Điểm
sách:
Chủ
thuyết tự do và các giới bất măn
Tác giả: John Halpin ,Đỗ Kim Thêm dịch |
Sự
dịu giọng khi nhân danh tự do không phải là
xấu. Sự tách biệt âm thầm trong chủ
thuyết phi tự do thuộc phe cánh tả và hữu
của Francis Fukuyama. Trong một hành vi
gây hấn đầy tai hại với cuộc xâm lược
Ukraine, nhà lănh đạo Nga Vladimir Putin đă đẩy
phương Tây trở lui lại một cuộc xung
đột ư thức hệ và quân sự mà người
Âu – Mỹ nghĩ rằng họ đă bỏ lại
phía sau từ nhiều thập niên trước. Mặc
dù không phải là sự tái sinh của cuộc
Chiến tranh Lạnh nguyên thuỷ chống lại
chủ nghĩa Cộng sản toàn cầu đă mà nó
kết thúc khi phương Tây chiến thắng vào năm
1991 với sự tan ră của Liên Xô, cuộc xung đột
hiện tại đang h́nh thành một cuộc chiến
thế hệ tương tự giữa nền dân
chủ tự do và chủ nghĩa độc tài. Một bên là Hoa
Kỳ và hầu hết các nước châu Âu. Bên kia là
Nga, Trung Quốc và các lực lượng khác nhau
của chủ nghĩa phi tự do ngay trong chính nội
bộ các quốc gia phương Tây. Để giành
chiến thắng trong cuộc xung đột này,
những người theo chủ thuyết tự do
phải một lần nữa chứng minh với
thế giới – với khối óc và sức mạnh cơ
bắp – rằng, các trật tự chính trị
dựa trên các quyền cá nhân, các nền kinh tế
thị trường, các quy tắc hiến định,
tinh thần đa nguyên về giá trị, lư trí và
sự chuẩn mực cơ bản là vượt
trội so với những ǵ được duy tŕ thông
qua vũ lực, nỗi sợ hăi trong nội bộ và
tuyên truyền và tham nhũng lan rộng. Cuộc đấu
tranh trí thức này có vẻ như là một cú đánh
úp cho các xă hội tự do v́ những thành công
của họ trong suốt lịch sử. Các quốc gia
tự do đă đánh bại cả chủ thuyết phát
xít và Cộng sản, và làm việc trong tinh thần
hợp tác để tạo ra nhiều thập niên cho
mức tăng trưởng ngày càng gia tăng và sự
thịnh vượng mở rộng cho người dân
Âu – Mỹ. Nhưng với các phân hoá chính trị
nội bộ ngày càng tăng ở các nước chúng
ta – được thúc đẩy bởi các lực lượng
tuyên truyền bằng kỹ thuật số mới,
chủ thuyết cực đoan và thông tin sai lệch –
điều không rơ ràng rằng những người
ủng hộ cho chủ thuyết tự do được
chuẩn bị đầy đủ để giành
chiến thắng trong các cuộc chiến phía trước. Những người
yêu chuộng tự do rơ ràng sẽ cần hiểu rơ hơn
và đương đầu với những người
chỉ trích nội bộ của họ, cũng như
những kẻ ngoại thù như Nga và Trung Quốc,
nếu họ muốn bảo vệ một hệ
thống tư tưởng và quản trị đă
tồn tại kể từ thời kỳ Khai sáng.
Những người bảo vệ chủ thuyết
tự do ở phương Tây phải đưa ra
một trường hợp mạnh bạo cho sự
đổi mới tự do khi đối mặt với
nhiều cuộc khủng hoảng về kinh tế và chính
trị do ḿnh tự gây ra – những nỗ lực quân
sự bị xử lư sai lệch ở Trung Đông, các
cuộc khủng hoảng thị trường, t́nh
trạng bất b́nh đẳng ngày càng gia tăng và phân
hoá chính trị. Nếu không, các lực lượng
tự do hậu trào ở cánh hữu và cánh tả t́m
cách lật đổ hoặc thay thế một hệ
thống chính trị dựa trên chủ thuyết đa
nguyên, các tự do hiến định và các quyền cá
nhân sẽ tiếp tục đạt được
sức mạnh. Nước Mỹ
và thế giới sẽ cần những vị tướng
giỏi để giúp hướng dẫn mọi người
vượt qua những trận chiến ư thức
hệ sắp tới, những người được
trang bị cái nh́n sâu xa về lịch sử và một
cam kết quy phạm thực sự đối với các
giá trị tự do cho phẩm giá và các quyền b́nh
đẳng cho tất cả mọi người. Rất ít người
có khả năng để lănh đạo cuộc
chiến trí thức này tốt hơn là Francis Fukuyama. Cuốn sách
mới của Fukuyama, Liberalism
and Its Discontents (Chủ thuyết tự do và
các giới bất măn), cung cấp một sự bảo
vệ hùng hồn và nhiều nhạy cảm của tinh
thần tự do và đa nguyên mà các nhà lănh đạo
và hoạt động trong phạm vi ư thức hệ nên
đọc và tranh luận. Cuốn sách lập luận
ngắn gọn và được viết một cách
trong sáng và lập luận cực kỳ khúc chiết này
làm nổi bật việc khảo cứu cả đời
của Fukuyama về các lư thuyết chính trị và các
hệ thống mà nó định h́nh cho lịch sử
loài người – và rồi chính nó lại được
định h́nh bởi sự phát triển. Chủ thuyết
tự do cổ điển theo định nghĩa
của Fukuyama đại diện cho một “cái lều
lớn bao gồm một loạt các quan điểm chính
trị, dù sao cũng đồng ư về tầm quan
trọng nền tảng của các quyền cá nhân,
luật pháp và tự do b́nh đẳng”. Chủ
thuyết tự do trong công thức này không phải là
những ǵ mà chúng ta thường nghĩ một cách
đặc trưng là phe cánh trung tả, nền chính
trị theo đảng Dân chủ ở Hoa Kỳ
hoặc chủ nghĩa tự do cực đoan theo cánh
hữu. Đây là một hệ thống tư tưởng
và thể chế được đặt ra từ
thế kỷ 17, được thiết kế để
giải quyết các vấn đề quản lư sự
đa dạng của con người mà không có vũ
lực và chiến tranh liên tục. Như Fukuyama
giải thích: “Nguyên
tắc cơ bản nhất được tôn vinh trong
chủ thuyết tự do là khoan dung: bạn không
phải đồng ư với đồng bào ḿnh về
những điều quan trọng nhất, mà chỉ
cần mỗi cá nhân nên quyết định họ là
ǵ mà không có sự can thiệp của bạn hoặc
của nhà nước. Chủ thuyết tự do làm
giảm nhiệt độ của nền chính trị
bằng cách đặt các câu hỏi về các cứu
cánh ra khỏi bàn thảo luận: bạn có thể tin
những ǵ bạn muốn, nhưng bạn phải làm
như vậy trong cuộc sống riêng tư và không t́m
cách áp đặt quan điểm của bạn cho đồng
bào bạn “. Chủ thuyết
tự do có thể được hướng dẫn
bởi các chuẩn mực khoan dung và lư trí, nhưng nó
được thực thi bởi các hiến pháp,
luật pháp, quy định và phán quyết của ṭa
án để duy tŕ các quyền cá nhân về chính
trị và kinh tế để chiều theo ư họ,
miễn là họ không can thiệp vào quyền tương
tự của người khác trong việc tự
quyết. Chủ thuyết tự do trong thời hiện
đại đ̣i hỏi các cuộc bầu cử
tự do và công bằng, các cơ quan lập pháp đại
nghị, một hệ thống tư pháp công bằng và
vô tư, các bộ máy hành chánh trung dung, một nền
báo chí và truyền thông độc lập, và một
cam kết cho tự do ngôn luận. Như Fukuyama
lập luận một cách chính xác, thật không may,
chủ thuyết tự do cổ điển đang
bị tấn công đều đặn từ cả phe
cánh hữu sặc mùi dân túy và phe cánh tả dựa trên
bản sắc. Các nhà lănh đạo
theo phe cánh hữu ở các quốc gia như Nga, Hungary,
Ba Lan, Brazil và Thổ Nhĩ Kỳ, và thậm chí ở
Mỹ trong thời của Donald Trump, tích cực t́m cách
phá hủy các thể chế tự do, loại bỏ các
thủ tục kiểm tra về quyền lực, thúc
đẩy những lời nói dối và âm mưu, và
nắm quyền các cơ quan độc lập trước
đây để duy tŕ quyền lực của họ thường
là theo những cách tham nhũng. Để đánh
đổi lại, các phong trào cánh tả phi tự do
ở Mỹ và châu Âu t́m cách vượt qua tính cách
trung lập hiến định và quyền cá nhân
bằng cách thúc đẩy sự phân biệt đối
xử dựa trên phe nhóm để cải thiện
những bất công thực sự và được
cảm nhận trong khi đồng thời kiểm tra các
bài phát biểu chính trị và bất đồng chính
kiến được coi là sai lệch so với tính chính
thống tiến bộ. Mặc dù các
mối đe dọa từ cánh hữu theo cách dân túy có
thể thể hiện rơ rệt và trực tiếp hơn,
các mối đe dọa đến từ phe cánh tả
dựa trên bản sắc cũng góp phần vào sự
phân hoá văn hóa mà nó làm suy yếu tinh thần đoàn
kết và đồng thuận cần thiết cho các
biện pháp tuần tự và thực tiễn để
cải thiện các xă hội tự do. Cuốn sách
của Fukuyama không phải là một cuộc bút
chiến nhẹ kư chống lại các lực lượng
của chủ thuyết phi tự do hay “sự thức
tỉnh”. Ông tham gia một cách thành tâm với
giới phê b́nh tự do theo cánh hữu và cánh tả và
soi sáng một cách công minh, thuận theo các lập
luận của họ. Ông thừa
nhận rằng, sự thái quá trong nội bộ
của chính chủ thuyết tự do – được
đại diện bởi kinh tế học tân tự do
và những biểu hiện không kiềm chế về
quyền tự chủ của con người mà nó đe
dọa truyền thống tôn giáo và văn hóa – đă
giúp tạo ra những trào lưu phản kháng phi tự
do này hiện đang đe dọa các nền dân chủ
từ bên trong và bên ngoài. Về các điều
khoản trong chương tŕnh nghị sự tân tự
do của toàn cầu hóa và băi bỏ quy định
nổi bật trong những năm 1980 và 1990, Fukuyama nói:
“Một nhận thức có
giá trị về hiệu quả vượt trội
của các thị trường đă phát triển thành
một cái ǵ đó của một tôn giáo, trong đó
sự can thiệp của nhà nước bị phản
đối như một vấn đề nguyên tắc
“. Mặc dù t́nh
trạng tăng trưởng và thịnh vượng tăng
mạnh trong giai đoạn này, t́nh trạng bất b́nh
đẳng tăng vọt trong khi các cuộc khủng
hoảng tài chính gắn liền với những hậu
quả tàn khốc ở những nơi như Mexico,
một số quốc gia châu Á và cuối cùng ở Hoa
Kỳ với sự sụp đổ thị trường
tài chánh thứ cấp năm 2008. Khi chủ
thuyết tân tự do phát triển quyền lực trong
cuộc cách mạng bảo thủ trong thời Reagan –
Thatcher và kỷ nguyên thứ ba trong thời Clinton –
Blair, nó đă đem lại các khía cạnh tốt
đẹp của các nền kinh tế thị trường
đến mức cực đoan, bằng cách phá bỏ
các biện pháp bảo vệ và quy định của
chính phủ và khuyến khích các đầu cơ và
t́nh trạng bất ổn. Sự tŕ trệ
và xuống cấp sau đó của tầng lớp lao
động ở nhiều nước phương Tây
đă tạo ra một phản ứng dữ dội có
thể hiểu được. Phản ứng mang màu
sắc dân túy chống lại chủ thuyết tân
tự do đến từ cả hai phe cánh hữu và
tả, và dựa trên những kinh nghiệm thực
tế về an ninh kinh tế bị suy giảm cho
giới công nhân và cộng đồng địa phương
của họ, và sự tức giận lan rộng hơn
đối với các giá trị văn hóa của
giới ưu tú thuộc tân tự do thường mâu
thuẫn với các chuẩn mực của tầng
lớp lao động truyền thống. Nếu chủ
thuyết tân tự do đại diện cho lợi ích
kinh tế của các tầng lớp siêu giàu và chuyên
nghiệp, ngược lại, phản ứng mang màu
sắc dân túy lên tiếng cho sự bất măn của
tầng lớp lao động với các hệ thống
tự do về thương mại, nhập cư và
bản sắc toàn cầu. Nó tự thể hiện trong
các nỗ lực của phe cánh tả như phong trào
Occupy năm 2011, và phe cánh hữu với cuộc bỏ
phiếu Brexit ở Anh và cuộc bầu cử của
Trump ở Mỹ vào năm 2016. Trên mặt
trận văn hóa, Fukuyama lập luận một cách
thuyết phục rằng: “Nền
chính trị theo bản sắc ban đầu nổi lên
như một nỗ lực để thực hiện
lời hứa của chủ thuyết tự do, trong
đó rao giảng một học thuyết về tinh
thần b́nh đẳng phổ quát và sự bảo
vệ đồng đều về phẩm giá con người
theo luật pháp”, mà nó bỏ qua sự đối
xử tồi tệ đối với người
Mỹ da đen, phụ nữ, người đồng tính
nam và đồng tính nữ, và các nhóm thiểu số
tôn giáo. Điều này dẫn đến những thay
đổi lịch sử trong cuộc sống của người
Mỹ từ giữa thập niên 1950 cho đến
thập niên 1970, thông qua các phong trào dân quyền tự
do khác nhau. Tuy nhiên, theo
Fukuyama, trong những thập niên gần đây, sự
phát triển của tư tưởng tự do này đă
chuyển sang chủ thuyết tự do khi chính trị
bản sắc đă được tuyệt đối
hóa theo những cách đe dọa đoàn kết xă
hội, và trong nhà hoạt động cấp tiến
bắt đầu tranh thủ áp lực xă hội và
sức mạnh của nhà nước để bịt
miệng những tiếng nói chỉ trích chương
tŕnh nghị sự của họ. Ví dụ, thay v́
dạy cho sinh viên là tất cả mọi người
đều xứng đáng được hưởng
phẩm giá và quyền b́nh đẳng như được
nêu trong Bảng Tuyên ngôn Quốc tế Nhân quyền, các
lư luận gia phê b́nh nghiên cứu trong nhiều trường
phái và định chế ngày nay dạy rằng “đặc
quyền cho giới da trắng” và “sự phân
biệt chủng tộc có hệ thống” ngăn
cản bất kỳ cơ hội sống có ư nghĩa
nào cho người Mỹ da đen hoặc gốc Tây Ban
Nha và khẳng định rằng hầu hết các chính
sách và luật pháp củng cố ưu quyền của
người da trắng trong lịch sử. Những lư
thuyết gia này cũng thách thức các khái niệm
tự do về chế độ sử dụng nhân tài,
tính hợp lư và tuân thủ tư tưởng khoa
học như là những sức áp bức và quyền
lực được che đậy mỏng manh, nó nên
được thay thế bằng “kinh nghiệm
sống” chủ quan của các nhóm bị gạt ra bên
lề xă hội. Những ư tưởng
này đă trực tiếp dẫn đến những
cuộc chiến khốc liệt gần đây về hành
động khẳng định và loại bỏ các chính
sách tuyển sinh dựa trong cuộc thi cho nhiều trường
công lập và đại học dành cho giới ưu tú
để ủng hộ các đánh giá chủ quan
về sự đa dạng văn hóa và sự chênh
lệch dựa trên nhóm. Cũng tương
tự như vậy, với sự trỗi dậy
của các phương tiện truyền thông xă hội
làm củng cố cho việc phải đạo với
ư thức hệ của phe cánh tả phi tự do đă
mở rộng theo cả hai cách tinh tế và công khai.
Nếu bạn cố thách thức các học thuyết
của các giới phê b́nh hoặc sử dụng các
thuật ngữ sai lầm của việc tranh luận như
được đặt ra bởi nhiều nhà hoạt
động cho công bằng xă hội, bạn có thể
sẽ bị đặt trong tầm nhắm trực
tiếp là “suy nghĩ sai lầm” và phải đối
mặt với điều chê trách tiềm tàng theo
thể chế và xă hội. Đồng
thời, những người theo chủ thuyết
tự do không sẵn ḷng để đúng về phía
những người theo cánh tả phi tự do bằng
cách họ lập luận về các nguyên tắc b́nh
đẳng và quyền cá nhân đối với các lư
thuyết dựa trên nhóm cực đoan mà họ đă
nhường phạm vi chính trị cho các lực lượng
trong Đảng Cộng ḥa, những người đă
hứa với cử tri rằng họ sẽ “làm điều
ǵ đó” bằng cách ban hành các lệnh cấm sâu
rộng về việc giảng dạy các ư tưởng
“khiến mọi người không thuận ḷng” và
thậm chí cấm một số cuốn sách. Một hành
động phi tự do đă bị chống lại
bởi một hành động khác, và các người
Mỹ không khôn ngoan hơn hoặc tốt hơn cho
việc làm này. Fukuyama cũng nghiên
cứu các phê b́nh theo tinh thần dân tộc về
chủ thuyết tự do mà hầu hết họ
xuất phát từ giới trí thức bảo thủ
“tự do thời hậu trào” như Sohrab Ahmari và
Adrian Vermeule, những người có ư tưởng
truyền tải các độc thoại hàng ngày của
Tucker Carlson và các chủ các phương tiện
truyền thông khác mà họ có số lượng khán
giả khổng lồ theo cánh hữu (xem Gabby Birenbaum,
“Inside Tucker Carlson’s Brain”, trang 30). Những trí
thức này lập luận về một “chủ
thuyết hiến định đạo đức có
thực chất” mà họ t́m cách đề cao các khái
niệm thần học cụ thể trong việc phá
thai, đồng tính luyến ái, cấu trúc gia đ́nh
và bản sắc giới tính và các mối quan hệ.
Họ e dè đến mức pḥng thủ về
những ǵ có ư nghĩa thực tế đối
với nền dân chủ Mỹ. Nhưng họ gần
như ca ngợi các nhà lănh đạo theo chủ nghiă
dân tộc như Thủ tướng Hung Viktor Orbán, người
đă nỗ lực thành công để kiềm hăm
nền tư pháp độc lập, đóng cửa các
tổ chức đối lập phi chính phủ và
bịt miệng các phương tiện truyền thông
đối lập (thường thông qua việc mua
chuộc của các nhà tài phiệt trung thành với ông)
mà tổ chức Freedom House đă xếp hạng là
đất nước này đạt được
một “tự do một phần”. Giới bảo
thủ theo tự do thời hậu trào này đánh giá các
giá trị văn hóa tự do – và các quan điểm
cởi mở về tự do cá nhân và nhập cư thông
thoáng – là các mối đe dọa đối với các
gia đ́nh truyền thống, các cộng đồng tôn
giáo và các bản sắc dân tộc. Fukuyama lập
luận một cách đúng đắn là để
đáp lại tinh thần phổ quát về tự do –
niềm tin rằng nhân quyền áp dụng cho tất
cả mọi người – không cần phải xung
đột với bản sắc dân tộc và ḷng yêu nước. Các quyền
phổ quát có thể là mục tiêu quy phạm cho
tất cả mọi người, nhưng chúng chỉ có
thể được thực thi và bảo vệ trong
phạm vi các quốc gia. Được
hiểu một các đúng đắn, chủ thuyết
tự do bao gồm các bản sắc văn hóa, sắc
tộc và tôn giáo và khác nhau và ḷng yêu nước. Các
giá trị phổ quát tự do cũng có thể giúp xác
định một tinh thần dân tộc toàn diện hơn
dựa trên các giá trị công dân chung về ḷng khoan
dung, tự do và ḷng tôn trọng sự khác biệt hơn
là độc quyền hơn dựa trên chủng
tộc, tôn giáo hoặc sắc tộc. Như Fukuyama
lập luận, nếu những người theo chủ
thuyết tự do nhượng lại bản sắc dân
tộc và ḷng yêu nước cho phe cánh hữu, chúng ta
sẽ kết thúc với các mô h́nh cực đoan và
loại trừ mà chúng ta thấy ở những nơi
như Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ, Ba Lan và
Brazil. Theo Fukuyama, các
lựa chọn thay thế thuộc về tự do
thời hậu trào từ phe cánh tả sẽ liên quan
đến việc tăng cường rộng lớn các
xu hướng hiện nay, nơi mà “những
cân nhắc về chủng tộc, giới tính, sở
thích ưu tiên giới tính và các loại bản
sắc khác sẽ được du nhập vào mọi lĩnh
vực của cuộc sống hàng ngày và sẽ trở
thành những cân nhắc chính cho việc tuyển
dụng, thăng chức, có quyền thâm nhập và
sử dụng trong các lĩnh vực y tế, giáo
dục và các lĩnh vực khác“. Fukuyama cũng h́nh
dung một phe cánh tả thuộc về tự do hậu
trào tiếp tục thay đổi chính sách nhập cư
thông qua một “hệ thống tị nạn cởi
mở” hoặc t́m cách vượt qua các ràng buộc
pháp lư trong nước và tŕ hoăn nhiều tác nhân
quốc tế hơn để giải quyết vấn
đề thách thức khí hậu. Tuy nhiên, ông không
thấy hầu hết chương tŕnh nghị sự
kinh tế của phe cánh tả của Mỹ có khả
năng thù địch với chủ thuyết tự do
theo truyền thống, thay vào đó coi đó như là
việc theo đuổi một nhà nước phúc
lợi dân chủ xă hội phù hợp với những
nhà nước ở châu Âu. Cuối cùng,
Fukuyama lập luận rằng trong khi có thể có
những khiếm khuyết đích thực trong tư duy
tự do, chủ thuyết tự do tự nó là khuôn
khổ chính trị duy nhất được chứng
minh để bảo vệ tự do của con người
và đảm bảo các quyền trong các xă hội
đa dạng với những người có niềm tin
và nguồn gốc khác nhau. Nếu chúng ta
cố gắng thay thế sự lựa chọn cá nhân và
tự do để theo đuổi các mục tiêu
của con người được đề cao trong
tư tưởng tự do bằng các quan điểm tôn
giáo độc đáo hoặc làm chủ một
loạt các ư tưởng dựa trên bản sắc theo
phe cánh tả trái ngược với các quyền cá nhân
như được đưa ra bởi các nhà phê b́nh
tự do thời hậu trào, th́ các xă hội đa
dạng như Mỹ không thể hoạt động. Chủ thuyết
đa nguyên tự do, tinh thần khoan dung và chủ
thuyết hiến định cung cấp các phương
tiện được đảm bảo để
bảo vệ công dân từ các công dân hoặc các chính
phủ, đó là những người có thể cố
buộc họ phải quỳ gối theo một cách suy
nghĩ cụ thể. Các xă hội không nên vứt
bỏ các nguyên tắc và luật pháp này một cách
vội vàng v́ sự thất vọng với hiện
trạng hoặc hoạt động chậm chạp
của các nền chính trị dân chủ dựa trên
sự đồng thuận tuần tự. Lời khuyên
của Fukuyama về sự tách biệt là một
lời yêu cầu đơn giản nhưng mạnh
mẽ đối với các xă hội tự do để
nắm lấy sự kiềm chế cá nhân và chính
trị và thúc đẩy khái niệm của Hy lạp
thời xưa về “điều độ”, có nghĩa
là không có ǵ là thái quá: “Nói
chung, t́nh trạng chừng mực không phải là
một nguyên tắc chính trị tồi tệ, và đặc
biệt là cho một trật tự tự do, có nghĩa
là, để làm xoa dịu các niềm đam mê chính
trị ngay từ lúc khởi đầu“. Sự ôn ḥa
tự nó sẽ không ngăn chặn sự xâm lược
của Nga hoặc bảo vệ thế giới tự do
thoát khỏi chủ nghĩa độc tài. Nhưng tinh
thần ôn hoà trong việc theo đuổi một
nền chính trị tốt đẹp hơn có thể là
cách duy nhất để giảm căng thẳng trong
nội bộ ở Mỹ và châu Âu, đồng
thời thuyết phục nhiều người hơn
rằng những bất b́nh chính đáng của họ
được giải quyết tốt hơn trong các
hệ thống bảo vệ quyền cá nhân và bảo
vệ các quan điểm đa dạng hơn là các
lựa chọn thay thế độc đoán hoặc
hậu tự do dựa trên sự kiểm soát của nhà
nước và kiềm chế bất đồng chính
kiến và quan điểm thay thế. Chủ thuyết
tự do đối mặt với nhiều người
bất măn. Fukuyama nhắc nhở cho chúng ta rằng, cách
tốt nhất để vượt qua những thách
thức này là những người chủ trương
tự do biết tôn trọng nguyên tắc cải
thiện những thái quá trong nội bộ một cách
trực tiếp và bảo vệ một viễn kiến
tự do được đổi mới như là mô h́nh
chính trị tốt nhất cho việc tôn trọng các
quyền cá nhân và cơ hội kinh tế trong các xă
hội dị biệt. ________ Liberalism
and Its Discontents, Francis Fukuyama, Farrar, Straus and Giroux, 192 pp. John Halpin là đồng biên tập của “The Liberal Patriot”, một bản tin với chuyên đề chính trị quốc nội và quốc tế. |