Tập
Cận B́nh đuối sức
Ngô Nhân Dụng |
Trong
ba năm qua ông Tập Cận B́nh bắt các ngân hàng
phải giảm bớt những món nợ đă
chồng chất trong hàng chục năm, đang có nguy cơ
sụp đổ. Trong thời ông Giang Trạch Dân và ông
Hồ Cẩm Đào, kinh tế Trung Quốc tăng trưởng
hơn 10% v́ ngân hàng thả lỏng việc cho vay,
miễn sao các doanh nghiệp nhà nước có tiền
dựng nhà máy và chính quyền địa phương
kiến thiết hạ tầng cơ sở. Đây là
một h́nh thức “bao cấp” kiểu mới; cho vay
tiền thay v́ trợ cấp trực tiếp. Các công ty
tư nhân cũng theo cơn sóng “tiền dễ dăi”
đó mà phát triển. Nhưng
không một người, một xí nghiệp hay một
quốc gia nào có thể cứ vay nợ măi măi. Từ
dăm năm qua, “quả bom nợ” chỉ chờ ngày
nổ bùng. Nếu một số lớn thân chủ không
thể trả nợ, ngân hàng cũng vỡ nợ, kéo
theo các ngân hàng khác v́ họ đều nợ nần
lẫn nhau. Khi có một số ngân hàng lâm nguy, ḷng tin
của người gửi tiền sụp đổ, người
ta sẽ rút tiền ra. Cả hệ thống sụp
đổ. Trong
một chế độ độc tài đảng
trị, chính quyền có thể ngăn chặn cơn
hỗn loạn khi mới bắt đầu, bằng cách
đem công quỹ ra cứu các ngân hàng ngay khi cơn
nguy mới phát hiện. Nhưng khả năng chặn
dứt cơn khủng hoảng có giới hạn. Và
một căn bệnh hiểm nghèo không thể trị
hết nếu chỉ dùng phương pháp xoa dầu nóng
và chườm đá măi. Cho
nên ông Tập Cận B́nh biết phải ra tay ngăn
chặn khối nợ khổng lồ không cho phồng lên
quá đáng. Nếu không, có chuyện ǵ xảy ra ông
Tập sẽ mất cả uy tín lẫn địa
vị. Ông
Tập Cận B́nh đặt ra kế hoạch cải
tổ cơ cấu, ưu tiên số một là giảm
bớt số tiền cho vay từ các ngân hàng. Khi các
doanh nghiệp nhà nước không thể cứ ngửa
tay ra là vay được tiền, họ buộc
phải cải tổ. Khi chính quyền các địa phương
không c̣n có thể bắt các ngân hàng đưa
tiền cho xây cất th́ họ sẽ phải thúc đẩy
các xí nghiệp gia tăng hiệu năng để thâu
thuế. Nhưng
một hậu quả tất nhiên của kế
hoạch này là nền kinh tế phải giảm tốc
độ. Từ giai đoạn muốn có tiền
chỉ cần hỏi vay, đến lúc các ngân hàng dè
dặt thắt chặt túi tiền, những việc
đầu tư, sản xuất sẽ phải chậm
lại. Cuộc
cải tổ cơ cấu của ông Tập Cận B́nh
đang gặp chướng ngại, ngay từ trong
nội bộ, trước khi ông Donald Trump khai chiến.
Dân Mỹ đă bầu một ông tổng thống coi
chiến tranh mậu dịch là một việc rất
dễ và chắc chắn thắng lợi! Ông
Donald Trump tấn công tới tấp hết đợt
thuế này tới đợt khác.
Trong khi đó người lănh đạo Cộng
Sản Trung Quốc th́ chỉ mong muốn kinh tế
của nước ḿnh uống thuốc giảm
huyết áp, để chữa trị căn bệnh tim
trầm trọng đă kéo dài hàng chục năm. Ông
Tập Cận B́nh đứng trước một
thế lưỡng nan. Nếu cố chống trả cuộc tấn công
của ông Donald Trump th́ sẽ phải tŕ hoăn, có
thể phải tạm chấm dứt việc cải
tổ kinh tế. Nếu muốn tiếp tục chương
tŕnh cải tổ, th́ không đủ sức đối
đầu với Mỹ v́ nền kinh tế ngày càng
yếu đi. Nhiều
chứng cớ cho thấy kinh tế Trung Quốc đă
bắt đầu yếu rồi. Đầu
năm 2018, chỉ số CSI của các thị trường
chứng khoán Trung Quốc cũng như chỉ số
S&P 500 của thị trường nước Mỹ
đều tăng, S&P 500 tăng 5% trong Tháng Giêng c̣n
CSI tăng gần 10%. Nhưng từ Tháng Hai, cả hai
đều xuống. Đến Tháng Tám, S&P 500
lại lên và bây giờ vẫn c̣n tăng 5% nhưng CSI
đă tụt mất hơn 25%, so với đầu năm.
Giới đầu tư Trung Quốc đang mất tin tưởng. Ông
Tập Cận B́nh muốn cải tổ để kinh
tế Trung Quốc bớt lệ thuộc xuất
cảng, cố gắng thúc đẩy số tiêu
thụ của dân nội địa. Nhưng ngay
giới tiêu thụ cũng bớt tiền xài khi chính
quyền giảm bớt số tiền tệ lưu hành.
Số bán của 50 công ty bán lẻ lớn nhất nước
đă giảm 0.6% trong Tháng Tư, 2018; lại giảm
3.4% trong Tháng Năm, tới Tháng Bảy đă giảm
bớt 3.9% so với Tháng Bảy năm ngoái. Số thu
của các cửa hàng bán lẻ chỉ tăng 8.8%, so
với tỷ lệ tăng 9% trong Tháng Sáu. V́
các ngân hàng được lệnh giảm bớt
tiền cho vay, số công tŕnh xây dựng hạ
tầng cơ sở chỉ tăng thêm 5.7% trong sáu tháng
đầu năm nay, so với tỷ số tăng 7.3%
trong nửa đầu năm 2017. Khi
các ngân hàng theo lệnh trung ương giảm bớt
tốc độ đem tiền cho vay, các xí nghiệp
quốc doanh gặp khó khăn, nhưng các công ty tư
bị đ̣n nặng nhất. V́ không có thể vay các
ngân hàng nhà nước, họ thường vay trong
“thị trường đen.” Những nhà cho vay
“trong bóng mờ” không được kiểm soát
đă thúc đẩy số nợ toàn quốc tăng lên.
Năm 2008 tổng
số nợ trong nước Tàu lớn bằng 140%
Tổng Sản Lượng Nội Địa (GDP). Đến
năm 2017 tỷ số này lên thành 257%. Nhưng
chính các loại “ngân hàng đen” đang bị chính
quyền ngăn chặn. Năm ngoái, trong sáu tháng đầu
năm họ vẫn c̣n hăng hái tăng số
tiển cho vay thêm, tăng hai ngàn rưởi tỷ
đồng nguyên. Sau khi ông Tập Cận B́nh ra tay,
từ Tháng Tư, 2018, đến Tháng Tám, thị trường
tín dụng mập mờ đă giảm bớt, số
tiền cho vay chỉ c̣n 1,500 tỷ, tương
đương với $218 tỷ. Bây
giờ muốn vay nợ mới để trả nợ
cũ, các công ty tư nhân phải chịu lăi suất
cao hơn. Nhiều
xí nghiệp tư đă phá sản.
Đầu Tháng Sáu năm nay, có 20 công ty không thể
trả nợ. Ông Chu Kiến Xán (Zhou Jiancan, 周建灿) một nhà tư bản 55 tuổi đă
tự tử trong Tháng Bảy. Ông vốn là chủ nhân
tập đoàn Kim Thuẫn tại tỉnh Triết Giang
(Zhejiang Jindun Holding Group, 浙江金盾控股集团).
Trong những ngày cuối đời, ông đă cố
thoát cảnh vỡ nợ, đi vay với lăi suất
10% một tháng, tương đương với 120%
một năm. Cái chết này là một tiếng báo
động của quả bom nợ đang chờ bùng
nổ! Hôm
Chủ Nhật, 12 Tháng Tám, một công ty quốc doanh
lớn đă tuyên bố không có tiền trả nợ
sắp đáo hạn. Công Ty Sản Xuất và Xây
Dựng Tân Cương (Xinjiang Production & Construction
Corps, 新疆生产建设兵团)
vốn thuộc quân đội, tuy ở Tân Cương
nhưng thuộc quyền chính phủ trung ương;
họ phải xin hoăn trả tiền vốn cho món
nợ trị giá $73 triệu. Với
t́nh h́nh kinh tế xuống dốc do chủ trương
giảm tốc của chính ḿnh, ông Tập Cận B́nh
đang lo phải đối phó ngay trong nội bộ;
không c̣n kiểm soát được chính guồng máy
cai trị nữa. Trong
nội bộ chính quyền, hiện có hai phe, tiêu
biểu là Bộ Tài Chính và Nhân Dân Ngân Hàng.
Phía chính phủ th́ muốn trở lại thời bao
cấp bơm thêm tiền vào nền kinh tế; trong khi
ngân hàng trung ương muốn ngăn chặn, theo
đúng chính sách của ông Tập Cận B́nh, v́ lo
quả bom nợ phát nổ. Nếu
muốn chống đỡ với các đợt tấn
công sắp tới của ông Donald Trump, ông Tập
Cận B́nh sẽ phải trở về với chính sách
bao cấp cũ! Cuối
Tháng Bảy, Bộ Chính Trị Cộng Sản Trung
Quốc đă tuyên bố ưu tiên số một là
giữ tỷ lệ phát triển trên 6.7%; mặc dù
vẫn nói cần phải ngăn chặn tổng số
nợ không cho lớn hơn. Nhưng cùng lúc đó,
hội đồng nhà nước đă chấp
thuận chi tiêu thêm 1,350 tỷ đồng nguyên (hơn
$225 tỷ). Số tiền này sẽ được phân
phối cho các địa phương để tiếp
tục xây dựng! Đây là một biện pháp “bao
cấp” vừa để mua chuộc chính quyền
địa phương vừa để bảo vệ
nền kinh tế trước khi các đ̣n đánh
thuế của chính phủ Trump khiến hàng xuất
cảng sụt giảm. Tiền
lại được đổ ra, lăi suất ở
Trung Quốc đang giảm bớt, trở về
mức hai năm trước, cho thấy chính sách
của ông chủ tịch nước và chủ tịch
đảng bị bỏ qua! Từ khi Tổng Thống
Donald Trump mở cuộc tấn công thuế quan, đồng
nguyên của Trung Cộng đă giảm giá, v́ nhiều
người t́m cách đổi lấy đô la để
đem tiền ra nước ngoài. Kinh
tế thế giới cũng bất lợi cho ông
Tập Cận B́nh. Cuộc khủng hoảng mới
diễn ra v́ đồng lira của Thổ Nhĩ Kỳ
mất giá cho thấy hệ thống tài chính cả
thế giới đang mong manh, rất dễ lung lay. Kinh
tế Mỹ đă kéo dài giai đoạn phát triển
từ năm 2009 đến nay, trong một hai năm
sẽ tới lúc lên tột đỉnh rồi bắt
đầu xuống. Một
hàn thử biểu đo lường sức khỏe
của kinh tế toàn cầu là nền số xuất
cảng của nước Đức. Đó là quốc
gia có số thặng dư mậu dịch cao gấp
đôi Trung Quốc. Nhưng mấy tháng qua, số
xuất cảng của Đức đứng nguyên không
lên, trong khi năm ngoái đă tăng 13%. Ông
Donald Trump mở cuộc tấn công mậu dịch đúng
vào lúc Trung Cộng đang gặp khó khăn kinh tế.
Ông Tập Cận B́nh đă tính lầm nước
cờ chỉ v́ “không biết ḿnh, không biết người.” Cuộc
chiến mậu dịch bắt đầu khi kinh tế
Mỹ vẫn c̣n lên mạnh, trong khi kinh tế Trung
Cộng đang tŕ trệ. Ông
Tập Cận B́nh chủ quan khinh địch cho nên không
t́m cách nhượng bộ ngay từ đầu, ít
nhất cũng như một “kế hoăn binh.” Bây
giờ ông Tập Cận B́nh đang đuối
sức. Như những con cà cuống đến
chết vẫn c̣n cay, ông Tập Cận B́nh sẽ
tiếp tục nghênh chiến trong thế yếu. Thà
rằng quay về thời bao cấp cũ, bỏ ngang
cuộc cải tổ cơ cấu kinh tế, c̣n hơn
tuyên bố đầu hàng. Dân Trung Hoa lục địa
sẽ lănh hậu quả. Câu
hỏi là: Người dân Trung Quốc sẽ chịu
đựng tới bao giờ? Ngô
Nhân Dụng |