DNG
SNG MEKONG TỔNG QUT Nguyễn Mạnh Tr |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Trong
những năm trước, tc giả c viết vi bi
về sng Mekong. Đy l bi viết năm 2022 với
những cập nhật mới nhất về chủ
đề ny. Sng Mekong l
một trong những con sng lớn nhất trn thế
giới với chiều di 4,350 km, bắt nguồn
từ cao nguyn Ty Tạng thuộc
tỉnh Thanh Hải, chảy qua Vn Nam Trung
Quốc, qua cc nước Lo, Myanmar, Thi
Lan, Campuchia v
đổ ra Biển Đng ở Việt
Nam. Tnh theo độ di đứng thứ 12
(thứ 7 tại chu
), cn tnh theo lưu lượng nước đứng
thứ 10 trn thế giới (lưu lượng hng năm
đạt khoảng 475 tỷ m).
Cao nguyn Ty
Tạng nơi đầu nguồn nhiều con sng
quốc tế Sng
Lan Thương v sng Mekong l một con sng mang hai tn
gọi, l dng chảy xuyn quốc gia quan trọng
giữa Trung Quốc với Bn đảo Đng Dương.
Con sng ny khởi nguồn từ cao nguyn Thanh Tạng
Trung Quốc, đầu nguồn của n nằm trong
địa phận Ngọc Thụ, Thanh Hải Trung
Quốc với tn gọi l sng Lan Thương.
Tổng chiều di con sng l 4,880 km, diện tch lưu
vực rộng 795,000 km. Tổng dn cư
sinh sống trong lưu vực sng l 326 triệu người.
Thượng
nguồn lưu vực, hay cn gọi l lưu vực
Lan Thương - nằm ở Trung Quốc chiếm 21% với
96 triệu người. Năm nước tiểu vng sng
Mekong c tổng dn số 230 triệu người, GDP hơn
600 tỷ USD. Phần hạ
nguồn của lưu vực Mekong nằm ở cc
quốc gia Đng Nam chiếm tổng số 79% lưu
vực với tỷ lệ tại cc quốc gia
lần lượt l Lo (25%), Thi Lan (23%), Campuchia (20%),
Việt Nam (8%) v Myanmar (3%), Với
lượng nước phng ph v địa hnh
tạo nn thế năng lớn cho dng chảy, lưu
vực sng Mekong c tiềm năng rất lớn về
thủy điện với tổng năng lượng
kỹ thuật khoảng 53,900 MW, trong đ ring Trung
Quốc l 23,000 MW. Phần cn lại ở Hạ Lưu
vực Mekong th dng chnh c tiềm năng thủy
điện l 13,000 MW v của dng nhnh l 17,900 MW. Tuy
nhin, nguồn năng lượng thủy điện
của vng Hạ lưu vực chỉ tập trung
chủ yếu l ở Lo với 21,000 MW (chiếm
tới 70%).
Lưu
vực sng Lan Thương - Mekong Khi
ra khỏi địa phận Vn Nam, cc nước
hạ nguồn gọi đ l sng Mekong, lần lượt
chảy qua Myanmar, Lo, Thi Lan, Campuchia v Việt Nam. Đầu
tin, đoạn sng Mekong di khoảng 200 km tạo thnh bin
giới giữa hai nước Myanmar v Lo.
Tại điểm cuối của bin giới ở Tam gic Vng, sng ny hợp lưu với sng Ruak. Điểm
ny cũng l điểm phn chia phần Thượng v
phần Hạ của Mekong. Sng Mekong sau đ tạo thnh
bin giới của Lo v Thi Lan, trước khi dng
chảy chạy vo đất Lo ở tỉnh Bokeo. Khoảng sng Mekong
ở Lo đặc trưng bởi cc hẻm ni su, cc
dng chảy xiết v những vũng nước nng
khoảng nửa mt vo ma kh. Sau khi tiếp nhận dng Nam
Ou từ Phongsaly chảy
đến ở Pak
Ou pha trn Luang Prabang dng sng mở
rộng ra, ở đ n c thể rộng tới 4 km
v su tới 100 mt, mặc d dng chảy của n
vẫn rất tri ngược nhau. Sau
đ Mekong lại tạo thnh bin giới của Lo v
Thi Lan trong đoạn chảy qua Ving
Chăn đến tỉnh Champasack.
Từ pha đng th c dng Se Bangfai đổ vo sng Mekong
ở ranh giới tỉnh Savannakhet với Khammouan,
v dng Se Banghiang đổ vo ở
Muang Songkhone, Savannakhet.
Từ pha Thi Lan th c phụ lưu bn bờ
phải l Mnam
Mun di 750 km, đổ vo tại Khong Chiam thuộc Ubon Ratchathani, Thi Lan. Sau
đ lại l một đoạn ngắn chảy trn
đất Lo, với một phụ lưu bờ tri l
dng Xe Don đổ vo ở Pakse. Tại Campuchia,
con sng ny c tn l sng Mekong
(theo tiếng thiểu số gốc Lo ở
đy) hay Tonle Thom (sng lớn, theo tiếng Khmer).
Tại khu vực tỉnh lỵ Stung
Treng l nơi dng Tonle San đổ vo. Tonle
San l hợp lưu của cc dng Se Kong từ Nam Lo, v sng
S San (Tonle San) v sng Serepok (Tonle Srepok) bắt
nguồn từ Ty Nguyn ở Việt Nam
chảy đến. Vng nước chảy xiết
(ghềnh) Sambor pha trn Kratie l
cản trở giao thng cuối cng. Ở pha trn Phnom
Penh n hợp lưu với Tonle Sap, con sng nhnh chnh của n
ở Campuchia. Vo ma lũ, nước chảy ngược
từ sng Mekong vo Tonle Sap. Đặc điểm
thủy năng nổi bật của sng Mekong l vai tr
điều lượng dng nước bởi hồ Tonle
Sap - hồ thin nhin lớn nhất Đng Nam - người Việt thường
gọi l "Biển Hồ". Bắt
đầu từ Phnom Penh, n chia thnh hai nhnh: bn
phải l sng
Bassac (sang Việt Nam
gọi l Hậu Giang hay sng
Hậu) v bn tri l Mekong (sang Việt Nam gọi l Tiền
Giang hay sng
Tiền), cả hai đều chảy vo khu
vực đồng bằng chu
thổ rộng lớn ở Nam Bộ Việt Nam, di chừng
220 - 250 km mỗi sng. Tập hợp của cả chn
nhnh sng lớn tại Việt Nam được
gọi chung l sng Cửu Long.
Cc
đập trn sng Lan Thương - Mekong CC
ĐẬP THỦY ĐIỆN TRN SNG MEKONG L
nước thượng nguồn, sở hữu gần
một nửa chiều di trong tổng số 4,880 km
của sng Mekong, Trung Quốc c lợi thế tuyệt
đối trong việc quyết định vận
mệnh của dng sng v khống chế khả năng
tiếp cận nguồn nước bền vững
của cc quốc gia hạ nguồn. Từ năm 1992
đến năm 2016, Trung Quốc đ xy dựng v
đưa vo sử dụng 7 đập thủy điện
v đang triển khai thm khoảng 20 dự n xy
đập khc, tạo nn một chuỗi hồ
chứa lin hon trn thượng nguồn sng Mekong.
Trong đ, cc bậc thang thủy điện Nọa Trt
Độ (Nuozhadu), Tiểu Loan (Xiaowan), Cảnh Hồng
(Jinghong), Mạn Loan (Manwan) v Đại Triều Sơn
(Dachaosan) c cng suất thiết kế v quy m hồ
chứa lớn nhất. Một nghin cứu trước đy ước
tnh dng chảy từ Trung Quốc đng gp tới
40% dng chảy ở hạ lưu vo ma kh. Eyes on
Earth Inc cho biết hệ thống đập đang tch
trữ hơn 47 tỷ m nước. Mỗi năm, cc
nước hạ lưu v ĐBSCL cần khoảng 450
- 475 tỷ m nước v khoảng 160 triệu
tấn ph sa. Trung Quốc khng c hiệp ước
chnh thức với cc nước khu vực hạ lưu
sng Mekong, nhưng hứa sẽ hợp tc quản l dng
sng, cũng như điều tra nguyn nhn của đợt
hạn hn kỷ lục vo năm 2016.
Số
đập thủy điện của cc nước, thuộc cc nhm đ
hon thnh, đang xy dựng, v ln kế
hoạch (từ trn xuống). Ảnh: Viện Stimson. CC ĐẬP TRN SNG LAN THƯƠNG TRUNG
QUỐC Những dữ kiện lin quan đến nhnh
Lan Thương:
Thượng
lưu vực 185,000 km2 bằng 23.3% tổng lưu vực
v tổng lưu lượng năm l 475 km3, trn thượng lưu vực l 16%.
6 đập
đang hoạt động của Trung Quốc c cng
suất 15,800 MW.
ng Brian Eyler - trưởng dự n Theo di đập
Mekong do Mỹ bảo trợ - cc đập Trung
Quốc đ giữ lại khoảng 985 triệu m3 nước
- ph hợp với mực nước quan st ở
trạm Chiang Saen. Cc đập của Trung Quốc trn thượng nguồn sng lm giảm phn bố trầm tch xuống cc vng hạ lưu, ảnh hưởng với sự ổn định của ĐBSCL v sẽ dẫn đến việc mất cc chất dinh dưỡng quan trọng cho nghề c của lưu vực. Trầm tch suy giảm cũng dẫn đến sự suy thoi đất đai vốn rất mầu mỡ ở vng ngập nước trn lưu vực, đặc biệt l khu vực Biển Hồ của Campuchia v ĐBSCL. Điều ny tc động đến cc nhm nng dn ngho ở ton lưu vực, những người m sinh kế vốn phụ thuộc vo dng sng.
Đập
Tiểu Loan CC ĐẬP TRN SNG MEKONG TẠI LO Những dữ kiện lin quan đến nhnh
Mekong tại Lo:
Hạ lưu vực 610,000 km bằng 76.7%
tổng lưu vực.
Những
năm gần đy, dng đầu tư v viện
trợ của Trung Quốc vo Lo, Campuchia lin tục tăng
mạnh v hiện đ vượt qua Việt Nam để
trở thnh nh đầu tư số lớn nhất
ở 2 nước ny. Tại Lo, cc tập đon
Trung Quốc đ đầu tư v sở hữu 6
dự n đập thủy điện trn dng chnh sng
Mekong. Trung Quốc cũng đang xy dựng mạng lưới
đường sắt 6 tỷ USD (tương
đương 50% GDP của Lo) kết nối Lo
với cc tỉnh pha Nam Trung Quốc. Quy m đầu
tư khổng lồ đ cho thấy viễn cảnh
lệ thuộc kinh tế vo quỹ đạo của
Trung Quốc l kh trnh khỏi.
Theo Ủy hội sng M Cng (MRC) khi cả
chuỗi thủy điện trn dng chnh sng M Cng
gồm 8 của Trung Quốc v 3 của Lo cng đi vo
vận hnh th tổng lượng nước Mekong
sẽ giảm 27%/ thng v xm nhập mặn trn sng
Tiền v sng Hậu vo su thm 10 - 18 km (vượt
qu Mỹ Tho v Cần Thơ) so với hiện nay.
Phối
hợp với cc chuyn gia của Ngn hng Thế
giới, c, Php v Nhật Bản nhằm tiến hnh
đnh gi an ton đập cho 55 đập tại
Cộng ha DCND Lo.
Trung tm nghin cứu Stimson c trụ sở tại
Mỹ vừa cng bố bo co Lời ku gọi cho
một quy hoạch năng lượng chiến lược
ton lưu vực tại Lo trong đ Thi Lan,
Việt Nam, Campuchia phối hợp với Lo để
c một kế hoạch năng lượng cho ton
thể khu vực.
Theo
dự kiến, dự n xy dựng thủy điện
Xayaburi được Thi Lan đầu tư 3.5 tỷ
USD với cam kết Lo bn điện cho nước ny
95% sản lượng điện sản xuất ra
được. Với cng suất thiết kế đạt
1,260 MW/năm, Lo sẽ thu được khoảng
gần 1 tỉ USD từ việc xuất khẩu điện.
Đối với một đất nước 6,3
triệu dn v tổng thu nhập quốc dn chỉ hơn
6 tỷ USD (năm 2010) th đ l một lợi
nhuận khng nhỏ.
Trong năm 2022, Việt Nam v Lo đ c những
buổi họp lin quan đến việc sử
dụng bền vững v hiệu quả nguồn nước
sng Mekong. Việt Nam đang gip Lo triển khai cc
dự n pht triển kinh tế khc
để giảm nhẹ cc dự n thủy điện:
Tuyến đường sắt Vientiane - Vũng ng,
tổng vốn khoảng 5 tỷ USD được Chnh
phủ Lo v Việt Nam đồng pht triển, cho
php Lo tiếp cận cảng nước su Vũng ng
- cảng biển gần nhất với thủ đ
Vientiane. Cng ty Cổ phần Nng nghiệp
Quốc tế Hong Anh Gia Lai - HAGL Agrico cũng đ pht
triển dự n trồng chuối tại bin giới
Lo - Việt. Nng dn Việt tại Quảng
Trị cũng đ thu đất ở bin giới Lo
- Việt để trồng chuối.
VIỆT
NAM V SNG MEKONG Sng Mekong khi chảy xuống hạ lưu Phnom
Penh vo Việt Nam được chia thnh 2 nhnh chnh l
sng Tiền v sng Hậu từ đ chia ra nhiều
nhnh nhỏ đổ ra biển Đng, tạo nn
Đồng bằng sng Cửu Long. Lưu
vực sng Mekong ở Việt Nam c diện tch
khoảng 71,000 km chiếm hơn 8% diện tch ton lưu
vực v 20% diện tch Việt Nam. Từ năm 2010 đến nay, số trận lũ
lớn giảm so với trước kia, chủ yếu
xuất hiện cc lũ vừa v lũ nhỏ
(chiếm đến khoảng 90%), lũ đầu
vụ (thng 8) cũng suy giảm nghim trọng. Đặc
biệt, nếu như trước đy, tổng lượng
lũ vo ĐBSCL từ 380 - 420 tỉ m v ko di 5 - 6
thng, th nay chỉ cn khoảng 330 - 350 tỉ m (lũ
năm 2015 khoảng 220 tỉ m) v ko di trong 3 - 4 thng.
Cng với đ, gần 50% vng ngập trung bnh v 30%
vng ngập su đ được cc tỉnh
kiểm sot lũ để sản xuất vụ h thu
v thu đng (khoảng 700,000 ha), khiến khả năng
trữ lũ của ton ĐBSCL giảm chỉ cn hơn
một nửa so với trước đy (từ 5 - 7
tỉ m xuống 3 - 4 tỉ m). Giữa năm
2016 hạn hn lớn ở ĐBSCL, ruộng đồng
kh nứt nẻ, Chnh phủ Việt Nam đ phải
cầu cứu Trung Quốc xả nước hồ
đập thủy điện Cnh Hồng để
chống hạn cứu la ở ĐBSCL. Cống
ngăn mặn: Đồng bằng sng
Cửu Long l vng sản xuất la gạo v tri cy
lớn nhất Việt Nam cung cấp đến 90% lượng
gạo xuất khẩu, 60% sản lượng tri cy v
70% hng ha nui trồng thủy sản hng
năm. Tuy nhin, trong vng 5 năm gần đy, khu
vực ny lin tục chịu ảnh hưởng
bởi hạn hn v xm nhập mặn, tc động
nghim trọng đến chuỗi cung ứng lương
thực cũng như sản xuất nng nghiệp v
đời sống dn sinh. Độ mặn tăng cao
do nhiều yếu tố lng sng ngy cng su v
thiếu nước ngọt từ hạ lưu vo
đồng bằng. Mặt khc, độ mặn cao
xảy ra do tc động của biến đổi kh hậu.
Hằng năm, khu vực Đồng bằng sng
Cửu Long xảy ra ngập lụt vo ma mưa. Nước
ngọt từ thượng nguồn trn qua đồng
bằng v đổ ra biển. Đến thng 3, nước
sẽ cạn kiệt, lm độ mặn tăng cao.
Tuy nhin, tnh trạng ny thường sẽ diễn ra
trong một thng cho đến khi gi ma xuất
hiện v lưu vực sng Cửu Long sẽ ngập
lụt trở lại. Thế nhưng, vo năm 2020, khu
vực ny đ khng được lấp đầy
trong nhiều thng liền. Năng suất ruộng la v
vườn cy ăn quả giảm 30 - 70%. Nng dn
bị ảnh hưởng do thiếu nước
ngọt sinh hoạt. Trước tnh trạng đ, cc
Bộ, Ban, Ngnh đ triển khai nhiều biện php
để giải quyết những kh khăn. Trong
đ, xy dựng cống ngăn mặn được
đnh gi l một trong những giải php bền
vững để ứng ph với tnh trạng xm
nhập mặn. Với
giải php ny, vo ma kh, tất cả cửa
cống đng lại để ngăn mặn vo
nội đồng v trữ nước ngọt cho cc
knh. Cửa cống sẽ được mở để
thot nước v tu thuyền lưu thng khi cần
thiết. Vo ma mưa, tất cả cửa cống
đều mở v được di chuyển ty
thuộc vo mực nước chnh lệch giữa
mặt sng v mặt knh. Trong trường hợp
mực nước dng cao do mưa bo, cc cống
sẽ được mở để giảm thiểu
thiệt hại do lũ gy ra.
Cống ngăn mặn tại địa phương
Cng
trnh thủy lợi Ci Lớn - Ci B: Theo dự bo của cc ngnh chức năng, diễn
biến hạn, mặn năm nay hết sức kh lường.
Rt kinh nghiệm từ đợt hạn, mặn
những năm trước, gần đy, nhiều
địa phương ở đồng bằng sng
Cửu Long (ĐBSCL) đ thực hiện hng loạt
giải php nhằm ứng ph với thời tiết
xấu vo ma kh, gp phần đẩy li mặn v
chủ động nguồn nước tưới tiu.
Mới đy, cng trnh thủy lợi Ci Lớn - Ci
B (tỉnh Tiền Giang) đ được khnh thnh.
Cng trnh cch cửa biển hơn 10 km, như một
bức tường thnh khổng lồ chắn ngang con
sng Ci Lớn. Siu dự n hon thnh gp phần
hỗ trợ tch cực cho người dn ở 5
tỉnh: Kin Giang, Hậu Giang, Bạc Liu, C Mau, Sc Trăng
sản xuất thuận lợi trước tc động
của biến đổi kh hậu, nước
biển dng đang diễn ra ngy cng khốc liệt.
Siu
dự n cống thủy lợi Ci Lớn - Ci B hon
thnh gip nhiều địa phương sản
xuất thuận lợi trước tc động
biến đổi kh hậu
Dừa
chịu mặn: Năm 2016, Bến Tre chịu ảnh hưởng
nặng nề nhất bởi mặn xm nhập. Gần như ton
bộ đảo dừa Bến Tre chm trong nước
mặn, trung tm ny m tả. Ở cửa sng Hm Lung
nước mặn vo đến su đến 50 km. Nước
mặn vo cả cc vườn tri cy đặc
sản, hoa kiểng, cy giống. Tr Vinh l địa phương c hơn 50%
diện tch đất bị nhiễm mặn 4 thng
trở ln với độ mặn trn 4%, trong đ c
huyện Cầu K, qu hương của cy dừa sp.
Những năm gần đy, tnh trạng xm nhập
mặn ngy cng gay gắt, việc b con nng dn
chuyển đổi giống dừa l một xu
thế. Do đ, nng dn cũng rất lo lắng
chọn giống để thch nghi với điều
kiện hạn mặn. TS. Phương cho biết theo
cứu bước đầu, đ đnh gi sức
chịu đựng mặn của cy dừa sp với
cc nghiệm thức độ mặn từ 0% đến
15%. Kết quả cho thấy, dừa sp c thể
chịu đựng được độ mặn
từ 12% - 15%, thậm ch c những cy sinh trưởng
tốt hơn những cy ở nghiệm thức độ
mặn 0%. Điều đ khẳng định về
mặt khoa học, cy dừa sp thch ứng rất
tốt với biến đổi kh hậu, nhất l
xm nhập mặn. V vậy, rất kỳ vọng
ở mi trường tự nhin, cy dừa sp c
thể chịu đựng được độ
mặn 15%. Cũng theo TS. Phạm Thị Phương Thu,
sắp tới, ĐH Tr Vinh sẽ tiếp tục nghin
cứu cc kỹ thuật canh tc để cho cy
dừa sp vừa c thể chịu được
mặn nhưng vẫn cho năng suất chất lượng
ổn định.
Dừa
lửa chịu mặn đến 15%
Khu tứ gic Long Xuyn: Đầu những năm 1980,
nhiều đon cn bộ kỹ thuật từ Trung
ương đ được điều động
vo miền Nam v c những nghin cứu bước
đầu về cc vng sinh thi đặc th ở
ĐBSCL. Họ đ đặt nền mng cơ
sở khoa học cho những giải php thủy
lợi nhằm khai ph nhiều vng đất cn hoang ha
nơi đy. Nhờ được đầu tư bi,
đồng bộ với hng chục cng trnh thủy lợi lớn
trong suốt thời gian di, đ biến Tứ gic
Long Xuyn (TGLX) từ hoang ha, nhiễm phn nặng thnh
vng sản xuất tr ph. Bắt đầu từ
việc đo thm cc hệ thống knh trục để
dẫn lũ, cải tạo đồng ruộng. Cc
đ bao nội đồng phục vụ sản
xuất cũng được đầu tư xy
dựng, mở rộng. Nhiều năm sau đ, cc cng
trnh thủy lợi tiếp tục được đầu
tư phục vụ pht triển nng nghiệp, như:
nạo vt một số knh trục để tăng cường
cấp, tiu nước, cải tạo đất,
củng cố hệ thống đ biển v đ sng,
hệ thống bờ bao Quan điểm sống
chung với lũ, thot lũ ra biển Ty cũng
được đề xuất v đ c nhiều cng
trnh thủy lợi được đầu tư theo
hướng ny. Hng loạt cng trnh được xy
dựng, hon thiện giải php thot lũ ra biển
Ty: nạo vt, mở rộng cc trục knh thot lũ,
xy dựng đập trn Xun T, đập cao su Tha
La, Tr Sư để điều khiển lũ. Cc
cầu giao thng trn quốc lộ 80, nạo vt cc knh
thot lũ ra biển. Đầu tư nng cấp
hệ thống đ biển v cc cống dưới
đ để kiểm sot mặn. Cc hệ thống
thủy lợi nội đồng được đầu
tư hon chỉnh, đưa vng Tứ gic Long Xuyn thnh
khu vực trọng điểm sản xuất lương
thực của ĐBSCL.
Khu
tứ gic Long Xuyn v Đồng Thp Mười
Trữ
nước trong cc vng trũng: ĐBSCL c
những vng trũng thuận lợi cho việc trữ
nước mưa hay nước lũ để sử
dụng trong ma kh. Đy khng phải l một tưởng mới mẽ
v n đ được đề nghị từ hơn
một thập nin trước qua kinh nghiệm
của việc bảo tồn nước trong vng
Everglades ở miền nam Florida. Như một phần
của Dự n Trung tm v Nam Florida năm 1948, 3 khu
bảo tồn nước (water conservation areas - WCAs)
được thnh lập ở pha bắc của Cng
vin Quốc gia Everglades trong cc quận Palm Beach, Broward, v
Dade. Cc khu bảo tồn nước, tn l WCA-1, WCA-2 v
WCA-3, c diện tch tổng cộng khoảng 3,640 km
đầm lầy m phần lớn l Everglades (sng
cỏ) nguyn thủy. Cc WCAs c nhiệm vụ trữ nước
để ngừa lụt, dẫn tưới nng
nghiệp v bổ sung nước cho cc giếng nước
uống. Nước mưa l nguồn nước chnh
của cc WCAs. V thế, nước c thể
được trữ trong những vng trũng của
ĐBSCL như Đồng Thp Mười v Tứ
gic Long Xuyn - m khng lm xo trộn nhiều đến
hệ sinh thi, nếu dựa theo kinh nghiệm của cc
khu bảo tồn nước ở Florida. Với
diện tch khoảng 6,970 km2 của Đồng
Thp Mười v 4,890 km2 của Tứ gic
Long Xuyn, những khu bảo tồn nước tương
tự như cc WCAs ở Florida c thể được
thực hiện để trữ hng tỉ m3 nước
lũ hay nước mưa trong ma mưa. Điều
cần để l rừng ngập mặn tại
Florida rộng gấp 5 lần so với khu tứ gic
Đồng Thp Mười. Cc
khu bảo tồn nước ny c cc đặc điểm
khc với những hồ chứa nước thng thường.
Thứ nhất, chng nằm trn mặt đất
tự nhin. Thứ hai, chỉ c đ giữ nước
ở 3 pha, pha cn lại để trống cho nước
c thể chảy vo khu bảo tồn. Thứ ba,
chiều su của nước trong khu bảo tồn nước
rất cạn, thay đổi từ 0.3 đến 0.8 m.
Với chiều su ny, trữ lượng của cc
WCAs được ước tnh khoảng 1.8 tỷ m3.
Nhưng hiện nay, hầu hết đất tự nhin
đ được khai khẩn, chỉ cn một
số t như Trm Chim, Lng Sen, Tr Sư, T Đảnh.
Nếu cc vng đất tự nhin ny được
dng để trữ nước, trữ lượng c
thể được vi trăm triệu m3.
Nếu muốn c trữ lượng lớn hơn th
phải sử dụng đến những vng đất
đ được khai khẩn, nhưng phải c
nhiều vấn đề phải giải quyết.
Rừng
ngập mặn Everglades VAI TR CỦA HOA KỲ V TRUNG
QUỐC Từ Hội nghị ASEAN năm
2009, theo yu cầu của Mỹ đ c thm một
cuộc họp bn lề của Ngoại trưởng 5
nước: Hoa Kỳ v ngoại trưởng 4 nước
vng Hạ Lưu Sng Mekong bao gồm c Thi Lan, Lo, Cam
Bốt v Việt Nam tại Phuket.
Hoa Kỳ đ nhấn mạnh tới tầm quan trọng
của vng Hạ Lưu Sng Mekong (Lower Mekong Basin) v
mỗi quốc gia đối với Hoa Kỳ, cng
với cam kết hỗ trợ nhằm thăng tiến
ha bnh v thịnh vượng cho khu vực ASEAN như
một ton thể. Ngoại trưởng 4 nước
Thi Lan, Lo, Cam Bốt v Việt Nam hoan nghnh sự
hợp tc chặt chẽ hơn của Hoa Kỳ
với cc quốc gia Hạ Lưu trong những lnh
vực c nghĩa hỗ tương nhằm bảo
đảm sự pht triển bền vững trong vng. Trong một thập nin vừa qua, cc chương
trnh của LMI đ gip cc nước khu vực
Mekong ứng ph tốt hơn với cc thch thức
xuyn bin giới lin quan đến an ninh nước,
thủy điện thng minh, năng lượng v quy
hoạch hạ tầng, cũng như gio dục STEM. Cc
dự n trong khun khổ LMI đ mang lại những
cải thiện r rệt đối với đời
sống của người dn trong khu vực Mekong. Hoa
Kỳ cũng đang phối hợp cc nỗ lực
của mnh cng với Nhm Bạn hữu Hạ
nguồn Mekong nhằm tăng cường sự
phối hợp giữa cc nh ti trợ cng với Ngn
hng Pht triển Chu , c, Lin minh Chu u, Nhật
Bản, New Zealand, Hn Quốc v Ngn hng Thế
giới. Cng với cc nước trong LMI, Hoa Kỳ
đang hợp tc thực hiện cc chương trnh
dựa trn những gi trị, nguyn tắc v tầm
nhn chung cho khu vực ny. Dự n Gim st Đập
Mekong (Mekong Dam Monitor: Gim st Đập Mekong), sử
dụng dữ liệu vệ tinh để theo di
mực nước tại cc đập Trung Quốc trn sng Mekong, chnh thức được
khởi động vo ngy 16/12/2019 tại buổi cng
bố trực tuyến do Trung tm Stimson tổ chức.
ng Brian Eyler, nh nghin cứu của Trung tm Stimson,
trụ sở tại Washington DC, v l đồng trưởng
dự n tuyn bố Gim st Đập Mekong đ
bắt đầu hoạt động. Gim st Đập
Mekong được xy dựng trn những kết
luận của bản bo co do Eyes on Earth, một cơ
sở nghin cứu về nguồn nước, cng
bố vo thng 4/2022. Bo co nhận định rằng
cc đập thủy điện của Trung Quốc trn
thượng nguồn sng Mekong ảnh hưởng v
thậm ch l nguyn nhn gy ra hạn hn ở lưu
vực sng. Dự n MDM (Mekong
Dam Monitoring) theo di hoạt động của cc đập
thủy điện trn sng Lan Thương cho biết:
Thng 4/2022, cc đập thủy
điện thượng nguồn xả
một lượng nước nhiều kỷ lục,
đến 2.4 tỷ m khiến mực nước sng
Mekong đột ngột dng cao 2 m tại bin giới Thi
Lan. Trong tuần từ 18 - 24/4/2022, c 18/45 đập
đ xả nước, trong đ 80% lượng nước
đến từ đập Nọa
Trt Độ v đập
Tiểu Loan (Trung Quốc). Ring đập
Nọa Trt Độ đ xả khoảng 1.2 tỷ
m khối nước. Tổng lượng
nước m 18 con đập xả ra khoảng 2.4
tỉ m, lập kỷ
lục kể từ khi bắt đầu ma
kh vo thng 12/2021. Mực
nước trn sng Tiền tại
Tn Chu v trn sng Hậu tại
Chu Đốc từ đầu thng 4 đến nay thường
xuyn duy tr ở mức cao hơn trung bnh nhiều năm
0.3 - 0.4 m.
Đập
thủy điện Trung Quốc xả nước
kỷ lục thng 4/2022
Hội nghị
Ngoại trưởng Hợp tc Mekong - Lan Thương
(MLC) lần thứ 7 diễn ra tại Myanmar hm nay, theo
thng co của Bộ Ngoại giao. Hội nghị c
sự tham dự của Việt Nam, Trung Quốc,
Campuchia, Lo, Myanmar v Thi Lan. Bộ trưởng Bi
Thanh Sơn đề xuất 4 nhm biện php chnh,
gồm lấy hợp tc phục hồi kinh tế v nng
cao sức chống chịu của nền kinh tế lm
trọng điểm, hỗ trợ cc nước thnh
vin thch ứng biến đổi kh hậu v
chuyển đổi sang m hnh kinh tế xanh, đẩy
mạnh hợp tc quản l v sử dụng bền
vững ti nguyn nước, tăng cường
kết nối nhn dn. Ngoại trưởng Vương
Nghị của Trung Quốc th chỉ đưa ra
những cu ni đầu mi như thường
lệ. KẾT
LUẬN Ngy cng r nt rằng Việt Nam đang trong tnh
cảnh bị sức p rất to lớn từ 2 pha:
Pha Đng l nguy cơ chiến tranh nng với bn
đạp l Biển Đng vẫn lun lun căng
thẳng; Pha Ty l chiến tranh nguội với bn
đạp l dng Mekong v vũ kh chiến lược
l nước. Tuy nhin, trong bối cảnh thế
giới ngy nay, chiến tranh nng rất t khả năng
xảy ra. Ngược
lại, chiến tranh nguội từ dng nước Lan
Thương pha Ty c khả năng diễn ra với
xc suất lớn, v rằng đy l cuộc
chiến m thầm, lặng lẽ, gy ra thiệt
hại dần dần, nhưng hệ lụy sẽ l
thảm họa về x hội v mi trường
đối với cc quốc gia hạ lưu. D
đối mặt với sự chỉ trch đng
kể từ quốc tế, nhưng r rng "vũ
kh nước" m Trung Quốc nắm giữ đang
đặt Việt Nam vo tnh thế bất lợi trn
diễn đn ngoại giao Mekong, nhất l khi Trung
Quốc phủ quyết tham gia Cng ước Lin
Hợp Quốc về Nguồn nước (UNWC). L nước
cuối nguồn sng Mekong, Việt Nam hon ton gnh
chịu những tc động tiu cực về
mặt mi trường lẫn ngoại giao do cc
quyết sch pht triển mang tnh "dn tộc vị
kỷ" m cc nước thượng nguồn theo
đuổi. Cc bước đi của Trung Quốc trn
sng Mekong một mặt tạo ra cc nguy cơ mất an
ninh nguồn nước, cng những hệ lụy
mi trường v x hội cho Việt Nam, mặt khc
cn tạo ra một "gọng km" thứ 2 uy
hiếp lợi ch quốc gia của nước ta
từ pha Ty. Chnh v vậy, vấn đề tranh
chấp nguồn nước sng Mekong cần phải
được nhn nhận đầy đủ hơn
ở kha cạnh địa chnh trị để c
đối sch ứng ph kịp thời, nhất l
trong bối cảnh căng thẳng ở cc vng nước
tranh chấp trn Biển Đng đang phức tạp
trở lại. THAM
KHẢO 1)
Mekong
Bch khoa ton thư mờ wikidedia 2)
Bi
viết Nguồn nước ngọt v hệ thống thủy
điện trn sng Lan Thương-M Cng đang
trở thnh vũ kh chiến lược đăng
trn mạng ngy 3)
Bi
viết Suy giảm trầm tch sng Mekong nhanh v
nhiều hơn dự kiến
đăng trn mạng Mi Trường ngy 05/12/2017. 4)
Bi
viết Tăng cường quan hệ đối tc Hoa kỳ
- Mekong đăng trn mạng Mi Trường ngy 05/12/2017. 5)
Bi
viết Chuyn gia Mỹ ku gọi Lo ln kế hoạch năng
lượng chiến lược ton lưu vực
đăng trn mạng Pan Nature ngy 17/11/2016. 6)
Bi
viết Cuộc chiến nguồn nước"trn
dng Mekong v nguy cơ Việt Nam
đăng trn mạng Năng Lượng ngy 28/8/2017. 7)
Bi
viết Tm cch trữ nước cho Đồng
bằng sng Cửu Long
đăng trn mạng Thanh Nin ngy 20/5/2020.
*****
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||