Bầu
cử 2020: Cuộc chiến giành Tối Cao Pháp
Viện. Nguyễn Quang Duy
|
Trong
buổi lễ đề cử Thẩm phán vừa qua, bà
Amy Coney Barrett cho biết nhờ bà làm thư kư cho
Thẩm Phán Antonin Scalia nên chịu ảnh hưởng
của ông và ảnh hưởng này vẫn vang vọng
trong cuộc sống của bà: “Triết
lư tư pháp của ông ấy cũng là triết lư
của tôi: một thẩm phán phải áp dụng
luật như bộ luật đă được
viết thành văn. “Các
thẩm phán không phải là những nhà hoạch định
chính sách nên họ phải quyết tâm gạt sang
một bên bất kỳ quan điểm chính sách nào mà
họ tin theo.” Triết
lư tư pháp… Thuyết
tŕnh tại Đại Học Jacksonville vào cuối tháng
10/2016, bà Barrett giải thích theo Thẩm Phán Antonin Scalia
th́ mọi phán quyết của Tối Cao Pháp Viện
phải theo sát với những điều được
ghi trong Hiến Pháp và phải được diễn
giải theo khả năng hiểu biết của người
dân thời Hiến Pháp hay tu chính án được thông
qua. Các
chính phủ liên bang và tiểu bang chỉ có quyền
hoạch định chính sách hay đạo luật trong
phạm vi giới hạn của những điều
đă được ghi rơ trong Hiến Pháp. Bà
cho biết để tránh bị hiểu lầm là
bảo thủ chính trị, nên gọi những vị
thẩm phán như ông Antonin Scalia và bà là những
thẩm phán theo khuynh hướng nguyên thủy. Thẩm
Phán Antonin Scalia là người uyên thâm triết lư tư
pháp nguyên thủy ông có khả năng viết sách nói
rơ các vụ kiện và quyết định đồng
ư hay không đồng ư. Ông
c̣n có khả năng thuyết phục nên đă đào
tạo được một thế hệ các thẩm
phán nguyên thủy, bà cho biết khi ra tranh cử ông
Trump có đưa ra một danh sách 20 ứng viên
thẩm phán đa số đều thuộc trường
phái nguyên thủy. Theo
bà các thẩm phán cấp tiến là những người
theo triết lư tư pháp mở rộng, họ cho
rằng Hiến Pháp phải sống với thời
đại. Khuynh
hướng mở rộng bao gồm những vị cũng
dựa trên khả năng hiểu biết của người
dân thời Hiến Pháp hay tu chính được thông
qua, nhưng để Hiến Pháp có thể sống
với thời đại các thẩm phán này diễn
giải những điều không được
viết ra, miễn là việc mở rộng không làm
thay đổi nội dung của bản Hiến Pháp. Nhóm
những thẩm phán cấp tiến triệt để
tin rằng Hiến Pháp phải thực sự sống
với thời đại, việc diễn giải
Hiến Pháp phải theo hoàn cảnh, theo thời gian
hoặc theo các tài liệu chứng cứ chung quanh
việc ban hành đạo luật và cập nhật theo
thời đại. Bởi
thế mới có việc các thẩm phán bảo thủ
nhiều khi đă đồng ư với các thẩm phán
cấp tiến với những lư do khác nhau. Tư
pháp và dân chủ… Từ
ngữ dân chủ không có trong Hiến Pháp Mỹ và
Hiến Pháp các tiểu bang. Theo
bà th́ sinh hoạt dân chủ rất rộng nên một
số các chính sách và đạo luật dân chủ
được Quốc Hội Liên Bang và các Tiểu
Bang thông qua đă vượt qua phạm vi Hiến Pháp
cho phép. Vai
tṛ của thẩm phán Tối Cao Pháp Viện là phán
quyết các đạo luật dân chủ và các phán
quyết của các toà án cấp dưới có đúng
với Hiến Pháp hay không. Theo
triết lư tư pháp nguyên thủy của Thẩm Phán
Antonin Scalia th́ điều ǵ không được ghi
trong Hiến Pháp muốn thành Tu chính án cần phải
thông qua các thủ tục dân chủ đúng như
Hiến Pháp đă hướng dẫn. Đốt
cờ Mỹ hợp hiến… Trong
buổi thuyết tŕnh bà Barrett có nói đến
quyết định khó khăn nhất của thẩm
phán Antonin Scalia là phải dẹp bỏ mọi cảm t́nh
ông dành cho lá Quốc Kỳ Mỹ để bỏ
phiếu thuận trong vụ kiện gây tranh căi tiểu
bang Texas chống Johnson vào năm 1989. Phán
quyết liên quan đến ông Gregory Lee Johnson bị
bắt vào năm 1984 về tội đốt cờ
Mỹ tại Đại hội toàn quốc của
đảng Cộng ḥa ở Texas để phản
đối việc đề cử Tổng thống
Ronald Reagan ra tranh cử một nhiệm kỳ nữa. Ṭa
tiểu bang xét thấy ông Johnson có tội, nhưng
Tối Cao Pháp Viện với tỷ lệ 5/4 phán
quyết rằng hành động đốt cờ là h́nh
thức diễn đạt có tính biểu tượng
được Tu chính án thứ nhất về quyền
tự do ngôn luận bảo vệ. Từ
năm 1990, Quốc hội Mỹ đă bảy lần
cố gắng thông qua một tu chính hiến pháp cho phép
chính phủ cấm việc xúc phạm Quốc Kỳ,
mặc dầu đă 6 lần đạt trên 2/3 đa
số cần thiết tại Hạ viện nhưng liên
tục thất bại tại Thượng viện. Nếu
được Lưỡng Viện Quốc Hội thông
qua để được xem là một tu chính án
phải cần ít nhất 3/4 các tiểu bang đồng
thuận. Bà
Barrett cho biết triết lư tư pháp nguyên thủy
tuyệt đối tôn trọng những điều
được ghi trong Hiến Pháp, các thẩm phán
phải dẹp bỏ mọi t́nh cảm và niềm tin cá
nhân, cũng như không để bị ảnh hưởng
của người dân khi họ cảm thấy bị xúc
phạm v́ lá cờ Mỹ bị đốt. Quyền
phá thai… Trong
buổi thuyết tŕnh năm 2016 bà Barrett cho biết
việc ủng hộ quyền được sống
của ông Trump, của những người bảo
thủ và niềm tin tôn giáo không ảnh hưởng
đến những phán quyết, v́ phá thai không hề
được nhắc đến trong Hiến Pháp, nhưng
quyền phụ nữ đă được ghi nhận
trong Hiến Pháp nên không thể tước bỏ
quyền phá thai. Nhưng
từ năm 2017, bà Barrett đă ủng hộ một
số phán quyết như sau: (1) trẻ vị thành niên
khi phá thai phải được sự đồng ư
của cha mẹ hay người bảo hộ; (2) không
được phá thai v́ giới tính, chủng tộc
hay thai nhi bị khuyết tật; và (3) thai nhi phải
được chôn cất hay hỏa táng như một
người b́nh thường. Vào
đầu tháng 6/2019, Tối Cao Pháp Viện bất
ngờ ủng hộ một điều luật
của tiểu bang Indiana là tất cả các bào thai dù
bị sẩy thai hoặc phá thai đều phải
được chôn cất hoặc hỏa táng. Điều
này làm nhiều phụ nữ lo lắng rằng bà
Barrett có thể lật ngược án lệ Roe v Wade –
phán quyết năm 1973 khiến việc phá thai trở nên
bất hợp pháp tại Mỹ. Obama
Care Đạo
Luật Cải tổ Y tế của Tổng thống
Obama là đạo luật gây tranh căi nhất trong
thập niên qua, được thông qua là nhờ đảng
Dân Chủ vào năm 2010 nắm cả Lưỡng
viện Quốc Hội. Nhưng
ngay sau đó đảng Dân Chủ mất Hạ
Viện rồi Thượng Viện và Đạo
luật đă 2 lần được đưa ra
Tối Cao Pháp Viện xét xử vào những năm 2012
và 2015, với 5 phiếu ủng hộ so với 4
phiếu phản đối, trong đó có phiếu
của Thẩm phán Ruth Bader Ginsburg vừa qua đời. Obama
Care bị kiện v́ bắt buộc mọi công dân
Mỹ phải có bảo hiểm y tế nếu không
sẽ bị phạt tiền, vi phạm quyền tự
do cá nhân được hiến pháp bảo đảm. Bác
bỏ đơn kiện Chánh án Roberts phán quyết
rằng khoản tiền phạt những người không
mua bảo hiểm chỉ là một thứ thuế và chính
phủ có quyền đánh thuế. Năm
2017, Tổng thống Trump xóa bỏ tiền phạt
những người không mua bảo hiểm y tế, nên
Obama Care lại bị kiện v́ lư do Chánh án Roberts
đưa ra không c̣n hiệu lực. Tháng
12/2018 Ṭa sơ thẩm Bắc Texas phán quyết điều
khoản bắt mọi người phải mua bảo
hiểm Y tế trong Obama Care là vi hiến nên toàn Đạo
Luật không c̣n hiệu lực. Nhưng
lên Ṭa phúc thẩm lại quyết định
đưa trả Ṭa sơ thẩm để xem có điều
khoản nào trong đạo luật Obama Care có thể
giữ lại hay không, nên vụ kiện được
đưa lên Tối Cao Pháp Viện và sẽ được
xử vào ngày 10/11/2020 sắp tới. Bà
Barrett từng tuyên bố rất quan tâm đến Obama
Care khi Đạo Luật này buộc các tổ chức
tôn giáo phải mua bảo hiểm y tế cho nhân viên
bao gồm việc nhân viên đi phá thai, đi triệt
sản hay kiểm soát sinh sản và như thế là
đối nghịch với niềm tin tôn giáo và vi
phạm quyền tự do tín ngưỡng. Nhiều
người tin rằng nếu tham dự xét xử bà
sẽ phán quyết Obama Care là vi hiến, v́ thế bà
đă, đang và sẽ gánh chịu nhiều công kích
từ phía đảng Dân Chủ để Thượng
Viện không sớm chính thức thông qua việc đề
cử bà. Nếu
Thượng Viện chưa thể chính thức thông
qua, Tổng thống Trump có quyền bổ nhiệm bà
Barrett làm Thẩm phán Tối Cao Pháp Viện tạm
thời, nên Obama Care khó có thể tồn tại và
việc bổ nhiệm tạm thời cũng giúp
quyết định những tranh chấp tư pháp
xảy ra do bầu cử 2020. Quyền
của người lao động Trong
kỳ bầu cử 2020, nhà tỷ phú Mike Bloomberg, ngành
truyền thông, tuyên bố sẽ bỏ ra ít nhất 100
triệu Mỹ kim giúp quảng cáo chiến dịch tranh
cử tổng thống của ông Biden tại Florida. Ông
Biden và đảng Dân Chủ cũng được
ủng hộ của nhiều nghiệp đoàn, nên khi
chính trị gia, tư bản, nghiệp đoàn và
truyền thông cấu kết th́ người thiệt
hại nhất chính là người lao động. Từ
góc cạnh quyền lao động đây là khuyết
điểm lớn nhất của hệ thống chính
trị Mỹ từ vài thập niên qua, tôi tin rằng bà
Barrett khi thành thẩm phán chắc chắn sẽ điều
chỉnh khuyết điểm này nếu có cơ
hội. Nỗi
lo của đảng Dân Chủ Bà
Barrett ủng hộ Tu Chính Án thứ hai một cách khá
triệt để với quan điểm cây súng là tài
sản của công dân, quyền tư hữu được
ghi rơ trong Hiến Pháp và trách nhiệm của chính
phủ là phải bảo vệ tài sản của công dân. Ngoài
ra c̣n có nhiều các Đạo Luật khác về
giới tính, sắc tộc, giáo dục, di trú, ngoại
thương cần được phán quyết theo
đúng Hiến Pháp Mỹ. Bà
Barrett mới chỉ 47 tuổi và số thẩm phán
bảo thủ lên 6 c̣n lại 3 ghế cho cánh cấp
tiến, nên mặc dù không trực tiếp hoạch
định chính sách, nhưng bà sẽ định hướng
đi cho các chính sách và chiến lược Mỹ trong
ṿng vài chục năm tới. Dân
chủ và đảng Dân chủ… Hiến
Pháp là luật chơi cho những người muốn
tham gia chính trị, qua lời giải thích của bà
Barrett chúng ta có thể hiểu lư do đảng Cộng
Ḥa muốn bảo vệ Hiến Pháp, Luật Pháp và
Trật Tự một cách triệt để. C̣n
Hiến Pháp hiện hành rơ ràng không có lợi cho đảng
Dân Chủ, v́ thế họ muốn phá bỏ luật
chơi này, để có được những
luật chơi khác có lợi hơn cho họ. Cuộc
bầu cử 2016 bà Hillarry Clinton hơn ông Trump trên 3
triệu phiếu cử tri nên bà luôn cho rằng ông
Trump đă “đánh cắp” kết quả bầu
cử “dân chủ” của bà. Không
phải bà không biết về thể thức Cử tri
đoàn được ghi rơ trong Hiến Pháp, nhưng bà
và đảng Dân Chủ vẫn liên tục phủ
nhận việc ông Trump thắng cử theo hiến định. Bà
làm thế vừa để giảm uy tín của ông
Trump, vừa giảm niềm tin của người
Mỹ vào Hiến Pháp hiện hành, sửa soạn cho
việc thay thế bầu cử thông qua cử tri đoàn
bằng phổ thông đầu phiếu. Nhưng
muốn thực hiện được điều này
cần tu chính hiến pháp, với 2/3 dân biểu Hạ
Viện Liên Bang đồng ư, rồi 2/3 nghị sĩ
Thượng Viện Liên Bang đồng ư và rồi 3/4
các tiểu bang đồng thuận. Một
cách khác không qua tu chính hiến pháp là các tiểu bang
ngồi lại đồng ư với nhau về một cách
thức bầu cử mới, việc này đă
được Tối Cao Pháp Viện đồng ư. Đảng
Dân Chủ c̣n muốn chuyển Washington D.C. và Puerto Rican
thành hai tiểu bang để họ có thêm phiếu
tại Thượng Viện, cũng như tăng
số thẩm phán Tối Cao Pháp Viện lên 6 ghế. Tất
cả những điều kể trên đều không
dễ thực hiện, v́ thế cánh tả cấp
tiến có ư tưởng hủy bỏ Hiến Pháp
hiện hành để soạn một hiến pháp
mới cấp tiến theo định hướng dân
chủ xă hội. Trong
cuộc tranh luận bầu cử vừa qua, ông Joe Biden
từ chối trả lời câu hỏi về việc câu
giờ (Filibuster) không để Thượng Viện thông
qua việc đề cử bà Barrett và câu hỏi
nếu ông Biden thắng cử có cho phép tăng số
thẩm phán thêm 6 ghế (Pack the court) hay không. Nh́n
chung, đảng Dân Chủ đang bị đặt vào
một thế rất bị động v́ khi bà Barrett
được làm thẩm phán và nếu ông Trump tái
đắc cử, đảng Dân Chủ sẽ chịu
thua thiệt trong một thời gian rất dài, nên
bằng mọi cách và mọi giá phải ngăn cản
Thượng viện bổ nhiệm bà Barrett và phải
tập trung tất cả để không thua cuộc
bầu cử Tổng thống 2020. Nguyễn
Quang Duy Melbourne,
Úc Đại Lợi 03/10/2020 |