Cuộc cách
mạng dân chủ Robert Stefanick
|
Trước mắt chúng
ta, văn hóa chính trị đang có những thay
đổi. Những người không hài ḷng không
muốn chờ đợi một cuộc bầu
cử, họ muốn có một sự thay đổi
ngay tức th́.
Chúng ta đang chứng
kiến một đại dịch các cuộc
biểu t́nh trên toàn thế giới. Làn sóng
cuối cùng diễn ra vào năm 1848 (Mùa xuân
của các quốc gia), 1968 (cuộc nổi
dậy của giới trẻ) và 1989 (Quảng trường
Thiên An Môn và sự sụp đổ của
chủ nghĩa cộng sản ở châu Âu).
Trong bối cảnh
hiện nay rất khó t́m ra một mẫu số
chung. Người Ai Cập nổi dậy
chống lại sự chiếm đoạt đất
nước của người Hồi giáo. Người
Brazil xuống đường sau khi tăng giá vé
giao thông công cộng. Người Bulgaria phản
đối tham nhũng và chính sách tài phiệt
trong chính phủ. Indonesia - chống lại sự
gia tăng giá xăng. Ấn Độ nổi
loạn chống lại những kẻ hiếp dâm.
Dân chúng khu vực đồng euro - chống
cắt giảm ngân sách và tỷ lệ thất
nghiệp. Người Mỹ - chống lại các
ngân hàng. Người Thổ Nhĩ Kỳ quá chán
ngán với một thủ tướng kiêu
ngạo.
Đánh vào dư luận
là phần lớn các cuộc nổi loạn
của ngày hôm nay nhắm tới không phải các
nhà độc tài, mà là các nhà lănh đạo
được bầu chọn dân chủ.
Thủ tướng Chính phủ Thổ Nhĩ
Kỳ và Tổng thống Ai Cập bị
lật đổ hôm thứ Tư có thể có
xu hướng lạm quyền, nhưng phải
thấy rằng, trong cuộc bầu cử
gần đây họ nhận được
đa số phiếu.
Các nhà lănh đạo khi
nhậm chức thường thất vọng,
thứ hạng cao nhất được ghi
nhận sau cuộc bầu cử, sau đó là
sự suy giảm b́nh thường như mưa
mùa xuân. Trong một hệ thống dân chủ không
có nghĩa đó là không đạt các chuẩn
mục. Khác đi, sự cầm quyền sẽ
không thể có, bất kỳ sự cải cách
nào không được ḷng dân cũng sẽ không
đi vào đời sống.
Hơn một nửa
số người Mỹ coi Barack Obama là người
cộng sản Hồi giáo, họ sẽ xông vào
Nhà Trắng để ném đá? Một năm
trước đây, xem ra có vẻ như không
thể, nhưng trong mắt của chúng ta, văn
hóa chính trị đang thay đổi. Những
người không hài ḷng không muốn chờ
đợi một cuộc bầu cử, họ
muốn thay đổi ngay tức th́.
Ví dụ về Obama là phóng
đại, các nền dân chủ càng trưởng
thành càng giảm nguy cơ bạo loạn. Nhưng
- như ở Hy Lạp - đôi khi thậm chí 40
năm thực hành dân chủ vẫn không đủ.
Gần đây trong các quốc gia thống
trị bởi các chế độ độc tài,
các chính phủ c̣n non trẻ đặc biệt,
dễ bị phán quyết bởi đường
phố. Thích hợp với nó - chúng ta hăy nh́n vào
Ai Cập - thiếu các đảng đối
lập mạnh mẽ, các tổ chức xă
hội dân sự và các cơ chế khác điều
chỉnh sự không hài ḷng, với ṭa án
chuẩn mực và trước hết các phương
tiện truyền thông độc lập.
Có phải làm cách
mạng dân chủ là một bước tiến
dân chủ? Điều này trong dài hạn có
thể được, nhưng không bao giờ
chắc chắn.
Vâng, các nhà lănh đạo
bị dồn vào chân tường sẽ bộc
lộ bản chất thật sự của
họ. Một số, chẳng hạn như
Thổ Nhĩ Kỳ của Thủ tướng
Erdogan, xua đuổi người biểu t́nh
bằng khí và bịt miệng các phương
tiện truyền thông, và những người
khác, như tổng thống của Brazil, Dilma
Rousseff, thừa nhận dân chúng đúng và có các
cuộc đối thoại.
Nhưng tṛ chơi vẫn
nguy hiểm. Những người biểu t́nh
ở Ai Cập đă yêu cầu quân đội
loại bỏ tổng thống. Ở Brazil và
Thổ Nhĩ Kỳ cũng nghe thấy tiếng
thở cho mệnh lệnh của quân đội.
Trong một bầu không khí hỗn loạn luôn
luôn có khuynh hướng ủng hộ một chính
phủ có bàn tay mạnh mẽ, đặc
biệt là sẽ không thể có dân chủ trong
dư luận của đường
phố thiếu kiên nhẫn.
Một số người
phản đối bởi v́ họ cảm
thấy bị cướp đoạt và lừa
gạt bởi các nhà lănh đạo, nhưng khi
nhận được nó, những người
khác c̣n lại sẽ cảm thấy bị cướp.
Erdogan bị tấn công vẫn có sự hỗ
trợ của gần một nửa số người
Thổ Nhĩ Kỳ, Morsi bị lật đổ
- một phần tư người Ai Cập. Không
ai t́m cách thỏa hiệp, mà chỉ để
tiêu diệt kẻ thù. Đây không phải là
chiến tuyến để trên đó phát
triển một nền dân chủ lành mạnh. Dân
chủ là một hợp đồng dựa trên
sự đồng thuận và tin tưởng
rằng tất cả mọi người sẽ
tôn trọng nó.
Hiệu quả của cách
mạng dân chủ có vấn đề. Cuộc
nổi loạn trong trường hợp cụ
thể, để hủy bỏ một điều
luật, nghị định hoặc tăng giá
nhanh chóng biến thành nhu cầu thay đổi
ở phía trên - hoặc v́ áp lực mạnh trước
các cuộc biểu t́nh nhà cầm quyền
phải thay đổi, hoặc phải thay đổi
và đường phố cảm thấy sức
mạnh. C̣n quyền lực như là thuốc
phiện: sẽ muốn thêm nhiều nữa.
Tại Ai Cập, trong
một cuộc biểu t́nh chống chính phủ
là những người liên quan với chế
độ Mubarak và các nhà cách mạng trẻ
đă từng lật đổ Mubarak. Những
người biểu t́nh kết hợp với
nhau bằng một kẻ thù chung. Phải làm ǵ
sau khi việc loại bỏ kẻ thù, chọn hướng
đi nào, những quyết định ǵ để
thực hiện - những điều này không có
thoả thuận, hơn nữa trong giai đoạn
nổi loạn, rất ít người nghĩ như
thế trong đầu.
Nếu không có một chương
tŕnh tích cực, những nhà lănh đạo và
cơ cấu, sự thay đổi thực
sự là khó khăn. Nhiệt t́nh cách mạng có
thể bốc hơi ngay như khi bùng nổ (casus
Occupy Wall Street), hay cách mạng sẽ bị
nắm bắt bởi kẻ mạnh hơn.
Tại Ai Cập, các cuộc nổi dậy
của giới trẻ thế tục đă
đưa người Hồi giáo và quân đội
nắm giữ quyền lực.
Nguồn gốc của làn
sóng các cuộc biểu t́nh có thể truy
nguồn từ nhận thức và nguyện
vọng của tầng lớp trung lưu,
của cuộc khủng hoảng kinh tế, và
sự gia tăng quan trọng của chính trị
Hồi giáo. Nhưng sẽ không lan toả thành
nạn dịch nếu không cho sự phát
triển của công nghệ truyền thông: điện
thoại di động và mạng xă hội. Ngay
cả hệ thống chuyên chế nhất, như
ở Bắc Triều Tiên, cũng không c̣n đảm
bảo sự độc quyền của nhà nước
về thông tin.
Khoảng thời gian
giữa sự bất măn và bạo loạn
sẽ giảm bớt. Trong một vài giờ có
thể vận động xuống đường
hàng ngàn người cùng chí hướng.
Với các nhà lănh đạo cần cố
gắng có nghệ thuật đối thoại
với công chúng, chứ không chỉ trong
chiến dịch tranh cử.
Đây là tời gian
được khó khăn cho các chế độ
độc tài. Nhưng cũng không phải
dễ dàng hơn cho dân chủ. Thử làm yên ḷng
những nhóm người không hài ḷng bằng
cuộc bạo loạn là một nhiệm vụ
quá khó khăn. Xuất hiện sự cám dỗ
là các giải pháp chuyên chế: xua đuổi
đám đông như ở Thổ Nhĩ Kỳ,
đe doạ như ở Nga, mua chuộc như
chế độ quân chủ của Vịnh Ba Tư.
Ranh giới giữa dân chủ và chế độ
chuyên chế mờ nhạt dần.
-------------------------------------------
Dịch từ nguyên
bản tiếng Ba Lan. Bài được
đăng trên nhật báo Ba Lan Gazeta Wyborcza Online
ngày 7/07/2013 tại link: http://wyborcza.pl/1,75968,14232475,Rewolucjokracja.html
|