Bầu
cử Mỹ: Ai thắng, ai bại?
Từ Thức |
Pḥng
phiếu đă đóng cửa ở Mỹ. Cả hai phe
Cộng Ḥa, Dân Chủ đều cho ḿnh đă
thắng. Sự thực, kết quả không phải là
‘’một thắng lợi ngoài sức tưởng tượng‘’
như Trump quả quyết, cũng không phải là
‘’làn sóng xanh’’ ( mầu tượng trưng cho
đảng Dân Chủ ) như phe đối lập mong
đợi. Hạ viện rơi vào tay Dân Chủ. Thượng
Viện vẫn ở trong tay Cộng Ḥa. Mỗi phe có
lư do để nói ḿnh thắng, hay có lư do để
thất vọng 1. PHE DÂN
CHỦ: Đảng
Dân Chủ (DC) có thể mừng v́ đă lấy
lại được Hạ Viện, nhưng thất
vọng v́ những bất măn về cá nhân và tư cách
Trump không cuốn trôi phe Cộng Ḥa (CH) như dự
đoán, nhất là chuyện tranh cử của phe CH
đều xoay quanh Trump, như một cuộc trưng
cầu dân ư về Donald Trump, mặc dù đó là
một cuộc bầu cử địa phương. Không
có, hay chưa có chuyện xă hội Mỹ chối
bỏ Trump như nhiều médias tiên đoán. Cái sợ
di dân và ổn định kinh tế (nhờ Trump hay không
là chuyện khác) khiến hậu thuẫn cử tri
của Trump vẫn c̣n mạnh. Vai
tṛ của Thượng Viện quan trọng hơn
Hạ Viện, nhưng
với Hạ Viện trong tay, phe DC sẽ có khả năng
gây khó khăn cho Trump, thí dụ về chuyện
biểu quyết ngân sách, chính sách di dân, thành lập
những uỷ ban điều tra về chuyện kinh tài,
thuế má của Donald Trump. Ứng cử viên DC nổi
nhất của DC, Beto
O‘Rourke thua thượng nghị sĩ đương
nhiệm CH Ted Cruz ở
Texas, nhưng là ngôi sao mới nổi mà đảng DC
đang t́m kiếm, để tranh cử Tổng
thống hai năm tới, nếu không muốn lôi Hillary
Clinton trở lại. Vấn
đề của đảng DC là phải t́m ra lănh
đạo, và phải minh bạch hơn về chính sách,
phải biết ḿnh muốn ǵ, định làm ǵ.
Chống Trump không phải là một chính sách. Đó cũng
là những khó khăn các đảng phái cổ điển
ở Âu Châu đang lúng túng, nhất là phe tả.
Thế giới đă thay đổi, khó thuyết
phục cử tri với những lư luận của
thế kỷ trước. 2. PHE
CỘNG H̉A . Với
Thượng Viện trong tay, Trump vẫn rảnh tay
về ngoại giao, nhưng sẽ phải thương lượng,
sống chung, thoả hiệp với Hạ Viện trên
những địa hạt khác. Tới nay,
Trump cai trị như chỗ không người. Hai năm
tới, Trump sẽ phải chứng tỏ có khả năng
lănh đạo một quốc gia dân chủ b́nh thường,
có đối lập, có những người nghĩ khác
ḿnh. Trong
cuộc bầu cử Tổng thống 2020, chắc
chắn Trump sẽ nói không thực hiện được
những điều đă hứa v́ bị Hạ
Viện ngăn cản, chọc gậy bánh xe. Nh́n dưói
lăng kính đó, mất Hạ Viện không chừng
lại trở thành một lợi khí tranh cử cho
Trump. Thí dụ về vụ xây tường, Trump sẽ
nói không xây đưọc v́ Hạ Viện của
đảng DC , trong khi ngay cả khi đa số là
Cộng Hoà, chuyện biểu quyết ngân sách đă
gặp khó khăn. Và không một chuyên viên nào nghĩ
rằng một bức tường có thể chận
đứng được di dân. Những lư
luận đó, cử tri có nghe không là tùy t́nh trạng
kinh tế, xă hội của nước Mỹ trong 2 năm
tới 3. NỀN
DÂN CHỦ VỮNG MẠNH. Trong một
cuộc tranh cử gay cấn nhất, gay go nhất và
tốn kém nhất trong lịch sử, cử tri Mỹ
đă đưa nhiều khuôn mặt trẻ, nữ
giới, thuộc mọi chủng tộc, mọi giai
cấp vào một quốc hội tới nay đa số
là đàn ông, da trắng, thuộc giai cấp thượng
lưu. Điển h́nh là Alexandria Ocasio-Cortez, dân
biểu mới New York, 29 tuổi, mẹ người
Portoricaine, xuất thân từ giới b́nh dân, hoạt
động xă hội từ khi c̣n rất trẻ . Chưa bao
giờ số cử tri tham dự đông như vậy,
trẻ như vậy; số ứng cử viên phụ
nữ cũng chiếm kỷ lục. Người có công
mang những người vốn thờ ơ đến
với chính trị, với sinh hoạt xă hội là
…Donald Trump. Nếu không bất b́nh với những
lời tuyên bố của Trump về đàn bà, về
người da mầu, chắc chắn những người
đó đă đi shopping, hay câu cá ngày bầu cử . Kết
quả bầu cử cho thấy một nước
Mỹ chia đôi, khó hàn gắn, nhưng quốc
hội Hoa Kỳ phản ảnh đúng xă hội
Mỹ. Điều đó xác nhận nhận xét của
Alexis de Tocqueville : mặc
dầu có nhiều khuyết điểm, Hoa kỳ có
một thể chế dân chủ đủ mạnh, có
khả năng quân b́nh hoá sinh hoạt chính trị,
để vượt qua những giai đoạn sóng gió
( * ). Nước
Mỹ chia làm hai, nước Mỹ của thành phố
và nước Mỹ của vùng quê. Nước Mỹ
của những người muốn đóng cửa, bên
cạnh những người muốn mở rộng.
Những người cùng một chính kiến sống
với nhau trong một khu, đọc một tờ báo,
coi một đài TV phe kia coi như không có. Mỗi người
có lư do của ḿnh. Ngay cả giới di dân bầu bán
cũng khác nhau. Đa số người
Mễ bầu DC, nhưng có nhiều người Mễ
bầu Trump v́ sợ những người Mễ khác
sang…ăn phần bánh ḿ của ḿnh. Đa số
người Nhật, Đại Hàn, Ấn Độ
bầu DC, v́ nghĩ Trump kỳ thị chủng tộc. Đa
số người Việt ủng hộ Trump kịch
liệt v́ nghĩ Trump sẽ đánh tan hoang Trung
Cộng để từ đó đánh sụp Cộng
Sản VN. Cái vết
rạn đó, sẽ rất khó hàn gắn Kết
quả bầu cử khiến nhiều người
thất vọng, v́ ” phe ta ” không đại thắng.
Một chính phủ có đối lập sẽ gặp
nhiều khó khăn. Đó chính là một trong những
nguyên nhân khiến phong trào dân túy ( mị dân ) lên cao
khắp thế giới. Người ta bắt đầu
hoài nghi dân chủ v́ thấy nó không hữu hiệu, v́
nhà nước không có toàn quyền. Quên rằng đó
cũng chính là một ưu điểm của dân
chủ, vẫn theo Tocqueville: nó ngăn chặn độc
tài, tránh hỗn loạn. Từ
Thức ——————————— ( * ) Các bạn trẻ, nếu muốn hiểu về dân chủ Hoa Kỳ, hay dân chủ nói chung (đủ mọi góc cạnh của dân chủ ), những cuốn sách đầu tiên nên đọc là tác phẩm của Alexis de Tocqueville . Mặc dầu tác giả là người Pháp, viết từ đầu và giữa thế kỷ 19, tác phẩm của Tocqueville vẫn trẻ, mới như vừa viết hôm qua. |