Liên Hiệp cầm quyền Bảo thủ - Xă Hội bị thảm bại trong cuộc bầu cử Quốc Hội tại Đức Vũ Ngọc Yên |
Cộng ḥa liên bang Đức (CHLBĐ) với 83 triệu dân là một quốc gia pháp trị-tam
quyền phân lập có thể chế dân chủ
nghị viện đảm bảo dân quyền và nhân
quyền. Bầu cử được thực
hiện trên mọi b́nh diện từ địa phương
tới trung ương , tạo cơ hội cho công dân
tham gia sinh hoạt chính trị của quốc gia.
Quốc hội liên bang Đức được
bầu theo thông lệ 4 năm,
nghị viện Âu châu 5 năm, nghi viện tiểu bang
và thị xă thường 5 năm. Quốc hôi
bầu ra chính quyền. Chính quyền liên bang hiện
tại là một liên hiệp bảo thủ-xă hội
của hai chính đảng lớn Liên minh dân chủ/ xă
hội (CDU/CSU) và đảng dân chủ xă hội (SPD). Ngày 24.09.2017 khoảng 61,5 triệu cử tri (31,7
triệu nam, 29,8 triệu nữ) được kêu
gọi đi bầu tân quốc hội liên bang khóa 19
với nhiệm kỳ 4 năm. Ngoài 5 chính đảng
đang có đại biểu trong quốc hội hiên
tại : Liên Minh dân chủ/ xă hội Thiên chúa giáo
(CDU/CSU) ,Đảng dân chủ xă hội Đức
(SPD),Liên minh 90/ Đảng xanh (Bündnis90/Die Grünen),
Đảng tả ( Die Linke) c̣n có thêm nhiều
đảng, đoàn thể ghi danh tranh cử như
đảng dân chủ tư do (FDP), Chọn lựa cho
Đức (AFD) ,đảng dân chủ quốc gia
Đức (NPD),đảng dân chủ-sinh thái (ÖDP)… Cơ
quan điều hành bầu cử liên bang cho biết chính
thức có 42 chính đảng,đoàn thể và 4828
ứng cử viên tranh cử vào quốc hội .Đây
là những con số cao nhất cho thấy nền dân
chủ ở Đức rất sống động và
hấp dẫn. Trọng tâm chương tŕnh tranh cử
của các chính đảng Hai chính đảng lớn có khả năng tranh
chức Thủ tướng là Liên minh CDU/CSU và
đảng SPD. Liên minh CDU/CSU tranh cử với thũ
tướng đương nhiệm Angela Merkel (63
tuổi) . Ứng cử viên Thủ tướng cạnh
tranh của Đảng SPD là Martin Schulz (61 tuổi)
,đương kim chủ tịch đảng và nguyên
chủ tịch Nghị viện Âu châu Thủ
tướng đương nhiệm Angela Merkel Dù lập trường chính trị của các
chính sách phục vụ đất nước khác
biệt, nhưng các chính đảng dân chủ đều
cùng theo đuổi những giá trị : Tự do, Công lư
, Liên đới và Nhân quyền. Trong các cuộc
vận động bầu cử các chính đảng dân
chủ cạnh tranh nhau với những chương
tŕnh kinh tế,an ninh, xă hội , môi sinh , tị nạn
và Âu châu thay v́ đưa ra những khảu
hiệu mỵ dân kích động bài ngoại
hay chống người ti nạn nhập cư. Trong
chương tŕnh tranh cử cho cuộc bầu cử Tân
Quốc hội 2017 ,Liên Minh CDU/CSU chủ trương tăng
cường an ninh, quốc pḥng, đẩy mạnh
đối tác với các quốc gia Âu châu , đầu
tư công nghiệp phát triển kinh tế , hỗ
trợ doanh nhân, doanh nghiệp, trợ cấp gia
đ́nh, bảo vệ môi sinh.. Đảng SPD chú
trọng chính sách công b́nh xă hội,chống cắt
giảm tài trợ trong lănh vực dân sinh,tăng đầu
tư giáo dục, giảm thuế,tài trợ hội
nhập xă hội,tăng cường hợp tác
quốc tê thuận lợi cho ḥa b́nh trên thế
giới. Đảng Xanh hỗ trợ , bảo vệ môi
sinh, khí hậu, đảm bảo tự do,việc làm,
b́nh đẳng nam-nữ, hôn nhân cho tất cả.
Đảng Tả (Linke) chống gia tăng vũ trang và
tham gia tranh chấp quân sự ở nước ngoài,
phủ nhận liên minh quân sự NATO, ngăn chận các
vụ tư hữu hóa trong lănh vực điên ,nước,
y tế, tăng tiền hưu trí lên ít nhất 1050
€/tháng và lương tối thiểu 12 €/giờ.
Đảng
FDP đă bị thất bại trong cuộc
bầu cử quốc hội 2013 nay trở lại tranh
cử với thành phần lănh đạo mới
với chủ trương tăng cường đối
tác với Mỹ và Liên hiệp Âu châu (EU), đảm
bảo dân quyền và nhân quyền, xúc tiến ban hành
luật quy định nhập cư.
Đảng FDP đă bị mất tín nhiệm trong
cuộc bầu cử quốc hội năm 2013 v́
những đường lối phục vụ các nhóm
lợi ích kinh tế. Đảng AFD, một đảng
mỵ dân đ̣i thực hiện trưng cầu dân
ư, giới hạn quyền lục của các chính đảng,ngăn
chận nạn vận động hành lang, giới
hạn tị nạn, cắt giảm các chương tŕnh
cứu trợ hội nhập xă hội, gia tăng
biện pháp chống ngoại kiều phạm pháp và
trục xuất người ti nạn về nguyên quán.
Đảng này được nhiều cử tri vùng
Đông Đức hỗ trợ…
Ứng viên thũ tướng Martin Schulz
của đảng SPD Trong chương tŕnh tranh cử cho cuộc bầu
cử Tân Quốc hội 2017 ,Liên Minh CDU/CSU chủ trương
tăng cường an ninh, quốc pḥng, đầu tư
công nghiệp phát triển kinh tế , hỗ trợ gia
đ́nh. Đảng SPD chú trọng chính sách công b́nh xă
hội,chống cắt giảm tài trợ trong lănh
vực dân sinh,tăng đầu tư giáo dục,
giảm thuế,tài trợ hội nhập xă hội,.
Đảng Xanh hỗ trợ đầu tư
nhiều trong lănh vực môi sinh, b́nh đẳng
nam-nữ, hôn nhân cho tất cả.Đảng Tả
(Linke) chống gia tăng vũ trang và tham gia tranh
chấp quân sự ở nước ngoài, ngăn
chận các vụ tư hữ hóa trong lănh vực điên
,nước, y tế… Đảng FDP đă bị
thất bại trong cuộc bầu cử quốc
hội 2013 nay trở lại tranh cử với thành
phần lănh đạo mới.Đảng FDP đă
bị mất tín nhiệm v́ những chương tŕnh
phục vụ các nhóm lợi ich kinh tế. Đảng
AFD , một đảng mỵ dân khuynh đ̣i giới
hạn tị nạn , cắt giảm các chương tŕnh
cứu trợ hội nhập và trục xuất người
ti nạn về nguyên quán. Đảng này được
nhiều cử tri vùng Đông Đức hỗ
trợ. Kết quả bầu Quốc hội mới Số cử tri bỏ phiếu bầu quốc hội
năm 2013 tăng lên 75,9%. Theo kết quả tạm thời qua ước tính
của hai đài truyền h́nh ARD và ZDF Hai đảng câm
quyền của Liên hiệp bảo thủ và xă hội
bị thảm bại trong cuộc bầu cử quốc
hội 2017. So với năm 2013, Liên minh CDU/ CSU bị mất
phiều nhiều nhất , từ 41,5% giảm
xuống 32.8% Chính đảng lớn SPD cũng
không kém phần thảm bại, từ 25,7 xuống
20,7%. Đảng AFP từ 4,8 tăng lên 13%
Đảng FDP từ 4,3 lên 10,4% , Đảng Xanh từ
7,2 tăng lên 9,1%, Đảng Tả từ 8,2 tăng
lên 9 %. Dự vào kết quả số phiếu thứ hai,
số ghế trong quốc hôi được phân chia: Liên minh CDU/CSU 239, Đảng SPD 150, Đảng AFD 94,
Đảng FDP 77, Đảng xanh 65 và đảng Tả
66. Các đảng tham dự tranh cử c̣n lại không
đạt được quy định tối
thiểu 5 % phiếu thứ hai nên không được
chia ghế. V́
không có đảng nào chiếm được đa
số tuyệt đối để tự thành lập
chính quyền, do đó các đảng phải t́m cách
liên hiệp với nhau để có đa số trong
quốc hội. Nhiều phương án liên hiệp
đă được thảo luận nhưLiên hiệp
CDU/CSU với SPD hoặc Liiên hiệp CDU/CSU với
FDP và Đảng Xanh. Hệ thống bầu cữ tại Đức. Bầu cử tự do, chứ không phải bầu
theo kiểu „đảng cử dân bầu“ như
ổ các chế độ độc đảng, là
đặc điểm cốt lơi của nền dân
chủ đa đảng. Theo
luật bầu cử liên bang, mọi công dân từ 18
tuổi đều được quyền bầu
cử và ứng cử.
Ngoài
các chính đảng và đoàn thể đề
cử ứng viên , các công dân cũng có quyền
ứng cử với tư cách cá nhân.
Cá nhân tự ứng cử không phải thông
qua một phiên họp cử tri hay hội nghị
hiệp thương của đảng ,đoàn ,mặt
trận nào cả. Ứng cử viên có thể ghi danh
tranh cử ở mọi nơi sau khi đă thu thập ít nhất 200 chữ kư
cử tri của đơn vị bầu cử nơi cá
nhân ra tranh cử. Tại Đức có trăm đảng,tổ
chức chính trị và hàng chục ngàn đoàn thể
xă hội dân sự. Chính đảng và đoàn thể
giữ vị thế trung gian giũa xă hội và chính
quyền, góp phần mở rông dân chủ, phát
triển kinh tế xă hội và nâng cao dân trí. Quyền
lập hôi, lập chính đảng được tôn
trọng.Vai tṛ chính đảng và đối lập
được hiến định.Các chính đảng,công
đoàn và tổ chức xă hội dân sự
tự do hoạt động mà không sợ bị
trấn áp, tù đầy v́ những cáo buộc
nghịch lư, trơ trẽn như “ âm mưu
chống tổ quốc, chống đảng cầm
quyền và lật đổ chế độ nhân dân…“ Cho cuộc bầu cữ quốc hội liên bang , Công
ḥa liên bang Đức áp dụng một hệ thống
bầu cử kết hợp bầu theo đa số
và bầu theo tỷ lệ gọi là bầu
đại biểu theo tỉ lệ
( personalisierte Verhältniswahl). Mục đích của hệ
thống này là đảm bảo chế độ
dân chủ đa đảng, giới hạn ưu
quyền của các chính đảng lớn cũng như,bảo
vệ các đảng nhỏ có cơ hội phát
triển . Cử tri có hai phiếu bầu, Phiếu thứ
nhất dùng bầu
một ứng viên trực tiếp (Direktmandat)
của đơn vị bầu cử.
Ứng
cử viên trực tiếp là người được
một đảng đề cử hoặc một cá nhân
tự ứng cử . Phiếu
thứ hai
dùng bầu một đảng có danh sách ứng viên
tiểu bang (Landesliste). Số đại biểu
tiểu bang trong quốc hội sẽ tùy thuộc dân
số tiểu bang. Phiều thứ hai đóng vai
tṛ quan trọng cho sự phân chia ghế đại
biểu trong quốc hội và chỉ có những chính
đảng hoặc đạt ít nhất 5% số
phiếu thứ hai hay có 3 ứng viên của đảng
thắng cử ở ba đơn vị bầu cử
mới được tham dự vào việc phân
chia số đại biểu.
Quy định này được áp dụng nhằm ngăn
chặn t́nh trạng quá nhiều đảng
nhỏ vào quốc hội, gây xáo trộn chính trị cũng
như khó khăn cho sự thành lập chính
quyền .Thời cộng ḥa Weimar (1919-1923) đă có 17
đảng hiện diện trong quốc hội mà
nhiều đảng chỉ có vài dân biểu. Luật bầu cử liên bang quy định Quốc
hội Đức có 598 ghế và
được chia hai. Nửa
tổng số dân biểu (299) được
bầu trực tiếp (Direktmandat) theo nguyên tắc
đa số tương đối ở 299
đơn vị bầu cử trên toàn quốc.
Mỗi đơn vị bầu cử bầu một
ứng cử viên có số phiếu nhiều
nhất để đại diện trong quốc
hội. Một
nửa c̣n lại (299) dựa trên tổng số
phiếu thứ hai bầu có giá trị
được phân chia cho các đảng theo tỉ
lệ tương đối Trong
một tiểu bang ( Đức có 16 tiểu bang) một
đảng thắng đa số hay hầu hết ghế
trực tiếp (Direktmandate) có thể
chỉ nhận được rất ít đại
biểu qua danh sách tiểu bang. Trong khi các đảng cạnh tranh lại
nhận được nhiều ghế tương
ứng theo tỉ số phiếu hai dù không đạt
được một ghế trực tiếp. Thí
dụ trường hợp tiểu bang Baden-Württemberg,
trong cuộc bầu cử quốc hội 2013, Liên
hiệp CDU đạt 45,7% phiếu và đoạt
toàn bộ số đại biểu trực tiếp
ở 38 đơn vị bầu cử trong tiểu bang, nhưng chỉ nhận thêm 5 ghế
qua danh sách đảng, trong khi đảng Xanh nhận
được 11% lại được đề
cử 10 đại biểu vào quốc hội dù không
đạt được một đại biểu
trực tiếp . Trong trường hợp một chính đảng
nhờ phiếu thứ nhất có nhiều ứng viên
thắng cử ở các đơn vị bầu
cử trong tiểu bang vượt hơn số
được tính theo tỉ lệ phiếu
thứ hai, th́
số đại biểu dôi ra (Überhangmandate)
phải được thừa nhận. Số ghế dôi ra làm số ghế
trong quốc hội thay đổi và qua đó các
đảng khác sẽ nhận thêm một số đại
biểu cân bằng (Ausgleichsmandaten) tương ứng
để không bị thiệt tḥi .V́
vậy tổng số ghế trong quốc hội sau
kết quả kiểm phiếu có thể
nới rộng. Cuộc bầu cử quốc hội khóa 18 trước
đây từ số 598 đă phải tăng lên 631 v́
có 33 đại biểu dôi ra. Các chuyên gia chính
trị ước đoán tổng số ghế quốc
hội 2017 khóa 19 có thể sẽ nới rộng
tới 700. Merkel sẽ tiếp tục cầm
quyền ? Sau kết quả bầu cử Thủ tướng
Angela Merkel đă lên tiếng nh́n nhận Liên minh
bảo thủ CDU/CSU đă không đạt kết quả
như mong muốn, nhưng bà khẳng định
quyền lập chính quyền v́ Liên minh vẫn duy tri
vị thế của một chính đảng mạnh
nhất trong quốc hội mới. Nếu trong những
tuần kế tiếp Liên minh bảo thủ t́m
được hậu thuẫn của các chính đảng
khác để lập nội các liên hiệp th́
Merkel cầm quyền từ năm 2005 có thể
tiếp tục với nhiệm kỳ thứ tư.
Và bà có lẽ sẽ đi vào lịch sử nước
Đức ngang hàng với những Thủ tướng
tiền nhiệm cầm quyền lâu năm như Konrad
Adenauer ( 12 năm) Helmut Kohl ( 16 năm) và Otto von Bismarck (19
năm) Vũ Ngọc Yên |