Trung Quốc Thu Tóm Biển Đông Brahma
Chellaney TS.Đỗ Kim Thêm dịch |
Lời
người dịch:
Trung Quốc đă biến Biển Đông thành ao nhà
khi họ tuyên bố 1.3 triệu dặm vuông ở
Biển Đông là thuộc chủ quyền Trung
Quốc, một yêu sách ngụy tạo. Trung Quốc
đă cắm cờ, cải tạo đất, xây
tiền đồn ở các đảo, các băi cạn và
sẽ c̣n tiếp tục bành trướng khu vực, nơi
không c̣n là “Á Châu-Thái B́nh Dương”, mà nay
trở thành “Ấn Độ-Thái B́nh Dương”,
một chiến lược mới song hành với Sáng
kiến Vành đai và Con đường. Sự ổn
định của khu vực Ấn Độ-Thái B́nh Dương,
kể cả bờ biển phía Tây Châu Phi và Nam Phi
sẽ do Trung Quốc khống chế. Kết qủa này
là do một đối sách mềm yếu của Mỹ
dưới thời Obama, thiếu tinh thần đoàn
kết của khối ASEAN và nô lệ tự nguyện
của Việt Nam, đặc biệt nhất là
Philipinnes đă không tận dụng ưu thế pháp lư
của phe thắng cuộc trong tranh chấp. Hoa
kỳ không có tranh chấp lănh thổ trong khu vực
Biển Đông, nhưng phải đối phó vấn
đề quyền tự do hải hành cho việc thương
mại toàn cầu, một lợi ích quan trọng
về chiến lược. Trong bồi cảnh của
cuộc chiến tranh thương mại với Trung
Quốc c̣n đang tiếp diễn, nên giải pháp
Biển Đông của chính quyền Donald Trump được
giải quyết hoàn toàn độc lập hay có
ảnh hưởng hổ tương, đó chỉ là
một giả thiết. Thực
tế cho thấy là trong năm qua, Hoa Kỳ đă có
đối đầu trực tiếp với Trung
Quốc ở Biển Đông. Hoa Kỳ đă có 9 đợt
tuần tra tự do hàng hải để thách thức các
yêu sách chủ quyền của Trung Quốc. Tháng 9
vừa qua, tàu chiến của hai phe suưt va chạm nhau. Rồi sẽ ra sao trong năm 2019? Một
cuộc hải chiến của Hoa Kỳ với Trung
Quốc có thể bùng nổ trên Biển Đông không?
Mọi suy đoán đều thiếu cơ sở khi có
quá nhiều yếu tố liên quan đầy bất
trắc chung quanh: tranh chấp mới qua vụ Hoa Vi,
triệt thoái kḥi Syrie và Afgahnistan, với t́nh khí
bất thường cùa Donald Trump và chính sách bất toàn
của Mỹ, khó ai lường đoán hồi kết
cuộc. Một giải pháp êm đẹp
nhất là khi chiến tranh thương mại tạm
ổn định và thiện chí hiếu hoà của hai
bên có thể xác định, t́nh huống đe dọa
trực tiếp về an ninh và tự do hảng hải
quốc tế ít được quan tâm và cũng không
buộc Mỹ phải phản ứng mạnh bằng quân
sự. Do đó, hai phe có thể ngăn chặn xung
đột bùng nổ trên Biển Đông. Ngược
lại, chuyện không muốn sẽ đến. C̣n Việt Nam? Học viện Ngoại
giao đă tổ chức Hội thảo với chủ
đề “Biển Đông trong cục diện
mới và đối sách của Việt Nam”.
Nhưng một giải pháp thu hồi các biển đảo
bị Trung Quốc chiếm là ảo ảnh. Lănh đạo
Việt Nam cho rằng thế hệ mai sau sẽ giải
quyết chuyện đă rồi của lịch sử do
họ gây ra, một quyết
định của Đảng mà Học viện
phải tuân thủ. *** Trong
năm năm qua, Trung Quốc đă biến các yêu sách
vể Biển Đông do giả tạo lịch sử
của ḿnh thành hiện thực và đạt được
thành qủa về mặt chiến lược vượt
xa hơn bờ biển. Các nhà lănh đạo Trung
Quốc đă không để cho kết quả đó thành
chuyện t́nh cờ. Đă
năm năm qua kể từ khi Trung Quốc khởi xướng
cải tạo vùng đất chính ở Biển Đông
và đă thay đổi hiện trạng lănh thổ có
lợi cho ḿnh - mà không gặp phải bất kỳ
phản ứng chống trả nào của quốc
tế. Lễ kỷ niệm khởi công xây dựng ḥn
đảo nhấn mạnh về một nền địa
chính trị bị biến đổi trong một hành
lang chủ yếu của một trật tự quốc
tế về hàng hải. Vào
tháng 12 năm 2013, chính phủ Trung Quốc đă
đưa tàu nạo vét Thiên Kinh khổng lồ vào
phục vụ tại rạn san hô Đá Gạc Ma
thuộc quần đảo Trường Sa, cách xa
lục địa Trung Quốc. Trường Sa nằm
ở phía nam quần đảo Hoàng Sa, nơi Trung
Quốc chiếm giữ từ năm 1974, tận
dụng khi lực lượng của Mỹ rời
khỏi Nam Việt Nam. Năm 1988, rạn san hô là
cảnh quan của một cuộc tấn công của
Trung Quốc đă giết chết 72 thủy thủ người
Việt Nam và đánh ch́m hai tàu của họ. Công
việc của tàu nạo vét là phân mảnh các
trầm tích dưới đáy biển và đưa nó
vào trên một rạn san hô cho đến khi thành h́nh
một ḥn đảo nhân tạo thấp trũng.
Với hệ thống hoạt động theo động
lực riêng và khả năng khai thác trầm tích
với tốc độ 4.530 khối mét vuông (5.924 cubic
yards) mỗi giờ, Thiên Kinh tự hào đă thực
hiện công việc rất nhanh, tạo ra 11 ha đất
mới, bao gồm cả một bến cảng, trong
thời gian chưa đầy bốn tháng. Trong khi đó,
Trung Quốc có một chiến hạm tuần tra. Kể
từ đó, Trung Quốc đă xây dựng thêm sáu ḥn
đảo nhân tạo ở Biển Đông và liên
tục mở rộng cơ sở quân sự tại khu
vực có tầm vóc chiến lược quan trọng này,
đường hàng hải cho một phần ba thương
mại toàn cầu đi qua.
Trung Quốc xây dựng các cơ sở cảng, ṭa nhà
quân sự, lắp đặt đài kiểm soát radar, các
nơi trú ẩn cho hoả tiển, kho tiếp vận
rộng lớn cho nhiên liệu, nước và đạn
dược, và thậm chí cả phi đạo và nhà
chứa máy bay trên các đảo nhân tạo. Để
củng cố vị thế hơn nữa, Trung Quốc
đă vũ trang mạnh mẽ các nơi lân cận
đ́nh chỉ khai thác tài nguyên thiên nhiên trong vùng
đặc quyền kinh tế của họ. Do
đó, Trung Quốc đă biến các yêu sách về Biển
Đông do giả tạo lịch sử thành
hiện thực và đạt được ư nghĩa
sâu xa về mặt chiến lược, bất chấp
phán quyết năm 2016 của ṭa trọng tài quốc
tế vô hiệu hóa các yêu sách đó.
Các nhà lănh đạo Trung Quốc dường như có
ư định chứng minh câu ngạn ngữ cổ
rằng “sở hữu là chín phần mười
của luật pháp“. Và dường như thế
giới đang để yên cho họ chiếm. Người
Trung Quốc đă không để cho kết quả
đó thành chuyện t́nh cờ. Trước khi bắt
đầu xây dựng các ḥn đảo của ḿnh
ở Biển Đông, họ đă dành vài tháng để
thử nghiệm xem có thể có các phản ứng
của Hoa Kỳ thông qua các động thái tượng
trưng không. Đầu tiên, vào tháng 6 năm 2012,
Trung Quốc đă chiếm giữ Băi cạn Scarborough c̣n
đang tranh chấp với Philippines, mà quốc tế không
có một phản ứng hữu h́nh nào. Gần
như ngay lập tức, Tập đoàn Công nghiệp
Đóng tàu Nhà nước Trung Quốc - hiện đang
chế tạo hàng không mẩu hạm thứ ba của
Trung Quốc - đă xuất bản trên trang mạng
bản phác thảo cho các đảo nhân tạo trên
đỉnh các rạn san hô, bao gồm các bản
vẽ các cấu trúc của các công tŕnh xác định
chương tŕnh xây dựng Trường Sa của Trung
Quốc. Nhưng các bản phác thảo đă nhận
được rất ít thông báo ghi nhận của
quốc tế, và đă sớm bị xóa khỏi trang
mạng, mặc dù sau đó các bản này đă lưu
hành trên một số trang mạng tin tức của
Trung Quốc. Vào
tháng 9 năm 2013, Trung
Quốc đă tiến hành thử nghiệm tiếp theo:
họ đă gửi tàu nạo vét Thiên Kinh đến
rạn san hô Châu Viên, nơi họ ở lưu lại
trong ba tuần mà không bắt đầu cải tạo
đất. Các h́nh ảnh vệ tinh khả dụng trên
thị trường sau đó cho thấy là một tàu
nạo vét tại Đá Chữ Thập, một rạn
san hô khác, làm việc lần nữa, nhưng rất ít.
Một
lần nữa, Hoa Kỳ, dưới thời Tổng
thống Barack Obama, đă không đẩy lùi, thúc đẩy
cho Trung Quốc bắt đầu dự án xây dựng
đảo đầu tiên của ḿnh tại Đá
Gạc Ma. Nói tóm lại,
khi Trung Quốc tiếp tục xây dựng và quân sự
hóa các đảo, họ đă thực hiện một
cách hoàn chỉnh, dần dần tăng cường các
hoạt động trong khi theo dơi phản ứng
của Mỹ. Hai năm cuối cùng của tổng
thống Obama được đánh dấu bằng
việc Trung Quốc xây dựng cuồng nhiệt. Tất
cả những điều này đă ảnh hưởng
nghiêm trọng đến sinh hoạt đại dương
trong khu vực. Trung Quốc đă phá hủy các rạn
san hô để sử dụng làm nền cho các đảo
cung cấp thức ăn và nơi trú ẩn cho nhiều
loài sinh vật của đại dương, cũng như
cung cấp ấu trùng cho các loài thủy sản quan
trọng của Châu Á.
Thêm vào đó là ḍng chảy tẩm hóa chất từ
các đảo nhân tạo mới và các hoạt động
của Trung Quốc đang tàn phá các hệ sinh thái
Biển Đông. Ash Carter,
Bộ
trưởng Quốc pḥng cuối cùng của Obama, đă
chỉ trích nhà lănh đạo của ḿnh về phương
sách mềm yếu đối với Trung Quốc. Trong
một bài tiểu luận phát hành gần đây, Carter
đă viết rằng Obama đă lầm lạc bằng
cách phân tích của chính ḿnh, đă nghi ngờ khi
cứu xét “những khuyến nghị của tôi và
những người khác về thách thức gây hấn
hơn trước các yêu sách hàng hải quá mức
của Trung Quốc và các hành vi phản tác dụng khác.“
Carters nói, trong khi đó Obama mang viễn kiến của
Trung Quốc trong sự sắp xếp với Mỹ theo
khuôn khổ của G2. Hiện
nay, chính quyền của Tổng
thống Donald Trump, đang đối phó với các
hậu quả của sách lược Obama. Trump
muốn thực hiện một viễn kiến về
một chiến lược Ấn Độ-Thái B́nh Dương
tự do và cởi mở. Nó là sự kế thừa cho
chính sách chuyển trục về châu Á của Obama. Nhưng,
từ những địa thế mới được
xây dựng ở Biển Đông, Trung Quốc có vị
trí tốt hơn không chỉ để duy tŕ các
cuộc tuần tra trên không và trên biển trong khu
vực, mà c̣n thúc đẩy chiến lược
dự phóng về điện qua Ấn Độ Dương
và Tây Thái B́nh Dương. Làm thế nào có thể có
bất kỳ hy vọng nào về một Ấn Độ-Thái
B́nh Dương tự do và cởi mở, khi hành lang
quan trọng nối liền các đại dương
Ấn Độ và Thái B́nh Dương đang ngày càng
bị chế ngự bởi chế độ chuyên
chế lớn nhất thế giới? Lấn
chiếm lănh thổ của Trung Quốc, một
chiến thắng của cường quốc thô bạo
xem thường luật pháp, phơi bày tính cách tổn
thương của một trật tự thế
giới tự do hiện tại. Các gánh nặng về môi trường và địa
chính trị có thể sẽ tăng lên, gây ra chi phí
lớn lao cho các quốc gia khu vực và định h́nh
lại các mới quan hệ hàng hải quốc tế. *** Brahma Chellaney,
Giáo sư Nghiên cứu Chiến lược, Trung tâm Nghiên
cứu Chính sách và Nghiên cứu Chính sách, New Delhi,
Học viện Robert Bosch, Berlin, tác giả của chín
cuốn sách, kể cả Asian Juggernaut, Water: Asia’s New
Battleground, and Water, Peace, and War: Confronting the Global Water
Crisis. Nguyên
tác: China’s South China Sea Grab
|