Mấy tuần lễ vừa qua là thời gian nhân dân,
chánh quyền và quân đội Phi luật tân rút
được kinh nghiệm về cách đối
xử của người bạn mới là TC độc
tài, đảng trị toàn diện và người
bạn cũ là Mỹ tự do, dân chủ.
Năm rồi TT Duterte v́ phẫn nộ TT Obama, trở
cờ bay sang TC tuyên bố “ly khai Mỹ”, và hơn
một lần tuyên bố đuổi một số
đơn vị quân đội Mỹ đang giúp Phi
về an ninh và quân sự ra khỏi lănh thổ Phi. Nhưng
quân đội hai bên vốn gắn bó lâu đời chưa
rút hết, không đứt đoạn với nhau.
Trái lại trong thời gian chánh quyền của tân
tổng thống Duterte cầu thân với TC, mới
đây TT Duterte có tŕnh báo với Chủ Tịch TC
Tập cận B́nh Phi sẽ khai thác dầu khí dưới
biển Phi, th́ Chủ Tịch B́nh nổi giận hăm
đánh Phi bằng chiến tranh quân sự, v́ Chủ
Tịch TC coi biển đảo của Phi là ao nhà, lănh
thổ của TC.
C̣n Mỹ từ xa xưa có đổ quân để giúp
Phi thoát ách ngoại quốc, có mặt ở các căn
cứ của Phi hằng mấy chục năm, nhưng
không có tham vọng đất đai. Khi Phi đ̣i
lại, Mỹ trả lại cho Phi hai căn cứ
chiến lược Vịnh Subic và Phi trường
Clark. Và khi TT Duterte trở cờ theo TC, phiến quân
Maute đánh chiếm thành phố Marawi ở Miền Nam
nước Phi, cả 200 người chết và hàng
chục ngàn người dân Phi phải tản cư. Quân
đội Phi cố gắng tái chiếm nhưng
thiếu phương tiện trinh sát và không yểm, th́
phi cơ Mỹ xuất hiện trên bầu trời làm
tai mắt cho quân đội Phi phản công và đánh
đuổi phiến quân Maute ra khỏi thành phố.
Chính phóng viên và người chụp h́nh của thông
tấn xă Pháp AFP, đă thấy máy bay P3 Orion của
Hải Quân Mỹ bay quần quần bên trên máy bay
trực thăng của Phi dùng hoả tiễn và đại
liên tấn công những cứ điểm của
phiến quân Hồi Giáo trong thành phố Malawi. Tướng
Restituto Padilla, phát ngôn viên của quân đội Phi qua
điện thoại nói với báo chí, “Chúng tôi không
có đủ phương tiện trinh sát, nên chúng tôi
nhờ quân đội Mỹ giúp đỡ. Một
thứ tiếp viện phi tác chiến.”
Bên dưới quân đội Phi lục soát từng nhà
theo chiến thuật chiến tranh thành phố, theo
lời Trung tá Jo-ar Herrera, phát ngôn viên của Sư doàn
1 Bộ Binh của Quân đội Phi.
C̣n Toà Đại sứ Mỹ tại thủ đô
Manila Phi luật tân cũng cho biết, theo tin VOA của
Mỹ, là “lực lượng đặc nhiệm
của Mỹ đang hỗ trợ kỹ thuật cho quân
đội Philippines đang chiến đấu để
đè bẹp những kẻ chủ chiến Nhà nước
Hồi giáo tại một thành phố phía nam, Đại
sứ quán Mỹ cho biết hôm thứ Bảy, trong khi
13 thủy quân lục chiến Philippines thiệt mạng
trong chiến sự ở thành thị.” “Đại
sứ quán Mỹ xác nhận họ đă cung cấp
sự hỗ trợ, theo yêu cầu của chính phủ
Philippines, nhưng từ chối cho biết thêm chi
tiết v́ lư do an ninh.”
Bản tin thêm sự kiện,“Chương tŕnh tư
vấn cho quân đội Philippines chống lại dân quân
Abu Sayyaf đă bị ngừng từ năm 2015 nhưng
quân đội Hoa Kỳ vẫn có sự hiện
diện nhỏ ở Philippines, chủ yếu là ở
mảng hậu cần.
“Ông Duterte, thường có những phát ngôn mạnh
miệng, đă lớn tiếng chỉ trích Hoa Kỳ
kể từ khi lên nắm quyền từ tháng 6/2016,
khiến quan hệ với quốc gia đồng minh lâu
năm trở nên căng thẳng.
Tuy nhiên phía Mỹ cho biết ông Duterte đă tṛ
chuyện qua điện thoại "rất thân
thiện" với Tổng thống Trump hồi tháng Tư,
và nói ông có quan điểm khác biệt với Hoa
Kỳ trong thời chính quyền Obama.”
Trong một phạm vi có tính toàn vùng Á châu Thái b́nh dương,
chính Mỹ, ASEAN, trong hội nghị Bộ trưởng
Quốc pḥng Đối thoại Shangri-La 2017, đề
nghị giúp Philippines chống khủng bố ở Marawi
trong bối cảnh cuộc chiến chống nhóm
phiến quân Maute ở Marawi diễn ra ác liệt.
C̣n TC th́ câm như hến khi Phi bị phiến quân
tấn công nguy ngập, mất một thành phố,
chết cả trăm người. Có lẽ quá mất
mặt, TC đă mật lịnh và gà bài cho TT Duterte
chối bỏ hành động Mỹ không bỏ bạn
Phi lúc lâm nguy. Ô. Duterte ngày 11 tháng 6 tuyên bố chính
phủ của ông không nhờ sự giúp đỡ
của Hoa Kỳ cũng như không hề hay biết Hoa
Kỳ đưa đặc nhiệm tới Marawi để
đối phó phiến quân Hồi giáo cho tới khi
họ tới đây. Cái thói ăn đằng sóng, nói
đằng gió, trở trái làm mặt là thói quen thành
bản tánh của TT Duterte. Nhứt bất tín vạn
bất tín; nó hại thêm TT Duterte.
Hỏi, là tổng thống vốn là tư lịnh
tối cao quân lực mà không hay biết quân ngoại
quốc yểm trợ quân đội nước ḿnh
giải vây một thành phố bị phiến quân đánh
chiếm, vây hăm cả tuần lễ, chết dân quân và
bị thương cả mấy trăm người, th́
có phải tổng thống không. Hỏi, làm tổng
thống tư lịnh tối cao quân lực mà
đơn vị nước ḿnh hành quân nhờ lực
lượng bạn yểm trợ mà không biết th́ làm
tổng thống làm chi. Hỏi, làm tổng thống là
đại diện ngoại giao cao cấp nhứt
của quốc gia mà toà đại sứ Mỹ
biết quân Mỹ tiếp viện cho quân đội Phi
cấp sư đoàn đang hành quân tái chiếm thành
phố bị mất mà tổng thống nói không hay
biết là một tổng thống vô trách nhiệm, không
đáng làm chút nào.
Trong khi thông tấn xă Reuters của Anh, AFP của Pháp,
phóng viên đă nghe thấy, cameramen đă chụp h́nh,
đă chứng kiến quân Mỹ không yểm quân Phi,
nghe quí vị tư lịnh sư đoàn Phi liên lạc
với máy bay trinh sát Mỹ tại chiến trường
và tin đánh khắp thế giới biết, mà TT
Duterte chơi chữ, tuyên bố “chưa bao giờ
tiếp cận” Mỹ để xin giúp đỡ, cái
kiểu chơi chữ hạ cấp, tự hại ḿnh,
như bắn vào chân ḿnh vậy.
Và tai hại nhứt cho Ô Duterte, là phía quân nhân Phi xác
nhận tuyên bố của đại sứ quán Mỹ
ở Manila về việc chính phủ Philippines đă
đề nghị giúp đỡ. Điều này cho
thấy có một hố sâu ngăn cách giữa quân
đội Phi và phủ tổng thống Duterte, trái
lại có mối liên lạc khá thân thiện giữa quân
đội Mỹ c̣n có mặt tại Phi và toà đại
sứ Mỹ ở Manila.
Phi trên căn bản thể chế là một chế
độ tự do, dân chủ. Tổng thống không
phải muốn làm ǵ th́ làm. Phải bàn bạc
với nội các, với bộ tổng tham mưu quân
đội phía Hành Pháp, với quốc hội phía
lập pháp. Khác rất xa với CS là chế độ
độc tài đảng trị toàn diện, CS làm chúa
rừng xanh. Thẩm phán Tối Cao Pháp viện Phi
luật tân đă cảnh cáo TT Duterte trước khi công
du TQ. Rằng để mất biển đảo là
tội phản quốc, có thể bị truất
phế.
Quân đội Phi im lặng trước những
lời TT Duterte tuyên bố chống Mỹ, theo TC.
Trong khi đó thời sự và sự kiện mới
đây cho thấy phản ứng của Mỹ trầm
tĩnh, vững tin nơi t́nh nghĩa đồng minh
của hai nước Phi Mỹ và hành động đúng
nghi thức ngoại giao và đúng cam kết quân sự
đối với các đối tác, đồng minh
của Mỹ trước lời nói bạt mạng và
hành động bốc đồng của tân TT Phi
Duterte. Phủ Tổng Thống Mỹ thời TT Obama
vẫn phản ứng ôn hoà. Phát ngôn viên Josh Earnest cho
rằng Phi “duy tŕ quan hệ với Mỹ là điều
tốt nhất cho người Philippines” là một thái
độ “phù hợp hơn với quan hệ đồng
minh 70 năm giữa Hoa Kỳ và Philippines”. C̣n TT Trump
gần đây có điện thoại giải hoà và
đă mời TT Duterte công du Mỹ, Ô Duterte đă
hứa./.(VA)
|