QUYỀN tỰ do hàng hẢi trên south china sea

    Đại-Dương

Tài liệu tham khảo:

Why Did Duterte Chicken out of the ASEAN-Australia Summit? (Diplomat)

'The chill looks set to linger': reporting from Xi's China (Guardian)

Loving Vietnam, Criticizing Cambodia: Trump’s Double Standard in Southeast Asia (Diplomat)

Beijing's South China Sea moves create 'angst': US admiral (Nikkei)

  QUYỀN tỰ do hàng hẢi trên south china sea

                                      Đại-Dương

Quyền tự do hàng hải khắp địa cầu được quy định rõ ràng trong Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS) mà tính đến tháng 10-2014 đã có 167 thành viên phê chuẩn, và đã có 14 ký, nhưng, chưa phê chuẩn, kể cả Hoa Kỳ.

Ngoại trừ Cambode, tất cả chín (9) quốc gia ASEAN đều đã ký và phê chuẩn UNCLOS. Trung Quốc cũng đã ký và phê chuẩn.

Tuy nhiên, Trung Quốc và các quốc gia duyên hải (ven biển) đã không thi hành nghiêm chỉnh nên tạo ra sự tranh chấp về chủ quyền và quyền-chủ-quyền và quyền tài phán trên South China Sea (SCS), tức Biển Nam Trung Hoa, Biển Đông, Biển Tây Phi Luật Tân, Biển Đông Nam Á.

Thứ nhất, không quốc gia Đông Nam Á nào và Trung Quốc muốn đưa vấn đề chủ quyền biển, đảo cho Toà án Công lý Quốc tế (ICJ) phân xử mà chỉ tin vào tuyên bố chủ quyền đơn phương. Trung Quốc được lợi nhờ điều này nên nhất quyết từ chối tham gia khiến ICJ không thể thụ lý vụ kiện.

Thứ hai, các bên liên quan sử dụng luật quốc gia để chi phối luật quốc tế nên tình hình trên SCS ngày càng trầm trọng chỉ có lợi cho kẻ mạnh, và chẳng có giải pháp nào hữu hiệu trước các mối tranh chấp phức tạp và gay gắt.

Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển năm 1982 quy định rõ ràng về Nội thuỷ (nằm bên trong đường cơ sở), Lãnh hải 12 hải lý tính từ đường cơ sở, Vùng Tiếp giáp Lãnh hải không thuộc chủ quyền quốc gia và cách đường cơ sở 24 hải lý, Vùng Đặc quyền Kinh tế (EEZ) cách đường cơ sở 200 hải lý, Thềm lục địa (Continental Shelf) không thể cách đường cơ sở quá 350 hải lý, Vùng Biển quốc tế (Biển cả) tiếp giáp Thềm lục địa.

Mặc dù đã ký và phê chuẩn UNCLOS, nhưng, Trung Quốc vẫn tuyên bố chủ quyền lịch sử (thuật ngữ “vịnh lịch sử hoặc vùng nước lịch sử” không hề được đề cập trong UNCLOS). Bắc Kinh đơn phương yêu sách chủ quyền và quyền-chủ-quyền và quyền tài phán chiếm hơn 80% South China Sea bằng bản đồ Đường 9 Đoạn được Chính phủ Tưởng Giới Thạch xuất bản năm 1947, dựa theo bản đồ do Hu Jinjie vẽ năm 1914.

Khi Trung Quốc đệ trình tấm bản đồ này lên Uỷ ban Thềm lục địa Liên Hiệp Quốc năm 2009 đã bị yêu cầu giải thích chủ đích của Đường 9 Đoạn và ghi rõ toạ độ đúng theo quy tắc vẽ bản đồ. Bắc Kinh lặng thinh mà tiếp tục thực thi quyền hạn theo yêu sách nên tạo ra mối đe doạ thường trực tới quyền tự do hàng hải.

Lãnh hải, EEZ, Thềm lục địa xuất phát từ bờ biển quốc gia mà Đường 9 Đoạn quá xa bờ biển Trung Quốc nên không tương thích với UNCLOS.

Điều 87 Công ước luật biển 1982 quy định: “Biển cả để ngỏ cho các quốc gia dù có biển hay không có biển được quyền tự do bao gồm: tự do hàng hải; tự do hàng không; tự do đặt các dây cáp hoặc ống dẫn ngầm; tự do xây dựng các đảo nhân tạo hoặc các thiết bị khác được pháp luật quốc tế cho phép; tự do đánh bắt hải sản; tự do nghiên cứu khoa học”.

Đường 9 Đoạn bao gồm cả “Vùng Biển cả” trong SCS nên Toà án Trọng tài Thường trực về Luật Biển (PCA) đã công bố phán quyết hồi 12-07-2016: Đường 9 Đoạn không có giá trị pháp lý, và theo Điều 11 của Phụ lục VII của UNCLOS đã quy định phán quyết của Toà có tính cách chung thẩm … sẽ được các bên thi hành.

Nhưng, Bắc Kinh không thi hành mà còn gia tăng lực lượng chấp pháp bên trong Đường 9 Đoạn, bồi đắp bảy (7) đảo nhân tạo tại Spratly Islands, đồng thời, xây dựng các cứ điểm quân sự ở hai Nhóm đảo Paracel và Spratly Islands gây ra nối đe doạ không những cho các quốc gia trong vùng mà còn đối với các hải lộ quốc tế trên SCS. 

Điều 58 trong UNCLOS quy định tàu thuyền nước ngoài vào EEZ của quốc gia khác được quyền: Tự do hàng hải; Tự do hàng không; Tự do lắp đặt dây cáp ống dẫn ngầm (khi đặt đường ống dẫn ngầm phải thông báo và thỏa thuận với quốc gia ven biển); Tự do sử dụng biển vào các mục đích khác phù hợp với luật định và gắn liền với việc thực hiện các quyền tự do này, phù hợp với các quy định khác của Công ước.

Điều 24 quy định “các nghĩa vụ của quốc gia ven biển”: Không được "cản trở quyền đi qua không gây hại=right of innocent passage của các tàu thuyền nước ngoài trong lãnh hải; Áp đặt cho các tàu thuyền nước ngoài những nghĩa vụ dẫn đến việc cản trở hay hạn chế việc thực hiện quyền đi qua không gây hại; Phân biệt đối xử về mặt pháp lý hay về mặt thực tế đối với các tàu thuyền chở hàng; Thông báo thích đáng mọi nguy hiểm về hàng hải trong lãnh hải của mình.

Điều 25 quy định “quyền bảo vệ các quốc gia ven biển” chỉ áp dụng trong vùng nội thuỷ và lãnh hải đối với “quyền đi qua vô hại” liên quan đến hải cảng ở nội thuỷ hoặc công trình bên ngoài vùng nội thuỷ. 

Bắc Kinh đã dựa vào điều kiện an ninh trong UNCLOS để sử dụng luật quốc gia mà cấm tàu thuyền nước ngoài hoặc phải xin phép đi vào vùng lãnh hải, tiếp giáp lãnh hải và EEZ.

Hải lộ quốc tế trên SCS có thể đi qua EEZ của các quốc gia Đông Nam Á có quyền tự do tuyệt đối. Nhưng, Đường 9 Đoạn có thể cản trở nếu chấp nhận yêu sách chủ quyền của Bắc Kinh.

Bởi lẽ đó mà các cường quốc biển có quyền lợi hàng hải trên SCS phải ra sức bảo vệ quyền tự do hàng hải, hàng không được quy định trong UNCLOS.

Hoa Kỳ tăng cường hai (2) Hải đội Xung kích Hàng không mẫu hạm từ Đệ thất Hạm đội và Đệ tam Hạm đội thường xuyên hoạt động tại SCS để duy trì quyền tự do hàng hải.

Hoa Kỳ, Nhật Bản, Úc Đại Lợi đang thảo luận về phối hợp các hoạt động tự do hàng hải (FONOPS) trên SCS. Anh Quốc và Pháp Quốc cũng sẽ đưa các chiến hạm tối tân tới SCS để bảo vệ hải lộ quốc tế.

Sự hiện diện của các cường quốc biển nhằm duy trì quyền tự do hàng hải tại SCS. Nhưng, sẽ thành cơ hội vàng đối với các quốc gia ASEAN nói chung và bốn (4) nước duyên hải Việt Nam, Phi Luật Tân, Mã Lai Á, Brunei, nếu biết cách khai thác lợi thế.

Các quốc gia ven biển Đông Nam Á không đủ sức chống lại lực lượng Hải quân, Chấp pháp, Dân quân biển của Trung Quốc nên khó bảo vệ EEZ và vùng tiếp giáp lãnh hải một cách hữu hiệu.

Lực lượng duy trì quyền tự do hàng hải quốc tế có thể giúp các quốc gia Đông Nam Á nhận được tin tức mọi hoạt động trên SCS mà kịp thời ứng phó.

Dù muốn, Trung Quốc cũng không thể trắng trợn vi phạm hoặc đe doạ tàu thuyền trong EEZ và vùng tiếp giáp hải phận của các nước duyên hải Đông Nam Á.

Bảo vệ chủ quyền và quyền-chủ-quyền và quyền tài phán thuộc về các quốc gia sở hữu, nếu không hành động cương quyết thì chẳng có nước nào giúp được.

Các quốc gia Đông Nam Á chớ bỏ qua cơ hội ngàn năm một thuở.

                                        Đại-Dương

Trở lại