CHIẾN LƯỢC MỸ THAY ĐỔI NHƯ THẾ NÀO Ở BIỂN ĐÔNG?
NGUYỄN QUANG DUY |
“…Tại
hội nghị thượng đỉnh thường niên
ASEAN ngày 15/11/2018, Thủ tướng Singapore Lư Hiển
Long cho biết các nước Đông Nam Á buộc
phải lựa chọn giữa Mỹ và Trung cộng v́
khó có thể dung ḥa tầm nh́n của hai đối
thủ…” Theo
Hồi kư của Phó Đề Đốc Hồ Văn
Kỳ Thoại, người trực tiếp chỉ huy
hải chiến Hoàng Sa 19/1/1974: “…
việc tấn công lực lượng Trung Cộng là
hoàn toàn do tổng thống Nguyễn Văn Thiệu ra
lịnh, không có sự đồng ư của Hoa Kỳ và
không có sự giúp đỡ của Hoa Kỳ dù là nhân
đạo tối thiểu như vớt người trôi
trên biển cả.” Sau
45 năm chiến lược Á Châu Thái B́nh Dương
của Mỹ đă hoàn toàn thay đổi. Tưởng
niệm 45 năm cuộc hải chiến Hoàng Sa là cơ
hội t́m hiểu về chiến lược Biển
Đông của Mỹ để từ đó rút ra bài
học. V́
sao Trung cộng không chiếm được Trường
Sa? Theo
Phó Đề Đốc Thoại thiệt hại phía
Việt Nam Cộng Ḥa đă nặng, nhưng phía Trung
cộng v́ bị tấn công nên thiệt hại
nặng hơn. Soái
hạm Kronstad 274 bị ch́m. Đô đốc Phương
Quang Kính, tư lịnh phó Hạm Đội Nam Hải
và hầu hết bộ tham mưu đều tử
trận. Hộ
tống hạm Kronstad 271 và hai Trục lôi hạm 389 và
396 bị hư hại nặng. Cùng
lúc đó 17 chiến hạm Trung cộng tiến
xuống Biển Đông đă phải dừng lại
bảo vệ Hoàng Sa tránh nguy cơ Việt Nam Cộng Ḥa
phản công chiếm lại. Nếu
không bị tấn công, không bị thiệt hại các
chiến hạm Trung cộng có thể đă tiếp
tục tấn công Trường Sa và chiếm đóng
Biển Đông cho đến ngày nay. Ngày
25/1/1974, Đô đốc Thomas H. Moorer tường tŕnh
với Ngoại Trưởng Henry Kissiger như sau: ”Toàn
vùng đó là cả vấn đề. Trường Sa và
các đảo khác có cùng vấn đề - đó là lănh
thổ đang tranh chấp. Chúng tôi đă ra lệnh tránh
khỏi vùng này.” Mỹ
rút khỏi Eo Biển Đài Loan… Tháng
7/1971, đang thăm Pakistan, Kissinger vờ cáo bệnh,
chuyển hướng bay thẳng đến Bắc Kinh
hội đàm mật với Chu Ân Lai. Khi
Kissinger về lại Mỹ, Tổng Thống Richard Nixon
công khai tuyên bố không chống lại đơn Trung
cộng xin gia nhập Liên Hiệp Quốc. Mỹ
chính thức xem Đài Loan như một phần của
Trung cộng, tháng 10/1971 Mỹ rút Hạm Đội
khỏi eo biển Đài Loan. Tháng
2/1972, Tổng Thống Richard Nixon chính thức thăm
Trung cộng tuyên bố sẽ rút khỏi các căn
cứ tại Đài Loan. Ngày
2/1/1979 Bắc Kinh và Washington chính thức thiết
lập quan hệ ngoại giao. Ngày
15/5/1972, Mỹ trao quần đảo Senkaku cho Nhật rút
khỏi vùng tranh chấp giữa Nhật, Trung cộng và
Đài Loan. Mỹ
nhường Biển Đông cho Trung cộng… Sau
khi Hiệp Định Paris được kư kết
Mỹ rút quân, Trung cộng chiếm Hoàng Sa, miền Nam
lọt vào tay cộng sản, chiến tranh giữa ba
đảng Cộng sản Việt Nam, Trung cộng và
Campuchia bùng nổ. Ngày
3/11/1978, Việt Nam kư hiệp ước với Liên Xô,
theo Điều 6 nếu “…một trong hai bên
bị tấn công hoặc bị đe doạ tấn công,
th́ hai bên sẽ lập tức trao đổi ư kiến
với nhau, nhằm loại trừ mối đe doạ
và áp dụng các biện pháp thích đáng có hiệu
lực, để bảo đảm hoà b́nh và an ninh
của hai nước.” Ngày
17/2/1979, Trung cộng vượt biên giới phía Bắc
tấn công Việt Nam, Liên Xô án binh bất động. Năm
1978, Liên Xô chính thức thuê cảng Cam Ranh làm căn
cứ hải quân cho Hạm đội Thái B́nh Dương. Ngày
14/3/1987, Trung cộng cho tàu chiến tấn công và
chiếm băi đá Gạc Ma. Hải
quân Liên Xô đóng tại Cam Ranh, cách Gạc Ma
chừng 3 trăm hải lư không hề can thiệp hay lên
tiếng. Các
bản đồ Liên Xô, sau năm 1950 đều công
nhận Hoàng Sa và Trường Sa là của Trung
cộng. Vào
năm 1996 Bắc Kinh tự vẽ những đường
cơ sở thẳng kết nối 28 điểm trên
quần đảo Hoàng Sa, tự xem là lănh hải Trung
cộng. Đồng thời tuyên bố yêu sách về
phạm vi 12 hải lư trên lănh hải Hoàng Sa. C̣n
Trường Sa gồm cả trăm đảo, băi
đá và cồn san hô nằm rải rác trên một vùng
biển khoảng hơn 160.000 km2, nên rất khó cho
Việt Nam quan sát và kiểm soát. Thông
Tấn Xă Việt Nam hôm 18/1/2019 loan báo phóng thành công
một vệ tinh vào quỹ đạo trái đất
từ một bệ phóng ở Nhật Bản với
mục tiêu quan sát vùng duyên hải của Biển Đông.
Hiện
nay, Trung cộng đă chiếm 7 băi đá và xây
một số đảo nhân tạo, gồm: 1.
Biến đá Chữ Thập thành đảo nhân
tạo lớn; 2.
Biến đá Vành Khăn thành đảo nhân tạo có
diện tích lớn nhất trên Biển Đông với
phi trường có băi đáp cho các phi cơ chiến
đấu; 3.
Biến đá Xu Bi thành đảo nhân tạo lớn
thứ hai trên Biển Đông; 4.
Cải tạo băi Châu Viên; 5.
Xây đảo tại đá Gạc Ma; 6.
Xây cất tại băi đá Ga Ven và đá Lạc; 7.
Bồi đắp đá Tư Nghĩa; và 8.
Cắm cờ trên 10 cụm đá khác trong quần đảo
Trường Sa. Tháng
5/2009, Trung cộng gửi Công hàm cho Liên Hiệp
Quốc, tuyên bố chủ quyền Biển Đông
được định bởi Đường chín
đoạn bao gồm Hoàng Sa, Trường Sa, Đông
Sa, băi Macclesfield và băi Scarborough. Mỹ
rút khỏi Philippines Tài
liệu giải mật cho biết vào ngày 31/1/1974 Bộ
Ngoại giao Mỹ họp bàn về Hiệp ước
an ninh giữa Mỹ và Philippines nếu có tranh chấp
xảy ra tại Biển Đông, Ngoại trưởng
Kissinger nói rơ "Chúng ta không nên nói chúng ta
sẽ bảo vệ họ." Ngày
24/11/1992, Quân đội Mỹ rút khỏi căn cứ
vịnh Subic và căn cứ không quân Clark. Tháng
2/1995, Trung cộng điều bảy tàu chiến đến
đá Vành Khăn, bắt giữ và trục xuất các
ngư dân Philippines. Tháng
4/2012, Trung cộng tiếp tục lấn chiếm băi
cạn Scarborough. Ngày
22/1/2013 Philippines kiện Trung cộng về “chủ
quyền Đường lưỡi ḅ” tại Ṭa
Trọng tài thường trực. Ngày
12/7/2016, Ṭa tuyên bố Philippines thắng kiện Trung
cộng không có các quyền lịch sử dựa trên
bản đồ đường chín đoạn và
việc xây các đảo nhân tạo là trái phép gây
tổn hại nghiêm trọng đến môi trường
biển. Mỹ
quay lại Biển Đông… Cuối
năm 1991, Liên Xô tan vỡ. Nga chuyển Cam Ranh thành nơi
thám thính và theo dơi hoạt động của Trung
cộng trên Biển Đông, chiến cụ và quân
đội được rút về Nga. Năm
2002, Nga hoàn toàn rút khỏi Cam Ranh. Từ
năm 1992, Mỹ đề nghị các nước trong
khu vực để Mỹ kiểm soát eo biển Malacca. Mỹ
chuyển Bộ Tư lệnh Châu Á - Thái B́nh Dương
đến Singapore, viện trợ quân sự và hỗ
trợ đào tạo cho sỹ quan quân đội các nước
trong vùng. Mỹ
tăng cường lực lượng không quân tại
đảo Guam, Hawai và tại Yokousuka ở Nhật. Bộ
Tư lệnh quân đoàn 1 lục quân Mỹ được
chuyển từ Mỹ đến căn cứ Kanagwa
ở Nhật và tăng cường sức mạnh quân
sự tại Nhật và Nam Hàn. Ngày
10/5/1995, lần đầu tiên Mỹ đưa ra
lập trường về Biển Đông: (1) tự do
hàng hải là lợi ích cơ bản của Mỹ; (2)
tàu chiến và máy bay Mỹ toàn quyền qua lại
Biển Đông; (3) Mỹ có lợi ích vĩnh cửu
trong việc duy tŕ ḥa b́nh và ổn định tại
Biển Đông, và (4) Mỹ kêu gọi các bên liên quan
dùng ngoại giao giải quyết tranh chấp. Mỹ
gia tăng sự hiện diện trên Biển Đông, thường
xuyên tổ chức các cuộc tập trận chung
với các quốc gia trong vùng. Ngày
1/4/2001, máy bay thám thính EP-3 của Mỹ đang trên
đường trở về căn cứ Okinawa th́
bị 2 chiếc J-8II của Trung cộng chặn
đường gây chiến buộc phải hạ cánh
xuống phi trường quân sự Linh Thuỷ ở
Hải Nam. Mỹ
sau đó điều quân đến đóng tại căn
cứ gần với Đài Loan hơn để dễ
dàng hành động khi bị tấn công. Tháng
10/2005, Mỹ đă thỏa thuận với Nhật
Bản xây dựng căn cứ không quân mới trên
đảo Okinawa gần với Đài Loan. Năm
2007-08, Trung cộng làm áp lực buộc hai công ty
Mỹ Chevron và ExxonMobil ngừng dự án với
Việt Nam. Đến
tháng 3/2009, Trung cộng ngăn cản tàu khảo sát
hải quân và tàu USNS Impeccable trong phạm vi 75 hải lư
tính từ đảo Hải Nam khiến Mỹ lo
ngại về tự do hàng hải. Tháng
10/2011, Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton tuyên
bố chiến lược xoay trục Châu Á - Thái B́nh
Dương nhằm duy tŕ vai tṛ lănh đạo thế
giới của nước Mỹ. Mỹ
gia tăng quân số tại các căn cứ trong vùng,
thương lượng với Thái Lan và Philippines để
mở lại các căn cứ U Tapao, Subic và căn
cứ không quân Clark, sẵn sàng đối phó hải
quân Trung cộng tại Biển Đông. Tháng
11/2013, Trung cộng tuyên bố thiết lập vùng
nhận diện pḥng không (ADIZ) trên vùng biển Hoa Đông. Ngày
03/12/2014, Hạ viện Mỹ đă thông qua Nghị
quyết H. Res-714 nhằm kiềm chế Trung cộng
thiết lập vùng nhận dạng pḥng không (ADIZ) trên
Biển Hoa Đông và trên Biển Đông. Chiến
lược đối đầu Trung cộng… Tại
Tokyo Nhật Bản ngày 04/02/2017 Ngoại trưởng
Mỹ Rex Tillerson cho biết Mỹ không để Trung
cộng kiểm soát Biển Đông, Mỹ sẽ
buộc Trung cộng dừng quân sự hóa Biển Đông,
dừng xây dựng trên đảo nhân tạo, đồng
thời chặn đường không cho Trung cộng
tiếp cận các đảo nhân tạo. Ngày
31/12/2018, Tổng Thống Donald Trump ban hành Đạo
Luật Sáng kiến Tái Bảo Đảm Châu Á (ARIA),
đă được cả lưỡng đảng và
lưỡng viện Quốc Hội Mỹ thông qua. Lần
đầu tiên một Đạo luật vạch ra
một chiến lược toàn diện cho Ấn Độ
- Thái B́nh Dương. Đạo
luật ARIA bao gồm chiến lược ngoại giao,
kinh tế, quân sự và chính trị đối với
các quốc gia trong vùng. Đạo
luật nhấn mạnh đến Đối Tác An Ninh
gồm Ba Quốc Gia Mỹ-Nhật-Hàn và Đối
Thoại An Ninh gồm Bốn Quốc Gia Mỹ-Úc-Nhật-Ấn. Với
Đài Loan, đạo luật đ̣i hỏi chính
phủ phải thực hiện các cam kết chuyển
giao phương tiện quốc pḥng và tăng cường
quan hệ. Đạo
Luật nêu rơ các thách thức do Trung cộng gây ra
tại Biển Đông, mối đe dọa vũ khí
hạt nhân và hỏa tiễn của Bắc Hàn và các
tổ chức khủng bố quốc tế. Đạo
Luật nhấn mạnh các giá trị về tự do dân
chủ, tự do báo chí, quyền con người, nhà nước
thượng tôn pháp luật… và đặc biệt nêu
rơ lo ngại về vi phạm quyền tự do tại
Trung cộng, Cam Bốt, Bắc Triều tiên, Miến
Điện, Lào và Việt Nam. Biển
Đông nổi sóng… Ngày
2/1/2019, kỷ niệm 40 năm ngày phổ biến “Thư
gửi đồng bào Đài Loan”, Tập Cận B́nh
nhắc nhở việc thống nhất ôn ḥa trên cơ
sở một quốc gia hai thể chế, đồng
thời cho biết: “Trung cộng có quyền
sử dụng vũ lực để thống
nhất”. Ngày
4/1/2019, tại Hội nghị quân sự ở Bắc
Kinh, Tập Cận B́nh tuyên bố Trung cộng phải
sẵn sàng đối phó với hành động gây
chiến của Mỹ ở Biển Đông. Ngày
7/1/2019, Phát ngôn viên của Hạm đội Thái B́nh Dương
Rachel McMarr cho biết tàu khu trục USS McCampbell đă
tiến hành tuần tra tự do hàng hải, đi vào
khu vực 12 hải lư quanh đảo Phú Lâm, đảo
Cù Mộc và đảo Lincoln. Cô
Rachel McMarr cho biết sứ mệnh tuần tra nhằm
thách thức yêu sách chủ quyền sai trái của Trung
cộng trên Biển Đông, đồng thời bảo
đảm khả năng tiếp cận với các
tuyến đường biển theo luật pháp
quốc tế. Ngày
31/12/2018, Bộ trưởng Quốc pḥng Anh Gavin
Williamson loan báo kế hoạch xây một căn cứ
quân sự ở Đông Nam Á và một ở vùng
biển Caribbe. Ngay
16/1/2019, hải quân Mỹ và Anh thông báo vừa tập
trận chung chống lại việc Trung cộng bồi
đắp các đảo và tiến hành xây dựng các
căn cứ quân sự tại Biển Đông. Tháng
12/2018, Bộ trưởng Quốc pḥng Pháp Florence Parly
tuyên bố Pháp sẽ gửi hàng không mẫu hạm
Charles de Gaulle đến Biển Đông với lực lượng
mạnh chưa từng có vào tháng 01/2019. Đài
Loan ngày 17/1/2019 tiến hành cuộc tập trận
bắn đạn thật, mô phỏng một cuộc xâm
lược của các lực lượng vũ trang
Trung cộng. Kết
luận V́
quyền lợi nước Mỹ, lập trường
của Mỹ thay đổi một cách rơ ràng từ không
dính líu, không can thiệp, rút khỏi Hoàng Sa, Trường
Sa, rồi Biển Đông 45 năm về trước. Đến
năm 1995, Mỹ xác định quyền tự do hàng
hải qua lại Biển Đông và lợi ích của
Mỹ trong việc duy tŕ ḥa b́nh và ổn định
tại Biển Đông. Nay
bằng Đạo Luật ARIA 2018 Mỹ bắt đầu
triển khai chiến lược đối đầu
với chủ nghĩa bành trướng của nhà
cầm quyền cộng sản Bắc Kinh. Mới
đầu năm 2019, các tàu chiến Mỹ, Anh, Pháp, Úc
công khai thách thức quyền kiểm soát Biển Đông
và hứa hẹn một năm 2019 đầy băo
tố. Phó
Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao
Phạm B́nh Minh hôm 15/1/2019, cho biết “Việt
Nam là nước sẽ chịu ảnh hưởng
lớn nhất nếu xảy ra xung đột trên
Biển Đông” và “Không chỉ
Việt Nam, mà nhiều nước khác sẽ phải
xem xét làm thế nào để điều hướng
t́nh h́nh”. Tại
hội nghị thượng đỉnh thường niên
ASEAN ngày 15/11/2018, Thủ tướng Singapore Lư Hiển
Long cho biết các nước Đông Nam Á buộc
phải lựa chọn giữa Mỹ và Trung cộng v́
khó có thể dung ḥa tầm nh́n của hai đối
thủ. Đứng
về phía Mỹ th́ phải chọn những giá
trị chung tự do bầu cử, tự do báo chí, nhà
nước thượng tôn pháp luật, phải thay
đổi thể chế, phải tôn trọng quyền
dân. C̣n
chọn Trung cộng là tự dâng biển, dâng đất
ông cha để lại cho ngoại bang. Quá
khứ tranh giành quyền lực đă đưa đất
nước vào chiến tranh, để Trung cộng
lấn biển, lấn đất là bài học vô cùng
đắt giá Việt Nam phải trả. Chủ
động thích ứng với hoàn cảnh mới là cách
hành xử sáng suốt đặt quyền lợi
của đất nước của dân tộc lên trên. 19/1/2019 Melbourne, Úc Đại Lợi Nguyễn Quang Duy |