Ngoại
trưởng Mỹ cảnh báo Trung Quốc "nguy cơ
xung đột"
Thanh Hà |
Chính
sách đối ngoại hiện nay của Trung Quốc có
thể "dẫn đến xung đột"
trong vùng Thái B́nh Dương. Trong cuộc điều
trần tại Hạ Viện Hoa Kỳ ngày 14/06/2017,
ngoại trưởng RexTillerson tuyên bố như trên và
nhấn mạnh ông đă trực tiếp đưa ra
cảnh báo này với các đối tác Trung Quốc. Bản
tin của báo Mỹ Washington Examiner không nói rơ lănh đạo
ngành ngoại giao Hoa Kỳ, Rex Tillerson đă đưa
ra cảnh báo nói trên với các quan chức Trung
Quốc khi nào. Trong
cuộc điều trần hôm qua, ngoại trưởng
Mỹ ghi nhận : việc Trung Quốc xây đảo nhân
tạo và mở rộng cơ sở hạ tầng
tại các ḥn đảo trong vùng có tranh chấp
chủ quyền ở Biển Đông "đang gây
ra bất ổn ở khu vực Thái B́nh Dương.
Những bất ổn đó có thể đưa chúng
ta vào một cuộc xung đột". Theo ông
Tillerson, đây là một trong những vấn đề
cần giải quyết cấp bách trong quan hệ
Mỹ-Trung. Về
câu hỏi liệu sức mạnh kinh tế của Trung
Quốc có là một mối đe dọa tiềm tàng
đối với Mỹ, ngoại trưởng Tillerson
quan niệm Hoa Kỳ phải chấp nhận thích nghi
với t́nh thế đó, nhưng không thể để
Bắc Kinh biến kinh tế, thương mại thành
"vũ khí" để lôi kéo các đồng
minh của Hoa Kỳ về phía Trung Quốc. Theo
ông Tillerson, Washington cần gửi tới Bắc Kinh thông
điệp rơ ràng là Trung Quốc không thể dùng
chiến thuật đó để giải quyết
những hồ sơ gai góc như hạt nhân Bắc
Triều Tiên hay tranh chấp chủ quyền ở
Biển Đông. Về
phía bộ trưởng Quốc Pḥng, James Mattis cũng
trong buổi điều trần trước Ủy ban phân
bổ ngân sách của Hạ Viện hôm 14/06/2017 đă
tuyên bố : Hoa Kỳ tiếp tục chiến dịch "khẳng
định quyền tự do lưu thông hàng hải
ở Biển Đông" bất chấp chống
đối mạnh mẽ của Trung Quốc. Lư do
được tướng Mattis đưa ra : tự do
lưu thông hàng hải là một phần không thể tách
rời trong chính sách pḥng thủ của Hoa Kỳ. Tháng
5/2017 tàu chiến USS Dewey, đă áp sát Đá Vành Khăn
– trong khu vực quần đảo Trường Sa.
Đây là lần đầu tiên dưới chính
quyền Trump, Hải quân Mỹ khẳng định
quyền tự do lưu thông hàng hải tại các vùng
đang có tranh chấp, ở Biển Đông. Mỹ
đang để các đảo Thái B́nh Dương
lọt vào tay Trung Quốc
Thụy
My
Theo
nhà báo Ben Bohane chuyên viết về châu Á-Thái B́nh Dương
suốt 25 năm qua, một ván cờ tĩnh lặng nhưng
quyết định đang diễn ra nhằm nắm
quyền chi phối các đảo nhỏ ở Thái B́nh
Dương. Tuy nhiên chỉ có một bên là chứng
tỏ quyết tâm, c̣n bên kia dường như đang
nhường lại trận địa mà không mấy hăng
hái chiến đấu. Trên
Wall Street Journal, ông Bohane nhận định, đây là
một hiện tượng mới. Trên hơn 100 năm
qua, Hoa Kỳ vẫn coi Thái B́nh Dương như sân
sau của ḿnh, nhưng gần đây mọi sự
đă thay đổi. Philippines, đồng minh lâu đời
của Mỹ đă « xoay trục » sang Trung Quốc,
trong khi các đảo quốc khác tại Thái B́nh Dương
cũng không cưỡng lại được các ve văn
của ngành ngoại giao và đầu tư từ
Bắc Kinh. Trong
khi đó Hoa Kỳ vẫn vắng bóng. Chính sách «
xoay trục sang châu Á » của cựu tổng
thống Barack Obama nay chỉ c̣n là những lời nói
suông. Giờ đây chẳng có mấy bằng chứng
cho thấy Hoa Kỳ đầu tư vào các đảo
quốc tại đây. Tổng
thống Donald Trump có cơ hội để quan tâm hơn
đến khu vực này, nhưng Nhà Trắng dường
như bị lạc hướng về phía Trung Đông,
cũng như các chính quyền tiền nhiệm. Với
chi phí chỉ một ngày trong cuộc chiến Trung Đông,
Hoa Kỳ có thể củng cố mặt phía tây qua
việc chiếm lấy cảm t́nh các đảo
quốc Thái B́nh Dương bằng cách đầu tư
vào du lịch, cơ sở hạ tầng, và cam kết
với các lănh đạo tại đây. Thay vào đó,
Trung Quốc đă ma mănh giành lấy từng nước
một. Trong
khi Bắc Kinh chi ra nhiều tỉ đô la đầu tư
vào các đảo Melanesia, Micronesia và Polynesia, làm các
dự án hạ tầng quan trọng, các kế hoạch
du lịch với tài chính đi kèm, th́ Hoa Kỳ
vẫn giữ im lặng. Mỹ tiếp tục bỏ
mặc hiệp ước đồng minh kư với
Micronesia và làm ngơ với phần c̣n lại trong khu
vực. Palau
vẫn đang chờ đợi 216 triệu đô la
được hứa hẹn năm 2011, trong khuôn
khổ một thỏa thuận nhằm cung ứng
cửa ngơ quân sự cho Hoa Kỳ. Cách xử sự như
vậy có thể khiến Liên bang Micronesia năm tới
có thể chấm dứt hiệp ước với
Mỹ, trước thời điểm dự kiến là
năm 2023. Và tại lănh thổ Samoa thuộc Mỹ,
một nữ dân biểu đă cảnh báo về
những khiếm khuyết trong năng lực quốc pḥng,
trong lúc ảnh hưởng Trung Quốc đang tăng lên
tại Samoa. Bắc Kinh ḍm ngó nguồn lợi thiên nhiên
của Papua New Guinea và ve văn Fiji.
Nhưng
sự tương phản giữa Trung Quốc và Hoa
Kỳ nổi bật nhất ở Vanuatu. Mới
đây, chính quyền Vanuatu đă kư kết một
hợp đồng với China Civil Engineering Construction
Corporation để nâng cấp ba sân bay chính của
đảo quốc này. Đặc biệt là mở
rộng Bauerfield, phi trường chính của Port Vila,
thủ đô nước này, để mở đường
bay trực tiếp từ Trung Quốc vào năm tới. Được
Hải quân Mỹ xây dựng lên năm 1942, Bauerfield
được đặt theo tên của trung tá Harold
W.Bauer, phi công lái chiến đấu cơ của
thủy quân lục chiến Mỹ đă tử trận
trong trận đánh Guadalcanal. Trung Quốc cũng sẽ
nâng cấp sân bay Pakoa ở Santo, ḥn đảo mà người
thanh niên James Michener trú đóng trong Đệ nhị
Thế chiến và viết ra cuốn tiểu thuyết
được giải Pulitzer, « Tales of the South Pacific
» (Chuyện ở Nam Thái B́nh Dương). Không
có công ty Mỹ nào tham gia các hợp đồng trên.
Thực tế, Hoa Kỳ không cam kết ǵ với
Vanuatu, cũng chẳng có đại sứ thường
trực. Trong khi đó Trung Quốc đă xây dựng ṭa
nhà Quốc Hội, văn pḥng thủ tướng,
trụ sở bộ Ngoại Giao, trụ sơ tổ
chức liên chính phủ Melanesian Spearhead Group, một
trung tâm hội nghị và một sân vận động
quốc gia. Đổi
lại, Trung Quốc được ǵ ? Vanuatu chính là
đảo quốc Thái B́nh Dương đầu tiên
ủng hộ yêu sách của Bắc Kinh về Biển
Đông, và sau đó Nauru rồi Papua New Guinea nhanh chóng ḥa
giọng ! Khu
vực này phải đứng ngoài thương mại
điện tử, v́ PayPal, Visa và các công ty tài chính khác
của Mỹ không công nhận các đảo quốc Thái
B́nh Dương. Nhưng tỉ phú Mă Vân (Jack Ma) của
tập đoàn Alibaba gần đây đă gởi các
đại diện đến để giúp Vanuatu và các
nước c̣n lại tham gia các sàn giao dịch điện
tử của họ, trong đó có Tmall và Alipay. Viện
trợ, đầu tư, cơ sở hạ tầng, thương
mại điện tử…Không khó để hiểu v́
sao các chính phủ và dân chúng các đảo quốc này
quay sang Bắc Kinh. Trong lúc cộng đồng quốc
tế không lạ ǵ về dă tâm xâm chiếm Biển
Đông của Trung Quốc, Bắc Kinh đă thâm
hiểm tung tiền ra mua chuộc các đảo quốc
Thái B́nh Dương để làm bàn đạp. Bài
báo Wall Street Journal kết luận, nếu Washington
không bắt đầu cam kết một cách nghiêm túc
trong khu vực, th́ các đảo quốc Thái B́nh Dương
vốn là các căn cứ quan trọng trong Đệ
nhị Thế chiến, chắc chắn sẽ lọt vào
tay Trung Quốc. Kiểm
soát cảng biển châu Á: Một cuộc chiến khác
giữa Trung Quốc và Nhật Bản
Minh
Anh
Nhật
Bản đang tranh giành quyết liệt với Trung
Quốc quyền kiểm soát các cảng biển quan
trọng tại châu Á, nhằm bảo đảm an ninh
các tuyến đường vận chuyển hàng hóa và
nguyên nhiên liệu. Đồng thời, Tokyo muốn
kiềm hăm bớt đà bành trướng ảnh hưởng
của Bắc Kinh trong khu vực. Mua
lại cổ phần, hợp tác khai thác, tham gia xây
dựng, Nhật Bản đang góp phần phát triển
cơ sở hạ tầng tại châu Á thông qua các
khoản cho vay trực tiếp hay từ Ngân Hàng Phát
Triển Á Châu, qua đó cạnh tranh quyết liệt
với Trung Quốc, ví dụ như trong dự án
quản lư cảng nước sâu Sihanoukville ở Cam
Bốt. Tokyo tiến hành hợp tác với New Delhi để
cùng khai thác cảng Colombo tại Sri Lanka. Nhật
Bản cũng tham gia xây dựng cảng Thilawa tại
Miến Điện, dự kiến hoàn thành trong năm
2018. Tính
đến cuối tháng 3/2016, Ấn Độ và
Indonesia đứng đầu danh sách các nước châu
Á được Nhật Bản cho vay với tổng
trị giá 1.700 tỷ yên cho mỗi nước. Tiếp
đến là Việt Nam với mức vay là 1.400
tỷ. Tokyo hiện là một đối tác ngoại
giao và kinh tế quan trọng trong khu vực. Theo
phân tích của tờ Nikkei Asian Review, việc Trung
Quốc t́m cách kiểm soát hầu hết các tuyến
đường biển đi từ Biển Đông
đến châu Âu thông qua sáng kiến Một Vành Đai,
Một Con Đường đang khiến Nhật
Bản lo âu. Bởi v́, đó cũng chính là những
tuyến hàng hải quan trọng đối với Tokyo
trong việc nhập dầu khí từ Trung Đông và
xuất khẩu hàng hóa sang Châu Âu. Trong
thời b́nh, những cảng biển nằm dọc theo
Ấn Độ Dương chủ yếu dùng để
vận chuyển hàng hóa. Nhưng nếu Trung Quốc
mở rộng được tầm ảnh hưởng,
“họ có thể sử dụng những cảng này
cho mục đích quân sự” như cảnh báo
của một quan chức Nhật Bản. Mùa
thu năm 2014, một tầu ngầm Trung Quốc đă
từng ghé vào một cảng do Trung Quốc khai thác
tại Sri Lanka. Vụ việc đă gây sốc cho các
quốc gia láng giềng. Do
đó, trong nỗ lực kiềm chế Bắc Kinh,
thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe kêu gọi phát
triển một khu vực Ấn Độ Dương
“mở và tự do”, đồng thời, Tokyo tăng
cường các mối quan hệ với các nước
khác tại châu Á, thông qua các chương tŕnh hỗ
trợ phát triển chính thức và nhiều trợ giúp
khác. Không chỉ hỗ trợ về mặt kinh tế
- tài chính, kể từ năm 2015, Nhật Bản c̣n
mở rộng trợ giúp sang cả lĩnh vực quân
sự, cứu hộ, cứu trợ thiên tai. Dù
vậy, vẫn c̣n nhiều khu vực Nhật Bản chưa
có được mối quan hệ chặt chẽ như
tại châu Âu hay châu Phi. Đây chính là điểm
Trung Quốc có thể tận dụng. Cuộc chạy
đua giữa hai cường quốc tranh giành quyền
kiểm soát trong khu vực sẽ càng thêm gay gắt. Tư
lệnh Hạm đội Thái B́nh Dương tái
khẳng định hợp tác quốc pḥng với
Philippines
Thùy
Dương
Kết
thúc chuyến thăm Philippines kéo dài 3 ngày, tư
lệnh hạm đội Thái B́nh Dương, đô
đốc Scott Swift hôm qua 14/06/2017 tái khẳng định
Hoa Kỳ tiếp tục hỗ trợ quân đội
Philippines trong chiến dịch chống khủng bố
tại Marawi, cam kết tăng cường hợp tác
quốc pḥng và chống khủng bố với Manila. Đô
đốc Scott Swift phát biểu : "Tôi rất vui
khi có cơ hội làm việc với các quan chức chính
phủ cấp cao và các nhà lănh đạo quân sự
ở Manila. Chúng tôi tiếp tục xây dựng mối
quan hệ hợp tác mạnh mẽ và tái khẳng định
cam kết hợp tác để đối mặt
với những thách thức chung." Báo
Philstar của Philippines cho biết tư lệnh hạm
đội Thái B́nh Dương Scott Swift đă gặp
ngoại trưởng Philippines Alan Peter Cayetano, bộ trưởng
Quốc Pḥng Delfin Lorenzana, tổng tham mưu trưởng
quân đội Eduardo Año và Phó Tư lệnh Hải Quân
Ronald Mercado. Liên
quan tới cuộc chiến ở thành phố Marawi
miền nam Philippines, một chính trị gia nước này
dẫn lời nhiều dân thường trốn thoát
khỏi thành phố Marawi miền nam Philippines cho biết
đă nh́n thấy thi thể của ít nhất 100 người
trong khu vực diễn ra giao tranh ác liệt giữa
lực lượng an ninh Philippines và các chiến binh
Hồi Giáo Maute. Hiện vẫn c̣n 500-1000 dân thường
bị mắc kẹt bên trong thành phố. Trong
khi đó, quân đội Philippines hôm nay cho biết
đă bắt được Mohammad Noaim Maute, một
trong bẩy anh em nhà Maute, thành viên cao cấp của nhóm
Hồi Giáo cực đoan Maute ủng hộ Daech,
tại một trạm kiểm soát gần thành phố
biển Cagayan de Oro. |