nan mà Bắc Triều Tiên đặt
ra vẫn chưa được giải quyết, và tính
cách bất định của ông Donald Trump làm tăng
thêm nghi ngại. Tuy nhiên theo chuyên gia Valérie Niquet,
nếu nhiều người đă tố cáo sự nguy
hiểm khi tổng thống Mỹ nêu ra khả năng
tấn công vào các mục tiêu đạn đạo và
nguyên tử Bắc Triều Tiên, th́ vẫn có thể
đặt câu hỏi về sự chọn lựa ngược
lại. Xuống
thang trước B́nh Nhưỡng : Lợi ích trước
mắt, nguy hại lâu dài Tiến
công là nhận lấy rủi ro Seoul - nơi phân nửa
dân số Hàn Quốc cư ngụ - có thể bị
trả đũa, với lực lượng pháo binh dày
đặc tại biên giới hai nước Triều Tiên.
Nhưng không thể chối căi rằng, tấn công như
thế sẽ gây tác động tức th́ đối
với chế độ B́nh Nhưỡng. Bắc Kinh
sẽ thấy rằng khả năng này là hiện
thực, khiến việc cấm vận hoàn toàn Bắc
Triều Tiên, kể cả về năng lượng, không
c̣n quá xa tầm tay. Đề
nghị tái lập đối thoại và chấp
nhận nguyên trạng mà Trung Quốc đưa ra,
về lâu về dài sẽ mang lại những hậu
quả tai hại. Ban đầu, B́nh Nhưỡng có
thể tỏ ra biết điều, phát triển vũ
khí hạt nhân ở mức pḥng vệ. Nhưng đây
là bằng chứng cho thấy vẫn có thể vượt
qua những «
lằn ranh đỏ »
mà Hoa Kỳ vạch ra. Đối
với các đồng minh châu Á của Mỹ, dấu
hiệu này rất xấu, có thể dẫn đến
những thảm họa. B́nh Nhưỡng có thể mưu
toan thống nhất Triều Tiên bằng vũ khí nguyên
tử ; c̣n Bắc Kinh có thể tiếp tục chính sách
bành trướng trước Nhật Bản, Ấn
Độ, Đông Nam Á, v́ biết rằng Hoa Kỳ không
can thiệp. Trước các nguy cơ này, Seoul cũng như
Tokyo sẽ không c̣n tự kềm chế, mà tham gia
cuộc chạy đua vũ trang và hạt nhân. Chuyên
gia Valérie Niquet kết luận, xuống thang và đối
thoại trước mắt có vẻ là sự chọn
lựa hợp lư nhất, nhưng về lâu về dài
sẽ dẫn đến những cuộc xung đột
nghiêm trọng hơn. Kim
Jong Un hai lần làm Tập Cận B́nh mất mặt Theo
góc nh́n của Le Figaro, « Kim Jong Un đă làm mất
mặt Tập Cận B́nh ». Hôm Chủ nhật,
khi cho thử quả bom nguyên tử mạnh nhất
từ trước đến nay, lănh tụ trẻ
tuổi Bắc Triều Tiên không chỉ gây lo ngại
cho cả hành tinh, mà c̣n phá hoại một sự
kiện ngoại giao mà Bắc Kinh đă dày công
chuẩn bị, đó là hội nghị thượng
đỉnh BRICS. Ông
Tập Cận B́nh, vốn đang t́m cách đánh bóng h́nh
ảnh một nhà lănh đạo có trách nhiệm trên
trường quốc tế, đă bị Kim Jong Un giành
mất vị trí
vedette. Trong các
hành lang hội nghị, người ta chỉ bàn tán
về nhà độc tài Bắc Triều Tiên. Các
nhà quan sát cho rằng việc vị « thống
chế » ở B́nh Nhưỡng làm xáo trộn thượng
đỉnh BRICS không phải là một sự t́nh
cờ.
Hồi tháng Năm, Kim Jong Un đă từng làm mờ nḥa
hội nghị thượng đỉnh « Con
đường tơ lụa mới » ở
Bắc Kinh, qua việc bắn một hỏa tiễn
đạn đạo. Donald Trump lúc đó không quên
nhấn mạnh đây là « mối
đe dọa lớn và nguồn cơn gây bối
rối cho Trung Quốc ». Cho
dù trên lư thuyết là đồng minh với nhau, quan
hệ giữa hai nước láng giềng vẫn căng
thẳng. Nhà nghiên cứu Triệu Thông (Zhao Tong) của
Carnegie-Tsinghua Center for Global Policy nhận định, B́nh
Nhưỡng hết sức bất b́nh khi Bắc Kinh áp
dụng trừng phạt.
Trên thực tế, «
Kim Jong Un chiến đấu trên cả hai mặt
trận, chống cả Hoa Kỳ lẫn Trung Quốc. Ông
Kim nói với Bắc Kinh : tăng cường áp lực
lên chúng tôi chỉ vô ích, v́ chúng tôi có bom nguyên
tử » -
nhà nghiên cứu về Trung Hoa Jean-Pierre Cabestan, trường
đại học Tin Lành ở Hồng Kông cho biết. Theo
ông Cabestan, mục tiêu của Kim Jong Un là « củng
cố vị trí càng mạnh càng tốt trước khi
bắt đầu thương lượng với
Mỹ », c̣n
ông Triệu Thông nhấn mạnh « Trung
Quốc đang bị kẹt trong chiếc bẫy, v́ không
bao giờ có thể cắt đứt quan hệ với
một nước láng giềng sở hữu vũ khí
hạt nhân ».
Các chuyên gia dự đoán ngày 9/9 tới Kim Jong Un
có thể bắn một hỏa tiễn liên lục
địa để
mừng ngày thành lập chế độ,
v́ ngày này năm ngoái B́nh Nhưỡng đă cho
thử nguyên tử lần thứ năm. Tuy nhiên khi khiêu
khích lănh đạo của hai cường quốc
mạnh nhất thế giới, « Lănh tụ
tối cao » cũng có nguy cơ bị Mỹ-Trung
liên minh chống lại. Răn
đe hạt nhân, nên hay không ? «
Chủ thuyết răn đe nguyên tử liệu
vẫn c̣n thích hợp hay không ? » Đó
là câu hỏi mà nhật báo công giáo La Croix đặt
ra trên trang tranh luận hôm nay. Đối
với ông Bruno Tertrais, phó
giám đốc Quỹ Nghiên cứu Chiến lược
(FRS), dù muốn hay không, đây là một « điều
xấu cần thiết
» để
bảo đảm ḥa b́nh giữa các đại cường.
Hiện nay không có một chọn lựa khả tín nào
khác để bảo vệ các lợi ích thiết
yếu của một Nhà nước. Khả
năng răn đe hạt nhân đă chứng tỏ
hiệu quả trong thời kỳ chiến tranh lạnh
và nay cũng vậy, từ cuộc chiến Israel-Ai
Cập năm 1973 cho đến cuộc xung đột
Ấn Độ-Pakistan năm 1999. Ngược
lại, theo ông Paul Quilès,
chủ tịch hiệp hội Sáng kiến Giải
trừ Hạt nhân, cựu bộ trưởng Quốc
Pḥng Pháp, vũ khí nguyên tử càng làm tăng chạy
đua vũ trang. Thế giới suưt nữa đă gánh
lấy thảm họa trong cuộc khủng hoảng tên
lửa Cuba năm 1962, chưa kể mấy chục
sự cố khác, trong đó có vụ một vệ tinh
Liên Xô năm 1983 đă nhầm lẫn sức nóng
của ánh nắng mặt trời với hỏa
tiễn Mỹ. Ông nhắc lại câu nói của cựu
tổng thống Hoa Kỳ Ronald
Reagan : « Với tư cách tổng tư lệnh
các lực lượng Mỹ, bạn chỉ có 6 phút
để quyết định phản ứng lại
một dấu hiệu trên màn h́nh radar, nên hay không
khởi động cuộc tận thế. Ai có thể
chứng tỏ được sự tỉnh táo trong
một thời điểm như thế ? »
|