Chiến
tranh Ukraine và an ninh châu Á Project-Syndicate Tác
giả: Yuriko
Koike TS .Đỗ Kim Thêm dịch |
Lời người
dịch: Để
đối phó với sự đe dọa dùng vũ khí
hạt nhân của Triều Tiên và khát vọng xâm lăng
của Trung Quốc ở khu vực Thái B́nh Dương
và tái chiếm Đài Loan, Thủ tướng Fumio
Kishida cho biết, Nhật Bản đang soạn
thảo một chiến lược an ninh quốc gia
mới và ngân sách sẽ được tăng gấp
đôi trong những năm tới. Theo kế hoạch
này, Nhật Bản sẽ trang bị các loại vũ
khí cần thiết cho một cuộc phản công,
nhất là làm vô hiệu hoá các địa điểm
tên lửa của đối phương ngay cả trước
phát pháo. Dù không có tham vọng trở thành một cường
quốc quân sự trong khu vực, nhưng Nhật
Bản cho rằng chiến lược an ninh năm
2013 không c̣n phù hợp trước tiềm năng xâm lăng
của Trung Quốc và Triều Tiên. Để đạt
mục tiêu này, Nhật Bản cần mua các loại vũ
khí hiện đại của Mỹ. Cùng với diễn
biến này là các cuộc xung đột trên bán đảo
Triều Tiên đă trở nên nghiêm trọng hơn. Quân
đội Bắc Hàn gia tăng liên tục việc
thị uy bằng cách bắn nhiều tên lửa đạn
đạo và sẽ c̣n tiếp tục các vụ
thử nghiệm hạt nhân khác. Chính phủ Nam Hàn cũng
phải lo đối phó tương tự như
Nhật. Bài viết sau đây
của bà Yuriko
Koike, Cựu Bộ trưởng Quốc Pḥng Nhật
Bản, cho thấy, cố Thủ tương Nhật
Bản Abe đă ư thức mối nguy cơ này, nhưng
trở ngại chính cho đến nay vẫn c̣n là
thiếu tinh thần hợp tác kiên quyết của
Ấn Độ trong khuôn khổ Bộ Tứ. Trong khi
chiến tranh Ukraine c̣n kéo dài, Trung Quốc không c̣n dè
dặt để chờ chiến cuộc Ukraine kết
thúc; ngược lại, càng nôn nóng hơn trong
việc giải phóng Đài Loan. Ấn Độ
tiếp tục sai lầm khi theo phe Nga và sẽ dễ
bị tổn thương trước Trung Quốc hung hăng. Trong thời gian
tới, t́nh thế sẽ biến chuyển khó lượng
đoán, nhất là tháí độ tham chiến của
Mỹ trong khu vực. Sau đây là bản dịch. *** Từ Hindu Kush đến
Biển Đông và Bán đảo Triều Tiên, Ấn
Độ-Thái B́nh Dương không thiếu những
mối đối nghịch lịch sử sâu đậm
và những yêu sách sai lầm về chủ quyền mà
nó có thể bùng nổ thành xung đột mà không
cần cảnh báo. Các cấu trúc an ninh đa phương
mới là khẩn thiết để thiết lập
khả năng răn đe có ư nghĩa. Cuộc chiến xâm
lược của Nga chống Ukraine đă khiến người
dân trên khắp khu vực Ấn Độ -Thái B́nh Dương
hỏi là liệu các vấn đề tiềm ẩn
hoặc gây nhiều thương tổn rơ rệt ở
đây có thể dẫn đến cuộc gây chiến
công khai không. Sau phản ứng cuồng loạn của
Trung Quốc đối với chuyến thăm Đài
Loan của Chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy
Pelosi vào tháng 8, câu trả lời dường như quá
rơ ràng. Từ Hindu Kush đến Biển Đông và vĩ
tuyến 38 của bán đảo Triều Tiên, khu
vực Ấn Độ – Thái B́nh Dương không
thiếu những mối đối nghịch lịch
sử sâu xa và những yêu sách sai lầm về chủ
quyền mà nó có thể bùng nổ thành xung đột
mà không cần cảnh báo. Do đó, vấn
đề thực sự mà các nhà lănh đạo trên
khắp Ấn Độ – Thái B́nh Dương phải
đối mặt là liệu khu vực này có thể xây
dựng một cấu trúc ḥa b́nh để ngăn
chặn các tham vọng quốc gia hoặc các thù
nghịch leo thang đến một cuộc gây chiến
công khai không. Phần lớn của vấn đề
sẽ phụ thuộc vào việc liệu các cường
quốc dân chủ trong khu vực – Úc, Ấn Độ,
Indonesia, Nhật Bản, Hàn Quốc và Hoa Kỳ – có
thể tạo ra loại niềm tin chiến lược
cần thiết để khiến bất kỳ kẻ
gây rối tiềm tàng nào của ḥa b́nh phải suy nghĩ
kỹ trước khi khởi động các thù
nghịch không. Nền
tảng của Abe Khi theo đuổi
mục tiêu này, khu vực Ấn Độ – Thái B́nh Dương
đă thoái bộ bởi một trong những thảm
kịch nghiêm trọng về chính trị và con người
trong năm 2022: Cựu Thủ tướng Nhật
Bản Abe Shinzo bị một độc thủ mưu sát.
Thủ tướng Abe đă trải qua chín năm trong
hai nhiệm kỳ thủ tướng, và một năm
c̣n lại sau khi ông nghỉ hưu, ông đang suy
ngẫm về các loại liên minh, hiệp ước và
cấu trúc thể chế cần thiết để cung
cấp các tiền đồn hướng dẫn và
trụ cột canh pḥng thuộc phạm vi năng động
tất yếu trong châu Á mà nó có thể được
mang tới một cách b́nh yên. Ông nhận ra rằng châu
Á gần như không có các tổ chức và liên minh
đa phương dày đặc như châu Âu, và các cơ
chế như thế là nền tảng để duy tŕ
ḥa b́nh và thịnh vượng. Hành xử dựa
trên nhận thức này, ông Abe đă trở thành
kiến trúc sư của hai cấu trúc quan trọng, người
ta hy vọng rằng, nó sẽ trở thành nền
tảng xây dựng của một nền ḥa b́nh ổn
định cho khu vực liên Ấn Độ – Thái B́nh
Dương: Đối thoại về nền An ninh
Bốn bên (“Bộ Tứ”), một nhóm gồm Úc,
Ấn Độ, Nhật và Mỹ, và Hiệp định
Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái B́nh
Dương (the Comprehensive and Progressive Agreement for
Trans-Pacific Partnership CPTPP), tổ chức kế thừa
Hiệp định Đối tác xuyên Thái B́nh Dương
(the Trans-Pacific Partnership, TPP) sau khi Donald Trump, theo chủ trương
cô lập, đánh sập TPP ngay từ đầu
nhiệm kỳ tổng thống. CPTPP hiện nay quy
tụ được 11 quốc gia thuộc vành đai
Thái B́nh Dương, Canada, Mexico, Peru, Chile, New Zealand, Úc,
Brunei, Singapore, Malaysia, Việt Nam và Nhật Bản, trong
khối thương mại lớn nhất thế
giới. Bằng cách
khởi động Bộ Tứ và cứu văn TPP, ông
Abe đă giúp tạo ra hai thể chế có tiềm năng
thiết lập các quy tắc về con đường
cho toàn khu vực Ấn Độ – Thái B́nh Dương.
Bộ Tứ đang dẫn đường về an ninh
bằng cách đào sâu thêm mối quan hệ giữa
bốn thành viên chủ yếu, mỗi thành viên cũng
đang tăng cường các mối quan hệ đối
tác chiến lược khác, chẳng hạn như quan
hệ đối tác giữa Mỹ và Hàn Quốc,
Ấn Độ và Việt Nam, Úc và một Indonesia
tự hào không liên kết. Cũng không định h́nh
như nhiều mối quan hệ an ninh này, Bộ Tứ
dù sao cũng đang giúp tạo ra một mạng lưới
các quốc gia quyết tâm duy tŕ ḥa b́nh và an ninh cho toàn
khu vực. Và các mối quan hệ khác, chẳng hạn
như các cuộc thao diễn hỗn hợp về quân
sự thường xuyên mà Nhật Bản và Ấn
Độ hiện nay đang tổ chức với
Việt Nam, là đặc điểm khác hơn nhưng
không thể định h́nh. Khi dẫn đầu
CPTPP, ông Abe hiểu rằng, các nhà lănh đạo châu
Á có thể tự hành xử một cách có hiệu
quả ngay cả khi Mỹ chọn việc đứng bên
lề. Ông và các nhà lănh đạo châu Á khác,
những người đă kư CPTPP hiểu rằng, nó
sẽ ngăn cản Trung Quốc đạt được
sự thống trị kinh tế áp đảo ở châu
Á, thông qua thỏa thuận thương mại của
riêng ḿnh, Hiệp
định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu
vực (the Regional
Comprehensive Economic Partnership, RCEP). Hiện nay, CPTPP
đă bước sang năm thứ tư, đang
tạo ra vô số cơ hội cho các nhà lănh đạo
khu vực hợp tác một cách liên tục, tập
thể. Mối liên
kết yếu nhất Sự hợp tác như
vậy phải được nuôi dưỡng hơn
thế nữa. Một bài học chủ yếu trong
việc xây dựng các cấu trúc bền vững
về ḥa b́nh và an ninh trong kỷ nguyên hậu Đệ
nhị Thế chiến là sự đoàn kết giữa
các quốc gia tham gia là cần thiết. Tinh thần
đoàn kết vững chắc trong khối NATO đă
can ngăn, ít nhất là cho đến nay, Tổng
thống Nga Vladimir Putin mở rộng cuộc chiến
của ḿnh ra ngoài Ukraine. Ư nghĩa về nền an toàn
mà khối NATO mang lại cho các thành viên thậm chí
đă thuyết phục được Thụy Điển
và Phần Lan – những quốc gia có lịch sử
trung lập lâu đời – t́m kiếm tư cách thành
viên trong liên minh. Tất nhiên, sự
đoàn kết sẽ dễ xây dựng hơn để
khi các vấn đề về kinh tế, hoặc khi có
một mối đe dọa sống c̣n thuộc loại
mà châu Âu phải đối mặt khi khối NATO
được thành lập ở cao điểm của
Chiến tranh Lạnh. Ít ai ngạc nhiên khi thấy CPTPP
được thông qua và thực hiện suôn sẻ như
vậy, ngay cả khi không có Hoa Kỳ chính thức cho
phép. Ngược
lại, một cảm giác thực sự về tinh
thần đoàn kết đang thiếu trong Bộ
Tứ, thể hiện qua phản ứng chớp nhoáng
của Ấn Độ đối với cuộc
chiến ở Ukraine. Từ khi giành được độc
lập vào năm 1947, Ấn Độ từ lâu đă
nghĩ rằng họ có thể bảo đảm an ninh
thông qua việc phi liên kết và các nỗ lực song
phương. Trong khi các cuộc xâm nhập thường
xuyên của Trung Quốc vào lănh thổ Ấn Độ
ở dăy Hy Mă Lạp Sơn, cùng với mối quan
hệ bền chặt của Thủ tướng Abe
với Thủ tướng Narendra Modi, đă giúp
thuyết phục Ấn Độ rằng, họ không c̣n
có thể bảo đảm an ninh bằng cách đơn
phương hành động. Modi, giống như hầu
hết những đồng bào của ông, cảm
thấy khó khăn để phá vỡ những thói quen
xưa cũ. Hơn nữa,
một yếu tố chính trong chiến lược an
ninh quốc gia của Ấn Độ từ lâu phụ
thuộc nặng nề về thiết bị quân sự
và đào tạo của Nga. Một di sản từ
những năm mà Mỹ gắn vận mệnh khu
vực của ḿnh với Pakistan, t́nh trạng phụ
thuộc này từ lâu đă có ư nghĩa đối
với Ấn Độ. Liên Xô sẵn sàng ủng
hộ Ấn Độ trong cuộc chiến giành độc
lập Bangladesh năm 1971, cung cấp cho nước này
máy bay chiến đấu hiện đại và gây áp
lực ngoại giao lên Trung Quốc của Mao Trạch
Đông sau khi nước này xâm lược Ấn Độ
năm 1962. Là một đại
biểu tự do có chân trong cả hai phe Chiến tranh
Lạnh, Ấn Độ h́nh dung rằng, về mặt
an ninh, họ đang sống trong thế giới tốt
nhất có thể. Nhưng thời thế đă thay
đổi, và sự phụ thuộc trước đây
của Ấn Độ vào Nga hiện nay đang kéo nước
này về phía sai lầm của lịch sử và làm tăng
tính dễ bị tổn thương trước
một Trung Quốc hung hăng. Ở Nhật
Bản, từ lâu, chúng tôi đă hiểu về vai tṛ
quan trọng mà Ấn Độ có thể và nên đóng
trong việc tạo ra một khuôn khổ cho ḥa b́nh và
an ninh, bao gồm Ấn Độ và Thái B́nh Dương.
Với tư cách là Bộ trưởng Quốc pḥng
Nhật Bản, tôi đă đến thăm Ấn Độ
vào năm 2007 khi hạt giống của cuộc thao
diễn hải quân hỗn hợp đầu tiên
của hai nước được gieo trồng.
Mối quan hệ kể từ đó đă nở
rộ thành một h́nh thức hợp tác quân sự và
t́nh báo năng động hơn bao giờ hết. Khi Bộ Tứ
cố thủ trở thành tổ chức an ninh hàng đầu
châu Á, người ta hy vọng rằng, Ấn Độ
sẽ nhận ra rằng việc duy tŕ khoảng cách b́nh
đẳng giữa các đối tác của các thành viên
trong Bộ Tứ và Nga không c̣n là một chính sách
khả thi, đặc biệt là hiện nay khi Nga đang
ngày càng trở thành một quốc gia chư hầu
của Trung Quốc. Trong một cuộc xung đột
giữa Ấn Độ và Trung Quốc, người
Ấn không nên ngạc nhiên nếu Trung Quốc
thuyết phục Nga ngừng cung cấp cho Ấn về
khí tài quân sự, năng lượng hoặc các
mặt hàng nhập khẩu quan trọng khác. Không có chính
phủ Ấn Độ nào sẵn sàng chịu đựng
rủi ro không kham nổi trong tương lai. Các kiến trúc sư
của Ấn Độ hiện đại, từ Mahatma
Gandhi và Jawaharlal Nehru đến Bhimrao Ramji Ambedkar, coi
độc lập dân tộc là một chiến
thắng về đạo đức và văn hóa, cũng
như một chiến thắng chính trị. Ngày nay,
với việc Trung Quốc tuyên bố chủ quyền
ở nhiều tỉnh của Ấn Độ, việc
nhấn mạnh nguyên tắc toàn vẹn lănh thổ
ở khắp mọi nơi là cách duy nhất để
Ấn Độ bảo đảm rằng biên giới
của họ sẽ luôn được tôn trọng.
Nguyên tắc đó hiện đang được
thử nghiệm ở Ukraine. Nếu ông Abe vẫn c̣n
sống, tôi không nghi ngờ chuyện ông ấy sẽ
âm thầm thuyết phục Modi nhận ra những ǵ
đang bị đe dọa và Ấn Độ trong đối
tác của Bộ Tứ hoàn toàn chấp nhận. Làm rơ
những trở ngại cuối cùng Những thói quen xưa
cũ cũng đang gây nguy hiểm cho an ninh trên bán
đảo Triều Tiên. Gần tám thập niên sau khi
Chiến tranh Thái B́nh Dương kết thúc, những
tranh chấp về lịch sử vẫn thường
cản trở sự hợp tác an ninh hiệu quả
giữa các chính phủ Hàn Quốc và Nhật Bản,
bất chấp nỗ lực không ngừng của Kim
Jong-un, nhà độc tài Triều Tiên, trong việc phát
triển kho vũ khí hạt nhân. Trong nhiều
thập niên, Mỹ đă cố dùng nhiều thời
gian để thu hẹp sự chia rẽ này. Nhưng,
cuối cùng, chỉ có Hàn Quốc và Nhật Bản
mới có thể làm được điều đó.
Họ phải nhận ra rằng, sự khác biệt
của họ phai mờ so với mối đe dọa an
ninh rất thực tế mà cả hai phải đối
mặt từ tham vọng bá quyền khu vực của
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận B́nh và
chế độ bất hảo của Kim Jong-un.
Thật đáng khích lệ khi thấy rằng cả hai
nước hiện nay đang tham gia chặt chẽ trong
việc hỗ trợ cho Ukraine (bằng cách cung cấp
cả vũ khí và phân tích t́nh báo). Chúng ta hăy hy
vọng rằng, cuộc chiến sẽ thuyết
phục các nhà lănh đạo chính trị của
cả hai nước từ bỏ các cuộc tranh
luận lịch sử vô bổ và bắt đầu
tập trung vào các sáng kiến an ninh quốc gia hỗn
hợp. Các cường
quốc vĩ đại và đầy tham vọng ghê
tởm một khoảng trống địa chính
trị. Putin coi sự cô lập của Ukraine bên ngoài
khối NATO và Liên minh châu Âu chỉ là một
khoảng trống cần được khai thác. Ở
châu Á, việc cho phép Trung Quốc đưa ra những
đ̣i hỏi hiếu chiến hơn bao giờ hết
của các nước láng giềng không có liên minh,
đặc biệt là ở Biển Đông, đă
tạo ra một động lực tương tự. Và
ở Nam Thái B́nh Dương, các nền dân chủ
của các quốc đảo nhỏ đă không quan tâm,
việc này khuyến khích cho Trung Quốc thực
hiện những chuyện gian ác về quân sự. May mắn thay,
cuộc t́m kiếm về t́nh đoàn kết và an ninh
ngày nay đang bắt đầu lấp đầy
khoảng trống bằng thể chế của khu
vực theo cách sẽ tăng cường an ninh của các
quốc gia lớn và nhỏ. Sự thống nhất khu
vực đang phát triển này có nghĩa là, bất
kỳ cường quốc nào t́m cách đơn phương
thay đổi bản đồ châu Á chắc chắn
sẽ gặp phải sự phản đối kiên
quyết và thống nhất._______ Tác giả: Yuriko Koike, Đô trưởng Tokyo, từng là Bộ trưởng Quốc pḥng Nhật Bản, cố vấn an ninh quốc gia và thành viên của Quốc hội. |