Cú tát vào mặt Obama hay chính quyền Trump Nguyễn Hoà B́nh |
...tôi nghĩ
sẽ có rất nhiều chuyển biến dẫn đến
các biến cố lịch sử qua sự chuyển ḿnh
của Hoa Kỳ. Đối lập Việt Nam cần
quan sát và chuẩn bị mọi mặt để có
thể tận dụng và phản ứng một cách
tốt nhất với mọi chính sách chính trị
của các nước lớn...” Trong
suốt 8 năm lănh đạo Nhà Trắng, Tổng
Thống Barack Obama đă để lộ rơ những
yếu kém trong vấn đề quốc pḥng cũng như
các chính sách đối ngoại. Hầu như tất
cả các chính trị gia hay các nhà nghiên cứu chính sách
đối ngoại đều thừa nhận ông Barack
Obama rất kém về đối ngoại. Tác giả bài
viết này xin đưa ra một số ví dụ để
minh chứng cho sự yếu kém của Obama. 1. Thất bại trong cuộc khủng
hoảng Ukraine và Crimea sáp nhập Nga Washington đă không thể
hiện được tiếng nói trong vai tṛ là
một siêu cường luôn can thiệp vào các vấn
đề chính trị trên thế giới. Chính
quyền Obama đă đánh giá quá thấp về
tầm quan trọng của các sự kiện ở
Ukraine đối với Moskva. Các cuộc biểu t́nh
Maidan tại Kiev và những hậu quả địa chính
trị không những là một sự trêu chọc Moskva
mà c̣n là một đ̣n chí tử tiềm tàng đối
với hệ thống chính trị của Nga. Cũng có
thể đây là lư do ông Putin đă giành lấy vị
trí số 1 trong bảng xếp hạng những người
quyền lực nhất thế giới. Hậu quả
tiếp theo của việc không can thiệp quân sự
tại khu vực một cách cứng rắn là để
Crimea sáp nhập với Nga. Chính quyền Obama đă quá
chú trọng sử dụng quyền lực mềm để
đối phó với một kẻ tham vọng địa
chính trị như Tổng Thống Putin và lịch
sử Liên Xô. Sự trừng phạt mang tính cô lập
đă không thể làm ảnh hưởng nặng
nề đến nền kinh tế (ảnh hưởng
do giá dầu suy giảm) và sức mạnh quân sự
của nước Nga thể hiện tại khu vực.
Vào ngày 11/9/2016 quân đội Nga diễn tập quy mô
lớn tại Crimea, kết hợp nhiều binh chủng
như Hải, Lục và Không quân. Một lần
nữa chính quyền Putin đă tát thẳng vào mặt
chính quyền Obama và khối NATO. Sự chia rẽ
trầm trọng của khối NATO và EU đang là
hồi chuông cảnh báo sự xuất hiện của
"Một chủ nghĩa kết hợp giữa các nước
lớn với các nước lớn thay v́ sự
kết hợp mang tính địa chính trị gây ra
những đổ vỡ chung". 2. Chiến trường Syria Nếu quư
bạn đọc theo dơi và nghiên cứu cuộc
chiến tại Syria th́ dứt khoát không phải
ngại ngùng khi phát biểu rằng "Mỹ đă thất bại trước
Nga". Chính
quyền Putin đă thể hiện quá rơ vai tṛ về
sức mạnh đối ngoại cũng như quân
sự tại Syria. Ông chủ Nhà Trắng và ngoại trưởng
John Kerry đă phản ứng quá yếu ớt về
sức mạnh quân sự, cũng như lối
ngoại giao "chỉ biết chỉ trích chính
quyền Assad và e dè trong việc tiên phong các chiến
dịch quân sự". Sự yếu ớt đó không
đủ cơ sở để đồng minh Phương
Tây-Khu Vực theo đuổi những chính sách can
thiệp của Hoa Kỳ tại Syria. Sự rời
rạc và chia rẽ là cơ sở để chính
quyền Putin khẳng định sức mạnh vị
thế một nước dùng quyền lực cứng
dựa trên những bước đi táo bạo. Syria
đă tan hoang, nhưng cũng đă có giải pháp tái
thiết lập từ Hoa Kỳ và Nga. Nhưng ván bài này,
quyền quyết định trọn vẹn thuộc
về chính quyền Putin thay v́ tiếng nói của chính
quyền Obama. Một lần nữa chính quyền Obama
đă đánh mất vị thế siêu cường quân
sự tại Tây Á bởi lối ngoại giao yếu kém
nếu không muốn nói là cực kỳ tệ. 3. Thoả thuận hạt nhân Iran Chính
quyền Obama đă đưa ra một giải pháp
"thoả thuận", khiến các chính khách Hoa
Kỳ và các chính trị gia thế giới không lấy
làm ngạc nhiên. Bởi lối đối ngoại
"cực kỳ mềm và ngây thơ" của ông
chủ Nhà Trắng trong nhiều năm qua. Rất
nhiều tướng lĩnh quân đội (trong đó
có tướng James Mattis) chỉ trích Obama là quá ngây thơ,
quá ấu trĩ! Và hậu quả của nó trong tương
lai là sẽ đẩy t́nh h́nh an ninh tại khu vực
đến mức tồi tệ, nếu như Iran
luồn lách để sở hữu vũ khí hạt nhân
bằng mọi giá. Một hậu quả khác của
sự thoả thuận hạt nhân là làm Nga và Iran đă
mật thiết nay lại c̣n mặn mà hơn, tiếng
nói của Nga một lần nữa đă len lỏi
trong vấn đề hạt nhân Iran. 4. Xoay trục Châu Á-Thái B́nh Dương Mặc dù chính
sách xoay trục Châu Á đă có từ thời chính
quyền Bush(cha) nhưng dưới sự tiền
nhiệm Obama đă tỏ ra chậm chạp trong chính sách
đối ngoại và ứng phó quân sự tại khu
vực. Chính phủ Obama đă không thể lôi kéo các
đồng minh trong khu vực mà ngược lại
dẫn đến sự chia rẽ nghiêm trọng. Điển
h́nh là chính phủ của Thủ tướng Nhật
Bản Shinzo Abe đang dần hiện thực hóa
việc sửa đổi bản “Hiến pháp ḥa b́nh”.
Ông Shinzo Abe viện lư do bản hiến pháp Hoà B́nh không
c̣n phù hợp trước t́nh h́nh căng thẳng trong
vực (Trung Quốc) và chính sách "Xoay trục Châu Á-Thái
B́nh Dương" của Hoa Kỳ. Nhưng thực
tế chính quyền Obama đă làm cho người
Nhật và ông Shinzo Abe không thể tin tưởng
"rằng một nước Mỹ có thể kiềm
chế được giấc mộng Trung Hoa".
Sự tự lực quốc pḥng của Nhật Bản
tích cực góp phần cho sự chia rẽ giữa đồng
minh khối Đông Nam Á với Hoa Kỳ. Các chính khách
Philippines và Singapore đă đủ bằng chứng
để nh́n thấy sự yếu kém trong các chính sách
đối ngoại, sự mềm yếu trong những hành
động can thiệp quân sự góp phần làm tăng
sự hung hăng của Hải Quân Trung Quốc. Sự
yếu kém tai hại của chính quyền Obama đă
vẽ ra một bức tranh thực dụng đối
với Trung Quốc. Hậu quả của bức tranh này
đă khiến chính quyền Rodrigo Duterte phản ứng
thái quá đối với một đồng minh lâu năm
như Mỹ và có thái độ nghiêng về Trung
Quốc quá rơ nét. Singapore buộc phải dùng
"chủ nghĩa thực dụng" là đi nước
đôi giữa Trung Quốc (Kinh tế) và Hoa Kỳ (Quân
sự). Các thành viên của Đông Nam Á bị chia
rẽ nghiêm trọng và đă bị Trung Quốc mua
chuộc. Trung Quốc tận dụng mọi cơ
hội và đúng như bản chất cực đoan,
họ hung hăng tước bỏ phán quyết của
Toà Án Trọng Tài LHQ (PCA) và tiếp tục ngang nhiên bành
trướng quân sự tại Biển Đông. 5. Vấn đề Triều Tiên thử
vũ khí hạt nhân Kể
từ khi chấm dứt chiến tranh trên bán đảo
Cao Ly, t́nh h́nh căng thẳng giữa Nam-Bắc Hàn luôn
là vấn đề nhức nhối của thế
giới nói riêng và khu vực nói chung. Chính quyền
Obama đă liên tục để Triều Tiên thử vũ
khí hạt nhân mà sự đáp trả của ông mang
đậm nét yếu ớt và mang tính lập lại. Có
lẽ ông Obama chỉ biết đến quyền
lực mềm mà quên hẳn Hoa Kỳ là một siêu cường
về quân sự. T́nh trạng rạn nứt giữa
Hoa Kỳ và Hàn Quốc buộc đồng minh phải
t́m những giải pháp khác thay v́ lệ thuộc vào
sự che chắn của quân đội Hoa Kỳ. Đây
cũng là một cơ hội để Nhật Bản
chứng tỏ bản lĩnh, kéo Hàn Quốc lại
gần hơn để tạo dựng một chiếc
ô hạt nhân mà bỏ qua những rào cản tranh
chấp lănh thổ. Đây
là 5 ví dụ điển h́nh mà chính quyền Obama đă
thất bại trong các vấn đề đối
ngoại. Mới đây nhất, ngày 16/12/2016, Hải quân
Trung Quốc đă cướp một thiết bị tàu
ngầm (UUV) mini không người lái của hải quân
Hoa Kỳ trong vùng biển quốc tế. Đây là
một hành động thách thức chính quyền Trump tương
lai hay là một cú tát thẳng "tiếp tục"
vào mặt ông Obama. Chỉ c̣n đúng một tháng là
đến ngày chuyển giao quyền lực ông chủ
Nhà Trắng, hành động này đúng là một cú tát
vào mặt ông Obama thay v́ răn đe chính quyền
Trump. Sự
yếu mềm của ông Obama đă để cho Trung
Quốc tỏ thái độ và hành động cực
đoan đến mức không thể chấp nhận
đối với một siêu cường quân sự như
Hoa Kỳ. Chính quyền ông Tập Cận B́nh biết
quá rơ về bản chất lănh đạo của ông
chủ Nhà Trắng trong 8 năm qua. Ông Obama phải chú
tâm vào sự hung hăng của Trung Quốc thay v́ loay
hoay "làm tṛ cười" đối với
việc ông Trump thắng cử. Một lần nữa
tự Obama đă tố cáo ông ta thiếu tài lănh đạo
và đúng như một luật sư đang bào
chữa cho bà Harry Clinton sau sự thất bại
nặng nề trong cuộc bầu cử Tổng
Thống vừa qua. Tôi đă có một bài viết cách
đây gần một năm rằng "Ông chủ nhà
trắng trong tương lai phải giải quyết
những vấn đề đối ngoại một cách
cứng rắn hơn thời ông Obama", và dự
đoán Trump sẽ thắng cử. Ông Trump sẽ
phải đối mặt với những vấn đề
quan trọng như: Vấn đề đối
ngoại với Nga, vấn đề hạt nhân Iran, t́nh
h́nh an ninh trên bán đảo Cao Ly, vấn đề
tự cường của Nhật Bản, vấn đề
Biển Đông và đặc biệt là vấn đề
nhân quyền. Sự chuẩn bị những gương
mặt phù hợp cho những chức vụ quan
trọng đối với những ǵ ông đă hứa
hẹn. Một
lần nữa cho thấy ông Trump là một người
"nói là làm" và đa số cử tri nước
Mỹ đă đúng khi bỏ phiếu cho ông. Trong tương
lai, tôi nghĩ sẽ có rất nhiều chuyển
biến dẫn đến các biến cố lịch
sử qua sự chuyển ḿnh của Hoa Kỳ. Đối
lập Việt Nam cần quan sát và nghiên cứu để
có viễn kiến mà chuẩn bị mọi mặt
để có thể tận dụng và phản ứng
một cách tốt nhất với mọi chính sách chính
trị của các nước lớn.
|