...Obama tung quà cáp bừa băi cho thiên hạ, đưa
đến t́nh trạng bất cân bằng chi thu...
Bảo hiểm sức
khỏe là ưu tư thứ nh́ của dân Mỹ,
sau công ăn việc làm, theo một thăm ḍ mới
nhất. Có lẽ chính v́ vậy mà trong vụ căi
cọ Obamacare ta cũng thấy nhiều khói mù nhất,
do mọi phe tung ra để làm áp lực chính trị,
trả giá qua lại.
Điều mọi người thấy rơ, TT Trump, hay chính
xác hơn, Thượng Viện Mỹ, đă vật
lộn với vấn đề này từ mấy tháng
qua, và kết quả đă thất bại hoàn toàn. Cho
đến nay, chưa ra được cái ǵ thay
thế và cũng chẳng biết phải làm ǵ luôn.
Trước đó, Hạ Viện đă biểu
quyết thu hồi Obamacare và thông qua luật y tế
mới của họ rồi. Bây giờ đến phiên
Thượng Viện. Sau khi Thượng Viện ra
được luật y tế mới, hai luật
sẽ được đúc kết thành một
luật chung và biểu quyết lần cuối. Luật
cuối này phải được TT Trump kư, khi đó
mới gọi là Trumpcare được. Nôm na ra, bây
giờ chưa có Trumpcare.
Những người ủng hộ TT Obama phe phẩy
quạt, cười ruồi rồi phán “Thấy chưa,
cả nước ủng hộ Obamacare nên CH chẳng có
cách nào thu hồi được!”. Fake
news! Thực tế là cả nước, kể cả phe DC, đều thấy rơ Obamacare
đă thất bại, chỉ là không đồng ư
phải sửa đổi thế nào hay thay thế
bằng cái ǵ thôi. Ngay
cả phe DC cũng đồng ư cần phải coi
lại toàn bộ Obamacare, nhưng họ không đồng
ư thu hồi mà chỉ muốn sửa chữa thôi.
Kiểu như ai cũng đồng ư căn nhà Obamacare
đổ nát, phải làm một cái ǵ, nhưng vấn
đề là có quá nhiều kiến trúc sư, mỗi
anh một ư kiến. Để rồi thiên hạ
vẫn phải ở trong căn nhà đổ nát cho
đến khi đám kiến trúc sư đạt
được đồng thuận.
Trước khi đi xa hơn, cần phải định
nghiă lại cho rơ vài danh từ:
- Obamacare: nói riêng,
chỉ việc mua bán bảo hiểm qua hệ thống
phối hợp “exchanges” do luật Affordable Care Act (ACA)
của TT Obama thành lập. Trong bài này, Obamacare chỉ toàn
thể bộ luật cải tổ y tế ACA của TT
Obama.
- Medicaid: bảo
hiểm y tế cho những người có lợi
tức thấp.
Đây là chương tŕnh phối hợp giữa liên
bang và tiểu bang, do đó danh xưng và điều
kiện có thể khác nhau tùy tiểu bang, như Medical
ở Cali, Healthchoice ở Maryland. Năm 2012, Obamacare
nới rộng tiêu chuẩn “lợi tức thấp”,
giúp nhiều người có Medicaid hơn (Medicaid expansion
plan). Có 31 tiểu bang nhận nới rộng Medicaid, 19
tiểu bang không nhận, phần lớn v́ không có
tiền. Ngoài ra, Obamacare không thay đổi Medicaid ǵ
hết.
- Medicare: bảo
hiểm y tế của liên bang dành cho tất cả
những người từ 65 tuổi trở lên. V́ Medicare không trả hết 100% chi phi dịch
vụ y tế nên những người lợi tức
thấp lănh Medicaid qua tuổi 65 có thể được
cả Medicare lẫn Medicaid. Obamacare không thay đổi ǵ,
ngoại trừ việc Nhà Nước bồi hoàn ít
tiền hơn cho bác sĩ và nhà thương.
Ở đây, phải nói cho rơ: nhiều
người có Medicaid hay Medicare hoan nghênh Obamacare v́ tưởng
lầm nhờ Obamacare mà họ được chăm sóc
y tế miễn phí. Thật ra, cả hai loại bảo hiểm này
đă có từ thời TT Johnson, không phải nhờ
Obamacare. Obamacare có bị thu hồi,
Medicaid và Medicare vẫn c̣n.
Bây giờ, ta nh́n vào Obamacare. Ai có lợi, ai bị thiệt
tḥi?
Cũng như tất cả mọi luật, Obamacare có
lợi cho một số người nhưng có hại
cho một số khác, đại khái như sau:
- Khối 10% giàu nhất:
Obamacare hay không, chẳng khác ǵ v́ họ dư tiền
mua bảo hiểm đắt nhất, tốt nhất.
- Khối 25% nghèo nhất
đă có Medicaid: Obamacare không thay đổi ǵ. Khác
biệt là Obamacare nới rộng tiêu chuẩn “lợi
tức thấp”, nhiều người được lănh
Medicaid hơn.
- Khối 5% trung lưu
thấp: Obamacare tốt v́ họ được
trợ cấp tiền mua bảo hiểm.
- Khối 60% trung lưu
vừa và cao: Obamacare là đại nạn v́ họ lănh
đủ việc tăng tiền bảo hiểm, bác sĩ,
nhà thương, thuốc men, tiền trả trước
–deductibles-, mà không được trợ cấp ǵ
hết. Đó
là lư do tại sao Obamacare bị xấp xỉ 60% dân
Mỹ chống.
-
Có lợi
lớn nhất với Obamacare là những người
đă có bệnh nặng từ trước, mà bảo
hiểm trước đây không nhận, nhưng
Obamacare bắt phải nhận.
- Thiệt tḥi nặng là
giới trẻ v́ bị bắt phải mua bảo
hiểm trong khi chúng cảm thấy không cần
thiết, tốn tiền vô ích.
- Giới cao niên trên 65 tuổi không thắc mắc
về Obamacare v́ đă có Medicare.
- Giới bác sĩ không hoan nghênh Obamacare v́ giới
hạn số tiền Nhà Nước hoàn trả cho
họ qua Medicaid và Medicare.
- Các hăng bảo hiểm vừa và nhỏ không
ủng hộ v́ chi phí quá lớn, thu nhập không đủ
sở hụi. Hàng chục hăng bảo hiểm vừa và
nhỏ đă khai phá sản. Một số lớn đă
rút ra khỏi hệ thống Obamacare Exchanges.
- Các hăng bảo hiểm lớn hoan nghênh v́ Obamacare
giết mấy hăng bảo hiểm nhỏ, bớt
cạnh tranh, nhưng họ cũng rút ra khỏi
nhiều thị trường mà họ nghĩ không đủ
khách hàng. Những nơi c̣n lại, họ tăng
bảo phí, có nơi tăng gấp đôi. T́nh
trạng các nhà thương và hăng bào chế thuốc
cũng vậy: nhỏ chết, lớn tăng giá,
lời to.
Đối với dân tỵ nạn th́ cũng tùy
họ thuộc khối nào.
Phần lớn dân tỵ nạn có lợi tức
thấp nên một số lớn hoan nghênh Obamacare v́
nhiều người được lănh Medicaid hơn, và
nhiều người được trợ cấp mua
bảo hiểm.
Những dân trung lưu phải tự mua bảo hiểm
lấy bị thiệt tḥi nặng. Trong khi khối tỵ nạn thế hệ hai bước
qua ngưỡng cửa trung lưu ngày càng đông đảo,
nghiă là số dân tỵ nạn bị thiệt tḥi v́
Obamacare ngày càng đông.
Bác sĩ trong cộng đồng tỵ nạn phần
lớn thuộc thế hệ tỵ nạn đầu,
nhận hết Medicaid và Medicare giúp đồng hương.
Các bác sĩ trẻ, tỵ nạn thế hệ hai,
một số lớn không phục vụ công đồng
tỵ nạn, ít nhận Medicaid và Medicare. Vài năm
nữa, khi các bác sĩ tỵ nạn thế hệ
đầu về hưu hết, cộng đồng
tỵ nạn già yếu và nghèo, sẽ gặp khó khăn
t́m bác sĩ gốc Việt.
Đó là tóm lược nguyên tắc. Nhưng thực
tế đă không như ư muốn của những người
viết luật.
Obamacare bắt tất cả các hăng bảo hiểm
phải nhận bảo hiểm những người
bị bệnh nặng từ trước, bất kể
chi phí chữa trị cực kỳ cao, mà không cho tính
bảo phí cao hơn. Nói cách khác, tất cả mọi người
dù bệnh hay không bệnh, phải cùng nhau gánh vác
tiền chữa trị rất nặng cho những người
này. Thêm vào đó, tất cả mọi người
đều phải gánh chịu bảo hiểm những
thứ nhiều người thấy không liên quan đến
họ, hay không thấy cần thiết như bảo
hiểm phá thai hay mổ xẻ chuyển giới.
Để bù đắp chi phí quá cao của các hăng
bảo hiểm, Obamacare bắt buộc tất cả
mọi người đều phải mua bảo
hiểm, ai không mua sẽ bị “phạt”.
Các công ty có trên 50 nhân viên đều bị bắt
buộc phải cung cấp bảo hiểm y tế
tập thể cho tất cả nhân viên. Đó là
những cách giúp tăng thu nhập cho các hăng bảo
hiểm, để họ khỏi lỗ quá nhiều. Là
bài toán kinh tế chứ không phải chỉ là tốt
lành, lo cho tất cả có bảo hiểm đâu.
Không ít người, nhất là giới trẻ, chấp
nhận đóng tiền phạt thay v́ mua bảo
hiểm v́ họ không thấy có nhu cầu, và v́
họ tính toán, đóng phạt rẻ hơn mua bảo
hiểm. Tiền phạt đi vào túi Nhà Nước,
trong khi các hăng bảo hiểm không nhận được
số tiền đó để bù đắp việc
mất người mua bảo hiểm. Do đó,
nhiều hăng lỗ nặng, phá sản hay rút ra khỏi
hệ thống exchanges. Những hăng c̣n lại tăng
bảo phí ào ạt.
Đă vậy, lại c̣n có
nhiều người chơi mánh, không mua bảo
hiểm, chịu đóng phạt, đến khi bệnh
nặng mới mua, mà khi đó hăng bảo hiểm không
có quyền từ chối hay tăng bảo phí,
khiến họ chi khẩm mà thu không bao nhiêu. Lỗ thêm
nữa.
Một số lớn tiểu thương giới
hạn không thuê quá 50 nhân viên, hay giảm số nhân viên
toàn thời để khỏi phải cung cấp
bảo hiểm tập thể cho họ. Đưa đến
t́nh trạng thất nghiệp dây dưa. Nhân viên các cơ sở kinh
doanh nhỏ không đủ 50 nhân viên, như tiệm
phở ở Bolsa, phải bỏ tiền túi ra mua
bảo hiểm rất đắt. Thôi, thà ngồi nhà lănh
tiền thất nghiệp và Medicaid tốt hơn
nhiều. Đó
chính là một trong những nguyên nhân Obamacare đưa
đến những kỷ lục về thất
nghiệp và kỷ lục về oeo-phe.
Mặt khác, v́ Nhà Nước cắt bớt tiền
hoàn trả cho bác sĩ, nhà thương qua Medicare và
Medicaid, nên nhiều bác sĩ và nhà thương bớt
nhận bệnh nhân Medicaid và Medicare, và danh sách bác sĩ
và nhà thương hai khối này được lựa
càng thu hẹp hơn. Nôm na ra, bệnh nhân phải lấy
hẹn lâu hơn, ngồi chờ tại pḥng mạch lâu
hơn.
Ngoài ra, các bác sĩ và nhà thương cũng t́m cách
bù đắp bằng cách tăng giá dịch vụ y
tế với các bệnh nhân không có Medicaid và Medicare,
nhất là tăng tiền bệnh nhân phải trả trước
(deductibles), đồng thời tăng giá bảo phí
tập thể cho các công ty lớn bị bắt
buộc phải mua bảo hiểm cho nhân viên. Kết
quả, chi phí y tế Mỹ tăng mạnh, chứ không
giảm như TT Obama long trọng hứa hẹn.
Nhà Nước gia tăng
thành phần lănh Medicaid và trợ cấp tiền mua
bảo hiểm có nghiă là chi tiêu của Nhà Nước
gia tăng. Nhà Nước lấy tiền ở đâu
ra? Tăng thuế không
được v́ không có một ông dân biểu,
nghị sĩ nào dám biểu quyết tăng thuế
hết. Đành phải đi vay mượn các Chú Ba và
các vua Ả Rập, khiến công nợ của 8 năm
Obama cao bằng công nợ của tất cả 43
tổng thống trước cộng lại.
Tóm lại, Obamacare
có lợi cho 30% khối dân nghèo nhất, có hại
lớn cho khối 60% trung lưu, chẳng
ảnh hưởng ǵ đến khối đại gia,
giết các công ty nhỏ, mang lại lợi tức vĩ
đại cho các đại công ty ngành y tế, tăng
toàn diện giá bảo phí và dịch vụ y tế,
cản việc tạo công ăn việc làm cho dân,
khiến nước Mỹ nợ hơn Chúa Chổm.
Trên phương diện nhân đạo, Obamacare tốt
hơn chế độ bảo hiểm cũ, không ai
chối căi. Nhưng trên phương diện kinh tế, với
Obamacare, không sớm th́ muộn, cả hệ thống
bảo hiểm y tế tư nhân sẽ sập tiệm.
Đó
chính là ư đồ lâu dài thực sự của TT Obama
và phe cấp tiến: giết hệ thống y tế tư
nhân để thay thế bằng hệ thống y
tế Nhà Nước, theo mô thức xă hội chủ
nghiă Âu Châu và Canada.
Bây giờ ta nh́n qua sự
thất bại của Trumpcare. Thật ra, cho đến
nay vẫn chưa có Trumpcare, nhưng ta tạm gọi như
vậy để chỉ hệ thống y tế mà CH
dự tính thay thế Obamacare.
Trong suốt 7 năm qua, phe CH chủ trương thu
hồi Obamacare. Nhưng họ chưa bao giờ soạn
thảo dự luật nào để thay thế. CH không
hề nghĩ có thể có chuyện đổi đời
bất ngờ đến độ CH có thể kiểm
soát cả Toà Bạch Ốc và hai viện quốc
hội đến mức có thể thu hồi và thay
thế được Obamacare, nên chỉ lo biểu
quyết thu hồi Obamacare như một tuyên cáo chính
trị cho có, mà không có luật ǵ khác thay thế. Bây
giờ phải làm luật thay thế thật th́ căi
nhau ỏm tỏi, nên thất bại.
Họ căi nhau v́ trong khối CH có ba phe, bảo
thủ lèng èng, cực đoan, và đứng giữa.
Khối lèng èng là khối các dân biểu, nghị sĩ,
và thống đốc các tiểu bang từng bầu cho
TT Obama hay bà Hillary. Họ không dám có giải pháp
quyết liệt v́ ghế của họ không vững.
Họ sợ Trumpcare sẽ cắt giảm số người
được Medicaid, cắt giảm trợ cấp và
cắt thêm tiền hoàn trả cho bác sĩ và nhà thương
nhận Medicaid, Medicare, tức là gây thiệt tḥi cho hai
khối dân này. Họ sợ sẽ mất ghế vào
những cuộc bầu tới.
Khối cực đoan gốc Tea Party th́ chủ trương
hủy bỏ luật bắt tất cả phải mua
bảo hiểm, bỏ chuyện đóng phạt. Họ cũng chủ trương
cho các tiểu bang nhiều quyền đặt điều
kiện cũng như tính tiền bảo phí cao hơn,
chẳng hạn cho những người đă có
bệnh từ trước, và những người cao
tuổi nhưng chưa tới 65. Họ cũng muốn
giới hạn lại số người nhận
Medicaid.
Khối đại đa số đứng giữa lo
dung hoà hai khối cực đoan.
V́ tất cả DC chống, nên bắt buộc
phải có ít nhất 50 ông bà nghị sĩ CH đồng
ư th́ mới thông qua Trumpcare được. Nhưng v́ sự chia
rẽ trên, khối ôn hoà chỉ thuyết phục
được có 48 người, với 4 người công
khai chống. Không đủ phiếu, thất bại.
Vấn nạn lớn nhất của TT Trump và Thượng
Viện là trong nội bộ CH đă không có kỷ
luật tối thiểu. Vài nghị sĩ v́ quyền
lợi riêng hay tham vọng cá nhân, bất chấp
hết, chống đến cùng. Cho dù cái giá phải
trả là... vẫn để Obamacare sống.
Làm ǵ bây giờ?
Lănh tụ CH tại Thượng Viện, Mitch
McConnell, muốn thu hồi Obamacare ngay, trong 2 năm
tới đưa ra luật y tế mới. Đây là cách
du di qua kỳ bầu cử giữa mùa 2018, nhưng trước
bầu cử tổng thống 2020. Nhưng chẳng
giải quyết được ǵ hết.
Gọi là thu hồi Obamacare, nhưng thật ra chỉ
thu hồi có đúng một điều khoản bắt
buộc mọi người phải mua bảo hiểm,
nếu không sẽ bị phạt.
C̣n lại, không có ǵ thay đổi, không ai bị
mất bảo hiểm hết.
Về phần TT Trump, ông rơ ràng không tích cực
lắm, không áp lực các nghị sĩ CH quá mức. Sau khi Thượng Viện thất
bại, TT Trump có ư thu hồi Obamacare trước,
rồi lo làm luật mới sau, giống như ông
McConnell đề nghị. Nhưng sau đó, ông đổi
ư, kêu gọi các nghị sĩ CH tiếp tục
thảo luận Trumpcare thay thế.
Thật ra, ư định đầu của TT Trump như
ông đă nói từ lâu rồi, là không làm ǵ hết,
cứ để yên như hiện nay, sẽ có ngày không
xa, Obamacare sẽ tự xụp đổ toàn diện.
Khi đó, sẽ dễ thông qua luật mới hơn.
Nhưng sự thật là đợi tới khi Obamacare
sập tiệm, th́ sẽ có rất nhiều thảm
họa xẩy ra, và đảng DC với sự phụ
họa của TTDC sẽ mau mắn xiả tay đổ
thừa TT Trump ngay.
Phải nói thêm nữa là trước những tấn công
hung hăn của phe DC và TTDC, uy tín của TT Trump bị
sứt mẻ không ít, nhiều nghị sĩ, dân
biểu CH, nhất là trong khối lèng èng, “ít
sợ” ông hơn, thậm chí c̣n muốn tránh xa ông
để khỏi bị họa lây. Do đó, TT Trump cũng
khó áp lực họ, đưa đến t́nh trạng
thiếu kỷ luật trong đảng CH.
Cho đến khi bài này được viết,
chẳng ai biết CH sẽ làm ǵ. Trong khi chờ đợi,
chúng ta nên b́nh tĩnh đừng bị hớp hồn
bởi những hù dọa vớ vẫn.
Cái hù dọa lớn nhất mà ta thấy rơ là
cả chục triệu người sẽ “mất”
bảo hiểm.
TTDC la hoảng dưới Trumpcare sẽ có 22 triệu người
“mất” bảo hiểm vào năm 2026, theo tính toán
của Văn Pḥng Ngân Sách Quốc Hội. Trước
hết, chẳng có ǵ bảo đảm Văn Pḥng tiên
đoán đúng.
Tất cả những tiên
đoán trước đây của Văn Pḥng về
Obamacare đều sai bét hết. Bây giờ, cho dù
đúng đi nữa, th́ Văn Pḥng loan báo bằng
tiếng Anh là 22 triệu người
“will not have insurance coverage”, nghiă là “sẽ không có
bảo hiểm”. TTDC viết lại “will lose
insurance”, và truyền thông tỵ nạn dịch ngay là
“sẽ mất bảo hiểm”. “Không có” và
“mất” khác nhau rất xa.
Trumpcare không bắt buộc tất cả mọi người
phải mua bảo hiểm, nên nhiều người
sẽ tự ư bỏ, không mua nên “không có” bảo
hiểm. Đại
đa số 22 triệu người này tự ư không mua
bảo hiểm chứ không bị ai lấy “mất”
bảo hiểm.
Có thể bảo phí sẽ tiếp tục tăng như
đang tăng dưới Obamacare hiện nay, do đó,
nhiều người trung lưu không đủ tiền
mua, đành bỏ bảo hiểm. Nhưng hiện tượng
này đă có từ vài năm qua rồi, không phải là
hậu quả của Trumpcare. Ít ra, với Trumpcare,
họ bỏ bảo hiểm th́ không c̣n bị đóng
tiền phạt cho Nhà Nước nữa.
Năm 2016, bảo phí đă tăng ít nhất 40%
tại hơn một chục tiểu bang. Có tiểu bang
tăng gần gấp đôi. Một điều TTDC
dấu kín như bưng là chỉ trong nửa năm
đầu của 2017, dưới Obamacare, đă có 2
triệu người bỏ không mua bảo hiểm
nữa v́ quá đắt hay vô ích, chấp nhận đóng
phạt (theo Gallup-Sharecare Well-Being Index). Tức
là tính nguyên năm, năm nay sẽ có 4 triệu người
bỏ bảo hiểm.
Nếu tiếp tục đà này th́ cho dù c̣n Obamacare th́
một chục năm nữa, cũng vẫn có 40
triệu người bỏ bảo hiểm. Thế th́
Trumpcare hại hơn Obamacare ở điểm nào?
Việc dùng danh từ “mất”
rơ ràng mang hơi hám lừa gạt để hù dọa
thiên hạ. Và đáng tiếc thay, khá nhiều người
bị lừa và đâm ra hoang mang. Những thăm ḍ
mới nhất cho thấy đa số dân Mỹ
chống lại Trumpcare và đổi ư, quay qua ủng
hộ Obamacare, chính v́ là nạn nhân của chiến
dịch hù dọa này.
Cũng không có chuyện những người có
bệnh nặng sẽ bị mất bảo hiểm, hay
trợ cấp sẽ chấm dứt dưới Trumpcare.
Ta đừng quên những nhà làm luật dù CH hay DC,
sẽ phải ra tranh cử lại. Họ biểu
quyết một luật khiến cả chục triệu
người “mất” bảo hiểm, sẽ mất
job ngay. Họ không ngu đâu. Không có thể chế chính
trị nào bảo vệ quyền lợi người dân
hữu hiệu bằng thể chế bầu bán dân
chủ kiểu Mỹ. Mất ḷng dân, mất job ngay.
Cái khó khăn cụ thể nhất trong việc thay
đổi luật là từ chính sách của TT Obama. Con
người ta, b́nh thường một khi đă
nhận được quyền lợi nào, th́ rất
khó nhả ra. Bản tính con người là vậy. Chính
sách vung tiền ra cửa sổ của TT Obama nói riêng và
khối cấp tiến nói chung là chính sách vô trách
nhiệm nhất, mỵ dân để lấy phiếu
bầu cử bất kể hậu quả tai hại
đến đâu.
TT Obama tung quà cáp bừa băi cho thiên hạ, đưa
đến t́nh trạng bất cân bằng chi thu. Không
phải chỉ có Obamacare không, mà đủ loại
trợ cấp, tiền thất nghiệp, phiếu
thực phẩm,… tràn ngập tới những mức
kỷ lục chưa từng thấy. Chi quá nhiều,
nợ nần chồng chất. Chỉ có cách duy
nhất cứu văn khỏi phá sản là thu nhiều hơn
và chi bớt đi. Nhưng cái khổ là làm sao cho người
dân chấp nhận bớt trợ cấp, đóng
thuế cao hơn, mà lại bớt quyền lợi
đi. Những người đang có bảo hiểm, làm
sao thu hồi bảo hiểm của họ được?
Những người đang nhận trợ cấp
bảo hiểm, làm sao cắt được? TT Obama
bất cần, chỉ cốt đắc cử hai
nhiệm kỳ, rồi đi tắm biển Hawaii.
Bởi vậy, TT Trump mới chủ trương cứ
để cho Obamacare tự phá sản, khi đó dân chúng
sẽ hiểu và dễ chấp nhận thay đổi hơn.
Cái khó khăn thứ nh́ là CH học được bài
học của Obamacare, muốn thiết lập một
hệ thống bảo hiểm hoàn hảo, có giá
trị lâu dài, chứ không muốn ra đại một
luật đầy lỗ hổng và sai lầm như
Obamacare để rồi vài năm nữa, cả nước
lại phải xúm lại, thu hồi và viết luật
khác.
Câu chuyện chưa đâu vào đâu hết. Ta b́nh tĩnh
chờ xem. (23-07-17)
Vũ Linh
|