Các
Khiếm Khuyết Của Mỹ Trong Chiến Lược
Ấn Độ-Thái B́nh Dương Henry
Storey TS Đỗ Kim Thêm dịch |
Khi
Washington bắt đầu h́nh thành chủ trương
xoay trục sang châu Á, việc phô diễn cá nhân
xuất hiện và bắt đầu đàm phán sẽ
là những yếu tố quyết định cho các
thỏa thuận. T́nh
cho đến nay, ngoại trừ Ấn Độ,
mối dây liên kết chung của Hoa Kỳ về
Ấn Độ-Thái B́nh Dương và chiến lược
rộng lớn đối với Trung Quốc
đă tập hợp được các đồng minh
lâu đời của Hoa Kỳ. Các
cuộc họp thượng đỉnh đầu tiên
của Tổng thống Moon Jae-in với cựu Thủ tướng
Yoshihide Suga đang bắt đầu có kết quả. Hàn
Quốc đang bắt đầu tăng cường
việc can dự vào khu vực. Nhật Bản ngày càng
nghiêm túc hơn trong việc bảo vệ Đài Loan. Cuối
cùng, khối AUKUS, mối quan hệ đối tác
quốc pḥng chiến lược giữa Úc, Vương
quốc Anh và Hoa Kỳ, đă được báo trước
là sự thực hiện muộn màng trong việc
xoay trục sang châu Á của Obama. Giả sử như có
một giải pháp ngăn chặn khẩn cấp
hiệu quả để có thêm tàu ngầm cho Úc trước
cuối những năm 2030, phải thừa nhận là
một khả năng khá lớn nếu vào thời
điểm hiện tại, th́ khối AUKUS sẽ
dẫn đến sự cân bằng quyền lực
thuận lợi đáng kể hơn trong khu vực. Tuy
nhiên, cho đến nay, có một lỗ hổng ngay trong
trung tâm chiến lược Ấn Độ-Thái B́nh Dương
của Tổng thống Mỹ Joe Biden, đó là
thiếu điều ǵ đó ngoài các nỗ lực
hời hợt để can dự với Đông Nam Á. Theo
đánh giá qua các Bảng Tuyên bố và Thông cáo báo chí
của Nhà Trắng, gần chín tháng trong nhiệm
kỳ của ḿnh, Biden vẫn chưa nói chuyện
với một nhà lănh đạo Đông Nam Á nào. Cho
đến tháng 7, Ngoại trưởng Antony Blinken
mới chính thức tham gia với Hiệp hội các
quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) sau khi có trục trặc
kỹ thuật làm hỏng hội nghị thượng
đỉnh được dự kiến vào tháng 5. Các
nhiệm sở đại sứ Hoa Kỳ tại ASEAN,
Brunei (chủ tịch hiện tại của ASEAN),
Philippines, Singapore, Thái Lan và Việt Nam vẫn bị
bỏ trống. Tuy nhiên, không có người được
đề nhiệm nào cho các nhiệm sở ở ASEAN,
Philippines hoặc Singapore. Ít
nhất, gần đây, Hoa Kỳ đă cải thiện
vị thế của ḿnh, khi Blinken đă tổ chức
các cuộc đàm phán ảo với các đối tác
ASEAN trong 5 ngày liên tiếp vào tháng 8. Cho dù các cuộc
đàm phán là trên mạng, nhưng có ảnh hưởng
quan trọng trong khu vực cũng như khi đối
diện trực tiếp. Trong
khi các chuyến thăm của Bộ trưởng
Quốc pḥng Lloyd Austin và Phó Tổng thống Kamala Harris
tới Singapore và Việt Nam (và chuyến thăm của
Austin tới Philippines) hiển nhiên là được
hoan nghênh, họ đă gửi những thông điệp
trái chiều. Việt
Nam đă rất kiên cường trong việc chống
lại sự xâm lấn của Trung Quốc ở
Biển Đông, trong khi Singapore và Philippines, (ở
mức độ thấp hơn, thậm chí trong
thời Tổng thống Rodrigo Duterte), đă làm
nhiều việc để tạo điều kiện
thuận lợi cho sự hiện diện quân sự
của Mỹ trong khu vực. Với ưu tiên rơ ràng
của ḿnh đối với các nước này, Hoa
Kỳ mạo hiểm gửi đi thông điệp
rằng họ nh́n Đông Nam Á chủ yếu qua lăng
kính cạnh tranh an ninh với Trung Quốc. Mặc
dù ngay cả trong lĩnh vực an ninh, cho đến nay,
phương cách của Biden vẫn tỏ ra thiếu sót.
Các tài liệu ngân sách tháng 5 chỉ đánh dấu là
có 179 triệu đô la Mỹ dành tài trợ quân sự
cho toàn bộ khu vực Ấn Độ-Thái B́nh Dương.
Trung Đông đạt 5,46 tỷ đô la. Mặc dù là
có đề cập đến Singapore và Việt Nam, Tài
liệu Hướng dẫn Chiến lược An ninh
Quốc gia Tạm thời của chính quyền đă
bỏ qua các đồng minh trong hiệp ước,
Philippines và Thái Lan, một cách đáng ngạc nhiên. So
với Hiệp định Đối tác Toàn diện và
Tiến bộ xuyên Thái B́nh Dương (CPTPP), một
con đường thứ ba rơ ràng, th́ một thỏa
thuận thương mại kỹ thuật số
sẽ dễ đạt được. Nếu khối
AUKUS thực sự là sự xuất hiện được
báo trước từ lâu của trục xoay, th́ nó
đang thiếu một thành tố kinh tế. Thực
tế đáng thất vọng ở đây là về các
số liệu chính, Hoa Kỳ không thua xa Trung Quốc
ở Đông Nam Á như nhiều người giả
định. Năm 2019, so với Hoa Kỳ, Trung Quốc
chỉ là thị trường xuất khẩu lớn hơn
một chút trong các nước ASEAN. Trong hầu hết
các năm kể từ năm 2015, đầu tư
của Hoa Kỳ vào ASEAN đă bỏ xa đầu tư
của Trung Quốc. Bắc
Kinh không ngủ quên trên chiến thắng của ḿnh. Vương
Nghị, Bộ trưởng Ngoại giao không biết
mệt mỏi của Trung Quốc, đă tiếp đón
các đồng nghiệp từ các nước ASEAN hai
lần trong năm nay và vào tháng 9 đă có chuyến công
du trong khu vực. Sau khi tham gia Hiệp định Đối
tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP), Trung Quốc
hiện đă nộp đơn xin gia nhập CPTPP trong
một nỗ lực có vẻ nghiêm túc hơn dự
đoán của nhiều nhà quan sát. Sự
cạnh tranh của Hoa Kỳ với Trung Quốc có tính
chất toàn cầu. Tuy nhiên, v́ các lư do cơ bản
về kinh tế, địa lư và lịch sử, Đông
Nam Á luôn là tâm điểm của cuộc thử thách
này. Nhóm Quad, NATO, G7 và AUKUS phải có nhiều
đóng góp đáng kể. Nhưng họ không thể
thay thế cho sự tham gia thực tế trong khu
vực. Nếu xử lư vụng về, các sáng kiến
của họ có thể giống như những áp đặt
ngoại lai. Lời hứa vào cuối tháng 9 của
Blinken với các nhà lănh đạo ASEAN về việc
đưa ra một chiến lược toàn diện cho
khu vực tập trung vào Đông Nam Á đă quá hạn
từ lâu. *
Tựa đề bản dịch là của người
dịch
|