Gia nhập một tổ chức, bước đầu để làm chính trị Dương Thành Tân |
Dương
Thành Tân “...Người
cộng sản có thể không tài giỏi, nhưng
họ làm được một chuyện rất thông
minh là xây dựng được… một tổ
chức. Người đấu tranh có thể rất
thông minh, nhưng chỉ dùng sự thông minh cá nhân ḿnh
th́ không thể nào chống chọi hay đối
đầu với những khối óc và bàn tay của
một tổ chức…” Triết
gia Howard Bloom đă viết rằng, khi nuôi một
đứa trẻ ở một nơi bị cách ly
với thế giới bên ngoài từ khi mới sanh ra
đến khi qua đời, th́ nó sẽ không biết
nói, không biết mơ mộng... và chỉ là một
động vật què quặt từ thể xác đến
tâm thần. Nhưng nếu để 50 đứa
trẻ sống chung với nhau th́ phát sinh một
hiện tượng: văn hóa. Văn
hóa trong bài này muốn nói là một hệ thống tư
tưởng hướng dẫn cách ứng xử
giữa các cá nhân sống với nhau trong một
tổ chức. Tổ chức có thể là một công
ty, một bang hội, một đảng phái hay cả
một quốc gia. Nhờ
văn hóa Khổng Nho, các triều đại Trung Hoa
đă t́m được một hệ thống tư
tưởng uốn nắn dân đen yên phận làm nô
lệ. Nhờ
văn hóa dân chủ, các nước Tây Phương t́m
ra cách thức để mỗi cá nhân phát huy hết
khả năng của ḿnh và đưa đất nước
đi lên. Những
bậc trí thức Việt yêu nước thời xưa
không có khái niệm về dân chủ. Nguyễn Trăi có
công trạng đánh quân Minh. Ngoài việc này ra, ông
không có hành động ǵ làm cho dân chúng được
sống b́nh đẳng hơn. Nguyễn Tường
Tộ dâng huyết thư mong triều đ́nh canh tân
đất nước. Ông viết cho ai đó mà không
viết cho dân chúng. Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh...
đốc thúc thanh niên theo phong trào Đông Du, t́m cách
ra nước ngoài học những khoa học tân
tiến để đem về nước áp dụng.
Các ông không hiểu rằng nếu chỉ sao chép
những thành quả kỹ thuật th́ vẫn không
thể đánh đuổi thực dân Pháp và đem
đất nước thoát khỏi ách độc tài
được. Ch́a khóa của sự hùng mạnh
của các quốc gia phương Tây nằm trong
mối quan hệ giữa con người với nhau.
Con người làm ra khoa học nhưng khoa học không
thể làm ra con người. Lịch sử đă
chứng minh bằng quốc nạn cộng sản. Rất
vô t́nh, phong trào cộng sản đă nêu ra danh từ
dân chủ. Công lao của những người đấu
tranh bằng ng̣i viết là giải thích danh từ này
cặn kẻ và sâu rộng hơn. Họ đă b́nh dân
hóa và phổ biến lư thuyết về dân chủ
đến mọi thành phần trong xă hội. Ư tưởng
dân chủ đă phát triển và lớn lên từng ngày.
Người Việt biết họ muốn ǵ ở chính
quyền kế tiếp trước khi chế độ
cộng sản sụp đổ. Muốn
đấu tranh có hiệu quả, người đấu
tranh cho dân chủ phải đi đến tận cùng
hoài băo của ḿnh, nghĩa là phải tham gia vào chính
trị. Yêu
nước là một đức tính quư. Không phải
ai cũng có đức tính này. Nhưng
yêu nước mà không tham gia vào chính trị, dù
chỉ bằng những hành động nhỏ nhoi, th́
cũng giống người không yêu nước. Yêu nước
rồi thở dài. Nhân
tài là của cải của quốc gia. Phải
sống xứng đáng với những ǵ ḿnh đang
có và mong muốn chúng đem lại lợi ích cho
quốc gia dân tộc. Nếu không tham gia vào chính
trị để góp phần phấn đấu cho xă
hội đi lên, cứ măi lẽo đẽo trong giai
tṛ chuyên gia, cố vấn rồi cố gắng
thuyết phục những kẻ không cùng lợi ích
với ḿnh, th́ nhân tài kiểu van xin này sẽ không
mang lại lợi ích ǵ cho đất nước hơn
những công dân b́nh thường, nghĩa là sáng say
chiều xỉn. Đảng
Cộng sản Việt Nam quả là có may mắn.
Từ trước đến nay trong xă hội
Việt Nam, "nghề" làm chính trị chưa bao
giờ được tôn vinh. Trong tiềm thức
của quần chúng, làm chính trị đồng nghĩa
với lường gạt và tù tội. Có
học giả c̣n bàn ra với những từ ngữ
"khuyên đừng", "nếu có"… : Tôi
khuyên con cháu đừng làm chính trị. Nếu có làm
chính trị th́ luôn luôn đứng về phía nhân dân. Cây
cổ thụ trong giới học giả, Nguyễn
Hiến Lê, cũng xem làm chính trị như một
nghề hạ tiện. Tránh được th́ nên tránh.
Tiếc thay, ông không phải là người duy
nhất suy nghĩ như vậy. Ông chỉ nói lên
những suy nghĩ của một kẽ sĩ thời
phong kiến, hay các nhà khoa bảng khác mà thôi. Do đó
giới trí thức thích nghiên cứu những vấn
đề cao siêu như văn học, lịch sử,
kinh dịch, tử vi... nhưng ít ai dám đụng
chạm đến một vấn đề mà họ
cho là thối tha, dù rất cần thiết cho đất
nước là chính trị. Chính v́ vậy mà sách
vỡ về chính trị tiếng Việt rất nghèo
nàn. Nếu không do dịch thuật th́ do những tác
giả viết với ác cảm chính trị. Hậu
quả là người không biết cộng sản th́
bị chiêu dụ dễ dàng. Người biết th́
lại không đủ vốn liếng chính trị
để bài bác nó một cách hiệu quả. Lịch
sử Việt Nam sẽ rất khác nếu ông cha ta nói
: Tôi
khuyên con cháu nên làm chính trị. Nếu không th́ cũng
nên t́m hiểu về chính trị. Các
chế độ cộng sản rất sợ
những người làm chính trị. Riêng tại
Việt Nam, nếu chỉ kể về tội "ác
ôn" của chế độ Việt Nam Cộng Ḥa,
những người làm chính trị được
phe cộng sản đặc biệt chiếu cố
nhất là "nhất chính, nh́ phi, tam ri, tứ pháo".
Theo cộng sản, người làm chính trị c̣n tàn
ác hơn cả phi công dội bom, lính tác chiến và
lính pháo binh. Để đánh bại cộng sản,
một người nào đó đă để lại
một câu nói rất hay: Hăy
làm những ǵ cộng sản sợ. Vậy th́ hăy làm
chính trị
! Mà
làm chính trị, nhất là chính trị gia trong một
quốc gia dân chủ khó hay dễ ? Xin
viết chút về "hiện tượng chính
trị" trong một nước dân chủ như Pháp
chẳng hạn : Thủ tướng Valls. Ông Manuel
Carlos Valls Galfetti, sinh ngày 13/08/1962 tại Tây Ban Nha,
đă đi từng bước vào chốn quan trường,
từ thư kư, cố vấn, phát ngôn viên, thị trưởng,
bộ trưởng bộ nội vụ, rồi đến
thủ tướng. Rất có thể đảng Xă
hội (Parti socialiste - PS) sẽ lựa chọn ông
Manuel Valls là ứng cử viên tổng thống vào năm
2017 và biết đâu ông sẽ nắm vận mạng
của nước Pháp. Dù
là thủ tướng Pháp, ông Manuel Valls lại là người
Tây Ban Nha chính cống. Ông nhập quốc tịch Pháp
năm 20 tuổi, chủ yếu là được tham
gia vào chính trị. Với
bằng cử nhân về lịch sử, kiến
thức và vốn liếng chính trị của Valls không
phải do học vấn. Mà được là nhờ
tham gia vào những tổ chức chính trị sinh viên
từ 17 tuổi. Một
kiểu người hành động tự tạo,
self-made man. Chúng
ta có thể rút ra kết luận : Đường
vào chính trị tự nhiên nhất là gia nhập vào
một tổ chức chính trị với vai tṛ thành
viên. Nếu không th́ sáng lập ra một đảng
phái với vai tṛ lănh tụ. Một
lần nữa, chế độ cộng sản
Việt Nam gặp thêm một may mắn khác : ai cũng
sợ tham gia vào một tổ chức chính trị.
Lối tu nhân tích đức của người quân
tử An Nam là : "quân tử căng nhi bất tranh,
quần nhi bất đảng" (người quân
tử tự trọng mà không tranh chấp với người,
tụ hợp mà không kết bè cánh). Làm chính
trị là giải quyết những xung đột trong
xă hội, dù phải tranh chấp với những cá
nhân hay đảng phái khác. Vậy th́ người quân
tử kiểu Việt-lai-Tàu không thể làm chính
trị. Lại càng không thể gia nhập vào một
tổ chức hay đảng phái. Gia
nhập vào một tổ chức chính trị
được ǵ và mất ǵ ? Xin
thưa, người muốn hành động để
thay đổi xă hội cho tốt đẹp hơn,
lấy đấu tranh làm lẽ sống sẽ mất
hai thứ quan trọng nhất của một kiếp
người : thời
gian và tiền bạc. Mất
tiền bạc v́ phải đóng tiền liễm cho
tổ chức. Sau đó phải hỗ trợ người
này, ủng hộ kẻ khác. Người giàu th́ không
được giàu thêm. Kẻ nghèo lại càng thêm
chật vật. Kế
tiếp là mất thời gian v́ phải dùng th́
giờ cá nhân và gia đ́nh cho những công việc
cần thiết của một đảng phái. Mất
thời gian lôi theo nhiều cái mất mát khác. Nào là
mất t́nh cảm gia đ́nh, họ hàng, mối quan
hệ làm ăn... Nào là mất đi những thú tiêu
khiển của đời sống b́nh thường như
xem TV, câu cá, tập thể thao... Gia
nhập vào một tổ chức chính trị tại
Việt Nam c̣n có thêm nguy cơ mất tự do v́ có
thể bị giam cầm bất cứ lúc nào và ở
cứ nơi đâu. Khi bị bắt giam th́ có khi
bị mất mạng hay mắc bệnh tật. Đối
với một quần chúng b́nh thường, nh́n theo
khía cạnh thực tế, ai làm chính trị là
những người không thông minh lắm. Thậm chí
c̣n ngu vượt bậc v́ không biết hưởng
thụ. Không
biết những người ngu khác được ǵ
? C̣n
ngu như tôi th́ lại được nhiều
thứ. Tôi đă đấu tranh bằng ng̣i viết
dưới bút hiệu Dân Đọc Báo, trong blog Dân
Làm Báo. Từng được vỗ tay và cũng
từng bị ném đá. Viết là sáng tạo. Làm chính
trị cũng là sáng tạo (Faire la politique c'est
d'inventer). Khó
khăn của một người sáng tác độc
lập là họ chỉ có cái nh́n của bản thân.
Nên đôi khi trật đường rày. Khi hay th́ có
thể hay, nhưng khi ngu th́ cũng ngu cùng cực.
Dần dần tôi bị "nhát đ̣n", mỗi câu
viết đều đắn đo đến cả
giờ. Mỗi bài viết phải tốn đến
5, 7 tháng. Khi tôi gia nhập vào một tổ chức chính
trị có cơ quan truyền thông, những ǵ tôi
viết được người khác đọc trước,
phản biện bằng cái nh́n khác, sữa lỗi chính
tả và biên tập lại. Nhờ vậy mà tôi
viết đều đều, mỗi tháng viết
được một, hai bài. Năng suất tăng lên
gấp 11, 12 lần. Hơn
thế nữa, tôi được tiếp cận
những nguồn thông tin không loan tải trên báo chí.
Dù không theo dơi chính trị Pháp, nhưng qua thông tin
nội bộ, tôi đă biết ông Valls sẽ lên cao
từ rất lâu. Nên chuyện ông Valls làm thủ tướng
không làm tôi ngạc nhiên. Lợi
thế của người đấu tranh trong một
tổ chức là có nhiều thông tin mà những người
đấu tranh lẻ loi không thể biết.
Người của phe địch "vượt biên"
qua phe ta. Kẻ mang danh nghĩa phe ta nhưng lại làm
nội gián cho phe địch. Nhờ trao đổi và
phán đoán của bản thân, tôi biết phân
biệt vàng thau giữa đám người đang
đấu tranh. Biết ai là người đấu
tranh có đầu óc và kẻ đấu tranh kiểu
lăng mạn cá nhân. Nhưng
đó chỉ là một chút phần nổi của
tảng băng. Gia nhập vào một tổ chức là
tự cho ḿnh ch́a khóa để tiếp nhận
được trí nhớ, kinh nghiệm và sự thông
minh của những thành viên khác. Tổ
chức là một ḷ đào tạo. Một người
hoạt động lâu dài trong tổ chức có
sự phán đoán và kiến thức chính xác hơn
một người có học vị cao mà không sinh
hoạt tổ chức (trích
Dẫn nhập văn hóa tổ chức, chương
VI, trang 20, tài liệu chỉ lưu hành trong nội
bộ). Tổ
chức tạo ra lănh đạo Cũng
theo triết gia Howard Bloom, khi đám trẻ em
sống chung với nhau, ngoài văn hóa ra, c̣n có thêm
một hiện tượng lư thú khác. Trong quần
thể trẻ em đó, sẽ xuất hiện một
hay vài kẻ cầm đầu, leader. Sự xuất
hiện của những lănh đạo trong đám
đông này diển ra rất tự nhiên. Đến
nổi mà nhiều vị leader "có sẳn" này cũng
không biết họ có thể làm… leader. Bởi v́
khi hoạt động trong một tổ chức,
những người b́nh thường bổng nhiên khám
phá ra rằng họ có những khả năng mà trước
đó, họ không có điều kiện để
phát huy. Chính quyền cộng sản khôn ngoan hơn
nhiều người tưởng. Luật cấm
tụ tập quá 5 người có lư do thâm độc :
triệt bỏ môi trường tạo cho con người
thông minh và can đảm hơn. V́ người thông
minh sẽ khó trị. Nhiều
người yêu nước kiểu mộng mơ ước
ao rằng Việt Nam sẽ có một minh quân, hay
một đội ngũ trí thức chính trị tài trí
vẹn toàn nào đó giúp dân Việt đánh bại
phe cộng sản và nắm chính quyền thay đổi
số phận đất nước. Thực ra,
những người này không phải từ trên
trời rơi xuống mà sẽ từ trong các tổ
chức chui ra. Tổ chức tạo ra nhân tài. Kinh
nghiệm cũng cho thấy tổ chức tạo điều
kiện cho phép những cá nhân dám có những ư
kiến và hành động mạnh dạn hơn mà khi
đơn độc họ lại không có. Lấy
thực tế chứng minh, chúng ta có thể nhắc
đến Trần Thị Ngọc Anh, một dân oan không
biết đọc và viết rành rẽ. Thời
thế đẩy đưa lại trở thành
một biểu tượng, tiếng nói nặng kí-lô
hơn trong số những người đồng
cảnh ngộ khác. Thời thế tạo anh hùng. Và
những anh hùng- hoàn cảnh này lại có những hành
động của người anh hùng - thực sự
khi va chạm với nghịch cảnh. Giống như
Trần Thị Ngọc Anh, Cấm Thị Thêu cũng
đă từ chối tiền bạc của cải
để tiếp tục đấu tranh cho dân oan. Tổ
chức chính trị và thành viên : t́m nhau trong
hành tŕnh gian nan Những
người đấu tranh gặp nhiều gian nan trên
con đường đi t́m một tổ chức
đúng theo ư ḿnh. Chuyện luật sư Lê Công Định,
Nguyễn Tiến Trung… bị tướng t́nh báo công
an Nguyễn Sĩ B́nh dụ dỗ rồi gài bẫy
để bắt bỏ tù chỉ là một trong
nhiều thất bại đau ḷng của phe đấu
tranh. Chính
quyền cộng sản đă ngăn chặn những
nhu cầu tụ hợp của những người
đấu tranh để trở thành một
quần thể. Đóng chốt ở nhà những người
đấu tranh không cho ra vào, nội bất xuất,
ngoại bất nhập. Tưởng chừng như
một chuyện bá láp nhưng mà thật ra rất có
tính toán. Không thể tập hợp thành những
tổ chức th́ phe đấu tranh chỉ loay hoai
trong h́nh thức chiến đấu cá nhân. Đă là
cá nhân thỉ không thể đánh bại được
guồng máy tổ chức-cộng sản được. Nhưng
phải công nhận rằng, phần lớn là vụ
ră đám là chính những người trong nội
bộ. Văn hóa Việt Nam không đủ ngôn
ngữ để thuyết phục những người
đấu tranh xích lại gần nhau. Câu
nói : Không gia nhập và lệ thuộc vào
một phe phái chính trị nào ! vẫn c̣n
là lời phát biểu đầy tự hào của
tuyệt đại đa số quần chúng yêu nước
trong và ngoài nước. Các
tổ chức chính trị Việt Nam t́m thành viên
rất gian nan. Ông Nguyễn Gia Kiểng, người
hoạt động lâu năm cho rằng những người
làm chính trị là những người không b́nh thường.
Câu nói vừa khiêm tốn vừa chua chát. Nhiều người
bị bắt vào tù, dù rất kiên cường
với cộng sản, vẫn không dám tự cho ḿnh có
hành động ǵ dính líu đến chính trị. Chính
quyền cộng sản đàn áp thẳng tay những
người làm chính trị v́ cho rằng chỉ có
tầng lớp chính trị mới đủ khả năng
đánh đổ họ. Đáng
buồn thay, tín ngưỡng dân gian cũng dị
ứng với những ǵ dính dáng đến chính
trị. Chế đô cộng sản Việt Nam
tồn tại đến ngày nay không phải v́ khôn
ngoan hay nham hiểm hơn các chế độ đảng
cộng sản khác đă sụp đổ trước
đó. Tất cả chỉ v́ văn hóa Việt Nam không
khơi nguồn cho những mầm móng nhân tài vứt
bỏ "cái c̣ng tâm lư" dấn thân vào chính
trị. Rồi liên kết thành lực lượng
đấu tranh đủ số lượng để
đương đầu với cộng sản. Trong
bối cảnh đó, chúng ta phải nh́n nhận
những người dám làm chính trị, dù họ không
nói ra, vẫn là những người phi thường.
Phi thường v́ có nhận thức vượt qua thành
kiến của văn hóa phục dịch của
nền văn hóa Khổng Mạnh để lại
trong sinh hoạt của người Việt Nam Ngoài
lư tưởng chiến đấu cho tự do dân
chủ, những con người phi thường này c̣n
phải âm thầm chiến đấu với những
sinh hoạt hàng ngày như công ăn việc làm,
bổn phận gia đ́nh… Những người là
cột trụ của gia đ́nh phải ḥa hợp
được tất cả việc công lẫn
việc tư, làm hai ba chuyện cùng một lúc, do
đó phải tổn phí rất nhiều thời gian.
Phải tính từ 12 tiếng đồng hồ
trở lên cho mỗi ngày, kể cả ngày cuối
tuần và ngày nghỉ. Xin
hiểu rằng chuyện làm việc hơn 12 tiếng
đồng hồ trở lên là một chuyện
rất sức b́nh thường trong giới kinh doanh và
giới chính trị gia của các nước dân
chủ. Cuộc họp của Obama- Angela Merkel - Thủ
tướng Ukraine dài lê thê. Đám tùy tùng ngủ
đứng ngủ ngồi. Chỉ biết giờ
bắt đầu. Không biết khi nào chấm dứt.
Không đam mê công việc th́ ít ai chịu đựng
được cường độ làm việc như
thế măi. Người
Việt nào dám dấn thân vào chính trị, đều
hiểu rằng khi chế độ cộng sản
sụp đổ th́ sự thử thách đối
với họ mới thực sự bắt đầu.
Đánh đổ được một chế độ
độc tài, nếu không khéo th́ sẽ có độc
tài khác thay thế. Được bầu cử dân
chủ cũng chưa chắc lập tức có dân
chủ. Ngay trongt một đảng phái, có tấm ḷng
phục vụ tổ quốc vẫn có thể làm
phật ḷng cử tri v́ phải giải quyết quá
nhiều vấn đề xă hội c̣n sót lại,
được ḷng người này sẽ mất ḷng
người kia. Phong trào Solidarnosc lật đổ
được chế độ cộng sản Ba Lan.
Lech Walesa được làm tổng thống đầu
tiên với 74,25 % phiếu ủng hộ. Rồi thôi. Mười
năm sau ông tái ứng cử chỉ được
1,01 % số phiếu ! Lư
tưởng bắt giới đấu tranh làm
những việc phi thường khi chế độ
cộng sản c̣n tồn tại, và sẽ c̣n
phải tiếp tục làm việc hơn 12 tiếng
đồng hồ mỗi ngày sau khi chế độ
cộng sản chấm dứt. Internet, điểm
gặp của những người phi thường và
tổ chức Từ
ngày có Internet, nhân loại thông minh thêm gấp
nhiều lần. Không phải v́ Internet thông minh, nhưng
nó có khả năng kết nối những sự thông
minh với nhau. Người này thông minh hơn nhờ
trí thông minh của người khác. Đối
với người đấu tranh cho tự do dân
chủ, Internet c̣n giúp phát huy hệ thống tư tưởng
văn hóa dân chủ. Hà
Sĩ Phu phân tích liên hệ của ba từ cộng
sản, lương thiện và thông thái. Ông chứng
minh rằng người theo cộng sản mà thông thái
th́ không thể lương thiện. Sự hiểu
biết của riêng Hà Sĩ Phu đă trở thành
sự hiểu biết của những người
đấu tranh. Một trí thông minh tập thể
đang được cấu thành. Mẹ
Nấm, Nguyễn Tri Tôn, Nguyễn Hồng Sơn…
kể về chuyện bắt bớ tù tội và cách
đối đáp với công an. Qua kinh nghiệm đau
thương của những người bị trù
dập, chúng ta học được bản lănh
của họ. Dần dần, nó sẽ trở thành
bản lănh của những người đấu
tranh khác. Sự can đảm cá nhân đang trở thành
một sự can đảm tập thể. Qua
những phổ biến đó, một mẫu số
chung được thành h́nh : Sự
can đảm tập thể + sự thông minh
tập thể = Tập thể đấu tranh có
tổ chức. Cái
hay của một nền văn hóa đang lên là nó có
thể dùng bất cứ sự kiện ǵ, dù thành công
hay thất bại, lôi cuốn và kết nạp thêm thành
viên. Qua sự kiện Điếu Cày - Cờ Vàng và
những phản biện tiếp theo, người ta có
thể phân biệt được cách đấu tranh
h́nh thức và đấu tranh thật sự cho dân
chủ. Người ta cũng thấy thế nào là
tinh thần ḥa giải ḥa hợp bao dung hay kiểu ḥa
giải áp đặt một chiều. Lời qua
tiếng lại, rốt cuộc rồi chỉ có
lợi chứ không có hại. Mọi người
rồi sẽ hiểu thật hư và rút ra một
kết luận hợp với chính ḿnh. Dù muốn hay
không, sớm hay muộn ǵ th́ nền văn hóa "dân
chủ" này cũng sẽ khai nguồn cho một
tập thể chính trị đấu tranh cho dân
chủ có tầm vóc và có chiều sâu. Người
cộng sản có thể không tài giỏi, nhưng
họ làm được một chuyện rất thông
minh là xây dựng được… một tổ
chức. Người
đấu tranh có thể rất thông minh, nhưng
chỉ dùng sự thông minh cá nhân ḿnh th́ không thể
nào chống chọi hay đối đầu với
những khối óc và bàn tay của một tổ
chức. Do
đó gia nhập vào một tổ chức là kết
luận phải có và lối đi duy nhất của
một người đấu tranh chân chính muốn có
hiệu quả.
Efficacity. Đấu
tranh để chiến thắng chứ không phải
đấu tranh để cho mọi người
biết ḿnh.
|
Trở lại |