“Chiến tranh thế giới thứ ba đă bắt đầu có hiệu quả” Tim Bartz và David Böcking thực hiện Đỗ Kim Thêm dịch
|
Der Spiegel phỏng vấn nhà
kinh tế nổi danh Nouriel Roubini về cuộc khủng
hoảng toàn cầu.
Nouriel
Roubini tại New York: “Chúng ta phải đối mặt
với thế giới như nó đang có”. Nguồn:
Emmy Park / The Mega Agency Sự
nóng lên trên toàn cầu, chiến tranh và lạm phát:
Thế giới dường như đang ở trong t́nh
trạng khủng hoảng bất tận vào lúc này.
Trong cuộc phỏng vấn, nhà tiên tri tai hoạ Nouriel
Roubini xác định 10 “mối đe dọa nghiêm
trọng” mà chúng ta đang phải đối mặt và
cách đối phó. Nouriel
Roubini sinh
năm 1958, là một trong những nhà kinh tế học
nổi danh nhất thế giới và cũng là người
bi quan cùng cực. Giáo sư hồi hưu Trường
Kinh doanh Stern của Đại học New York đă
dự đoán được cuộc khủng hoảng
tài chính vào năm 2008, cũng như sự sụp đổ
của nền kinh tế toàn cầu ngay khi bắt đầu
cuộc khủng hoảng dịch Corona. Ông lớn lên
ở Thổ Nhĩ Kỳ, Iran, Israel, Ư, và hiện là công
dân Mỹ. Sau đây là nội dung cuộc phỏng
vấn. DER
SPIEGEL: Thưa Giáo sư Roubini, ông không thích biệt
danh là “Tiến sĩ Doom”. Thay vào đó, ông muốn
được gọi ḿnh là “Tiến sĩ theo
thuyết hiện thực”. Nhưng trong cuốn sách
mới của ông, ông mô tả về “Mười
Mối Đe Dọa Nghiêm Trọng” gây nguy hiểm cho
tương lai của chúng ta. Sách không quá ảm đạm
hơn thế nhiều. Roubini:
Những mối đe dọa mà tôi viết là có
thật, không ai có thể phủ nhận điều
đó. Tôi lớn lên ở Ư vào thập niên 1960 và
1970. Hồi đó, tôi chưa bao giờ lo lắng
về một cuộc chiến giữa các cường
quốc hay một mùa đông hạt nhân, v́ chúng ta
đă đạt được t́nh trạng giảm căng
thẳng giữa Liên Xô và phương Tây. Tôi chưa
bao giờ nghe thấy những từ về biến
đổi khí hậu hay đại dịch toàn cầu.
Và không ai lo lắng về việc những người
máy đảm nhận hầu hết các công việc. Chúng
ta có nền thương mại tự do hơn và
tiến tŕnh toàn cầu hóa, chúng ta sống trong các
nền dân chủ ổn định, ngay cả khi không
hoàn hảo. T́nh trạng nợ rất thấp, dân
số không quá già, không có nợ phải trả chưa
được tài trợ từ các hệ thống hưu
bổng và bảo hiểm sức khỏe. Đó là
thế giới mà tôi trưởng thành. Và hiện nay,
tôi phải lo lắng về tất cả những điều
này, và những người khác cũng vậy. DER
SPIEGEL: Nhưng sao họ lo? Hay là ông
cảm thấy rằng giống như tiếng gào trong
sa mạc? Roubini:
Tôi đă có mặt trong cuộc họp của Quỹ
Tiền tệ Quốc tế ở Washington. Trong một
bài phát biểu ở đó, nhà sử học kinh
tế Niall Ferguson đă nói rằng, chúng ta sẽ may
mắn nếu gặp phải cuộc khủng hoảng
kinh tế giống như trong thập niên 1970, không
có một cuộc chiến giống như trong thập
niên 1940. Các cố vấn an ninh quốc gia đă lo
lắng về việc khối NATO can dự trong cuộc
chiến giữa Nga-Ukraine, và Iran và Israel đang va
chạm. Và đúng ngay sáng nay, tôi đă đọc
được tin, chính quyền Biden lo Trung Quốc
sẽ tấn công Đài Loan sớm hơn là muộn.
Thành thật mà nói, Thế chiến thứ ba đă
bắt đầu có hiệu quả, chắc chắn là
ở Ukraine và trong không gian mạng. DER
SPIEGEL: Các chính trị gia dường như bị choáng
ngợp khi nhiều cuộc khủng hoảng nghiêm
trọng xảy ra cùng một lúc. Họ nên đặt
ra những ưu tiên nào? Roubini:
Tất nhiên, họ phải lo cho Nga và Ukraine trước
khi cho Iran và Israel hoặc Trung Quốc. Nhưng các nhà
hoạch định chính sách cũng nên suy nghĩ
về lạm phát và suy thoái kinh tế, tức là t́nh
trạng vừa lạm phát vừa đ́nh trệ. Khu
vực sử dụng đồng Euro đă rơi vào t́nh
trạng suy thoái, và tôi nghĩ nó sẽ lâu dài và khó
khăn. Vương quốc Anh thậm chí c̣n tệ hơn.
Đại dịch dường như đă được
ngăn chặn, nhưng các biến thể của COVID
mới có thể sớm xuất hiện. Và biến
đổi khí hậu là một thảm họa dù
chuyển động chậm nhưng đang tăng
tốc. Đối với mỗi một mối đe
dọa trong số 10 mối đe dọa mà tôi mô
tả trong sách, tôi có thể cung cấp cho bạn 10 ví
dụ đang xảy ra như chúng ta nói hôm nay, không
phải trong tương lai xa. Bạn có muốn nghe
một ví dụ về biến đổi khí hậu không? DER
SPIEGEL: Nếu ông phải làm như vậy. Roubini:
Mùa hè này, đă có những đợt hạn hán trên
toàn thế giới, gồm cả ở Hoa Kỳ.
Gần Las Vegas, hạn hán tệ hại đến
mức mà xác của những tên cướp từ
thập niên 1950 đă nổi lên trong những hồ nước
khô cằn. Ở California, hiện nay nông dân đang bán
quyền sử dụng nước của họ v́ nó có
lợi hơn là trồng bất cứ thứ ǵ. Và
ở Florida, bạn không thể mua bảo hiểm cho
những ngôi nhà trên bờ biển nữa. Một
nửa số người Mỹ cuối cùng sẽ
phải chuyển đến vùng Trung Tây hoặc Canada.
Đó là chuyện khoa học, không phải do suy đoán. DER
SPIEGEL: Một mối đe dọa khác mà ông mô tả
là Hoa Kỳ có thể gây áp lực buộc châu Âu
hạn chế mối quan hệ kinh doanh với Trung
Quốc để không gây nguy hiểm cho sự hiện
diện quân sự của Hoa Kỳ trên lục địa
này. Chúng ta c̣n bao xa nữa từ kịch bản đó? Roubini:
Chuyện này đă xảy ra. Mỹ vừa thông qua các
quy định mới cấm xuất khẩu chất bán
dẫn sang các doanh nghiệp Trung Quốc để
họ sử dụng thông minh nhân tạo hoặc điện
toán lượng tử hoặc sử dụng quân
sự. Người châu Âu muốn tiếp tục kinh
doanh với Mỹ và Trung Quốc, nhưng điều
đó sẽ không thể thực hiện được
v́ các vấn đề an ninh quốc gia. Thương
mại, tài chính, công nghệ, internet: mọi thứ
sẽ chia làm hai. DER
SPIEGEL: Tại Đức, hiện nay đang có một
cuộc tranh luận về việc liệu các phần
của hải cảng Hamburg có nên bán cho Cosco, một
doanh nghiệp nhà nước của Trung Quốc không.
Lời khuyên của ông sẽ là ǵ? Roubini:
Bạn phải suy nghĩ về mục đích của
một thỏa thuận như vậy là ǵ. Đức
đă phạm một sai lầm nghiêm trọng khi
dựa vào năng lượng của Nga. Tất nhiên,
Trung Quốc sẽ không sử dụng các cảng
của Đức về mặt quân sự, như
họ có thể làm như vậy ở châu Á và châu
Phi. Nhưng lập luận kinh tế duy nhất cho
loại thỏa thuận này là chúng ta có thể
phản công lại một khi các nhà máy châu Âu bị
tịch thu ở Trung Quốc. Nếu không, đó không
phải là một ư tưởng quá thông minh. DER
SPIEGEL: Ông cảnh báo rằng, Nga
và Trung Quốc đang cố gắng xây dựng một
giải pháp thay thế cho đồng đô la và hệ
thống SWIFT. Nhưng cho đến nay, hai nước này
đă thất bại. Roubini:
Đó không chỉ về hệ thống thanh toán. Trung
Quốc đang đi khắp thế giới để bán
các công nghệ loại 5G được trợ cấp
mà nó có thể được sử dụng cho mục
tiêu gián điệp. Tôi đă hỏi vị tổng
thống của một quốc gia châu Phi là tại sao
ông nhận được công nghệ 5G từ Trung
Quốc mà không phải từ phương Tây. Ông ta nói
với tôi, chúng tôi là một quốc gia nhỏ, v́
vậy dù sao cũng sẽ có người theo dơi.
Rồi th́ tôi cũng có thể chọn công nghệ
của Trung Quốc, v́ nó rẻ hơn. Trung Quốc
đang phát triển về sức mạnh kinh tế, tài
chính và thương mại ở nhiều nơi trên
thế giới. DER
SPIEGEL: Nhưng liệu đồng nhân dân tệ
của Trung Quốc có thực sự thay thế đồng
đô la về lâu dài? Roubini:
Việc này sẽ mất thời gian, nhưng người
Hoa rất giỏi trong suy nghĩ về lâu dài. Họ
đă đề nghị với Ả Rập Xê Út
rằng, họ định giá và tính chi phí cho số
dầu bán ra bằng đồng nhân dân tệ. Và
họ có hệ thống thanh toán tinh vi hơn bất
kỳ ai khác trên thế giới. Alipay và WeChat pay
được một tỷ người Trung Quốc
sử dụng mỗi ngày cho hàng tỷ các giao dịch.
Tại Paris, bạn đă có thể mua sắm tại
cửa hàng Louis Vuitton và thanh toán bằng WeChat. DER
SPIEGEL: Vào thập niên 1970,
chúng ta cũng đă có một cuộc khủng
hoảng năng lượng, lạm phát cao và tăng trưởng
tŕ trệ, được gọi là t́nh trạng
vừa lạm phát và vừa đ́nh trệ. Hiện
nay, liệu chúng ta có đang trải nghiệm điều
ǵ đó tương tự như vậy không? Roubini:
Hiện nay c̣n tệ hơn. Hồi đó, chúng ta không
có nhiều nợ công và tư như chúng ta có ngày nay.
Hiện nay, nếu các ngân hàng trung ương tăng lăi
suất để chống lạm phát, nó sẽ dẫn
đến sự phá sản của nhiều doanh
nghiệp thoi thóp, (hoạt động cầm chừng
chỉ đủ để trả lăi, không trả
được nợ chính: ND), các ngân hàng hoạt
động trong bóng tối và các tổ chức chính
phủ. Bên cạnh đó, ngày nay, cuộc khủng
hoảng dầu mỏ gây ra một vài cú sốc địa
chính trị c̣n nhiều hơn. Và chỉ cần tưởng
tượng ra tác động của cuộc tấn công
Đài Loan của Trung Quốc, nơi sản xuất 50%
tổng số chất bán dẫn trên thế giới và
80% các chất bán dẫn cao cấp. Đó sẽ là
một cú sốc toàn cầu. Chúng ta phụ thuộc
nhiều vào chất bán dẫn ngày nay hơn là dầu. DER
SPIEGEL: Ông chỉ trích gay gắt các ngân hàng trung
ương và chính sách tiền tệ lỏng lẻo
của họ. Có ngân hàng trung ương nào làm đúng
trong lúc này không? Roubini:
Dù sao th́ họ cũng bị chê trách. Hoặc là
họ chống lạm phát với chính sách lăi suất
cao và gây ra một cuộc hạ cánh đầy khó khăn
cho nền kinh tế thực và các thị trường
tài chính. Hoặc là họ mềm dẻo và thông qua, không
tăng lăi suất và giữ cho t́nh trạng lạm phát
tiếp tục tăng. Tôi nghĩ Ngân hàng Trung
ương Mỹ và châu Âu sẽ nhắm mắt thông
qua, như Ngân hàng Trung ương Anh đă làm. DER
SPIEGEL: Mặt khác, tỷ lệ lạm phát cao cũng
có thể hữu ích v́ chúng chỉ đơn giản là
thổi phồng nợ đi
mất. Roubini: Vâng,
nhưng họ cũng làm cho khoản nợ mới đắt
hơn. Bởi v́ khi lạm phát tăng, những người
cho vay tính lăi suất cao hơn. Một ví dụ:
Nếu lạm phát tăng từ 2 đến 6%, th́ lăi
suất trái phiếu của chính phủ Mỹ sẽ
phải tăng từ 4 đến 8% để tiếp
tục mang lại các doanh lợi tương tự; và
chi phí vay tư nhân cho mục tiêu thế chấp và kinh
doanh sẽ c̣n cao hơn nữa. Điều này làm cho nó
đắt hơn nhiều đối với nhiều
doanh nghiệp, bởi v́ doanh nghiệp phải đưa
ra mức lăi suất cao hơn nhiều so với trái
phiếu của chính phủ, v́ nó được coi là
an toàn. Hiện nay, chúng ta có quá nhiều nợ đến
nỗi một cái ǵ đó giống như có thể
dẫn đến một sự sụp đổ hoàn toàn
về kinh tế, tài chính và tiền tệ. Và chúng ta
thậm chí không nói về siêu lạm phát như
thời Cộng ḥa Weimar, chỉ là t́nh trạng lạm
phát một con số. DER
SPIEGEL: Rủi ro quan trọng nhất mà ông mô tả
trong sách là biến đổi khí hậu. Không phải
việc nợ ngày càng tăng là thứ yếu khi
nh́n về hậu quả có thể xảy ra của
thảm họa khí hậu sao? Roubini:
Chúng ta phải lo lắng về mọi thứ cùng
một lúc, v́ tất cả những mối đe
dọa lớn này được kết nối nhau.
Một ví dụ: Hiện tại, không có cách nào để
giảm đáng kể số lượng khí thải CO2
mà không làm thu hẹp nền kinh tế. Và mặc dù năm
2020 là cuộc suy thoái tồi tệ nhất trong 60 năm
qua, nhưng số lượng khí thải phát ra với
hiệu ứng nhà kính chỉ giảm 9%. Nhưng
nếu không có sự tăng trưởng kinh tế
mạnh mẽ, chúng ta sẽ không thể giải
quyết vấn đề nợ. V́ vậy, chúng ta
phải t́m cách phát triển mà không có chuyện khí
thải. DER
SPIEGEL: Với tất cả những cuộc khủng
hoảng song song này, làm thế nào để ông đánh
giá các cơ hội của nền dân chủ sống sót
để chống lại các hệ thống độc
đoán như Trung Quốc hay Nga? Roubini:
Tôi rất lo lắng. Các nền dân chủ rất mong
manh khi có những cú sốc lớn. Luôn luôn có một
số người táo bạo nói ”Tôi sẽ cứu
đất nước” và người đổ
lỗi mọi thứ cho người nước ngoài.
Đó chính xác là những ǵ mà Putin đă làm với
Ukraine. Tổng thống Erdogan có thể làm điều tương
tự với Hy Lạp vào năm tới và cố
gắng tạo ra một cuộc khủng hoảng v́
nếu không ông có thể thua trong cuộc bầu
cử. Nếu Donald Trump tái tranh cử và thua cuộc, ông
ta có thể công khai kêu gọi những người theo
chủ nghĩa da trắng thượng đẳng
lần này gây bạo loạn tại Điện Capitol.
Chúng ta có thể thấy bạo lực và một
cuộc nội chiến thực sự ở Mỹ.
Hiện nay, ở Đức, mọi thứ có vẻ tương
đối tốt. Nhưng điều ǵ sẽ xảy
ra nếu về mặt kinh tế, mọi thứ trở
nên tồi tệ và mọi người bỏ phiếu
nhiều hơn cho phe đối lập theo cánh hữu? DER
SPIEGEL: Ông được biết đến không
chỉ với tư cách là nhà tiên tri tai ương, mà
c̣n cho các tiệc tùng. Ông vẫn c̣n cảm thấy
muốn có tiệc tùng trong lúc này? Roubini:
Tôi luôn tổ chức các sự kiện về nghệ
thuật, văn hóa và giới thiệu sách, không
chỉ là các sự kiện xă hội. Và trong thời
kỳ đại dịch, tôi đă khám phá lại
nguồn gốc Do Thái của ḿnh. Hôm nay, tôi thích
mời 20 người đến một bữa tiệc
tối Shabbat với một buổi lễ tốt đẹp
và có nhạc sống. Hoặc chúng tôi làm một
sự kiện buổi tối mà tôi hỏi một câu
hỏi nghiêm túc và mọi người phải trả
lời, những cuộc tṛ chuyện sâu sắc về
cuộc sống và thế giới nói chung, không phải
là tán gẫu. Chúng ta nên tận hưởng cuộc
sống, nhưng cũng nên làm một chút ǵ để
cứu thế giới. DER
SPIEGEL: Ư ông muốn nói ǵ? Roubini:
Tất cả lượng khí thải carbon của chúng
ta đều quá lớn. Một phần đáng kể
của tất cả các lượng khí thải với
hiệu ứng nhà kính chỉ đến từ chăn
nuôi. Đó là lư do tại sao tôi trở thành một người
từ bỏ thịt, bao gồm cả thịt gà. DER
SPIEGEL: Ông từng nổi tiếng v́ đă đi
bộ trên đường trong thời gian ba phần tư
một năm. Roubini:
Tôi vẫn đi liên tục. Nhưng tôi sẽ nói
với bạn một điều: Tôi yêu New York. Trong
thời gian xảy ra đại dịch, tôi đă không
chạy trốn đến Hamptons hay Miami như nhiều
người khác. Tôi ở lại đây, tôi thấy các
cuộc biểu t́nh của Black Lives Matter, tôi t́nh
nguyện giúp đỡ những người vô gia cư.
Tôi thấy hàng ngày sự tuyệt vọng của
nhiều người bạn nghệ sĩ, những người
bị mất việc làm và thu nhập, không đủ
khả năng trả tiền thuê nhà. Và ngay cả khi có
một cơn băo khác giống như Sandy ở New York có
thể dẫn đến bạo lực và hỗn
loạn, tôi sẽ ở lại. Chúng ta phải đối
mặt với thế giới như nó vốn có. Ngay
cả khi có một cuộc đối đầu
hạt nhân. Bởi v́ sau đó quả bom đầu tiên
sẽ rơi xuống New York và quả tiếp theo là
Moscow. ____________ Bài liên quan: Liệu
cuộc chiến Đài Loan sẽ xảy ra? Phụ
chú của người dịch:
Theo nghiên cứu gần đây của Quỹ Tiền
tệ Quốc tế (IMF), dự báo tăng trưởng
toàn cầu trong năm 2022 sẽ giảm xuống 3,2% và
2,7% vào năm 2023, nghĩa là một trong những
mức tăng trưởng thấp nhất kể
từ năm 2001. Mức
lạm phát sẽ tăng từ 4,7% vào năm 2021 lên
8,8% vào năm 2022, chỉ giảm xuống 4,1% vào năm
2024. Về lăi suất, trong 11 tháng đầu năm
2022, Cục Dự Trữ Liên Bang Mỹ đă tăng
tiền lời từ 0,08% lên 3,75-4,0%. Nh́n chung, ba nền kinh tế Hoa Kỳ, Liên Âu và Trung Quốc sẽ tiếp tục bị đ́nh trệ và nền kinh tế toàn cầu sẽ suy thoái trong năm 2022 và 2023, các viễn cảnh chung là không khởi sắc. |