Bước ngoặt của thời đại trên toàn cầu – Làm sao để tránh cuộc chiến tranh lạnh mới trong một kỷ nguyên đa cực Số tháng 1/ 2-2023 Tác
giả: Olaf Scholz, thủ tướng Đức Đỗ Kim Thêm dịch |
Thế
giới đang đối mặt với một
bước ngoặt của thời đại: một
sự thay đổi kiến tạo cho thời đại.
Cuộc chiến tranh xâm lược của Nga chống
Ukraine đă kết thúc một kỷ nguyên. Các cường
quốc mới đă hoặc tái xuất hiện, bao
gồm một Trung Quốc hùng mạnh về kinh tế
và kiên quyết về chính trị. Trong thế giới
đa cực mới này, các quốc gia và mô h́nh chính
phủ khác nhau đang cạnh tranh về quyền
lực và ảnh hưởng. Về
phần ḿnh, Đức đang làm mọi thứ có
thể để bảo vệ và thúc đẩy
một trật tự quốc tế dựa trên các nguyên
tắc của Hiến chương Liên Hiệp Quốc.
Nền dân chủ, an ninh và thịnh vượng của
Đức phụ thuộc vào sự ràng buộc
quyền lực đối với các quy tắc chung.
Đó là lư do tại sao Đức có ư định
trở thành người bảo đảm cho nền an
ninh châu Âu mà các đồng minh của chúng tôi mong
đợi rằng chúng tôi là một người xây
dựng cầu nối trong Liên minh châu Âu và ủng
hộ các giải pháp đa phương cho các vấn
đề toàn cầu. Đây là cách duy nhất để
Đức điều hướng thành công những
rạn nứt địa chính trị của thời
đại chúng ta. Bước
ngoặt của thời đại vượt
ra ngoài cuộc chiến tại Ukraine và vấn đề
an ninh châu Âu. Vấn đề chủ yếu là làm
thế nào chúng ta, người châu Âu và Liên minh châu Âu,
có thể vẫn là những tác nhân độc lập
trong một thế giới ngày càng đa cực? Đức
và châu Âu có thể giúp bảo vệ cho trật tự
quốc tế dựa trên luật lệ mà không
chịu khuất phục trước quan điểm
định mệnh cho rằng thế giới sẽ
một lần nữa tách biệt thành các khối
cạnh tranh. Lịch sử đất nước
của chúng tôi trao cho một trách nhiệm đặc
biệt để chống lại các lực lượng
của chủ nghĩa phát xít, độc đoán và
đế quốc. Đồng thời, kinh nghiệm
của chúng tôi về việc bị chia đôi trong
một cuộc thử thách về ư thức hệ và
địa chính trị tạo cho chúng tôi một sự
đánh giá đặc biệt về những rủi ro
của một cuộc chiến tranh lạnh mới. KẾT
THÚC MỘT KỶ NGUYÊN Đối
với phần lớn các nơi trên thế giới, ba
thập niên kể từ khi Bức màn sắt sụp
đổ là thời kỳ ḥa b́nh và thịnh vượng
tương đối. Những tiến bộ về công
nghệ đă tạo ra một mức độ kết
nối và hợp tác chưa từng có. Thương
mại quốc tế ngày càng phát triển, chuỗi
sản xuất và giá trị trải rộng trên toàn
cầu, cùng sự trao đổi vô song về con người
và kiến thức xuyên biên giới đă đưa hơn
một tỷ người thoát khỏi cảnh đói
nghèo. Điều quan trọng nhất là các người
dân can đảm trên toàn thế giới đă quét
sạch các chế độ độc tài và độc
đảng. Ḷng khao khát cho tự do, phẩm giá và dân
chủ của họ đă thay đổi tiến tŕnh
lịch sử. Hai cuộc thế chiến tàn khốc và
nhiều đau khổ, phần lớn là do đất nước
chúng tôi gây ra, được theo sau bởi hơn
bốn thập niên căng thẳng và đối đầu
trong bóng tối của sự hủy diệt bằng
hạt nhân có thể xảy ra. Nhưng đến
những năm 1990, dường như một trật
tự thế giới kiên cường hơn cuối cùng
đă được thiết lập. Đặc
biệt là người Đức có thể lượng
các được phước lành của họ. Vào tháng
11 năm 1989, những người dân dũng cảm
của Đông Đức đă đánh sập Bức
tường Berlin. Chỉ 11 tháng sau, đất nước
đă thống nhất nhờ các chính trị gia đầy
viễn kiến và sự hỗ trợ từ các đối
tác ở cả phương Tây và Đông. Cuối
cùng, như cựu Thủ tướng Đức Willy
Brandt đă nói ngay sau khi bức tường sụp
đổ: “những ǵ thuộc về nhau có thể cùng
nhau phát triển.“ Những
lời này không chỉ áp dụng cho riêng nước
Đức mà c̣n cho nói chung cho cả châu Âu. Các
cựu thành viên của Khối Hiệp ước Warsaw
đă chọn trở thành đồng minh trong khuôn
khổ của Tổ chức Minh ước Bắc Đại
Tây Dương (NATO) và các thành viên của Liên Minh châu
Âu. “Châu Âu toàn diện và tự do”, trong công
thức của George H.W. Bush, tổng thống Mỹ vào
thời điểm đó, dường như không c̣n là
một hy vọng vô căn cứ. Trong kỷ nguyên
mới này, Nga sẽ trở thành đối tác của
phương Tây hơn là đối thủ như Liên Xô
trước đây là việc khả thi. Do đó,
hầu hết các nước châu Âu đă thu hẹp quân
đội và cắt giảm ngân sách quốc pḥng.
Đối với Đức, lư do rất đơn
giản: Tại sao phải duy tŕ một lực lượng
pḥng thủ lớn khoảng 500.000 binh sĩ trong khi
tất cả những lân bang hầu như là
bạn bè hoặc đối tác? Trọng
tâm của chính sách an ninh và quốc pḥng của chúng tôi
nhanh chóng chuyển sang các mối đe dọa cấp bách
khác. Các cuộc chiến Balkan và hậu quả của
vụ tấn công 9/11 năm 2001, bao gồm các cuộc
chiến ở Afghanistan và Iraq, đă nâng cao tầm quan
trọng của việc xử lư các cuộc khủng
hoảng khu vực và toàn cầu. Tuy nhiên, t́nh đoàn
kết trong khối NATO vẫn c̣n nguyên vẹn: vụ
tấn công 9/11 đă dẫn đến quyết định
đầu tiên làm kích hoạt Điều 5, điều
khoản pḥng thủ hỗ tương của Hiệp
ước Bắc Đại Tây Dương, và trong hai
thập niên, các lực lượng của khối NATO
đă kề vai sát cánh ở Afghanistan để
chiến đấu chống bọn khủng bố. Từ
tiến tŕnh mới của lịch sử, doanh giới
Đức đă rút ra kết luận cho riêng ḿnh.
Sự sụp đổ của Bức màn sắt và
nền kinh tế toàn cầu hội nhập hơn bao
giờ hết đă mở ra những cơ hội và
thị trường mới, đặc biệt là ở
các quốc gia thuộc khối Đông Âu cũ và c̣n
ở các quốc gia khác có nền kinh tế mới
nổi, đặc biệt là Trung Quốc. Với
nguồn năng lượng khổng lồ và các nguyên
liệu thô khác, Nga đă chứng tỏ là một nhà
cung ứng đáng tin cậy trong thời Chiến tranh
Lạnh, và ít nhất là trong lúc đầu, Nga có
vẻ nhạy bén nhận ra để mở
rộng mối quan hệ đối tác đầy
hứa hẹn trong thời b́nh. Tuy
nhiên, giới lănh đạo Nga đă trải nghiệm
sự tan ră của Liên Xô cũ và Khối Hiệp
ước Warsaw và đưa ra kết luận khác
biệt rơ rệt so với các kết luận của các
nhà lănh đạo ở Berlin và các thủ đô khác
trong châu Âu. Thay v́ coi việc lật đổ trong an b́nh
của chế độ cộng sản là một cơ
hội để cho có tự do và dân chủ nhiều hơn,
Tổng thống Nga Vladimir Putin đă gọi đây là
“thảm họa địa chính trị lớn nhất
của thế kỷ XX”. Sự hỗn loạn kinh
tế và chính trị ở các khu vực thuộc không
gian hậu Xô Viết trong những năm 1990 chỉ làm
trầm trọng thêm cảm giác mất mát và đau
khổ mà nhiều người dân Nga cho đến ngày
nay liên kết với sự kết thúc của Liên Xô. Chính
trong môi trường đó, chủ nghĩa độc
đoán và tham vọng đế quốc bắt đầu
trỗi dậy. Năm 2007, Putin đă đưa ra
một bài phát biểu gây hấn tại Hội
nghị An ninh Munich, xem trật tự quốc tế
dựa trên luật lệ như một công cụ
đơn thuần trong sự thống trị của
Mỹ. Năm sau, Nga phát động một cuộc
chiến chống lại Georgia. Năm 2014, Nga đă
chiếm đóng và sáp nhập Crimea và gửi
lực lượng vào các khu vực Donbass, miền
đông Ukraine, vi phạm trực tiếp luật
quốc tế và các cam kết thuộc hiệp ước
của chính Moscow. Những năm sau đó, Điện
Kremlin cắt giảm các hiệp ước kiểm soát
vũ khí và mở rộng khả năng quân sự,
đầu độc và giết hại các nhà bất
đồng chính kiến Nga, đàn áp xă hội dân
sự và thực hiện một cuộc can thiệp quân
sự tàn bạo để hỗ trợ chính quyền
Assad ở Syria. Từng bước một, nước
Nga của Putin đă chọn một con đường
đưa Nga ra xa khỏi châu Âu và một trật
tự hợp tác, ḥa b́nh. ĐẾ CHẾ PHẢN CÔNG Trong
tám năm sau khi sáp nhập bất hợp pháp Crimea và bùng
nổ xung đột ở miền đông Ukraine, Đức
và các đối tác châu Âu và quốc tế trong
khối G-7 tập trung vào việc bảo vệ chủ
quyền và độc lập chính trị của Ukraine,
ngăn chặn sự leo thang hơn nữa của Nga và
khôi phục và giữ ǵn ḥa b́nh ở châu Âu. Phương
cách chọn lựa là kết hợp của áp lực
chính trị và kinh tế cùng với các biện pháp
hạn chế đối với Nga bằng đối
thoại. Cùng với Pháp, Đức đă tham gia vào cái
gọi là Định dạng Normandy dẫn đến các
thỏa thuận Minsk và tiến tŕnh tương ứng
với Minsk, kêu gọi Nga và Ukraine cam kết ngừng
bắn và thực hiện một số biện pháp khác.
Bất chấp những thất bại và thiếu tin tưởng
giữa Moscow và Kyiv, Đức và Pháp vẫn duy tŕ
tiến tŕnh này. Nhưng một nước Nga theo
chủ nghĩa xét lại đă khiến cho việc
ngoại giao không thành công. Cuộc
tấn công tàn bạo của Nga vào Ukraine vào tháng 2 năm
2022 sau đó về cơ bản đă mở ra một
thực tế mới: chủ nghĩa đế quốc
đă quay trở lại châu Âu. Nga đang sử
dụng một số phương pháp quân sự
khủng khiếp nhất của thế kỷ XX và gây
ra những đau khổ không thể kể xiết
ở Ukraine. Hàng chục ngh́n binh sĩ và dân thường
Ukraine đă thiệt mạng; nhiều người khác
đă bị thương hoặc chấn thương. Hàng
triệu công dân Ukraine đă phải bỏ nhà cửa,
t́m nơi ẩn náu ở Ba Lan và các nước châu Âu
khác; một triệu người trong số họ đă
đến Đức. Pháo binh, tên lửa và bom của
Nga đă biến nhà cửa, trường học và
bệnh viện Ukraine thành đống đổ nát.
Mariupol, Irpin, Kherson, Izyum: những nơi này sẽ măi măi
nhắc nhở cho thế giới về các tội ác
của Nga, và các thủ phạm phải được
đưa ra trước công lư. Nhưng
tác động của cuộc chiến tranh Nga vượt
ra ngoài Ukraine. Khi Putin ra lệnh tấn công, ông đă phá
vỡ một kiến trúc ḥa b́nh cho quốc tế và
châu Âu mà đă mất nhiều thập niên để
xây dựng. Dưới sự lănh đạo của
Putin, Nga đă bất chấp ngay cả những nguyên
tắc cơ bản nhất của luật quốc
tế như được quy định trong Hiến
chương Liên Hiệp Quốc: từ bỏ sử
dụng vũ lực như một phương tiện
của chính sách quốc tế và cam kết tôn
trọng độc lập, chủ quyền và toàn
vẹn lănh thổ của tất cả các quốc gia.
Nga hành sử như một cường quốc đế
quốc, hiện nay một lần nữa, đang t́m cách
vẽ lại biên giới bằng vũ lực và phân
chia thế giới thành các khối và phạm vi ảnh
hưởng. MỘT CHÂU ÂU MẠNH HƠN Thế
giới không để cho Putin đi theo con đường
của ḿnh; chủ nghĩa đế quốc của Nga
phải được ngăn chặn. Vai tṛ quan
trọng đối với Đức trong thời điểm
này là đẩy mạnh thành một trong những nước
chính mang lại an ninh ở châu Âu bằng cách đầu
tư vào quân đội, củng cố ngành công
nghiệp quốc pḥng châu Âu, tăng cường
sự hiện diện quân sự ở cạnh sườn
phía đông của khối NATO, huấn luyện và trang
bị cho các lực lượng vũ trang của
Ukraine. Vai
tṛ mới của Đức sẽ đ̣i hỏi
một nền văn hóa chiến lược mới, và
chiến lược an ninh quốc gia mà chính phủ
của chúng tôi sẽ áp dụng vài tháng nữa sẽ
phản ánh thực tế này. Trong ba thập niên qua, các
quyết định liên quan đến nền an ninh
của Đức và thiết bị của các lực lượng
vũ trang của đất nước đă được
đưa ra trong bối cảnh một châu Âu trong ḥa b́nh.
Hiện nay, vấn đề chỉ đạo sẽ là
các mối đe dọa nào mà chúng ta và các đồng
minh phải đối mặt ở châu Âu, hầu
hết trước mắt nhất là đến từ
Nga. Các mối đe dọa bao gồm các cuộc
tấn công tiềm tàng vào lănh thổ đồng minh,
binh pháp chiến tranh trên mạng và thậm chí là cơ
hội tấn công từ xa bằng vũ khí hạt nhân,
điều mà Putin đă không đe doạ một cách
tinh vi. Mối
quan hệ đối tác xuyên Đại Tây Dương
đang và vẫn là quan trọng để đối
mặt với những thách thức này. Tổng
thống Hoa Kỳ Joe Biden và chính quyền của ông
đáng được ca ngợi trong việc xây
dựng và đầu tư cho các mối quan hệ
đối tác và liên minh mạnh mẽ trên toàn
cầu. Nhưng một mối quan hệ đối tác
xuyên Đại Tây Dương cân bằng và kiên cường
cũng đ̣i hỏi Đức và châu Âu phải đóng
các vai tṛ tích cực. Một trong những quyết
định đầu tiên mà chính phủ chúng tôi
đưa ra sau cuộc tấn công của Nga vào Ukraine là
chỉ định một quỹ đặc biệt
khoảng 100 tỷ đô la để trang bị tốt
hơn cho Bundeswehr, các lực lượng vũ trang
của chúng tôi. Thậm chí chúng tôi đă tu
chỉnh hiến pháp để thành lập quỹ này.
Quyết định này đánh dấu sự thay đổi
mạnh bạo nhất trong chính sách an ninh của Đức
kể từ khi Bundeswehr được thành lập vào
năm 1955. Quân nhân của chúng tôi sẽ nhận
được sự hỗ trợ chính trị, vật
liệu và các khả năng mà họ cần để
bảo vệ đất nước và các đồng
minh của chúng tôi. Mục tiêu là Bundeswehr mà chúng tôi và
các đồng minh của chúng tôi có thể tin tưởng.
Để đạt được điều đó,
Đức sẽ đầu tư hai phần trăm
tổng sản phẩm quốc nội vào quốc pḥng.
Các quân nhân
Đức thuộc Lực lượng Pḥng chống
của Khối NATO tại Baumholder, Đức, tháng 11 năm
2022. Ảnh: Wolfgang Rattay / Reuter. Những thay đổi
này phản ánh một ư thức mới trong xă hội
Đức. Ngày nay, phần lớn người Đức
đồng ư rằng đất nước cần
một đội quân có khả năng và sẵn sàng răn
đe kẻ thù và tự vệ và bảo vệ các
đồng minh. Đức sát cánh cùng người
Ukraine khi họ bảo vệ đất nước
chống lại Nga xâm lược. Từ năm 2014
đến 2020, Đức là nguồn đầu tư tư
nhân và hỗ trợ chính phủ lớn nhất của
Ukraine. Và kể từ khi Nga bắt đầu xâm lược,
Đức đă gia tăng hỗ trợ về tài chính
và nhân đạo cho Ukraine và đă giúp điều
phối phản ứng quốc tế trong khi giữ
chức chủ tịch khối G-7. Bước
ngoặt theo thời đại cũng khiến cho chính
phủ chúng tôi xét lại một nguyên tắc đă
được thiết lập vững chắc từ
nhiều thập niên trong chính sách của Đức
về việc xuất khẩu các vũ khí. Ngày nay,
lần đầu tiên trong lịch sử cận đại
của Đức, chúng tôi đang cung cấp vũ khí
trong một cuộc chiến tranh giữa hai quốc gia.
Trong cuộc trao đổi với Tổng thống
Ukraine Volodymyr Zelensky, chúng tôi đă xác minh một điều:
Đức sẽ duy tŕ nỗ lực hỗ trợ cho
Ukraine trong thời gian cần thiết. Điều mà
Ukraine cần nhất hiện nay là các hệ thống pháo
binh và pḥng không, và đó chính xác là những ǵ Đức
đang cung cấp, phối hợp chặt chẽ
với các đồng minh và đối tác của chúng
tôi. Sự hỗ trợ của Đức cho Ukraine cũng
bao gồm vũ khí chống xe tăng, tàu bọc thép,
súng pḥng không và tên lửa, và hệ thống radar
phản công. Một phái bộ mới của Liên Âu
sẽ cung cấp huấn luyện cho đến 15.000
binh sĩ Ukraine, bao gồm tới 5.000, toàn bộ lữ
đoàn, ở Đức. Trong khi đó, Cộng ḥa Séc,
Hy Lạp, Slovakia và Slovenia đă chuyển giao hoặc
đă cam kết chuyển giao khoảng 100 xe tăng
chiến đấu chủ lực thời Liên Xô cho
Ukraine; sau đó đến lượt ḿnh, Đức
sẽ cung cấp cho các quốc gia đó những
chiếc xe tăng Đức được tân trang
lại. Bằng cách này, Ukraine đang nhận được
những xe tăng mà lực lượng Ukraine biết rơ
và có kinh nghiệm sử dụng và có thể dễ dàng
tích hợp vào các kế hoạch hậu cần và
bảo tŕ hiện có của Ukraine. Các
hành động của khối NATO không được
dẫn đến một cuộc đối đầu trực tiếp với Nga, nhưng liên minh này
phải ngăn chặn một cách đáng tin cậy
sự xâm lược tiếp theo của Nga. Để
đạt được mục tiêu đó, Đức
đă tăng cường đáng kể sự hiện
diện của ḿnh ở cạnh sườn phía đông
của khối NATO, củng cố lực lượng
chiến đấu của khối NATO do Đức lănh
đạo ở Litva và chỉ định một
lữ đoàn để đảm bảo an ninh cho
quốc gia đó. Đức cũng đang đóng góp
quân đội cho lực lượng của khối
NATO ở Slovakia, và không quân Đức đang giúp giám
sát và bảo vệ không phận ở Estonia và Ba Lan.
Trong khi đó, hải quân Đức đă tham gia vào các
hoạt động răn đe và pḥng thủ của
khối NATO ở biển Baltic. Đức cũng sẽ
đóng góp một sư đoàn thiết giáp, cũng như
các vũ khí không quân và hải quân quan trọng
(tất cả đều ở trong tinh thần ứng
chiến cao độ) cho Mô h́nh Lực lượng
Mới của khối NATO, được thiết
kế để cải thiện khả năng của
liên minh trong việc phản ứng nhanh chóng với
bất kỳ t́nh huống bất ngờ nào. Đức
sẽ tiếp tục duy tŕ cam kết đối
với các thỏa thuận của khối NATO trong
việc phân chia về hạt nhân, bao gồm cả
việc mua máy bay chiến đấu F-35 có hai khả năng
sử dụng. Thông
điệp của chúng tôi gửi đến Moscow
rất rơ ràng: chúng tôi quyết tâm bảo vệ
từng tất đất thuộc về lănh thổ
của khối NATO trước bất kỳ sự xâm
lược nào có thể xảy ra. Chúng tôi sẽ
thực hiện các cam kết long trọng của
khối NATO rằng, một cuộc tấn công vào
bất kỳ một đồng minh nào sẽ được
coi là tấn công vào toàn bộ liên minh. Chúng tôi cũng
đă nói rơ với Nga rằng, những lời tuyên
bố gần đây của Nga liên quan đến vũ
khí hạt nhân là liều lĩnh và vô trách nhiệm.
Khi chúng tôi thăm Bắc Kinh vào tháng 11, Chủ
tịch Trung Quốc Tập Cận B́nh và chúng tôi đồng
t́nh rằng, việc đe dọa sử dụng vũ
khí hạt nhân là không thể chấp nhận được
và việc sử dụng những vũ khí khủng
khiếp như vậy sẽ vượt qua ranh giới
đỏ mà nhân loại đă xác định một cách
đúng đắn. Putin nên ghi nhận những lời
lẽ này. Trong
số nhiều tính toán sai lầm mà Putin đă phạm
phải là suy đoán rằng, cuộc xâm lược
Ukraine sẽ làm căng thẳng mối quan hệ
giữa các đối thủ của ông. Trên thực
tế, điều ngược lại đă xảy ra:
Liên minh châu Âu và Liên minh xuyên Đại Tây Dương
đang mạnh mẽ hơn bao giờ hết. Không nơi
nào điều này rơ ràng hơn trong các lệnh
trừng phạt kinh tế chưa từng có mà Nga
đang phải đối phó. Rơ ràng là ngay từ đầu
cuộc chiến, các biện pháp trừng phạt này
sẽ phải được áp dụng trong một
thời gian dài, v́ hiệu quả của chúng tăng lên
từ tuần này qua tuần khác. Putin cần hiểu
rằng không một lệnh trừng phạt nào sẽ
được huỷ bỏ, Nga phải chấp
nhận về các điều khoản của một ḥa
ước. Tất
cả các nhà lănh đạo của các nước
thuộc khối G-7 đă ca ngợi Zelensky về sự
sẵn sàng cho một nền ḥa b́nh công chính, tôn
trọng toàn vẹn lănh thổ và chủ quyền
của Ukraine và bảo vệ khả năng tự
vệ của Ukraine trong tương lai. Phối hợp
với các đối tác của chúng tôi, Đức
sẵn sàng đạt được các thỏa
thuận để duy tŕ an ninh của Ukraine như
một phần của giải pháp ḥa b́nh tiềm năng
sau chiến tranh. Tuy nhiên, chúng tôi sẽ không chấp
nhận việc sáp nhập bất hợp pháp lănh
thổ Ukraine, ngụy trang thô thiển bằng các
cuộc trưng cầu dân ư giả mạo. Để
chấm dứt cuộc chiến này, Nga phải rút quân. TỐT CHO KHÍ HẬU, XẤU CHO NGA Cuộc
chiến của Nga không chỉ làm thống nhất Liên
Âu, khối NATO và G-7 để phản đối
sự xâm lược; nó cũng đă xúc tác cho
những thay đổi trong chính sách kinh tế và năng
lượng sẽ gây tổn hại cho Nga về lâu dài
và thúc đẩy sự chuyển đổi quan
trọng sang năng lượng sạch đă được
tiến hành. Ngay sau khi nhậm chức Thủ tướng
Đức vào tháng tháng 12 năm 2021, chúng tôi đă
hỏi các cố vấn là liệu chúng ta có kế
hoạch thay thế không, nếu Nga quyết định
ngừng cung cấp khí đốt cho châu Âu. Câu trả
lời là không, mặc dù chúng ta đă trở nên
phụ thuộc việc cung cấp khí đốt
của Nga một cách nguy hiểm. Ngay
lập tức, chúng tôi bắt đầu chuẩn
bị một kịch bản cho t́nh huống xấu
nhất. Trong những ngày trước cuộc xâm lược
toàn diện của Nga tại Ukraine, Đức
đă đ́nh chỉ chứng nhận đường
ống Nord Stream 2, nó được thiết lập
để làm tăng đáng kể nguồn cung cấp
khí đốt của Nga cho châu Âu. Vào tháng hai năm
2022, các kế hoạch đă được đưa
ra để nhập khẩu khí đốt tự nhiên hóa
lỏng (LNG) từ thị trường toàn cầu bên
ngoài châu Âu, và trong những tháng tới, các cảng
nổi đầu tiên để nhập LNG sẽ đi
vào hoạt động trên bờ biển Đức. Kịch
bản tồi tệ nhất nhanh chóng thành hiện
thực, khi Putin quyết định sử dụng năng
lượng thành vũ khí bằng cách cắt giảm
nguồn cung cấp cho Đức và các nơi khác c̣n
lại của châu Âu. Nhưng Đức hiện đă
hoàn toàn loại bỏ việc nhập khẩu than
của Nga và việc Liên Âu nhập khẩu dầu
của Nga sẽ sớm kết thúc. Chúng tôi đă
học được bài học: An ninh của châu Âu
phụ thuộc vào việc đa dạng hóa các nhà cung
cấp năng lượng và tuyến đường và
đầu tư vào sự độc lập về năng
lượng. Vào tháng Chín, sự phá hoại của các
đường ống Nord Stream đă nhấn mạnh
đến thông điệp này. Để
thu hẹp bất kỳ sự thiếu hụt năng lượng
tiềm ẩn nào ở Đức và châu Âu nói chung, chính
phủ chúng tôi đang tạm thời đưa các nhà
máy nhiệt điện than trở lại mạng lưới
điện và cho phép các nhà máy điện hạt nhân
của Đức hoạt động lâu hơn kế
hoạch ban đầu. Chúng tôi cũng đă yêu
cầu các cơ sở tồn trữ khí thuộc
sở hữu tư nhân đáp ứng từng bước
mức cung ứng lượng tối thiểu. Hiện
nay, cơ sở vật chất của chúng tôi đă hoàn
toàn đầy đủ, trong khi vào thời điểm
này năm ngoái, mức độ là thấp một cách
bất thường. Đây là cơ sở tốt để
Đức và châu Âu vượt qua mùa đông mà không
có t́nh trạng thiếu khí đốt. Cuộc
chiến của Nga đă cho chúng ta thấy
rằng, việc đạt được những
mục tiêu đầy tham vọng này cũng là cần
thiết để bảo vệ t́nh trạng an ninh và
độc lập của chúng ta cũng như của châu
Âu. Việc rời xa các nguồn năng lượng hóa
thạch sẽ làm tăng nhu cầu về điện và
hydro xanh, và Đức đang chuẩn bị cho kết
quả đó bằng cách tăng tốc ồ ạt
việc chuyển sang các năng lượng tái tạo
như năng lượng gió và mặt trời. Mục
tiêu của chúng tôi rất rơ ràng: đến năm
2030, ít nhất 80% lượng điện mà người
Đức sử dụng sẽ được tạo
ra bởi năng lượng tái tạo và đến năm
2045, Đức sẽ đạt được mức
phát thải khí với hiệu ứng nhà kính ṛng
bằng không, hay c̣n gọi là “t́nh trạng trung
lập với khí hậu”. ÁC MỘNG KINH HOÀNG NHẤT CỦA PUTIN Putin
muốn chia châu Âu thành các vùng ảnh hưởng và
chia thế giới thành các khối của cường
quốc và nước chư hầu. Thay vào đó,
cuộc chiến của ông chỉ phục vụ để
thúc đẩy Liên Âu. Tại Hội đồng châu Âu
vào tháng sáu năm 2022, Liên Âu đă bảo đảm
cho Ukraine và Moldova thành một quy chế của “các
quốc gia ứng viên” và tái khẳng định
rằng tương lai của Georgia nằm trong châu Âu.
Chúng tôi cũng đồng ư rằng, việc gia
nhập Liên Âu của tất cả sáu quốc gia
ở phía tây Balkan cuối cùng phải trở thành
hiện thực, một mục tiêu mà cá nhân chúng tôi
cam kết. Đó là lư do tại sao chúng tôi đă làm
hồi sinh lại cái gọi là Tiến tŕnh Berlin cho phía
Tây Balkan, nhằm mục đích tăng cường
hợp tác trong khu vực, đưa các quốc gia và người
dân đến gần nhau hơn và chuẩn bị cho
hội nhập trong Liên Âu. Điều
quan trọng là phải thừa nhận rằng, việc
mở rộng Liên Âu và thu nhập các thành viên mới
sẽ rất khó khăn; không có ǵ tồi tệ hơn
việc mang lại cho hàng triệu người hy
vọng sai lầm. Nhưng con đường đang
rộng mở và mục tiêu rất rơ ràng: một Liên
Âu sẽ bao gồm hơn 500 triệu người dân
tự do, đại diện cho thị trường
nội bộ lớn nhất trên thế giới, sẽ
thiết lập các tiêu chuẩn toàn cầu về thương
mại, tăng trưởng, biến đổi khí
hậu và bảo vệ môi trường và sẽ
tổ chức các viện nghiên cứu hàng đầu và
các doanh nghiệp sáng tạo, một gia đ́nh
của các nền dân chủ ổn định
được hưởng phúc lợi xă hội và cơ
sở hạ tầng công cộng vô song. Khi
Liên Âu tiến tới mục tiêu đó, các đối
thủ của họ sẽ tiếp tục cố
gắng thúc đẩy sự chia rẽ giữa các thành
viên. Putin chưa bao giờ chấp nhận Liên Âu là
một tác nhân chính trị. Xét cho cùng, Liên Âu, một
liên minh của các quốc gia tự do, có chủ
quyền, dân chủ dựa trên tinh thần trọng pháp
là phản đề của chế độ đạo
tặc của đế quốc và chuyên chế . Putin
và những người khác sẽ cố gắng
biến các hệ thống dân chủ, cởi mở
của chúng ta chống lại chúng ta, thông qua các
chiến dịch thông tin sai lệch và gây ảnh hưởng.
Người dân châu Âu có nhiều quan điểm khác
nhau, và các nhà lănh đạo chính trị châu Âu
thảo luận và đôi khi tranh luận về con
đường đúng đắn phía trước,
đặc biệt là trong những thách thức địa
chính trị và kinh tế. Nhưng những đặc
điểm này của xă hội mở rộng của
chúng ta là các tính năng, không phải sai lầm; chúng
là bản chất của việc tạo ra quyết
định dân chủ. Tuy nhiên, mục tiêu của chúng
ta hiện nay là xiết chặt hàng ngũ trong các lĩnh
vực quan trọng, mà trong đó sự mất đoàn
kết sẽ khiến châu Âu dễ bị tổn thương
hơn trước sự can thiệp của nước
ngoài. Điều quan trọng đối với sứ
mệnh đó là sự hợp tác ngày càng chặt
chẽ hơn giữa Đức và Pháp, hai nước
có cùng tầm nh́n về một Liên Âu mạnh mẽ và
có chủ quyền. Nh́n
rộng hơn, Liên Âu phải vượt qua những
xung đột cũ và t́m ra các giải pháp mới.
Vấn đề di cư tại châu Âu và chính sách tài
khóa là những trường hợp điển h́nh.
Mọi người sẽ tiếp tục đến châu
Âu và châu Âu cần người nhập cư, v́
vậy Liên Âu phải đưa ra một chiến lược
nhập cư thực dụng và phù hợp với các
giá trị. Điều này có nghĩa là giảm di cư
bất thường và đồng thời tăng cường
các con đường hợp pháp để đến
châu Âu, đặc biệt là đối với
những người lao động lành nghề mà
thị trường lao động của chúng ta
cần. Về chính sách tài khóa, Liên Âu đă thành
lập một quỹ phục hồi và chống trả
cũng sẽ giúp giải quyết những thách
thức hiện tại do giá năng lượng cao gây
ra. Trong tiến tŕnh tạo ra quyết định, Liên
Âu cũng phải loại bỏ các chiến thuật ngăn
chặn đầy ích kỷ bằng cách loại bỏ
khả năng phủ quyết một số biện pháp
nhất định của từng quốc gia. Khi Liên Âu
mở rộng và trở thành một tác nhân địa
chính trị, việc ra quyết định nhanh chóng
sẽ là ch́a khóa thành công. V́ lư do đó, Đức
đă đề xuất lần lượt việc
mở rộng việc thực hiện việc quyết
định bằng cách bỏ phiếu đa số trong
các lĩnh vực hiện đang thuộc về quy
tắc bầu nhất trí, chẳng hạn như chính sách
đối ngoại và thuế của Liên Âu. Châu
Âu cũng phải tiếp tục chịu trách nhiệm
lớn lao hơn về nền an ninh của chính ḿnh và
cần phối hợp và tích hợp các phương sách
để xây dựng khả năng quốc pḥng. Ví
dụ như quân đội của các quốc gia thành
viên Liên Âu vận hành quá nhiều hệ thống vũ
khí khác nhau, điều này tạo ra sự kém hiệu
quả về thực tế và kinh tế. Để
giải quyết những vấn đề này, Liên Âu
phải thay đổi các thủ tục hành chánh trong
nội bộ, điều này sẽ đ̣i hỏi các
quyết định chính trị can đảm; các
quốc gia thành viên Liên Âu, bao gồm cả Đức,
sẽ phải thay đổi các chính sách và quy định
quốc gia về việc xuất khẩu các hệ
thống quân sự được sản xuất chung. Một
lĩnh vực mà châu Âu cần khẩn trương
đạt được tiến bộ là quốc pḥng
trong lĩnh vực không quân và không gian. Đó là lư do
tại sao Đức sẽ tăng cường pḥng không
trong những năm tới, như một phần
của khuôn khổ của khối NATO, bằng cách
tiếp nhận các khả năng bổ sung. Chúng tôi
đă mở sáng kiến này cho các nước láng
giềng châu Âu và kết quả là Sáng kiến Lá
chắn trong Bầu trời Châu Âu, mà 14 quốc gia châu
Âu khác đă tham gia vào tháng mười vừa qua. Pḥng
không phối hợp ở châu Âu sẽ hiệu quả
và tiết kiệm chi phí hơn so với việc
tất cả chúng ta đơn phương hoạt
động, và nó đưa ra một ví dụ nổi
bật về ư nghĩa của việc củng cố
trụ cột châu Âu trong phạm vi của khối NATO. Khối
NATO là bảo đảm cuối cùng cho nền an ninh
của Châu Âu-Đại Tây Dương, và sức
mạnh của nó sẽ chỉ tăng lên khi có thêm hai
nền dân chủ thịnh vượng là Phần Lan và
Thụy Điển làm thành viên. Nhưng khối NATO cũng
trở nên mạnh mẽ hơn khi các thành viên châu Âu
thực hiện các biện pháp độc lập để
hướng tới sự tương thích lớn hơn
giữa các cấu trúc quốc pḥng của họ
nằm trong khuôn khổ của Liên Âu. TRUNG QUỐC VÀ CÁC THÁCH THỨC KHÁC Cuộc
chiến tranh xâm lược của Nga có thể đă
kích hoạt bước
ngoặt của thời đại, nhưng
sự thay đổi kiến tạo diễn ra sâu
sắc hơn. Lịch sử đă không kết thúc
với Chiến tranh Lạnh, như một số người
dự đoán. Tuy nhiên, lịch sử cũng không
tự tái diễn. Nhiều người cho rằng, chúng
ta đang trên bờ vực của một kỷ nguyên lưỡng
cực trong trật tự quốc tế. Họ nh́n
thấy một cuộc chiến tranh lạnh mới
đang đến, gần ló dạng, một cuộc
chiến sẽ khiến Hoa Kỳ chống lại Trung
Quốc. Chúng
tôi không đồng quan điểm này. Thay vào
đó, chúng tôi tin rằng, những ǵ chúng ta đang
chứng kiến là sự kết thúc của một giai
đoạn đặc biệt của toàn cầu hóa,
một sự thay đổi lịch sử được
đẩy nhanh, nhưng không hoàn toàn là kết quả
của những cú sốc bên ngoài như đại
dịch COVID-19 và cuộc chiến của Nga ở
Ukraine. Trong giai đoạn đặc biệt đó,
Bắc Mỹ và Châu Âu đă trải qua 30 năm tăng
trưởng ổn định, tỷ lệ việc làm
cao và lạm phát thấp, và Hoa Kỳ trở thành cường
quốc quyết định của thế giới,
một vai tṛ mà Hoa Kỳ sẽ c̣n nắm giữ trong
thế kỷ XXI. Nhưng
trong giai đoạn của toàn cầu hóa sau Chiến
tranh Lạnh, Trung Quốc cũng trở thành một tác
nhân trên toàn cầu, như Trung Quốc đă từng
đóng trong các giai đoạn dài trước đó
của lịch sử thế giới. Sự trỗi
dậy của Trung Quốc không biện minh cho việc cô
lập của Bắc Kinh hay cũng không hạn chế
cho sự hợp tác. Nhưng sức mạnh ngày càng tăng
của Trung Quốc cũng không biện minh cho những
yêu sách về quyền bá chủ ở châu Á và các
nơi khác. Không có quốc gia nào là sân sau của
bất kỳ quốc gia nào khác, và điều đó
áp dụng cho châu Âu cũng như đối với châu
Á và mọi khu vực khác. Trong chuyến thăm Bắc
Kinh gần đây, chúng tôi đă bày tỏ sự
ủng hộ vững chắc đối với trật
tự quốc tế dựa trên luật lệ, như
được quy định trong Hiến chương
Liên Hiệp Quốc, cũng như cho một nền thương
mại cởi mở và công bằng. Phối hợp
với các đối tác châu Âu, Đức sẽ
tiếp tục yêu cầu một sân chơi b́nh đẳng
cho các doanh nghiệp châu Âu và Trung Quốc. Trung Quốc
thực hiện quá ít trong vấn đề này và đă
có một bước ngoặt đáng chú ư hướng
tới t́nh trạng cô lập và tránh xa sự cởi
mở. Tại
Bắc Kinh, chúng tôi cũng nêu lên những lo ngại
về t́nh trạng bất an ngày càng gia tăng ở
Biển Đông và eo biển Đài Loan, đồng
thời đặt vấn đề về phương
sách của Trung Quốc đối với nhân
quyền và các quyền tự do cá nhân. Tôn trọng các
quyền và tự do cơ bản không bao giờ có
thể là “vấn đề nội bộ” đối
với từng quốc gia v́ mọi quốc gia thành viên
Liên Hiệp Quốc đều tuyên thệ sẽ duy tŕ
chúng. Trong
khi đó, khi Trung Quốc và các quốc gia Bắc
Mỹ và Châu Âu thích nghi với thực tế đang
thay đổi của giai đoạn mới của toàn
cầu hóa, nhiều quốc gia ở Châu Phi, Châu Á,
Caribe và Châu Mỹ La tinh đă tạo điều
kiện cho sự tăng trưởng vượt
bậc trong quá khứ bằng cách sản xuất hàng hóa
và nguyên liệu thô với chi phí thấp, giờ đây
họ đang dần trở nên thịnh vượng hơn
và có nhu cầu riêng về tài nguyên, hàng hóa, dịch
vụ. Các khu vực này có quyền nắm bắt các cơ
hội mà toàn cầu hóa mang lại và đ̣i hỏi
một vai tṛ mạnh mẽ hơn trong các vấn đề
toàn cầu phù hợp với trọng lượng kinh
tế và dân số ngày càng tăng của họ. Điều
đó không gây ra mối đe dọa nào cho người
dân châu Âu hoặc Bắc Mỹ. Ngược lại, chúng
ta nên khuyến khích sự tham gia và hội nhập
nhiều hơn của các khu vực này vào trật
tự quốc tế. Đây là cách tốt nhất
để giữ cho chủ nghĩa đa phương
tồn tại trong một thế giới đa cực. Đó
là lư do tại sao Đức và Liên Âu đang đầu
tư vào các mối quan hệ đối tác mới và
mở rộng các quan hệ đối tác hiện có
với nhiều quốc gia ở Châu Phi, Châu Á, Caribe và
Châu Mỹ La tinh. Nhiều người trong số họ
có chung một đặc điểm cơ bản
với chúng ta: họ cũng là những nền dân
chủ. Điểm chung này đóng một vai tṛ quan
trọng, không phải v́ chúng ta nhắm đến
việc đưa các nền dân chủ chống lại
các quốc gia độc tài, điều này sẽ
chỉ góp phần vào sự phân đôi toàn cầu
mới, mà bởi v́ việc chia sẻ các giá trị và
hệ thống dân chủ sẽ giúp chúng ta xác định
các ưu tiên chung và đạt được các
mục tiêu chung trong thực tế đa cực mới
của thế kỷ XXI. Tất cả chúng ta có thể
đă trở thành nhà tư bản (ngoại trừ có
thể là Bắc Triều Tiên và một số ít các
quốc gia khác), để diễn giải một
lập luận mà nhà kinh tế Branko Milanovic đă
đưa ra vài năm trước. Nhưng nó tạo ra
một sự khác biệt rất lớn liệu là
chủ nghĩa tư bản được tổ
chức theo cách tự do, dân chủ hay theo đường
lối độc đoán. Chúng
ta hăy lấy phản ứng trong toàn cầu đối
với đại dịch COVID-19 làm thí dụ. Trong
thời kỳ đầu đại dịch, một
số người lập luận rằng, các quốc
gia độc tài sẽ tỏ ra thành thạo hơn
trong việc xử lư khủng hoảng, v́ họ có
thể lập kế hoạch tốt hơn cho dài
hạn và có thể đưa ra các quyết định
khắc nghiệt nhanh hơn. Nhưng hồ sơ theo dơi
đại dịch của các quốc gia độc tài
hầu như không ủng hộ quan điểm đó.
Trong khi đó, vắc-xin COVID-19 và phương pháp điều
trị dược phẩm hiệu quả nhất đều
được phát triển trong các nền dân chủ
tự do. Hơn nữa, không giống như các quốc
gia độc tài, các nền dân chủ có khả năng
tự sửa chữa khi người dân bày tỏ quan
điểm của họ một cách tự do và lựa
chọn các nhà lănh đạo chính trị của
họ. Việc tranh luận và đặt vấn đề
liên tục trong xă hội, quốc hội và phương
tiện truyền thông tự do của chúng ta đôi khi
có thể cảm thấy mệt mỏi. Nhưng đó
là điều làm cho hệ thống của chúng ta pḥng
chống kiên cường hơn về lâu dài Tự
do, b́nh đẳng, thượng tôn pháp luật và
phẩm giá của mỗi người là những giá
trị không dành riêng cho những ǵ được
hiểu theo truyền thống là của phương Tây.
Thay vào đó, chúng được chia sẻ bởi các
người dân và chính phủ trên khắp thế
giới, và trong phần mở đầu của
Hiến chương Liên Hiệp Quốc tái khẳng
định chúng là các quyền cơ bản của con
người. Nhưng các chế độ chuyên
quyền và độc tài thường thách thức
hoặc phủ nhận các quyền và nguyên tắc này.
Để bảo vệ cho các quyền này, các quốc
gia thuộc Liên Âu, bao gồm cả Đức, phải
hợp tác chặt chẽ hơn với các nền dân
chủ bên ngoài phương Tây, như được
định nghĩa theo truyền thống. Trong quá
khứ, chúng tôi đă có mục đích đối
xử b́nh đẳng với các quốc gia Châu Á, Châu
Phi, Caribe và Châu Mỹ La tinh. Nhưng việc thường
xảy ra là lời nói của chúng ta đă không
được hỗ trợ bởi hành động.
Điều này phải thay đổi. Trong nhiệm
kỳ làm chủ tịch của khối G-7 của Đức,
nhóm đă phối hợp chặt chẽ chương tŕnh
nghị sự của ḿnh với Indonesia, quốc gia
giữ chức chủ tịch khối G-20. Chúng tôi cũng
đă tham gia vào các cuộc thảo luận của chúng
tôi ở Senegal, nơi mà họ giữ chức chủ
tịch của Liên minh châu Phi; Argentina, giữ chức
chủ tịch của Cộng đồng các quốc
gia Mỹ Latinh và Caribe; đối tác của khối
G-20 của chúng tôi là Nam Phi; và Ấn Độ,
quốc gia sẽ giữ chức chủ tịch khối
G-20 vào năm tới. Cuối
cùng, trong một thế giới đa cực, đối
thoại và hợp tác phải vượt ra ngoài vùng dân
chủ thoải mái. Chiến lược An ninh Quốc
gia mới của Hoa Kỳ thừa nhận đúng đắn
sự cần thiết phải tham gia với “các
quốc gia không chấp nhận các thể chế dân
chủ nhưng vẫn phụ thuộc và hỗ trợ
một hệ thống quốc tế dựa trên
luật lệ”. Các nền dân chủ trên thế
giới sẽ cần phải làm việc với các
quốc gia này để bảo vệ và duy tŕ một
trật tự toàn cầu ràng buộc quyền lực
với các quy tắc và đối đầu với các
hành động xét lại như cuộc chiến tranh xâm
lược của Nga. Nỗ lực này sẽ đ̣i
hỏi tinh thần thực dụng và một mức
độ khiêm tốn. Hành
tŕnh hướng tới tự do dân chủ mà chúng ta
được hưởng ngày nay đầy những
thất bại và sai lầm. Tuy nhiên, một số
quyền và nguyên tắc đă được thiết
lập và chấp nhận từ nhiều thế kỷ
trước. Habeas corpus, sự bảo vệ khỏi
bị giam giữ tùy tiện, là một trong những
quyền cơ bản như vậy, và lần đầu
tiên được công nhận không phải bởi
một chính phủ dân chủ mà bởi chế độ
quân chủ tuyệt đối của Hoàng đế
Charles II của Anh. Điều quan trọng không kém là
nguyên tắc cơ bản mà không quốc gia nào có
thể thực hiện bằng vũ lực thuộc
về nước láng giềng. Tất cả các
quốc gia yêu cầu phải tôn trọng các quyền và
nguyên tắc cơ bản này, bất kể hệ
thống nội chính của họ là ǵ. Các giai đoạn ḥa b́nh và thịnh vượng tương đối trong lịch sử loài người, chẳng hạn như thời kỳ mà hầu hết thế giới đă trải qua trong thời kỳ đầu sau Chiến tranh Lạnh, không cần phải là những cuộc xen kẽ hiếm hoi hoặc chỉ là những sai lệch so với một chuẩn mực lịch sử trong đó bạo lực ra lệnh cho các quy tắc. Và mặc dù chúng ta không thể quay ngược kim đồng hồ, chúng ta vẫn có thể quay ngược lại làn sóng xâm lược và chủ nghĩa đế quốc. Thế giới đa cực, phức tạp ngày nay khiến cho nhiệm vụ này trở nên khó khăn hơn. Để thực hiện việc này, Đức và các đối tác trong khối Liên Âu, Hoa Kỳ, G-7 và NATO phải bảo vệ các xă hội cởi mở của chúng ta, đứng lên bảo vệ cho các giá trị dân chủ và củng cố các liên minh và quan hệ đối tác của chúng ta. Nhưng chúng ta cũng phải tránh sự cám dỗ để một lần nữa chia thế giới thành các khối. Điều này có nghĩa là thực hiện mọi nỗ lực để xây dựng các mối quan hệ đối tác mới, một cách thực dụng và không có những kẻ mù quáng về ư thức hệ. Trong thế giới kết nối mật thiết ngày nay, mục tiêu thúc đẩy ḥa b́nh, thịnh vượng và tự do của con người đ̣i hỏi một tư duy khác và các công cụ khác nhau. Cuối cùng, phát triển tư duy và những công cụ đó là tất cả những ǵ mà bước ngoặt theo thời đại đang hướng tới. |