Âu
Châu, NATO và ông Putin
Lê Phan |
Đoàn
công voa dài của một lữ đoàn thiết giáp
lặng lẽ vượt biên giới Đức vào Ba
Lan khoảng 10 giờ sáng hôm Thứ Năm, 12 Tháng Giêng.
Vài chục dân chúng ở thị trấn biên giới phía
Tây Nam Olszyna ra chào đón. Ông Mieczyslaw Mroz, 62 tuổi,
hớn hở nói: “Người Mỹ đến đây
là chuyện lớn nhất xảy ra cho chúng tôi từ
trước đến nay.” Đoàn công voa, toán
tiền phương của một hứa hẹn
nhiều ngàn binh sĩ NATO sẽ được
đưa tới đóng quân trên toàn Đông Âu –
ầm ầm đi vào thị trấn Zagan gần đó
nơi ở quảng trường lạnh giá mưa
tuyết lất phất, các viên chức chính thức
nghênh đón. Ông Jan Siemion, cũng 62 tuổi, cựu
cảnh sát viên về hưu, vừa nghe được
đoạn cuối của những bài diễn văn,
chép miệng bảo: “Đáng lẽ họ phải
tới sớm hơn. Có thể nó sẽ chặn cái ông
ở phương Đông vốn đă đe dọa chúng
tôi nhiều thập niên nay.” Sau
nhiều năm ao ước có được một
sự hiện diện thường trực của quân
đội NATO dọc theo sườn phía đông
của Liên Minh – để giữ cho cái ông từ phương
Đông, Tổng Thống Vladimir V. Putin của Nga, đừng
lộng hành – các lănh tụ của Ba Lan và các nơi
khác trên toàn vùng Đông Âu đă vui mừng khi một
kế hoạch đóng quân luân phiên nhiều ngàn binh sĩ
đa quốc được chấp thuận ở khóa
họp thượng đỉnh của Liên Minh ở
Warsaw vào mùa Hè vừa qua. Nhưng
nay, khi những binh sĩ này đến nơi, t́nh h́nh
đă thay đổi tận gốc rễ, và hứa
hẹn của sự an toàn cảm thấy ít chắc
chắn hơn. Tổng
Thống Donald J. Trump, người vừa nhậm
chức hôm Thứ Sáu, đă bước vào Ṭa
Bạch Ốc kéo theo một loạt những tuyên
bố đôi khi trái nghịch nhau về NATO và cả
quyết sẽ mở màn cho một thời đại
mới cho liên hệ thân thiện hơn với vị lănh
đạo độc đoán của Nga. Chả
trách có rất nhiều lo ngại ở Warsaw và các
thủ đô của Đông Âu khác về chuyện
liệu những binh sĩ này sẽ có đến
với đủ con số được hứa
hẹn hay không, và liệu ước muốn có một
liên hệ tốt đẹp hơn với Moscow sẽ
dẫn đến một dàn xếp làm giảm hết
ư nghĩa của những cố gắng này. Tiến
Sĩ Marcin Zaborowski, phó giám đốc điều hành
của trung tâm nghiên cứu Center for European Policy Analysis,
giải thích: “Mỗi tổng thống Hoa Kỳ lên là
muốn khởi đầu một thứ điều
đ́nh lớn với Nga. Và vùng này luôn lănh chịu
hậu quả của những cố gắng đó. Tôi
sợ là sự đau khổ lần này c̣n lớn hơn.” Các
viên chức NATO, cựu cũng như đương
kim, nói họ tin tưởng là việc triển khai
lực lượng sẽ tiếp tục và tin tưởng
là tân tổng thống sẽ sớm hiểu bản
chất của đe dọa mà ông Putin đưa đến
cho Âu Châu và Hoa Kỳ. Tổng thư kư NATO hiện nay
chẳng hạn, ông Jens
Stoltenberg, cả quyết: “Tôi hoàn toàn tin tưởng
là quyết tâm của Hoa Kỳ vững như bàn
thạch. Chính ông Donald Trump nói với tôi như
vậy. Ông ấy tỏ ra cương quyết
lắm.” Các
viên chức này giải thích là những tuyên bố
của ông Trump trong khi vận động tranh cử
vốn đă đặt câu hỏi về sự
việc liệu NATO có c̣n ích lợi ǵ hay không,
phản ảnh, một phần, cái tính toán của
một nhà kinh doanh khi thấy các đồng minh của
ḿnh không chia sẻ công bằng chi phí cho liên minh. Giáo
Sư James G. Stavridis,
một vị đô đốc hồi hưu của
Hải Quân Hoa Kỳ và là cựu tham mưu trưởng
tối cao của NATO từ năm 2009 đến năm
2013, nay là khoa trưởng trường nổi tiếng
về ngoại giao Fletcher School of Law and Diplomacy ở
đại học Tufts University, Medford, Massasschusetts, th́
lạc quan nghĩ rằng: “Các cơ quan t́nh báo
của chúng ta là những nguồn tin rất chính xác
về cách đối xử của người Nga.
Một khi tổng thống thấy điều này, ông
sẽ ủng hộ họ. Và khi ông có thêm thông tin
về Nga, sự nghi ngờ của ông về Vladimir Putin
sẽ sâu đậm hơn.” Và
hành vi của Nga trong tương lai sẽ buộc liên
minh phải tiếp tục triển khai lực lượng.
Giáo Sư Stavridis thêm:
“Tôi nghĩ thật khó có chuyện ông Putin biến ḿnh
từ con cá mập thành con cá vàng. Chúng ta sẽ
thấy những hành vi cá mập tiếp tục ở
khu vực ven biên giới của NATO.” Cuộc
triển khai được tổ chức theo kiểu luân
phiên chín tháng. Lữ đoàn cơ giới đă
vừa vượt biên giới hôm sáng Thứ Năm
đó, có căn cứ nhà ở Fort Carson, Colorado, và
họ sẽ lưu lại ở Ba Lan cho đến mùa
Thu, một số sẽ đặt căn cứ gần
Zagan và những nhóm khác trải ra khắp vùng. Nhưng
họ không dự trù rời bỏ vị trí cho đến
khi có lực lượng thay thế. Thành ra trên
thực tế, sự hiện diện của họ là
thường xuyên. Một
đơn vị thứ nh́ của Hoa Kỳ, dự trù
đến vào Tháng Tư, sẽ được đặt
ở phía Đông Ba Lan, gần khu vực gọi là khe
Suwalki, vốn được coi như là con đường
có nhiều triển vọng nhất trên đường
xâm lăng của Nga, tuy rằng một cuộc xâm lăng
như vậy được coi là khó xảy ra. Nhưng
ở Đông Âu, các lănh tụ Ba Lan và lănh tụ khác
trong vùng không tin cho lắm vào điều đó, đang
phân vân không hiểu là liệu lực lượng
đó có đến hay không nay khi ông Trump đă lên
cầm quyền, và nếu họ có đến, liệu
họ có đóng quân ở miền Đông như đă
hứa hẹn hay không. Và
c̣n chưa tính đến những quan ngại về
những hứa hẹn một sáng kiến của Hoa
Kỳ và NATO nhằm trấn an Đông Âu lo lắng,
kể cả hệ thống hỏa tiễn lá chắn xây
dựng ở Ba Lan, cũng giống như hệ
thống đă được đặt ở Romania, và
việc mở những kho tiếp tế trong suốt vùng
nơi mà vũ khí của NATO có thể được
cất sẵn cho phép việc triển khai lực lượng
nhanh chóng hơn trong trường hợp có xâm lăng. Ông
Zaborowski bi quan nói: “Tôi đoán là án binh tiền phương
sẽ không xảy ra, và nếu có, nó sẽ là ở phía
Tây của Ba Lan. Ông Trump sẽ có một sự thỏa
thuận nào đó với ông Putin về việc giữ
cho quân số càng thấp càng tốt, giữ cho khả
năng thực sự ngăn ngừa ở mức
thấp nhất có thể được và giữ binh
sĩ ở phía Tây của Ba Lan thay v́ phía Đông.” Ông
Stavridis th́ nói là ông chờ đợi việc triển
khai lực lượng sẽ xảy ra đúng lịch
tŕnh, nhưng sợ là ước muốn có được
một thỏa thuận với Nga của tân chính
phủ sẽ dẫn đến một số mặc
cả trả giá, có thể liên hệ đến
hệ thống hỏa tiễn lá chắn. Việc
đề cử Tướng James N. Mattis, một người
mạnh mẽ ủng hộ NATO, làm bộ trưởng
Quốc Pḥng trong chính phủ của ông Trump đă làm
cho Đông Âu tin tưởng hơn. Ông Thomas Donnelly,
đồng giám đốc trung tâm Marilyn Ware Center for
Security Studies ở viện nghiên cứu American Enterprise
Institute, giải thích: “Tôi sẽ rất ngạc nhiên
nếu Tướng Mattis rút khỏi những hứa
hẹn này. Việc triển khai lực lượng này
không phải là mọi điều chúng ta muốn, nhưng
là một cải thiện thực sự.” “Nay, ít
nhất, nếu Nga có vượt qua biên giới, họ
sẽ đụng vào lực lượng NATO và có
thể giết một số người Mỹ,” ông
thêm, và bảo đó sẽ là một sự ngăn
ngừa mạnh mẽ sự hung hăng của Nga. Ông
Donnelly c̣n phân tích thêm: “Ông Trump nay nói cả xuôi
lẫn ngược. Nhưng ông thích những người
mạnh bạo. Ông nghĩ ḿnh là một người
mạnh mẽ. Tôi nghĩ sẽ có nhiều điều
khác trong liên hệ Mỹ-Nga hơn là ông Trump chỉ làm
những ǵ mà ông Putin muốn ông làm.” Một
ban quân nhạc Ba Lan chơi quốc ca của Ba Lan và Hoa
Kỳ trong nghi lễ chào mừng ở Zagan. Khoảng 20
người dân cũng ráng đến dự trong
trời lạnh cóng, kể cả một cô bé mặc
áo choàng đỏ và nón mầu hồng, ngồi trên xe
trượt tuyết phất cờ Hoa Kỳ. Đại
Úy Matt Piazza, 28 tuổi, cũng như các quân nhân Hoa
Kỳ khác, từ chối nói đích danh Nga là lư do cho
cuộc điều động quân lính này. Ông bảo:
“Chúng tôi đến đây để ngăn ngừa
mọi hành động xâm lấn, dầu nó đến
từ đâu. Nhưng tôi không tin là nó sẽ xảy
ra. Đây là một sứ vụ ḥa b́nh.” Ông
Edyta Maher, 39 tuổi, từ ngôi làng nhỏ xíu đến
thị trấn để xem đoàn công voa vượt
biên giới, tỏ vẻ lo ngại hơn: “Chính cái
ông Trump này làm tôi lo nhất. Không biết được
ông sẽ làm ǵ trong chức vụ tổng thống. Nhưng
có vẻ như ông và ông Putin có thể có một
số âm mưu nào đó. Nó chắc sẽ không hay ǵ
cho Ba Lan.” Từ Ba Lan, dọc qua suốt Đông Âu lên đến các quốc gia Baltic và bọc cả đến các quốc gia Bắc Âu, người Âu Châu sống kế bên Nga đang rất lo ngại. Đây không phải lần đầu họ bị hy sinh. |