Bắc Hàn, IS kéo Mỹ trở lại biển Đông? VOA |
Mặc dù mối lo hạt nhân của
Bắc Triều Tiên và nhóm khủng bố Nhà nước
Hồi giáo từng là những vấn đề kéo
sự chú ư của chính quyền đương
nhiệm của Mỹ ra khỏi biển Đông nhưng
chính những điều này lại đang đưa
Hoa Kỳ trở lại với khu vực. Nhiều diễn giả của Mỹ và
quốc tế tại Hội nghị biển Đông thường
niên của CSIS hôm 18/7 kêu gọi chính quyền Trump có
sự gắn kết mạnh mẽ hơn tới khu
vực châu Á-Thái B́nh Dương trong khi một thượng
nghị sỹ Mỹ khẳng định Hoa Kỳ đang
hướng đến "khu vực quan trọng
nhất trên thế giới" của Mỹ. Tiến sĩ Trần Trường
Thủy của Học viện Ngoại giao Việt Nam,
một diễn giả tại hội nghị nói “châu
Á, nhất là Đông Nam Á, cần một chính sách rơ ràng
(từ chính quyền Mỹ.)” "Các hoạt động tự do hàng
hải là cần thiết nhưng chưa đủ.
(Mỹ) cần phải có một chính sách tổng
thể, toàn diện và hệ thống hơn bao gồm
nhiều lĩnh vực từ chính trị, ngoại giao,
kinh tế, luật pháp quốc tế và quân sự,
kể cả bán quân sự, rất cần."
Tàu chiến Hải quân Mỹ đă
đi vào vùng 12 hải lư của Đá Vành khăn
để thực thi quyền tự do hàng hải vào tháng
5 vừa qua. Đó là thách thức đầu tiên
của Hải quân Mỹ đối với Trung Quốc
kể từ khi Tổng thống Donald Trump lên nắm
quyền trên vùng biển mà Bắc Kinh có tuyên bố
chủ quyền hầu hết. Nói với VOA bên lề hội nghị,
Phó giám đốc Chương tŕnh Đông Nam Á
của CSIS, Murray Hiebert, cho rằng “không ai biết chính
xác chính sách của Trump đối với châu Á
thế nào cho tới thời điểm này.” "Chính quyền này đă có 2 lần
tiến hành tuần tra tự do hàng hải nhưng
họ vẫn chưa cho thấy khu vực Đông Nam Á
quan trọng như thế nào trong chính sách đối
ngoại của Mỹ," theo ông Hiebert. "Việt
Nam cũng muốn xem liệu họ có thể kết
nối với chính quyền Trump để đảm
bảo ít nhất có sự cân bằng với những
hành động của Trung Quốc (trên biển Đông)." Giám đốc Chương tŕnh Đông
Nam Á của CSIS Amy Searight cũng cho rằng có rất
nhiều những băn khoăn về chính sách của
Mỹ ở châu Á và khu vực này đang không biết
vai tṛ của họ ở đâu đồng thời
mong muốn sự hiện diện của Mỹ
nhiều hơn trong khu vực.
Chính quyền của Tổng thống
Trump tập trung vào vấn đề hạt nhân của
Bắc Hàn và điều này được Thượng
nghị sĩ Cory Gardner khẳng định tại
hội nghị của CSIS. Ông nói đối với chính
quyền của TT Trump, Bắc Hàn là vấn đề
khẩn cấp nhất phải đối phó và đó
là thách thức lớn nhất đối với Mỹ
ở khu vực châu Á Thái B́nh Dương hiện nay. Nhưng chính vấn đề này, cùng
với việc nhóm Hồi giáo IS lan sang Đông Nam Á
trong bối cảnh Trung Quốc tiếp tục bành trướng
trên biển Đông, lại kéo chú ư của Mỹ
về khu vực châu Á Thái B́nh Dương. "Chính quyền của Tổng
thống Trump coi trọng vấn đề Bắc Hàn và
không quan tâm tới khu vực Đông Nam Á trong 6 tháng
đầu khi lên nắm quyền," giám đốc
Quỹ nghiên cứu biển Đông của Việt Nam
Trần Trường Thuỷ nói bên lề hội
nghị. "Nhưng trong 1 tháng qua có thể thấy chính
quyền Trump đă hướng đến Đông Nam Á
nhiều hơn sau khi không có được hợp tác
từ Trung Quốc về vấn đề Bắc
Triều Tiên." Giáo sư về khoa học chính trị
của Đại học Philippines, Aries Arugay, cũng có
nhận xét tương tự. Ông nói với VOA rằng
trong khi trước đây 2 vấn đề này làm
mờ nhạt châu Á trong chính sách đối ngoại
của Tổng thống Trump th́ giờ đây chính
quyền này lại hướng về khu vực,
nhất là khối ASEAN, để t́m sự hậu
thuẫn trong việc đối phó với mối lo
Bắc Hàn sau khi không nhận được sự
đồng thuận từ Trung Quốc. Chủ tịch tiểu ban các vấn
đề châu Á-Thái B́nh Dương nói Đông Nam Á
đang là nơi trú ngụ mới của IS và cũng
chính v́ điều này mà Hoa Kỳ sẽ phải "làm
mới lại sự lănh đạo của ḿnh ở
khu vực." Thượng nghị sĩ Gardner của
đảng Cộng ḥa kêu gọi chính phủ Trump và
Quốc hội phải có những bước đi
khẩn cấp để xây dựng lại quân đội
để có thể giúp pḥng vệ trong khu vực. Ông
cho rằng “sự lănh đạo của Mỹ trong khu
vực quan trọng này đang phai nhạt.”
Nhưng nghị sỹ này khẳng định
chuyến thăm nước ngoài đầu tiên của
của Bộ trưởng quốc pḥng James Mattis
tới châu Á và sau đó là chuyến công du của Phó
Tổng thống Mike Pence cũng tới khu vực này cùng
với cam kết của Tổng thống Donald Trump
sẽ tham dự cả 2 hội nghị thượng
đỉnh ASEAN ở Philippines và Diễn đàn Kinh
tế châu Á Thái B́nh Dương APEC tại Việt Nam
cuối năm nay cho thấy "một cam kết
rất quan trọng của Mỹ đối với khu
vực." Nghị sĩ Gardner cho biết đang
vận động để phát triển thêm chính sách
về châu Á ở Quốc hội và tái khẳng định
cam kết của Mỹ ở khu vực, nơi có
những cường quốc hải quân mạnh
nhất thế giới. Ông nói Mỹ tiếp tục cam
kết với các đồng minh trong khu vực như
Nhật Bản, Hàn Quốc và Úc đồng thời xây
dựng thêm các mối quan hệ mới trong khu vực
này. Trợ lư Bộ trưởng Quốc pḥng
về các vấn đề an ninh châu Á-Thái B́nh Dương
David Shear, nguyên đại sứ Mỹ tại Hà
Nội, tại hội nghị cũng kêu gọi
rằng chính phủ Mỹ cần củng cố mối
quan hệ với các đồng minh trong khu vực và
“đó là điều mà chính quyền Trump cần làm.” Mối lo Trung Quốc Một lư do khác mà Hoa Kỳ đang hướng
tới châu Á chính là việc Trung Quốc tiếp
tục quân sự hoá trên biển Đông. Cũng tại hội nghị của
CSIS, Thượng nghị sỹ Cory Gardner cáo buộc
Trung Quốc gần đây có những hành động gây
mất ổn định ở biển Đông và
biển Hoa Đông, làm trái với luật lệ
quốc tế và tạo ra hiểm họa xung đột
trong tương lai. "Hành động của họ dường
như trái ngược với những lời họ nói
ra," theo chủ tịch Tiểu ban các vấn đề
châu Á-Thái B́nh Dương thuộc Uỷ ban Đối
Ngoại Thượng viện Gardner. Phát biểu khai mạc hội nghị thường
niên lần thứ 7 về biển Đông tại
trụ sở Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược
và Quốc tế (CSIS) ở Washington, nghị sỹ này
nói khủng hoảng an ninh hàng hải là một trong
những vấn đề nổi cộm của khu
vực.
Trung Quốc đă tăng cường
mạnh mẽ các hành động lấn chiếm
biển Đông, theo Thượng nghị sỹ Gardner.
Thống kê của Bộ Quốc Pḥng cho thấy từ
2013, Trung Quốc đă lấn chiếm hơn 3.200 acre
(gần 1.300ha) các thực thể trên biển Đông.
Ngày 12/7/2016 Ṭa trọng tài quốc tế phán quyết
Trung Quốc phạm luật nhưng Trung Quốc
phớt lờ, tiếp tục xây đảo và quân
sự hóa biển Đông. "Mặc dù liên tục có những cam
kết ở cấp cao nhất rằng Trung Quốc
sẽ không quân sự hóa các đảo nhân tạo (trên
biển Đông) nhưng hiện nay họ đă có
những cơ sở cho những vũ khí tầm xa, các
máy bay quân sự và kho chứa," theo nghị sỹ
Gardner. "Sự quân sự hóa của Trung quốc trên
biển Đông là có thực." Báo cáo của Sáng kiến Minh bạch Hàng
hải châu Á (AMTI) thuộc CSIS công bố hôm 29/6 nói các
h́nh ảnh vệ tinh cho thấy có thêm các kho chứa
thiết bị phóng tên lửa, thiết bị cảnh
báo sớm và radar cũng như các cơ sở hạ
tầng khác mới được xây dựng tại
Đá Chữ thập, Đá Vành khăn và Đá Subi
thuộc quần đảo Trường Sa mà Việt
Nam cũng có tuyên bố chủ quyền.
Hành động của Trung Quốc,
bất chấp phán quyết của Ṭa trọng tài La
Hague, làm Washington và các nước trong khu vực lo
ngại. "Việc này thực sự đang
làm các quốc gia khác phải lo ngại," Chuyên
gia cao cấp của CSIS, Murray Hiebert, nói với VOA bên
lề hội nghị. "Điều đó có nghĩa
là Trung Quốc sẽ có khả năng đưa
sức mạnh của ḿnh trên khắp quần đảo
Trường Sa, chắc chắn làm cho Việt Nam và
Philippines phải lo ngại." Dù phán xét của Ṭa trọng tài
quốc tế hồi tháng 7 năm ngoái có làm cho
mọi việc rơ ràng hơn về mặt luật pháp
nhưng việc tiếp tục quân sự hóa của
Trung Quốc khiến các nước quan ngại, theo giáo
sư Aries Arugay của Đại học Philippines,
một diễn giả tại hội nghị, nói
với VOA. Tiến sĩ Trần Trường
Thủy của Học viện Ngoại giao Việt Nam, cũng
là một diễn giả tại hội nghị do CSIS
tổ chức, cũng đồng quan điểm. "Hoạt động (quân sự hóa)
thứ nhất là vi phạm luật pháp quốc tế,
về cơ bản nhất là làm thay đổi tương
quan tổng thể. Các nước lo ngại là sau khi hoàn
thành việc củng cố tôn tạo quân sự hóa và
bán quân sự hóa th́ Trung Quốc sẽ dùng những
vị trí đó để làm ǵ," theo tiến
sỹ của Học viện Ngoại giao Việt Nam.
"Ví dụ như dùng chúng để mở rộng các
hoạt động trên biển Đông, vi phạm
quyền chủ quyền của các nước th́ là
vấn đề đáng lo ngại." Và những quan ngại này đă dẫn
tới sự gia tăng chi tiêu trong quân sự của các
quốc gia trong khu vực. Trong 1 thập kỷ qua, các quốc gia
chi tiêu nhiều nhất trong khu vực để tăng
cường khả năng quân sự gồm Trung
Quốc, Việt Nam, Malaysia và Philippines, theo số
liệu thống kê do giáo sư Alexander Vuving của Trung
tâm nghiên cứu an ninh châu Á-Thái B́nh Dương có
trụ sở ở Hawaii, đưa ra tại hội
nghị. Để đối phó với sự quân
sự hoá của Trung Quốc trên biển Đông, giáo
sư này khuyên các quốc gia trong khu vực tiếp
tục đầu tư vào chi tiêu quốc pḥng trong khi
giáo sư Arugay của Đại học Philippines cho
rằng các quốc gia cần tăng cường các
hoạt động tuần duyên trên biển Đông. |