Làm
sao cắt được ṿi bạch tuộc của
Nga đang vươn tới phương Tây ?
Trọng
Nghĩa |
Ở
bài viết bên trong, The Economist đă nhắc
lại sự kiện, Chính phủ Nga trong tuần đă
lại phủ nhận cáo buộc là họ đă xen vào
để lũng đoạn cuộc bầu cử
Tổng thống Mỹ năm 2016. Lời cải chính
được đưa ra sau khi Robert Mueller, công
tố viên đặc biệt phụ trách điều
tra ảnh hưởng của Nga trong chiến dịch
tranh cử tổng thống Mỹ năm 2016, đă công
bố bản cáo trạng nhắm vào 13 công dân Nga, nêu
chi tiết về những ǵ các bị cáo này đă làm
thông qua mạng xă hội để t́m cách gây ảnh
hưởng lên cuộc bầu cử Mỹ. Trong
bài xă luận, tuần báo Anh trước hết
nhắc lại rằng : Vào
cuối thập niên 1980, khi Mikhail Gorbachev phát động
phong trào perestroika, Nga đă ḥa dịu với phương
Tây. Người
ta đă tưởng rằng hai bên đều sẽ
từ bỏ ư muốn lật đổ đối phương
bằng những lời dối trá và những lập
luận hoang tưởng theo kiểu chiến tranh
lạnh. Thế
nhưng, qua cáo trạng của công tố viên đặc
biệt Robert Mueller nhắm vào 13 người Nga công
bố ngày 16 tháng 2, th́ quả là người ta đă
lầm. Ông
Mueller cáo buộc rằng vào năm 2014, Nga đă
bắt đầu âm mưu chống lại nền dân
chủ Mỹ, và ông tin rằng ông có đủ
bằng chứng để bác bỏ trước ṭa án
những lời phủ nhận của Nga. Vladimir Putin đă
bật đèn xanh cho chiến dịch đó, có lẽ v́
nghĩ rằng cơ quan CIA của Mỹ đang kích
động một cuộc nổi dậy ở Ukraina.
Tổ chức mang tên Cơ
Quan Nghiên Cứu Internet (Internet Research Agency – IRA)
, được một nhà tài phiệt thân điện
Kremlin hậu thuẫn, đă thành lập một nhóm «
chuyên gia xuyên tạc » - mà giới tin học gọi nôm
na là internet troll - một hệ thống thanh toán chi phí
và các danh tính giả, mục tiêu là đào sâu hố
chia rẽ tại Mỹ, để rồi sau đó tác
động đến cử tri để dồn
phiếu từ bà Hillary Clinton sang cho ông Donald Trump trong
cuộc bầu cử năm 2016. Châu
Âu cũng là đối tượng bị lũng đoạn:
Nga bị nghi là đă tài trợ cho các chính trị gia
cực đoan, đă thâm nhập vào các hệ
thống máy tính để đánh cắp thông tin, đă
tổ chức những cuộc biểu t́nh và loan
truyền tin thất thiệt. Và ở châu Âu cũng
thế, mục tiêu là kích động, khoét sâu chia
rẽ trong xă hội. Ba
bài học kinh nghiệm Đối
với The Economist, rất khó mà biết chính xác là Nga
đă thành công đến đâu, nhưng các âm mưu
của họ làm dấy lên nỗi quan ngại về
những điểm yếu trong các nền dân chủ phương
Tây, với ba bài học cay đắng cần rút ra. Trước
tiên hết, đó là việc các mạng xă hội
hiện nay là một công cụ hiệu quả hơn so
với các kỹ thuật dựng chuyện hay mua
chuộc nhà báo hồi những năm 60. Sử dụng
Facebook để phát hiện, chiêu mộ ủng hộ
viên, và hoàn thiện các khẩu hiệu ăn khách
nhất không tốn kém bao nhiêu. Với một chút khéo
léo, ta có thể lôi kéo cả hệ thống vào
việc tán dương, ủng hộ các bài đăng
của ḿnh. Và nếu đánh cắp được
dữ liệu máy tính của các định chế
lớn như đảng Dân Chủ Mỹ, như người
Nga đă làm, ta có ngay cả một mạng lưới
để phát tán thông tin. Bài
học thứ hai là chiến dịch của Nga đă
khai thác được sự chia rẽ ở Mỹ, kích
động vấn đề chủng tộc, xúi
giục cử tri da đen xem bà Clinton như kẻ thù và
ở nhà không đi bỏ phiếu, khơi dậy
nỗi bực tức của người da trắng...
Sau chiến thắng của ông Trump mà nó đă cố
gắng góp phần, nó lại tổ chức một
cuộc biểu t́nh chống Trump ở Manhattan. Và
mới đây, ngay sau vụ thảm sát bằng súng
tại trường Parkland, các robot tin học của Nga
bắt đầu lao vào cuộc tranh căi về kiểm
soát súng đạn. Người châu Âu, ở một
mức độ ít hơn, cũng bị chia rẽ,
đặc biệt là ở Anh Quốc với vụ
Brexit. Chính các chia rẽ tiềm ẩn trong các nền dân
chủ phương Tây đă khiến họ sẽ
bị lũng đoạn. Bài
học quan trọng nhất là phản ứng của phương
Tây trước cuộc tấn công của Nga rất
yếu, trái ngược với thời kỳ Chiến
Tranh Lạnh trước đây. Tại Mỹ, cả
hai tổng thống đều thất bại trong cách
đối phó. Barack
Obama rất đau đớn trước những
bằng chứng về sự can thiệp của Nga, nhưng
lại tự kềm chế trong việc áp đặt
lệnh trừng phạt. Có lẽ v́ ông cho rằng ông
Trump chắc chắn sẽ thất cử, nên không
muốn tạo ra những nghi ngờ rằng ông cố
t́nh tác động vào kết quả. Đối
với The Economist, nhận định đó của ông
Obama là một sai lầm nghiêm trọng. C̣n
thất bại của ông Trump th́ xuất phát từ cách
nh́n của ông về vụ việc. Lẽ ra ông
phải lên tiếng chống lại ông Putin và bảo
vệ Mỹ chống lại thái độ thù địch
của Nga. Thế nhưng thay vào đó, dưới tác
động của một số người trong đảng
Cộng Ḥa, ông lại ra sức hạ uy tín các cơ
quan điều tra âm mưu của Nga, và hàm ư muốn
sa thải ông Mueller hoặc những người bảo
vệ ông tại Bộ Tư Pháp Mỹ, tương
tự như việc ông cách chức James Comey người
đứng đầu FBI... Châu
Âu phải năng động đối phó Theo
tuần báo Anh, các bài học kể trên cho thấy là
để phá được âm mưu của Nga, các
nền dân chủ phương Tây cần phải năng
động hơn. Giới
lănh đạo phương Tây phải t́m cách khôi
phục ḷng tin nơi cử tri. Điều đó đ̣i
hỏi trước tiên hết là sự minh bạch. Châu
Âu cần mở thêm nhiều cuộc điều tra chính
thức, với người phụ trách có thẩm
quyền như ông Mueller. Luật về các khoản tài
trợ cho các chính đảng cũng cần được
siết chặt, để xác định rơ là ai đă
trao tiền cho ai. Và các phương tiện truyền thông
xă hội cần phải được mở ra cho giám
sát, để bất cứ ai cũng có thể xác
định được ai là những người
đang trả tiền cho các thông tin quảng cáo, và
để cho giới chuyên gia nghiên cứu có thể
dễ dàng lột mặt nạ kẻ gian. Bên
cạnh đó, phải có hành động đối kháng
cụ thể, bắt đầu từ cấp lănh đạo
cao nhất. Thủ tướng
Đức Angela Merkel chẳng hạn, đă thành công
khi cảnh cáo ông Putin rằng sẽ có hậu quả
nếu ông can thiệp vào các cuộc bầu cử
ở Đức. Tại Pháp, Emmanuel
Macron đă
làm nản ḷng các hacker Nga bằng cách tạo ra các thư
điện tử giả mạo để lẫn trong
số những bức thư thực sự, khiến cho
những kẻ đánh cắp bị mất uy tín khi
tiết lộ thông tin sai lệch.
Báo chí Phần Lan th́ cùng nhau hợp tác để thanh
lọc tin tức giả mạo và chỉnh lại
những thông tin sai lạc. Tuy
nhiên, khả
năng chống đỡ có phần dễ dàng hơn
đối với Đức, Pháp và Phần Lan,
nơi niềm tin của người dân nơi chính
quyền trung ương cao hơn ở Mỹ. Nhưng
đó cũng là lư do tại sao mà Hoa Kỳ cần
trả đũa và dằn mặt Nga trong vụ này...
Giới lănh đạo đảng Cộng Ḥa tại
Quốc Hội Mỹ đang đẩy đất nước
vào con đường thất bại : Ít ra họ cũng
nên tổ chức các buổi điều trần
khẩn cấp để bảo vệ Mỹ chống
lại các mưu toan lũng đoạn trong các cuộc
bầu cử giữa nhiệm kỳ. Cho đến lúc
này, tổng thống Trump vẫn khăng khăng đổ
lỗi cho FBI và đảng Dân Chủ, thể như là
Mỹ không c̣n tin rằng nền dân chủ xứng
đáng được bảo vệ. |