|
THỬ
T̀M GIẢI PHÁP HỢP LƯ VÀ TRƯỜNG CỮU CHO
BIỂN NAM TRUNG HOA Đại-Dương |
|
Tài liệu tham khảo: The US is endangering peace in the South China
Sea by enforcing its own interpretations of maritime law (SCMP) Conflict prevention in the South China Sea
depends on China abiding by the existing rules of navigation (SCMP) Hundreds of Vietnamese fishing boats intrude into
Chinese waters, think tank claims (SCMP) Indonesia detains ‘illegal’ Vietnamese
fishing boats in islands off South China Sea (AFP) The Significance of the First Cobra Gold
Multilateral Cyber Exercise (Diplomat) Three-way fray spells toil and trouble in South
China Sea (Asia Times) Mahathir vows comeback if government goes wrong
(Nikkei) US Navy Takes Delivery of New F-35B-Carrying
Amphibious Assault Ship (Diplomat) U.S. postpones summit with ASEAN leaders amid
coronavirus fears (Reuters) THỬ T̀M GIẢI PHÁP HỢP LƯ VÀ TRƯỜNG
CỮU CHO BIỂN NAM TRUNG HOA Đại-Dương Từ ngàn xưa, Biển Nam Trung Hoa (SCS) không
thuộc chủ quyền của bất cứ quốc
gia nào mà do sự thao túng của các Đế quốc
Hàng hải Châu Âu và Đế quốc Nhật Bản. Các quốc gia duyên hải Đông Nam Á chỉ
bảo vệ vùng nước ven bờ, ngoại trừ
đời Vua Minh Mạng (Triều đ́nh Nhà Nguyễn
Gia Long) mới thành lập hai Đội Hoàng Sa và Đội
Bắc Hải để thám sát và bảo vệ hai nhóm
đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Nhà Đô hộ Pháp
đại diện cho Triều Nguyễn làm chủ hai nhóm
đảo ngoài khơi Việt Nam đă yêu cầu Trung
Hoa Dân Quốc cùng ra trước Toà án Công lư Quốc
tế (ICJ) để được phân xử chủ
quyền, nhưng, Bắc Kinh từ chối. Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật
Biển năm 1982 (UNCLOS) được thảo luận
từ năm 1967 với nhiều nước tham gia
soạn thảo, kể cả Trung Quốc, và có
hiệu lực từ năm 1994. Trung Quốc đă kư và
phê chuẩn. Hoa Kỳ không kư v́ lư do an ninh và kinh
tế. UNCLOS định nghĩa rơ ràng: Nội Hải
nằm bên trong đường căn bản. Lănh
Hải 12 hải lư tính từ đường căn
bản. Vùng Tiếp giáp Lănh Hải 12 hải lư bên ngoài
giới hạn Lănh Hải. Vùng Đặc quyền Kinh
tế cách đường căn bản 200 hải lư.
Thềm Lục địa có thể kéo dài, nhưng, không
quá 350 hải lư cách đường căn bản.
Mỗi vùng đều được quy định rơ
ràng về hải giới và quyền hạn cũng như
nghĩa vụ của mỗi quốc gia duyên hải
lẫn cộng đồng quốc tế. Nguy cơ tranh chấp, xung đột, chiến tranh trên
SCS có thể xảy ra bất cứ lúc nào v́: Thứ nhất, các quốc gia trong vùng vẫn cố
t́nh lầm lẫn giữa “tuyên bố chủ
quyền” và “chủ quyền” trên biển mặc dù
họ đều tham gia UNCLOS. Toà án Trọng tài Thường
trực về Luật Biển (PCA) phán ngày 12/07/2016 trong
vụ Manila kiện Bắc Kinh: “Không một thực
thể địa lư nào trên Biển Nam Trung Hoa có
chủ quyền”. Nhưng, chẳng quốc gia duyên
hải Đông Nam Á nào muốn nhờ tới ICJ phân
xử. V́ thế, tha hồ ông nói gà bà nói vịt
cứ tiếp diễn bởi ai cũng sợ bị thua
kiện. Trung Quốc và các quốc gia duyên hải Đông
Nam Á cố t́nh “chính-trị-hoá các thực thể
địa lư” dẫn tới t́nh trạng bóp méo UNCLOS
tạo điều kiện xung đột song hoặc
đa phương. Thứ hai, PCA cũng phán “Tuyên bố chủ
quyền lịch sử của Trung Quốc không có giá
trị pháp lư”. Tuy nhiên, Bắc Kinh không công nhận
thẩm quyền của PCA, không chấp thuận
bản án, không thi hành án lệnh. Bắc Kinh hoàn toàn
sai lầm và coi thường luật pháp quốc
tế: (1) PCA do UNCLOS lập ra để phân xử các
vấn đề quyền-chủ-quyền và quyền-tài-phán.
(2) PCA có quyền xét xử bất chấp sự
vắng mặt của bên bị. (3) Phán quyết
của PCA có tính chung thẩm và các bên liên quan có
bổn phận thi hành. (4) ASEAN không ra Tuyên bố đ̣i
Trung Quốc thi hành phán quyết của PCA trong khi
Tổng thống Rodrigo Duterte đảo ngược thành
tích của người tiền nhiệm để
thần phục Trung Quốc. Thứ ba, SCS do giới hàng hải quốc tế
đặt tên không đồng nghĩa với
“Biển của Trung Hoa” theo cách diễn giải
của Bắc Kinh “vùng biển lịch sử”. Cũng
thế, Ấn Độ Dương chẳng phải
của Ấn Độ mà chỉ là một địa
danh trên bản đồ hàng hải. Thứ tư, Trung Quốc yếu pháp lư trên Biển
Nam Trung Hoa nên cổ vũ cho giải pháp ngoại giao
để có thể sử dụng sức mạnh quân
sự, kinh tế, hối lộ buộc giới lănh
đạo ASEAN đồng ư với Bộ Quy tắc
Ứng xử trên Biển Nam Trung Hoa (COC) do Bắc Kinh dàn
dựng. Cambode và Lào lộ liễu. Mă Lai Á và Phi
Luật Tân kín đáo hơn khi làm Chủ tịch Luân
phiên ASEAN. Thứ năm, sau Đệ nhị Thế chiến,
Hải quân Hoa Kỳ chỉ duy tŕ và bảo vệ an
ninh cho lưu thông hàng hải mà không chiếm cứ vùng
biển, hải đảo của bất cứ quốc
gia duyên hải Đông Nam Á nào. Thương thuyền
tự do hải hành trên lộ tŕnh xuyên Biển Nam
Trung Hoa, tàu cá các nước hoạt động tự
do và hữu hảo mà không bị quấy rối. Ngược
lại, Bắc Kinh mua chuộc không được th́ cướp
mà cướp không được th́ đánh như trường
hợp xảy ra ở Hoàng Sa, Trường Sa, Scarborough
Shoal. Các vụ xâm nhập bất-hợp-pháp của
Hải quân, Hải cảnh, tàu cá Trung Quốc vào các vùng
biển Đông Nam Á ngày càng nhiều. Thứ sáu, Việt Nam và Mă Lai Á hợp tác đệ
tŕnh yêu sách về Thềm Lục địa lên Ủy
ban về Giới hạn Thềm Lục địa (CLCS)
của Liên Hiệp Quốc vào ngày 6 tháng 5 năm 2009
theo Điều 76 của UNCLOS. Trung Quốc lập
tức đệ tŕnh yêu sách và kèm theo tấm bản
đồ Đường 9 Đoạn bị Uỷ ban
đ̣i giải thích lư do để thiết lập
bản đồ và phải ghi rơ toạ độ theo
nguyên tắc vẽ bản đồ của cộng
đồng quốc tế. Bắc Kinh không phúc đáp mà
lại thực thi biện pháp bảo vệ triệt
để SCS như “chiếc ao nhà”. Cựu Đại tá Tian Shichen, Giám đốc Trung tâm
Luật Quốc tế về Hoạt động Quân
sự của Bắc Kinh viết trong bài “The US is
endangering peace in the South China Sea by enforcing its own
interpretations of maritime law” trên SCMP ngày 4 tháng 3 năm 2020
có quá nhiều điểm sai: (1) Ông trích dẫn quan
điểm của Chính quyền Theodore Roosevelt (1901-1909)
không cho phép chiến hạm thông-qua-vô-hại trong lănh
hải nước khác. Quan điểm này đă
lỗi thời. (2) Đă có 49 nước mà Châu Á
chiếm 9 như Trung Quốc, Việt Nam, Ấn Độ,
Đại Hàn đă hạn chế việc chiến
hạm thông-qua-vô-hại chứng tỏ đă không-tuân-hành
UNCLOS. (3) Tian Shichen trích dẫn Hiến chương Liên
Hiệp Quốc khuyên các thành viên nên dàn xếp tranh
chấp bằng biện pháp hoà b́nh đă sai v́: (a) Các
quốc gia duyên hải SCS không tuân thủ nghiêm
chỉnh UNCLOS nên thiếu nền tảng giải
quyết. (b) Giới lănh đạo nước nhỏ và
yếu dễ bị Trung Quốc cưỡng ép chấp
nhận thua thiệt. (c) Vấn đề SCS liên quan
tới nhiều quốc gia trên thế giới nên
cần những cam kết quốc tế rơ ràng. Trong bài “Conflict prevention in the South China Sea depends on China
abiding by the existing rules of navigation” ngày 27-02-2019, Tác
giả Bonnie Glasser thuộc Trung tâm Nghiên cứu Quốc
tế và Chiến lược (CSIS) lập luận (1) Chương
tŕnh Tự do Hàng hải toàn cầu của Ngũ Giác
Đài nhằm duy tŕ quyền tự do hàng hải
bằng cách đi vào khu vực mà 26 quốc gia, kể
cả Trung Quốc trong năm 2018 đă yêu sách hàng
hải quá mức. (2) Hoạt động tự do hàng
hải (FONOP) của Hải quân Mỹ không tạo ra
nguy cơ mà chính hành động chống lại
luật pháp quốc tế của Bắc Kinh làm gia tăng
cường độ va chạm. (3) Tháng 9-2018, Khu
trục hạm Lan Châu của Trung Quốc cho thuỷ
thủ chuẩn bị trái độn để lao vào
hữu hạm Khu trục hạm Decatur đang FONOP trong vùng
nước lân cận Đá Gaven. Chiếu theo Công ước
năm 1972 về các Quy định Quốc tế
nhằm ngăn chặn va chạm trên biển th́ Lan Châu
phải nhường hải lộ cho Decatur. (4) Không riêng
Hải quân mà Hải Cảnh và Dân quân biển cùng tàu
cá Trung Quốc cũng thường xuyên hoạt động
phi pháp trong vùng biển tuyên bố chủ quyền
của các nước khác. Bắc Kinh coi các vùng đó
như “ngư trường truyền thống” mặc
dù không phù hợp với UNCLOS và phán quyết của
PCA năm 2016. Thể chế chính trị có thể thay đổi
khắp thế giới. Luật pháp Quốc tế mang tích
chất lâu dài do mối liên hệ xâu chuỗi trong
suốt đoạn đường lịch sử nhân
loại. Giải pháp cho Biển Nam Trung Hoa cần dựa vào
luật pháp quốc tế chứ không do quốc gia
hoặc cá nhân nào quyết định. Như thế, có các vấn đề chính phải
thực hiện v́ một Biển Nam Trung Hoa hoà b́nh,
ổn định, an ninh và phát triển: Một là, mọi quốc gia dù lớn hay nhỏ, có
liên quan nhiều hay ít tới SCS cũng phải lấy
UNCLOS làm kim chỉ nam để xác định vùng
biển chủ quyền và quyền-chủ-quyền và
quyền-tài-phán không phân biệt thể chế chính
trị. Hai là, các quốc gia duyên hải trên SCS nên dựa vào
UNCLOS để giải quyết vùng chồng lấn mà
hợp tác khai thác chung tài nguyên biển. Ba là, cần Toà án Trọng tài Thường trực
về Luật Biển phán quyết các vấn đề
bất đồng trên biển liên quan đến
quyền-chủ-quyền và quyền-tài-phán cũng như
chấp hành UNCLOS. Bốn là, các quốc gia duyên hải Đông Nam Á nên
nhờ PCA phân xử nếu có sự bất đồng
với láng giềng. Năm là, chuẩn bị hồ sơ cần thiết
để có cơ hội sẽ nhờ Toà án Công lư
Quốc tế phân xử chủ quyền biển, đảo.
Pháp lư chứ chẳng phải chính trị hoặc
ngoại giao có thể gỡ được mối tranh
chấp dai dẵng trên Biển Nam Trung Hoa. Đại-Dương |