Chiến
tranh Ukraine sẽ kết thúc như thế nào?
Vũ Ngọc Yên - 20-3-2022 |
Hơn
ba tuần qua, người dân Ukraine phải chịu
nhiều khốn khổ trong cuộc chiến tranh trên
đất nước mình. Cuộc xâm lược
của Tổng thống Nga Putin ở Ukraine vẫn
tiếp tục không suy giảm. Hàng ngàn tên
lửa, bom và đại pháo bắn phá
vào các cơ sở quân sự, hành
chính và các khu dân sự. Hàng vạn thường
dân, binh sĩ thương vong và hơn ba triệu người
Ukraine phải chạy nạn qua các quốc gia
láng giềng. Những
nỗ lực ḥa b́nh cho đến nay vẫn không thành
công. Các phái đoàn Nga và Ukraine đă tổ chức
nhiều ṿng thương thảo kể từ khi Moscow
phát động chiến dịch quân sự tấn
công Ukraine ngày 24-2-2022. Cho đến nay, các cuộc
đàm phán chưa đem lại bất kỳ kết
quả cụ thể nào, ngoại trừ việc Moscow
và Kyiv t́m thấy điểm chung về việc tổ
chức các hành lang nhân đạo để sơ tán dân
khỏi vùng giao chiến. Các chuyên gia an ninh quốc tế
cảnh báo: Các cuộc đàm phán càng kéo dài, càng có
nhiều khả năng leo thang thành một cuộc xung
đột kéo dài. Bao
giờ cuộc tàn sát phi lý sẽ
dừng lại? Và trên hết, làm thế nào để
cuộc chiến khủng khiếp này có thể kết
thúc? Liệu Ukraine phải đầu hàng? Hay Putin
chỉ đơn giản sẽ rút quân? Có những
cơ hội nào cho một giải pháp thương
thảo? Theo quan điểm của giới chuyên gia
chính sách đối ngoại và an ninh,
có năm tình huống có thể xẩy ra
cho diễn tiến của cuộc chiến Ukraine. Tình huống 1: Nga chiến
thắng quân sự Ngay
cả khi người Ukraine hiện đang quả
cảm chống lại cuộc xâm lược của
Nga, tinh thần chiến đấu của người
Uraine rất cao, quân đội còn kháng cự
mạnh nhờ sự trợ giúp vũ
khí của phương Tây, nhưng có một
điều rơ ràng là quân đội Nga vượt
trội hơn hẳn về quân đội và
vũ khí. Chính v́ ưu thế quân sự của
Nga, nhiều chuyên gia nhận định rằng, các
đơn vị Nga sẽ có thể tiến xa hơn và
đánh chiếm các thành phố chiến lược
quan trọng trong vài ngày tới. Tổng
thống Nga Vladimir Putin đă thể hiện quyết tâm
tiếp tục các cuộc tấn công cho đến khi
các yêu sách của Nga được đáp ứng:
Công nhận Crimea là lănh thổ của Nga và cái gọi
là Cộng ḥa Nhân dân Donetsk và Luhansk ở phía đông
là các quốc gia độc lập, quy chế trung
lập cho Ukraine với việc từ bỏ gia nhập
vào Liên minh quân sự NATO. Nhưng
ngay cả khi Nga giành được một chiến
thắng quân sự ở Ukraine và phá vỡ sự
phản kháng của Ukraine, Putin sẽ phải đối
mặt với thách thức chiếm đóng vĩnh
viễn một đất nước rộng lớn
603.548 km² với trên 44 triệu dân. Cuộc
chiếm đóng toàn bộ Ukraine sẽ vô cùng lâu dài và
tốn kém. Theo các chuyên gia NATO, Nga sẽ cần ít
nhất 600.000 binh sĩ, gấp 3 lần số quân
hiện đang được triển khai trong khu
vực để chiếm đóng nước này. Thương
vong cao và có thể sẽ gặp kháng cự lâu dài.
Do đó, việc Nga kiểm soát vĩnh viễn Ukraine thông
qua một chế độ mới thân Nga sẽ rất
khó khăn. T́nh huống 2: Nga rút quân về
nước Một
chiến thắng quân sự nhanh chóng ở Ukraine
được kỳ vọng sẽ giúp Putin đạt
được chiến thắng về mặt chính
trị: NATO phải từ bỏ tham vọng mở
rộng về phía Đông, cũng như dập tắt
hy vọng của Ukraine muốn ngả về phương
Tây hay ít nhất cũng thay đổi chính quyền
Tổng thống Zelensky. Tuy nhiên, căn cứ các thông
tin trên thực địa, có vẻ như kế
hoạch tiến nhanh, thắng nhanh ở Ukraine của
Putin chưa thành công như mong đợi. Cho
đến nay quân lính Nga đă chưa thể giành
được toàn quyền kiểm soát các địa
điểm xung yếu ở Ukraine, bất chấp
những mũi tiến công trên khắp đất nước. Quân
đội Ukraine đă chống lại cuộc xâm lược
của Nga với sức mạnh đáng kinh ngạc:
Kế hoạch quân sự trước đây để
chiếm Kyiv trong vài giờ hoặc vài ngày đă
bị người Ukraine đẩy lùi thành công. Các thành
phố quan trọng chiến lược khác vẫn
nằm trong sự kiểm soát của Ukraine. Hiện
tại, có vẻ như quân đội Ukraine, với
sự trợ giúp vũ khí và cơ quan t́nh báo phương
Tây, có thể tiếp tục cầm cự ở Kyiv và
buộc quân đội Nga rơi vào bế tắc.
Ngoài ra các biện pháp trừng phạt của phương
Tây cũng có thể góp phần vào sự bất
phân thắng bại quân sự. Cuối cùng,
sự suy yếu lớn của nền kinh tế Nga có
thể ép buộc Putin từ bỏ mục tiêu
thực sự của ḿnh và rút quân về nước. Giới
chuyên gia quân sự của NATO nhận xét, việc
Nga tự đưa ra quy trình rút quân dù không
đạt được thành công có thể
là “mơ tưởng” (wishful thinking). T́nh huống 3: Nga và
Ukraine đồng ư đàm phán Dmitri
Peskov, người phát ngôn Điện Kremlin, nói
rằng, nếu Ukraine thay đổi hiến pháp để
chấp nhận một số h́nh thức “trung
lập” hơn là nguyện vọng gia nhập NATO; công
nhận các khu vực ly khai ở Donetsk và Lugansk là các
quốc gia độc lập và Crimea là một phần
của Nga; các cuộc tấn công quân sự sẽ
dừng lại “trong chốc lát”. Trong
một cuộc phỏng vấn của ABC News, Tổng
thống Zelensky của Ukraine nói rằng, ông đă
“hạ nhiệt” khi muốn gia nhập NATO vì liên
minh quân sự phương Tây “không sẵn sàng
chấp nhận Ukraine” và nói rằng “chúng ta có
thể thảo luận và t́m ra một thỏa hiệp
về cách các vùng lănh thổ này sẽ tồn
tại”. Tổng
thống Zelenskyy nói: “Chúng
tôi sẽ không đầu hàng nhưng sẵn sàng cho
một cuộc đối thoại“. Trước
đó, ông đă thể hiện rằng ḿnh sẵn
sàng thỏa hiệp và đề nghị đàm phán
về sự trung lập của Ukraine. Điều này
đă được chính thức đưa ra tại
cuộc họp của các bộ trưởng ngoại
giao ở Antalya, Thổ Nhĩ Kỳ. Chính phủ
Ukraine nhận thức rõ rằng, họ cần
một giải pháp thương thảo nhanh chóng để
ngăn chặn thất bại hoàn toàn. Zelensky cũng kêu
gọi một cuộc gặp trực tiếp với người
cai trị Điện Kremlin. Ông nói “Chiến tranh
chỉ có thể kết thúc bằng các cuộc hội
đàm giữa hai Tổng thống”. Trả
lời phỏng vấn của cổng thông tin Wirtualna
Polska hôm 17-3, Mikhail Podolyak, trợ lư cho tổng
thống Ukraine lưu ư, cuộc hội đàm trực
tiếp Putin – Zelensky có thể chỉ diễn ra khi
một hiệp ước ḥa b́nh giữa Moscow và Kyiv
được kư kết. Podolyak
nói thêm: “Ngay
sau khi các công việc về thỏa thuận hoàn
tất, chúng tôi sẽ bắt đầu tổ chức
cuộc gặp. Nó sẽ diễn ra trong những
tuần tới. Địa điểm tổ chức không
quan trọng đối với chúng tôi. Nó có thể
ở bất cứ đâu, ngoại trừ Nga“. Putin
rất quan tâm đến việc kiềm chế
cuộc xâm lược lớn và muốn kết thúc sớm
cuộc chiến tranh. Putin đã lên tiếng cam kết
“Nga
không có ư định chiếm đóng Ukraine và lặt
đổ chính quyền Zelensky“ và chấp
nhận thương thảo về một nước
Ukraine trung lập và phi quân sự. Báo
Financial Times ngày 16/3 đưa tin, “tiến bộ đáng
kể” trong đàm phán ḥa b́nh là hai bên đang
thảo luận về một dự thảo kế
hoạch 15 điểm, bao gồm cả việc Nga rút
quân và Ukraine trở thành một quốc gia trung lập
dưới sự bảo vệ của các đồng
minh phương Tây. T́nh huống 4: Phản kháng
chống Putin gia tăng ở Nga Khả
năng cuộc chiến ở Ukraine sẽ kết thúc v́
một cuộc nổi dậy ở Nga hoặc thậm
chí là một cuộc đảo chính. Giới chuyên gia
chính trị không loại trừ hoàn toàn tình huống
này. Ngay cả khi Điện Kremlin cố gắng đóng
cửa các phương tiện truyền thông độc
lập bằng các luật cứng rắn và củng
cố quyền kiểm soát các phương
tiện truyền thông nhà nước, nhưng các
cuộc biểu t́nh phản chiến vẫn diễn ra
ở nhiều thành phố của Nga. Theo các tổ
chức nhân quyền, ít nhất 6. 000 người
phản kháng đă bị bắt. Không
chỉ người dân Nga bất mãn và ngày
càng mất ḷng tin vào Tổng thống Putin, sự
ủng hộ của giới tinh hoa cầm quyền cũng
đang sụp đổ. Một số nhà tài phiệt,
thành viên quốc hội và thậm chí cả công ty
dầu khí tư nhân Lukoil đang kêu gọi chấm
dứt chiến tranh ngay lập tức. Putin được
cho là còn an toàn, nhưng điều này có thể
nhanh chóng trở thành điều ngược lại
nếu xung đột leo thang hơn nữa. Trước
chiến tranh, có hai phe trong Điện Kremlin. Giới
kinh doanh trong chính phủ xung quanh Thủ tướng
Mikhail Mishustin và cấp phó của ông Andrei Belousov đă
lên tiếng phản đối cuộc chiến Ukraine v́
lo sợ các lệnh trừng phạt của phương
Tây sẽ xảy ra, nhưng phe an ninh mạnh hơn
nhiều xung quanh Bộ trưởng Quốc pḥng Sergei
Shoigu đã hỗ trợ cuộc xâm lược. Nay
Nga bị thấm đ̣n từ các lệnh trừng
phạt. Putin mất sự ủng hộ của công chúng.
Có lẽ có nguy cơ về một cuộc cách mạng
quần chúng. Giáo sư Sir Lawrence Freedman, Đại
học Kings College, London cho rằng: “Hiện
nay có khả năng sẽ có sự thay đổi
chế độ tại Moscow cũng như ở Kyiv”. Tình huống 5: Leo thang
xung đột và đối đầu với NATO Ukraine
có biên giới với 4 quốc gia thuộc Liên Xô cũ,
tất cả đều là thành viên NATO ngoại
trừ Moldova, những diễn biến gần đây
đă làm dấy lên lo ngại rằng Putin có thể
tấn công họ. Nếu t́nh huống xấu nhất này
thành hiện thực, xung đột khu vực sẽ lan
rộng khắp thế giới. Lănh
đạo Toà Bạch Ốc tái khẳng định,
Mỹ sẽ không điều binh lính tới Ukraine để
trực tiếp đối đầu với các lực
lượng Nga tại đây. Thay vào đó, quân Mỹ
sẽ được triển khai đến châu Âu
để bảo vệ các đồng minh NATO bao gồm
Ba Lan, Romania, Latvia, Lithuania và Estonia, trong trường
hợp Nga quyết định tiếp tục tiến
về phía tây. Những
luận điệu về chiến tranh của Putin, theo
đó phương Tây sẽ hứng chịu hậu
quả thảm khốc nếu tham gia vào cuộc
chiến Ukraine, được các chuyên gia gần như
nhất trí hiểu là một cử chỉ đe
dọa tâm lư. Tuy nhiên, Nga sẽ làm mọi cách để
ngăn chặn việc Georgia gia nhập NATO. Hiện
tại, Nga không có ư định đưa cuộc
chiến sang lănh thổ NATO và NATO cũng không muốn
triển khai quân đội của ḿnh ở Ukraine. Nhưng
các sự cố chắc chắn có thể xảy ra,
chẳng hạn do tính toán sai lầm hoặc hiểu
nhầm trên không hoặc trên Biển Đen giữa các
tàu chiến của Nga và NATO. Nhà chính trị học
Samuel Charap cảnh báo về những “nguy
cơ tai nạn, sự cố hoặc tính toán sai
lầm có thể dẫn đến chiến tranh
giữa NATO và Nga”. Một tên lửa lạc
hoặc một cuộc tấn công mạng có chủ
đích có thể đóng vai tṛ là động cơ
khiến chiến tranh leo thang. Thay lời kết Nước
Nga đã trở thành một đối tác lớn
trên toàn cầu trong thập niên 2010. Quốc gia này
đóng vai tṛ then chốt trong cuộc chiến chống
khủng bố Nhà nước Hồi giáo
(IS), là nguồn cung năng lượng chính của
thế giới và tham gia tích cực vào các thỏa
thuận quốc tế lớn, chẳng hạn như
thỏa thuận hạt nhân Iran năm 2015. Nhưng,
chiến dịch quân sự của Nga ở Ukraine
hiện nay vấp phải sự phản đối
từ nhiều quốc gia trên thế giới, khiến
Moscow hứng chịu một loạt đ̣n trừng
phạt nặng nề. Chiến
dịch quân sự của Nga ở Ukraine không chỉ
diễn ra trên mặt trận quân sự v́ phương
Tây đă biến nó thành cuộc chiến cả
mặt trận kinh tế, tài chính và chính trị.
Nền kinh tế Nga chịu ảnh hưởng nặng
nề, đồng Rúp giảm giá mạnh và nhiều
tổ chức tài chính của nước này chao đảo. Cộng
đồng thế giới đă lên án cuộc tấn
công của Nga vào Ukraine, đồng thời kêu gọi
Moscow chấm dứt hành động gây hấn. 141 thành
viên của Đại hội đồng LHQ đă
bỏ phiếu tại New York vào ngày 2-3-2022 cho
một nghị quyết tương ứng. 35 quốc
gia bỏ phiếu trắng, chỉ 5 quốc gia bác
bỏ quyết định. Trước cơ quan
lớn nhất của Liên Hiệp quốc với 193 thành
viên, các đồng minh phương Tây đă cho
thấy sự cô lập quốc tế đối
với Tổng thống Nga Putin. Chiến
sự Nga – Ukraine không thể kéo dài măi, mà phải có
kết cục.
Các quan chức Mỹ và châu Âu cho rằng,
hy vọng tốt nhất là Putin phải thu hẹp các
mục tiêu của cuộc chiến khi đối
mặt với các lệnh trừng phạt kinh tế. Phương
Tây nói rơ là Putin phải bị lật đổ và
được thay thế bằng một lănh đạo
ôn ḥa hơn, sau đó th́ Nga sẽ được
dỡ bỏ các lệnh trừng phạt và các mối
quan hệ ngoại giao được phục hồi. Nguồn : https://baotiengdan.com/2022/03/20/chien-tranh-ukraine-se-ket-thuc-nhu-the-nao/ |