ASEAN
CÓ THỂ LỘT XÁC KHÔNG? Đại-Dương |
Tài
liệu tham khảo: Philippines'
economic growth slows to 6.4% in Q1 as inflation bites (Nikkei) Philippines'
Marcos muscles up ASEAN's South China Sea posture (Nikkei) Philippines
urges quick resolution to South China Sea’s code of conduct as Asean
summit looms: ‘What’s in the way?’ (SCMP) Marcos
change of heart on EDCA — why? (Manila Times) Asean
unity needed to achieve significant progress in peace plan for Myanmar, says
Jokowi (Strait Times) ASEAN
CÓ THỂ LỘT XÁC KHÔNG? Đại-Dương
Hiệp
hội các Quốc gia Đông Nam Á thành lập từ năm
1967 gồm có Thái Lan, Indonesia, Singapore, Phi Luật Tân, Mă
Lai Á liên quan đến các vấn đề kinh tế,
xă hội, văn hoá. Năm 1991 mới thành Khu vực
Mậu dịch Tự do ASEAN. ASEAN
ôm tham vọng trở thành một thế lực Khu
vực Đông Nam Á theo mô h́nh Liên
Hiệp Châu Âu (EU) là một liên minh chính trị,
kinh tế và quân sự bao gồm 27 quốc gia tại
Châu Âu. ASEAN bắt đầu thu nhận Brunei vào năm
(1984), Việt Nam (1995), Lào và Myanmar (1997), Campuchia (1999). Kể
từ đó, ASEAN khó đồng tâm nhất trí trong các
lĩnh vực chính trị, quân sự v́ chịu
ảnh hưởng ngày càng nhiều theo sự lớn
mạnh trong các lĩnh vực chính trị, quân sự,
kinh tế của Trung Cộng. Cộng đồng người
Hoa tại các quốc gia này rất mạnh trên phương
diện kinh tế, kỹ thuật, ngoại giao có
thể tác động tới các chính sách của Nhà nước.
Có các lĩnh vực gây chia rẻ trầm trọng
trong nội bộ ASEAN Thứ
nhất, Việt Nam, Lào, Campuchia, Myanmar chịu sự lănh
đạo và chi phối của Bắc Kinh nên đă tránh
lên án Bắc Kinh không tuân thủ Phán quyết ngày
12/7/2016 của Toà án Trọng tài Thường trực
về Luật Biển (PCA) do Công ước Liên
Hiệp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982
thành lập. Manila kiện Bắc Kinh đă vi phạm
quyền-chủ-quyền trên biển của Phi Luật
Tân. Bắc Kinh từ chối tham dự. PCA có quyền
xét xử vụ án và chung thẩm mà không cần có
bị can. Chỉ có Singapore công khai lên án, mặc dù có
75% dân số gốc Hoa vẫn không chịu ảnh hưởng
của Trung Cộng bởi v́ giới lănh đạo
chấp nhận Hoa Kỳ như một “đồng
minh không hiệp ước”. Cha già dân tộc Lư Quang
Diệu từng công khai tuyên bố “Singapore là một
nước nhỏ phải dựa vào cường
quốc mạnh nhất mới không bị hiếp đáp”.
Tân Gia Ba là nước duy nhất trong ASEAN giao dịch b́nh
đẳng với Trung Cộng v́ được Hoa
Kỳ đở đầu. List of countries by GDP (nominal)
per capita ước tính trong năm 2023 ghi nhận Lợi
tức b́nh quân đầu người của Tân Gia Ba
91,000 USD so với 80,034 của Hoa Kỳ và 35,102 của
Brunei, và 3,905 của Phi Luật Tân, và Myanmar cầm
đèn đỏ với 1,180. Cựu Tổng thống
Rodrigo Duterte của Phi Luật Tân (2016-2022) chữi
Mỹ ṛng ră, nịnh Tập Cận B́nh tận cùng hèn
mà chỉ được phân nửa của 40 tỉ USD
do Bắc Kinh hứa trước khi hết nhiệm
kỳ. Thứ
hai, ASEAN đă lầm tin vào Chính phủ Barack Obama-Joe
Biden “xoay trục sang Châu Á-Thái B́nh Dương”
với Hiệp định Đối tác Kinh tế
Chiến lược xuyên Thái B́nh Dương (TPP)
ấn định các quy luật cho tự do mậu
dịch thế kỷ 21. Nhưng, bị Lưỡng
viện Quốc hội không phê chuẩn do Obama dùng
quyền Hành pháp để tránh sự giám sát từng
bước tiến triển đàm phán. Thực tế,
TPP sẽ tạo cho Tập Cận B́nh điều
kiện chuyển tất cả ngành sản xuất ô
nhiễm sang Đông Nam Á để thiết lập
chuỗi cung ứng toàn cầu. Tổng
thống thứ 45 Donald Trump rút khỏi TPP v́ dân Mỹ
phải đóng góp nhiều trong khi lợi ít, hại
nhiều. Năm
2013, Tổng thống Obama mời Tập Cận B́nh
đến California để bí mật bàn việc chia
đôi Thái B́nh Dương trong Khu Nghỉ dưỡng
của một vị triệu phú. Khi họp báo, Obama
đề cập tới mối “quan hệ nước
lớn” bị chỉ trích kịch liệt nên không dám
nhắc tới. Tuy nhiên, từ đó, Tập Cận B́nh
luôn công khai nhắc tới và đơn phương
thực hiện. Năm
2014, Bắc Kinh điều động Giàn khoan nước
sâu Hải Dương-981 được tàu bè các
loại hộ tống vào gần Nhóm đảo Hoàng Sa
trong Vùng Đặc quyền Kinh tế Việt Nam để
thăm ḍ dầu khí. Tuy
bị phía Việt Nam phản đối mà Bắc Kinh
vẫn gửi thêm một tàu thăm ḍ thứ hai
tới khu vực này nên bị Hà Nội phản đối
kịch liệt với 60 tàu thuyền so với 126 tàu
của Trung Cộng vào lúc cao điểm. Hai
bên có xung đột mà không nghiêm trọng. HD-981 đă
rời vùng này từ ngày 15/7/2014 và tuyên bố đă
phát hiện dấu hiệu dầu khí. Năm
2014, Bắc Kinh cải tạo các thực thể
thuộc Nhóm đảo Trường Sa (Spratly Islands, Nam
Sa) đang có tranh chấp chủ quyền giữa Trung
Quốc, Việt Nam, Philippines, Malaysia, Đài Loan, Brunei thành
các đảo nhân tạo. Đồng thời, mở
rộng và trang bị tối tân cho Tây Sa tức Hoàng
Sa, Paracel Islands. Bắc
Kinh chuẩn bị thiết lập Vùng Nhận dạng
Pḥng không (ADIZ) trên Biển Nam Trung Hoa như từng
thực hiện trên Biển Đông Trung Hoa (ECS).
Cuối năm 2015, Tập Cận B́nh chính thức thăm
Hoa Kỳ đă cam kết “không quân-sự-hoá SCS”.
Thực tế, Tập tăng cường lực lượng
quân sự và dân sự trên hai nhóm đảo Hoàng Sa và
Trường Sa. Các dàn hoả tiễn và radar tua tủa
trên 7 đảo nhân tạo. Khi
Donald Trump đắc cử tổng thống thứ 45
Hợp Chúng Quốc Hoa Kỳ đă cho các sĩ quan
Hải quân cao cấp kháo nhau về kinh nghiệm
triệt hạ dễ dàng các hải đảo do
Nhật Bản kiểm soát trên Thái B́nh Dương vào
thời Đệ nhị Thế chiến. Giật ḿnh,
Tập Cận B́nh vội vàng hạ các dàn hoả
tiễn và radar rồi tuyên bố các đảo nhân
tạo chỉ hoạt động về hải dương
và thời tiết. Sau
khi, Tổng thống Joe Biden đắc cử, hoạt
động quân sự của Bắc Kinh lại nhộn
nhịp trên Biển Nam Trung Hoa. Hải quân Trung Cộng
thường đe doạ chiến hạm và phi cơ
của Mỹ tại vùng này. Tổng thống Joe Biden
hứa sẽ nối lại, nhưng, chưa có ǵ thay
đổi. Thứ
ba, bất cứ hoạt động nào của ASEAN gây
phương hại tới Trung Cộng trên SCS liền
bị Campuchia, hoặc Lào phủ quyết khiến cho t́nh
h́nh trên Biển Nam Trung Hoa phù hợp với chiến lược
quốc tế của Bắc Kinh. Thứ
tư, ASEAN nh́n vào thị trường Trung Cộng 1.4
tỉ dân nên muốn nhảy vào, nhưng, không có
nền tảng kỹ thuật cao và ngoại giao hơn
Hoa Lục như Singapore nên chỉ có khả năng làm
gia công cho hàng hoá Trung Cộng và băi phế thải theo
kế hoạch chuyển ô nhiễm của Bắc Kinh. Nhật
Bản và Đại Hàn vẫn giao dịch với Trung
Cộng (đặt biệt về kinh tế) do Bắc
Kinh vẫn cần các sản phẩm cao cấp của
hai nước này để phát triển kinh tế. Thứ
năm, Tuyên bố về ứng
xử các bên ở Biển Nam Trung Hoa (DOC) được
10 quốc gia ASEAN kư với Trung Cộng tại Campuchia
ngày 4 tháng 11 năm 2002 là thái độ rước
hổ vào nhà. Trung Quốc không có quan hệ ǵ tới
Biển Nam Trung Hoa (SCS) theo Công ước Liên Hiệp
Quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS). Tàu
thuyền của Trung Quốc chỉ đi qua như
giới hàng hải quốc tế. Chấp nhận DOC
đồng nghĩa với chịu áp lực tối
đa của Bắc Kinh. Nhưng,
Viện Nghiên cứu Chiến lược Philippines
Thế kỷ Châu Á (ACPSSII) đă tổ chức
cuộc Hội thảo hôm 6 tháng 5 năm 2023 lại xác
định “Permanent Court of Arbitration (PCA)” không phải
là một ṭa án quốc tế”. Toà
án này do Công ước Liên Hiệp Quốc về
Luật Biển 1982 (UNCLOS) lập ra để giải
quyết các tranh chấp về
“quyền-chủ-quyền” giữa các quốc gia
biển. Toà án này chỉ tuyên phán về
quyền-chủ-quyền trên biển mà không thể
hồi tố. Vấn
đề tranh chấp chủ quyền quốc gia do Toà
án Công lư Quốc tế (ICJ) phân xử. Nếu một
bên không tham dự th́ Toà vẫn thụ lư. Nhà cầm
quyền Pháp tại Việt Nam nhân danh An Nam kiện
Trung Hoa về chủ quyền trước ICJ, nhưng,
Bắc Kinh không tham dự (v́ biết chắc sẽ
bị thua) nên bất thành. Viện
ACPSSII chỉ trích Tổng thống Ferdinand Marcos Jr
của Phi Luật Tân đă cho Hoa Kỳ thuê thêm 4 căn
cứ đóng quân nữa. Thực
tế, đă có 50,000 lính Thủy quân Lục chiến
Mỹ trấn đóng tại Nhật Bản từ năm
1945 đến nay đă giúp Nhật Bản an ninh, không
có chiến tranh chỉ tập trung phát triển kinh
tế, khoa học, kỹ thuật và giúp đỡ các
nước nghèo khắp thế giới. Hạm đội
7 của Hoa Kỳ trú đóng thường trực
tại Hải cảng Yokosuka. Chẳng ai kết án
Nhật Bản mất chủ quyền. Cũng
thế, đă có 28,000 binh sĩ Thuỷ quân Lục
chiến Mỹ đóng ở Đại Hàn từ năm
1953 giúp cho đất nước nghèo mạt rệp này
trở thành một quốc gia an ninh và giàu có, tiên
tiến không thua các cường quốc Châu Âu. Trung Cộng và các Quốc gia Đông Nam Á đă làm
ǵ cho nền hoà b́nh và phát triển trong khu vực này?
Việt
Nam, Campuchia, Lào đều có cùng thể chế Cộng
sản nên thực tế đă chịu sự chi
phối triệt để của Bắc Kinh trên phương
diện xă hội chủ nghĩa. Nam Vang, Viêng Chăn có
thể không đồng ư lên án hoạt động,
quan điểm độc đoán của Bắc Kinh trên
SCS v́ chẳng có lợi ích cụ thể. Đồng
ư với thái độ của Trung Cộng may ra
được vài phần thưởng từ Bắc
Kinh. Từ
lâu, chúng tôi chỉ trích ASEAN đă thu nhận Lào,
Campuchia, Myanmar khiến cho Bắc Kinh có thêm công cụ
phá hoại từ trong nội bộ ASEAN. Đại-Dương |