Dấu
ấn tuần qua – Lầu Năm Góc ‘nắn gân’
Trung Quốc ở Biển Đông
|
Trong tuần qua, chính quyền Tổng
thống Mỹ Donald Trump đă thắp lên hy vọng cho
những người dân tại các nước
“thấp cổ bé họng”, đang bị Trung
Quốc chèn ép ở Biển Đông. Sự cứng rắn của Washington dường
như đă tiếp thêm “dũng khí” cho các nước
nhỏ trong khu vực, Philippines bất ngờ thay đổi
giọng điệu, tuyên bố “sẵn sàng chiến
tranh” nếu Bắc Kinh vượt lằn ranh đỏ. Từ Hà Nội, Bộ Ngoại giao
Việt Nam mạnh mẽ lên án Trung Quốc diễn
tập bắn đạn thật ở Hoàng Sa. Loại khỏi RIMPAC Ngày 30/5, Hải quân Mỹ chính thức
thông báo cuộc tập trận hải quân quốc
tế RIMPAC 2018 sẽ bắt đầu từ ngày 27/6
đến ngày 2/8 tới đây, với tổng
cộng 26 nước tham gia, trong đó có Việt Nam,
nhưng không có Trung Quốc. Trước đó, ngày 23/5, Hoa Kỳ thông
báo đă rút lại lời mời Trung Quốc tham gia
RIMPAC. Theo lời phát ngôn viên bộ Quốc pḥng
Mỹ, quyết định này là “bước đầu
tiên” nhằm phản đối việc Trung Quốc
tiếp tục “quân sự hóa” các đảo tranh
chấp ở Biển Đông.
Tàu hải quân Trung Quốc tham gia cuộc tập
trận RIMPAC 2016 do Bộ Quốc pḥng Mỹ tổ
chức. (Ảnh: REUTERS) “Hành vi của Trung Quốc không phù
hợp với nguyên tắc và mục tiêu cuộc
tập trận RIMPAC”, Trung tá Hải quân Christopher Logan,
phát ngôn viên Bộ Quốc pḥng Mỹ, nói. Và ông nêu
đích danh hai khu vực Hoàng Sa và Trường Sa là hai
nơi Trung Quốc đă triển khai vũ khí và
thiết bị quân sự như tên lửa chống
hạm và pḥng không cùng với các thiết bị gây
nhiễu điện tử. RIMPAC là cuộc thao diễn hải quân
lớn nhất thế giới và diễn ra 2 năm
một lần vào các năm chẵn, với Hạm
đội Thái B́nh Dương của Mỹ mà tổng
hành dinh đặt tại Honolulu, Hawaii, đóng vai tṛ
chủ đạo. Đây được xem là cơ
hội duy nhất để các quốc gia ven Thái B́nh Dương
hợp tác, thao dợt chung, cùng hoạt động
với nhau để giải quyết các vấn đề
khó khăn. Cuộc tập trận RIMPAC quy tụ
tất cả những cường quốc trong vùng,
từ Nhật Bản đến Ấn Độ. Trung
Quốc đă tham gia hai lần vào năm 2014 và 2016.
Thoạt đầu, việc Trung Quốc cùng tập
trận với Mỹ và các cường quốc khác
rất được hoan nghênh v́ đó được
xem như là một bước tiến đến
hợp tác. Tuy nhiên, về sau đă có nhiều ư
kiến đ̣i Mỹ chấm dứt việc mời
Trung Quốc cùng tập trận do thái độ hung hăng
của Bắc Kinh đối với hầu như
tất cả các nước khác, từ Nhật
Bản, cho đến Mỹ, Úc… Thái độ thiếu hợp tác
của Trung Quốc khi tham gia cuộc tập trân RIMPAC cũng
đă đặt ra vấn đề. Theo chuyên gia
Freiner, vào năm 2016, Hải Quân Trung Quốc đă
tẩy chay Nhật Bản, không cho thủy thủ
Nhật Bản lên viếng tàu của ḿnh, cho dù nguyên
tắc cuộc diễn tập là tinh thần hợp tác. Thậm chí, khi tổ chức tiếp tân
trên tàu của ḿnh, Hải quân Trung Quốc cũng không
chịu mời các đồng đội Nhật
Bản, và chỉ miễn cưỡng mời sau khi
bị phía Mỹ công khai chỉ trích. Áp sát vùng phi pháp Đài Tiếng nói Hoa Kỳ (VOA) ngày
27/5 đưa tin các quan chức Mỹ giấu tên
tiết lộ Hải quân Mỹ đă cho tàu khu
trục mang tên lửa dẫn đường Higgins và tàu
tuần dương mang tên lửa dẫn đường
Antietam áp
sát vùng biển thuộc phạm vi 12 hải lư
xung quanh các đảo Cây, Linh Côn, Tri Tôn và Phú Lâm
thuộc quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam,
hiện bị Trung Quốc chiếm đóng trái phép.
Tàu khu trục USS Higgins (DDG 76) của Hải quân Mỹ
(Ảnh: US Navy) Trước đó, truyền thông
quốc gia Trung Quốc lần đầu tiên đăng
tải một đoạn video cho thấy các máy bay ném
bom tầm xa H-6K hạ cánh xuống quần đảo
Hoàng Sa của Việt Nam, một động thái mà
Lầu Năm Góc cho rằng gây căng thẳng khu
vực. Lầu Năm Góc cho biết có bằng
chứng đáng tin cậy chứng minh rằng Trung
Quốc đă triển khai các tên lửa chống
hạm, đất đối không và hệ thống gây
nhiễu điện tử tới các thực thể
ở Trường Sa trên Biển Đông. Trung Quốc ngay lập tức có
phản ứng, từ cả Bộ Ngoại giao lẫn
Bộ Quốc pḥng. Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao
Lục Khảng trong tuyên bố ra tối 27-5 ngang ngược
nói rằng hai tàu chiến Mỹ đă đi vào “vùng
lănh hải của Trung Quốc” khi chưa được
chính phủ Trung Quốc cho phép. Cũng trong hôm Chủ nhật 27/5, phát
ngôn viên Bộ Quốc pḥng Trung Quốc Ngô Khiêm nói
việc Mỹ có hành động khiêu khích, cho tàu
chiến đi vào vùng biển của Trung Quốc là hành
động làm “tổn hại tới sự tin cậy
lẫn nhau” mang tính chiến lược giữa quân
đội hai nước, làm xói ṃn ḥa b́nh, an ninh và
trật tự ở vùng biển này. Trong thực tế, các đảo tàu
Mỹ áp sát đều thuộc quần đảo Hoàng
Sa của Việt Nam. Năm 1974, Trung Quốc nhân lúc
Việt Nam đang có chiến tranh đă đem quân xâm
chiếm và tuyên bố chủ quyền phi pháp với Hoàng
Sa từ đó đến nay. Sẽ “cho nổ tung” đảo nhân
tạo Trung Quốc Như một động thái đáp
lại những đe dọa của Trung Quốc,
một vị tướng Mỹ đă lên tiếng
dọa sẽ phá
hủy các đảo nhân tạo do Trung Quốc
xây trái phép tại biển Đông. Trong một cuộc họp báo tại
Lầu Năm Góc hôm 31/5, khi được một phóng
viên hỏi về khả năng của Mỹ trong
việc “thổi bay” một trong các đảo nhân
tạo gây tranh căi của Trung Quốc, Tướng 3 sao
Kenneth McKenzie, Giám đốc Bộ Tổng tham mưu
Mỹ trả lời: “Tôi muốn nói với bạn
điều này, quân đội Hoa Kỳ đă thực
hiện rất nhiều các bài tập đổ bộ
chiếm đóng các đảo nhỏ ở Tây Thái B́nh
Dương”.
Tướng ba sao Kenneth McKenzie. (Ảnh
qua Wikipedia) Ông McKenzie cho biết thêm, quân đội
Mỹ đă “chuẩn bị” các phương án
để “bảo vệ lợi ích của Mỹ và
đồng minh trong khu vực”. CNN nhận định những phát ngôn
nêu trên của Tướng McKenzie rất có sức
nặng v́ ông là một trong những sĩ quan cao
cấp nhất tại Bộ Quốc pḥng Mỹ.
Với vài tṛ giám đốc Bộ Tổng tham mưu,
Tướng ba sao McKenzie là phụ tá cao cấp cho
Tổng Tham mưu trưởng Quân đội Mỹ, Tướng
bốn sao Joseph Dunford. Tướng McKenzie thường xuyên tham
gia các cuộc họp quan trọng với cả Tướng
Dunford và Bộ trưởng Quốc pḥng James Mattis. Tướng
McKenzie đă nói rơ rằng quân đội Mỹ đă
“chuẩn bị” để “bảo vệ lợi ích
của Mỹ và các đồng minh trong khu vực”. Khẩu chiến giữa Lầu Năm Góc
và Bắc Kinh đă tăng nhiệt trong tuần này. Hôm
thứ Tư (30/5), Đô đốc Harry Harris, người
đứng đầu Bộ Tư lệnh Thái B́nh Dương,
cho biết Trung Quốc là “thách thức lớn và lâu
dài nhất của Hoa Kỳ” trong khu vực châu Á.
Bộ trưởng Quốc pḥng James Mattis lên án Trung
Quốc về Biển Đông (Ảnh: Getty) Trước đó, Bộ trưởng
Quốc pḥng Mỹ James Mattis đă chỉ trích Trung
Quốc không thực hiện theo đúng tuyên bố
giữ nguyên hiện trạng Biển Đông. “Chính xác
họ đă làm điều đó, vũ khí đă
được di chuyển lên các đảo tranh
chấp”, ông Mattis nói. Ông Mattis dự đoán, các hoạt động
quân sự trong khu vực sẽ c̣n diễn biến
phức tạp. Ông tuyên bố: “Chúng tôi sẽ đối
đầu với những ǵ mà luật pháp quốc
tế không thể hiện được hiệu
lực, và chúng tôi tiếp tục duy tŕ các hoạt
động quân sự minh bạch ở Thái B́nh Dương”. Mỹ tuyên bố thống trị đại
dương Trước khi tất cả những
diễn biến nóng xảy ra gần đây, phát
biểu trước lễ tốt nghiệp Học
viện Hải quân Mỹ hôm 25-5, Tổng thống Donald
Trump nói về sức mạnh quân sự quốc gia và
cho rằng Mỹ sẽ “thống trị các đại
dương”. Ông Trump nói: “Mỹ là lực lượng
chiến đấu tốt nhất cho ḥa b́nh, công lư và
tự do trong lịch sử thế giới. Chúng ta
sẽ đứng lên v́ nước Mỹ”. Tổng
thống Mỹ nhắc lại việc nước
hiện nay sở hữu số tàu chiến thấp
nhất kể từ năm 1917 và hứa sẽ mở
rộng hạm đội hiện tại với
khoảng 280 tàu lên con số 355. Ông Trump tuyên bố: “Chúng ta là một
nước ven biển có đường bờ biển
dài và việc chúng ta phải làm đó là bảo
vệ chúng. Chúng ta sẽ luôn thống trị các đại
dương”.
Nhóm tấn công của tàu sân bay Theodore
Roosevelt, Ấn Độ Dương, tháng 3/2018.
(Ảnh: Hải quân Mỹ) Bài phát biểu của ông Trump được
phát đi ngày 25-5 tại buổi lễ tốt
nghiệp của Học viện Hải quân Mỹ ở
Annapolis, Maryland. Trong số các thông điệp được
chuyển đến 1.042 học viên tốt nghiệp,
Tổng thống Trump nói nước Mỹ đă
bắt đầu “quá tŕnh tái xây dựng vĩ đại
của quân đội Mỹ” và cho rằng “chúng ta
đang chứng kiến sự trở lại của tinh
thần Mỹ và sức mạnh Mỹ”. Philippines “đổi giọng” Sự cứng rắn của Washington dường
như đă tiếp thêm “dũng khí” cho các nước
nhỏ trong khu vực. Trong một diễn biến trái
ngược với thái độ ḥa hoăn với
Bắc Kinh lâu nay, ngày 28-5 Bộ trưởng Ngoại
giao Philippines Alan Peter Cayetano đă cảnh báo Trung
Quốc về “ranh giới đỏ”. Theo đó, có các hành động mà
Manila không chấp nhận ở biển Đông, bao
gồm hoạt động xây dựng ở băi cạn
Scarborough trên khu vực quần đảo Trường
Sa (thuộc chủ quyền của Việt Nam) ở
biển Đông. Ông Cayetano nói việc Trung Quốc đang
t́m cách khai thác dầu mỏ và khí đốt từ
biển Đông là một trong những hành động
mà Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte không chấp
nhận. Quan chức ngoại giao Philippines nhấn
mạnh: “Không ai được phép tự ư khai thác tài
nguyên thiên nhiên ở đó. Tổng thống (Duterte) tuyên
bố rằng, nếu ai khai thác tài nguyên ở
Scarborough, ông sẽ tuyên bố chiến tranh”.
Ngoại trưởng Cayetano. (Ảnh:
Getty) Những tuyên bố cứng rắn trên
được đưa ra giữa lúc chính quyền
Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte bị các nhóm cánh
tả chỉ trích v́ không nêu cao báo động công
khai đối với những hành động sai trái
gần đây của Trung Quốc trên biển Đông,
như triển khai tên lửa pḥng không ra đảo nhân
tạo mà Bắc Kinh xây dựng trái phép ở khu
vực quần đảo Trường Sa, cũng như
không yêu cầu Trung Quốc tuân thủ phán quyết
của Ṭa Trọng tài thường trực (PCA, tại
The Hague, Hà Lan) trong vụ kiện về biển Đông
của Philippines năm 2016. Phán quyết này đă vô hiệu hóa các
tuyên bố chủ quyền sai trái về cái gọi là
“đường lưỡi ḅ” hay “đường
chín đoạn” mà Trung Quốc tự nhận là lănh
thổ của ḿnh ở biển Đông. Động thái mới nhất khiến
nhiều người ngạc nhiên, v́ từ tháng 5/2016,
Tổng thống Duterte đă tuyên bố chính sách đối
ngoại không hướng nhiều về phía đồng
minh thân cận Mỹ mà lại quay ra thân thiện
với Bắc Kinh, t́m cách thúc đẩy thương
mại, đầu tư và các quỹ cơ sở
hạ tầng với nền kinh tế số 2 thế
giới. Bắc Kinh “xuống nước” Trước thái độ cứng
rắng của chính quyền Trump, ngày 31-5 Bộ
Quốc pḥng Trung Quốc bất ngờ ra tuyên bố nói
rằng quân đội nước này hy vọng sẽ
tiếp tục có các hoạt động giao lưu
với quân đội Mỹ, mặc dù không được
mời tới RIMPAC 2018. “Một mối quan hệ vững
chắc và tốt đẹp sẽ nằm trong lợi
ích chung của quân đội hai nước. Chúng tôi
hy vọng Mỹ, cùng với Trung Quốc, có thể
thực hiện các nỗ lực để đạt
được sự nhất trí quan trọng, nhằm xây
dựng mối quan hệ tốt đẹp và ổn
định”, người phát ngôn Bộ Quốc pḥng
Trung Quốc, Đại tá Nhậm Quốc Cường
nói. Ông Cường cho biết hai bên
hiện vẫn c̣n liên lạc để trao đổi
về khả năng diễn ra chuyến thăm Trung
Quốc của Bộ trưởng Quốc pḥng Mỹ
James Mattis. Ngày diễn ra chuyến thăm này cho đến
nay vẫn chưa được công bố.
Phát ngôn viên bộ Quốc pḥng Trung Quốc Nhậm
Quốc Cường. (Ảnh: Getty) Tuy nhiên, nếu Bộ Quốc pḥng Trung
Quốc cho thấy “thiện chí” bao nhiêu, th́ Bộ
Ngoại giao Trung Quốc cùng ngày ra tuyên bố chỉ
trích Mỹ kịch liệt bấy nhiêu. Các động
thái như thể vừa đấm vừa xoa, vừa
muốn dằn mặt nhưng cũng vừa không
muốn mất ḥa khí. “Việc thổi phồng quân sự hóa
ở Biển Đông bởi một số người
ở Mỹ thật nực cười, nghe như
thể vừa ăn cướp, vừa la làng”, người
phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh
phản ứng với các tuyên bố của Bộ trưởng
James Mattis nói rằng Bắc Kinh đang quân sự hóa
Biển Đông. Tuy nhiên, có lẽ cả thế giới
đều đă biết chính xác nước nào
mới thực sự là “vừa ăn cướp,
vừa la làng”. Trung Dung |