Trung Quốc - Bắc Triều Tiên: Oán thù ẩn sau « tình hữu nghị » 

Thùy Dương 

Tình hữu nghị Trung Quốc - Bắc Triều Tiên. Ảnh chụp trên tường một nhà hàng Bắc Triều Tiên ở Ninh Ba, Chiết Giang, nay đóng cửa, ngày 12/04/2016.REUTERS/Joseph Campbell

Chủ đề Bắc Triều Tiên vẫn chưa hạ nhiệt trên các báo Pháp. Le Monde quan tâm đến mối quan hệ của đảng Cộng Sản Trung Quốc và đảng Cộng Sản Bắc Triều Tiên. Trong bài viết « Giữa Bắc Kinh và Bình Nhưỡng, một mối quan hệ mang tính ngờ vực », đăng trên chuyên mục địa chính trị, thông tín viên báo Le Monde tại Tokyo Philippe Pons, chuyên gia về Bắc Triều Tiên, nhận định theo thời gian, những mối oán giận và thù ghét giữa hai đảng ngày càng tích tụ.

Hai quốc gia có đường biên giới chung dài 1400km và gắn bó với nhau bằng nền văn hóa và lịch sử. Trong suốt nhiều thế kỷ, Triều Tiên phải cống nộp cho đất nước láng giềng rộng lớn và Triều Tiên cũng học theo hình mẫu văn hóa và chính trị của Trung Quốc. Sau này, Bắc Triều Tiên và Trung Quốc còn có thêm một sợi dây ràng buộc là đảng Cộng Sản.

Nhưng từ cuộc chiến chống Nhật hồi những năm 1930, những nỗi thất vọng, thù oán giữa Bắc Kinh và Bình Nhưỡng ngày càng nhiều. Và Bắc Kinh hiểu rằng Bắc Triều Tiên đang nuôi dưỡng mối thù hằn nhắm vào Trung Quốc, cũng như chính sách cực đoan của nước này, vì chính Trung Quốc cũng đã như vậy trong rất nhiều thập kỷ.

Tình bạn bề ngoài

Khi đội « chí nguyện quân » Trung Quốc can thiệp quân sự vào Triều Tiên hồi tháng 10/1950 nhằm đẩy lui đội quân Hoa Kỳ, sau khi Mỹ đẩy lui quân của Kim Nhật Thành tới tận sông Áp Lục, Mao Trạch Đông tuyên bố Trung Quốc và Bắc Triều Tiên gắn bó, đoàn kết như « răng với môi ». Nhưng theo chuyên gia Philippe Pons, điều mà hai bên ca tụng là « tình bạn không thể phai nhạt » đã không phản ánh đúng thực tế.

Theo chủ trương « một đất nước, một đảng », các đảng viên Bắc Triều Tiên ở Mãn Châu giải gia nhập đảng Cộng Sản Trung Quốc. Vào những năm 1930, Bắc Kinh thanh trừng 500 người Triều Tiên bị nghi là làm tay sai cho Nhật Bản. Các vụ thanh trừng này đã khiến lãnh đạo Kim Nhật Thành, người đã từng thoát chết trong gang tấc, luôn bị ám ảnh là phải độc lập.

Nhưng việc Trung Quốc can thiệp cứu Bắc Triều Tiên khỏi « bàn thua trông thấy » vào năm 1950 lại khiến Kim Nhật Thành thêm oán giận, vì tướng Bành Đức Hoài, tư lệnh chí nguyện quân Trung Quốc đã « ngó lơ » Kim Nhật Thành. Hình ảnh ông Kim cũng không xuất hiện ở tượng đài « Kháng chiến chống Mỹ xâm lược và trợ giúp Triều Tiên » tại thành phố Đan Đông. Với lãnh đạo Kim Nhật Thành, đó là một sự sỉ nhục.

Rồi đến năm 1956, vẫn tướng Bành Đức Hoài, khi đó là bộ trưởng Quốc Phòng Trung Quốc, cùng với phó thủ tướng Liên Xô Anastase Mikoyan, sang Bắc Triều Tiên, cho dù không được mời, để yêu cầu Bình Nhưỡng phục chức cho các đảng viên Bắc Triều Tiên thân Trung Quốc và Liên Xô đã bị chế độ Bắc Triều Tiên thanh trừng. Kim Nhật Thành đành nghe theo, nhưng một vài tháng sau, chiến dịch thanh trừng lại tiếp diễn. Chính sự can thiệp của Liên Xô và Trung Quốc vào công việc nội của đảng Cộng Sản Bắc Triều Tiên đã khiến Kim Nhật Thành giữ khoảng cách với hai nước láng giềng lớn.

Rồi tới Cách Mạng Văn Hóa Trung Quốc, các vụ tấn công của Hồng Vệ Binh nhắm cả vào Kim Nhật Thành và các vụ sát hại người thiểu số Triều Tiên ở khu vực biên giới hai nước đã khiến giới lãnh đạo Bắc Triều Tiên bất bình, đẩy lòng hận thù của họ dâng cao. Sau đó, Bắc Kinh và Bình Nhưỡng cố duy trì một « tình hữu nghị bề ngoài ». Đối với nhà sử học người Trầm Chi Hoa, tác giả nhiều cuốn sách về chiến tranh Triều Tiên, Trung Quốc đã luôn coi Bắc Triều Tiên là một nước chư hầu và đối xử với « người bạn » Bình Nhưỡng với một thái độ ban ơn. Nhưng đồng thời, Mao Trạch Đông cũng dành cho Bắc Triều Tiên nhiều ưu đãi để tránh việc Bình Nhưỡng ngả sang Liên Xô.

Tuy nhiên, việc Bắc Kinh thừa nhận Hàn Quốc vào năm 1992 bị Bình Nhưỡng coi là một sự phản bội, đặt dấu chấm hết cho tầm quan trọng chính trị của mối quan hệ giữa hai nước, cho dù hai nước vẫn còn ràng buộc bởi hiệp ước hữu nghị, hỗ trợ song phương, ký năm 1961 và có hiệu lực đến năm 2021.

Thái độ bài Trung Quốc

Mặc dù Bắc Kinh đã trợ giúp Kim Jong Un lên nắm quyền và hợp tác kinh tế giữa hai nước được tăng cường, nhưng tình hữu nghị đôi bên không còn được nhắc tới trong các đối thoại song phương. Theo thông tín viên báo Le Monde, Bắc Triều Tiên không còn tin tưởng vào Trung Quốc. Âm mưu thông đồng với Trung Quốc của ông Jang Song Taek, chú của Kim Jong Un đồng thời là mưu sĩ của chế độ, là một trong những lý do khiến ông này bị Kim Jong Un ra lệnh hành quyết 2 năm sau đó. Và mới đây, chế độ Bình Nhưỡng, trong tờ báo chính thức Rodong Sinmun, đã chỉ trích Trung Quốc vì nước này hồi tháng 08/2017 đã ủng hộ các biện pháp trừng phạt mà Mỹ đề xuất.

Trở lại