Mùi của tử khí bắt đầu từ đây

Trần Công Trực

Đối thoại Mỹ -Trung hai ngày 8 và 9/11/2018 tại Washington, Hoa Kỳ vừa kết thúc. Đáng lý ra, cuộc đối thoại này tổ chức tại Bắc Kinh vào tháng trước nhưng Trung Quốc đã đơn phương hủy bỏ.

Thành phần tham dự (2+2) gồm bốn nhân vật thuộc hạng tai to mặt lớn nhất nhì quốc gia. Đoàn Trung Quốc gồm: Bộ trưởng Quốc phòng tướng Ngụy Phương Hòa và Ủy viên Quốc vụ viện Dương Khiết Trì đặc tránh ngoại giao. Đoàn Mỹ gồm Bộ trưởng Ngoại giao Mike Pompeo và Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis.

Nội dụng đối thoại về bốn hồ sơ: 1) Cuộc chiến thương mại Mỹ – Trung; 2) Chính sách một Trung Quốc; 3) Cuộc đàn áp độc ác nhằm Hán hóa và xóa sổ nhóm tiểu số Hồi giáo ở Tân Cương; 4) Biển Đông và tự do hàng hải ở Á châu – Thái Bình Dương.

Hồ sơ 1) Cuộc chiến Thương mại Mỹ – Trung, Trung Quốc bảo cả hai cùng chết, và tổn thất của họ là không đáng kể.

Ở hồ sơ thứ 2) và 3) Trung Quốc bảo đó là công việc nội bộ. Mỹ đừng xía vào chuyện riêng.

Riêng hồ sơ thứ 4) Biển Đông nổi lên như một tâm điểm của “đối thoại” hay gọi là “cãi lộn” cũng không ngoa.

Mỹ nhắc Trung Quốc phải dừng ngay những hoạt động quân sự tại Biển Đông, không được đưa tàu thuyền ra khiêu khích, cắt ngang lộ trình của tàu chiến, máy bay Mỹ đi vào khu vực.

Dương Kiết Trì bảo Mỹ phải dừng ngay việc gởi tàu chiến, máy bay vào vùng biển chủ quyền của Bắc Kinh.

Ngoại trưởng Mỹ nói: Chúng tôi rất quan ngại về hoạt động quân sự và cả dân sự Trung Quốc ở Biển Đông. Chúng tôi đòi hỏi Trung Quốc phải tôn trọng thực thể địa lý của vùng này như trong quá khứ.

Dương Khiết Trì đáp: Trung Quốc có quyền xây dựng những cơ sở quốc phòng cần thiết trên lãnh thổ của mình.

Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis tuyên bố thẳng thừng rằng những yêu sách của Trung Quốc ở Biển Đông là không thể chấp nhận. Đây là vùng biển quốc tế, phải được áp dụng dưới luật pháp quốc tế.

Cả hai không đạt được một điểm đồng thuận nào. Tuy vậy, Bộ Ngoại giao và truyền thông Trung Quốc cho rằng cuộc đối thoại Mỹ – Trung lần này rất thẳng thắn, xây dựng và hữu ích.

Truyền thông Việt Nam bị cấm khẩu. Không một hàng tin về cuộc đối thoại Mỹ -Trung ngày 9/11/2018. Hình như Việt Nam không coi Biển Đông là vấn đề đáng phải quan tâm.

Hai ngày đàm phán cam go kết thúc. Họ cùng họp báo. Công luận nhận thấy sự khác biệt Mỹ – Trung đắng cay đến mức như cuộc đối thoại của những kẻ điếc.

Có lẽ vấn đề Biển Đông chỉ có thể giải quyết bằng một cuộc chiến tranh. Mùi của tử khí bắt đầu tư đây.

Hà Nội 11/11/2018

Trần Công Trực  

*** 

Biển Đông: Lần đầu tiên Mỹ đòi Trung Quốc rút tên lửa khỏi Trường Sa

Trọng Nghĩa

Cuộc họp gồm có: Bộ trưởng Quốc Phòng Trung Quốc Ngụy Phượng Hòa, Ủy Viên Quốc Vụ Viện Trung Quốc Dương Khiết Trì, ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo, bộ trưởng Quốc Phòng Mỹ James Mattis, họp báo chung ngày 09/11/2018 tại Washington (Mỹ).REUTERS/Leah Millis

Trước thềm các hội nghị Thượng Đỉnh ASEAN và Thượng Đỉnh Đông Á EAS tại Singapore (13-15/11/2018), nơi vấn đề Biển Đông chắc chắn sẽ được gợi lên, Washington ngày 09 /11/2018 đã tăng cường đáng kể sức ép trên Bắc Kinh nhân Đối Thoại Ngoại Giao và An Ninh Mỹ-Trung thường niên tại thủ đô Hoa Kỳ. Không những thẳng thừng bác bỏ yêu cầu của Trung Quốc, muốn Mỹ dừng các chiến dịch tuần tra ở Biển Đông, Mỹ còn công khai lên tiếng đòi Bắc Kinh phải triệt thoái các loại tên lửa ra khỏi các đảo nhân tạo mà Trung Quốc đã bồi đắp ở vùng quần đảo Trường Sa.

Thái độ cứng rắn hẳn lên của Hoa Kỳ trên hồ sơ Biển Đông được thấy một cách rõ ràng trong bản thông cáo báo chí về cuộc Đối Thoại - thường được gọi là 2+2 - mà bộ Ngoại Giao Mỹ công bố sau cuộc họp giữa ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo và Bộ trưởng Quốc Phòng James Mattis với Ủy Viên Quốc Vụ phụ trách đối ngoại Trung Quốc Dương Khiết Trì và bộ trưởng Quốc Phòng Ngụy Phượng Hòa.

Công khai yêu cầu Trung Quốc triệt thoái các hệ thống tên lửa

Trong phần nói riêng về Biển Đông, ngoài những lời lẽ ngoại giao thường thấy như « cam kết duy trì hòa bình và ổn định ở Biển Đông… giải quyết tranh chấp một cách hòa bình… bảo đảm an toàn hàng không và hàng hải… xử lý các rủi ro một cách xây dựng… », giới quan sát đã ghi nhận môt lời yêu cầu Bắc Kinh rút tên lửa khỏi Trường Sa :

« Hoa Kỳ kêu gọi Trung Quốc rút các hệ thống tên lửa ra khỏi các thực thể tranh chấp ở quần đảo Trường Sa, và khẳng định trở lại rằng tất cả các nước nên tránh giải quyết tranh chấp thông qua các hành vi cưỡng chế hay hù dọa ».

Theo tờ báo Nhật Bản The Japan Times, số ra ngày 10/11, đây là lần đầu tiên mà Mỹ thúc giục Trung Quốc triệt thoái các hệ thống tên lửa mà họ đã triển khai trên các thực thể đang tranh chấp ở Biển Đông.

Sự kiện Washington trực tiếp và công khai kêu gọi bằng văn bản Trung Quốc rút tên lửa, thể hiện một thái độ cứng rắn hẳn lên từ phía Washington, vì cho đến nay mối quan ngại của Mỹ chỉ được nêu lên một cách kín đáo.

Tờ Japan Times đã nhắc lại rằng hồi tháng Năm vừa qua chẳng hạn, Lầu Năm Góc còn từ chối bình luận về các thông tin tình báo cho biết là Trung Quốc đã cho triển khai các loại tên lửa hành trình chống hạm và phòng không trên 3 hòn đảo nhân tạo mới được họ bồi đắp là Đã Chữ Thập, Đá Xu Bi và Đá Vành Khăn.

Nhắc nhở Bắc Kinh tôn trọng luật pháp quốc tế

Ngoài chi tiết cụ thể liên quan đến yêu cầu Trung Quốc rút tên lửa, bản thông cáo báo chí của bộ Ngoại Giao Mỹ còn nhắc nhở Bắc Kinh về nhu cầu tôn trọng luật pháp quốc tế, khi xác định cam kết « hậu thuẫn quyền tự do hàng hải và hàng không và quyền khai thác biển một cách hợp pháp trên tinh thần tôn trọng luật lệ quốc tế ».

Bản thông cáo cũng nêu lên thái độ quan ngại của Mỹ khi xác nhận rằng trong cuộc họp « Hoa Kỳ đã thảo luận về tầm quan trọng của việc mọi tàu thuyền và máy bay quân sự, dân sự và của các lực lượng chấp pháp, đều phải hoạt động một cách an toàn và chuyên nghiệp, phù hợp với luật lệ quốc tế ».

Nhận xét này đã gợi đến sư cố ngày 30/09/2018 tại Đá Ga Ven (Trường Sa) khi một chiến hạm Trung Quốc cố tình cắt ngang đường đi của một khu trục hạm Mỹ, gây nguy hiểm cho cả hai phía.

Bản thông cáo cũng lưu ý rằng « Mỹ vẫn quyết tâm cho tàu thuyền và máy bay đến hoạt động ở bất cứ nơi nào mà luật pháp quốc tế cho phép ».

Đấu khẩu “nẩy lửa” về Biển Đông trong cuộc họp báo chung

Quan điểm cứng rắn của Mỹ trên hồ sơ Biển Đông còn được hai bộ trưởng Ngoại Giao và Quốc Phòng Mỹ thể hiện trong cuộc họp báo chung với hai trưởng đoàn Trung Quốc sau cuộc đối thoại.

Khi đề cập đến vấn đề Biển Đông, ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đã không ngần ngại công khai chỉ trích Trung Quốc về việc quân sự hóa Biển Đông khi tuyên bố rằng Hoa Kỳ « tiếp tục bày tỏ quan ngại về các hoạt động và chính sách quân sự hóa của Trung Quốc ở Biển Đông (và) yêu cầu Trung Quốc thực hiện đúng những cam kết đã đưa ra trước đó trên vấn đề này ».

Phản ứng trước lời đả kích của ông Pompeo, Ủy viên Quốc Vụ Trung Quốc Dương Khiết Trì đã cho rằng Bắc Kinh « có quyền xây dựng các cơ sở quốc phòng cần thiết » ở những khu vực mà ông gọi là « lãnh thổ » của Trung Quốc. Không chỉ thế, ông Dương Khiết Trì còn lên tiếng cảnh cáo Hoa Kỳ là phải « đình chỉ việc đưa tàu chiến và máy bay quân sự đến gần những đảo đá của Trung Quốc và dừng những hoạt động phá hoại chủ quyền Trung Quốc ».

Đòi hỏi nói trên đã bị bộ trưởng Quốc Phòng Mỹ Mattis bác bỏ ngay sau đó khi ông tuyên bố : « Chúng tôi đã nói rõ rằng Hoa Kỳ sẽ tiếp tục cho tàu và máy bay đến hoạt động ở bất cứ nơi nào luật quốc tế cho phép. Hoa Kỳ luôn kiên định trong cam kết về một khu vực Ấn Độ-Thái Bình Dương tự do và cởi mở, một khu vực xây dựng trên nền tảng luật pháp và trật tự quốc tế cũng như sự ổn định của toàn vùng ».

Trung Quốc sẽ lại làm ngơ trước yêu cầu của Mỹ

Sức ép trên đây của Mỹ liệu có làm cho Trung Quốc thay đổi thái độ về Biển Đông hay không ? và cụ thể là yêu cầu triệt thoái tên lửa có được Bắc Kinh đáp ứng hay không ? Trên vấn đề này, một số chuyên gia phân tích được nhật báo The Japan Times trích dẫn đã tỏ ý rất hoài nghi.

Trên tài khoản Twitter của mình, ông Jeffrey Ordaniel, chuyên gia tại trung tâm nghiên cứu về châu Á-Thái Bình Dương Diễn Đàn Thái Bình Dương (Pacific Forum) ở Hawaii cho rằng dù đây là lần đầu tiên mà Mỹ lên tiếng đòi Bắc Kinh rút tên lửa khỏi Trường Sa, lời kêu gọi này ít có khả năng được Trung Quốc lắng nghe.

Theo chuyên gia Ordaniel, Trung Quốc đã « không bị hề hấn gì » khi làm ngơ trước lời kêu gọi của Mỹ trước đây, muốn Bắc Kinh dừng việc bồi đắp và xây dựng mới ở Biển Đông, vì vậy họ « không có lý do gì » để đáp ứng yêu cầu lúc này về tên lửa.

Derek Grossman, một nhà phân tích quốc phòng cao cấp tại viện nghiên cứu Rand Corp. cũng thận trọng, cho rằng Trung Quốc có thể rút các hệ thống tên lửa ra khỏi Trường Sa trong một động thái xây dựng lòng tin để tỏ thiện chí với Mỹ vào lúc này. Tuy nhiên theo ông, Bắc Kinh « có thể dễ dàng tái triển khai loại vũ khí này nếu quan hệ Mỹ-Trung căng thẳng trở lại ».

Trở lại