|
DI
SẢN NGOẠI GIAO CỦA OBAMA Đại-Dương |
|
Tài
liệu tham khảo: Obama's
foreign policy legacy still to be determined (AP) Putin
Zings Obama With Vicious Historical Insult (Obsever) China’s
Xi Vows to Defend Maritime Interests, Sovereignty in ’17 (Bloomberg) South
China Sea: Japan And Taiwan Send Their Own Strong Messages To Beijing
(Forbes) Russia
flags war games with US ally Philippines (AFP) Philippines
was 'one-sidedly imbalanced in favour of the US', says new Filipino envoy to
China (IBT) The
Guardian view on the Arab spring: it could happen again (Guardian)
DI
SẢN NGOẠI GIAO CỦA OBAMA
Đại-Dương Từ
khi lên cầm quyền, Tổng thống Barack Obama đă
đề ra và thực hiện “chính sách ngoại giao
thông minh” để giải quyết mọi tranh
chấp trên thế giới. Hết
hai nhiệm kỳ 4 năm, Obama đă để lại
di sản ngoại giao không làm được và đă
làm như thế nào qua nhận xét của cộng đồng
quốc tế? Chủ
tịch Hạ viện Paul Ryan lên án Tổng tư
lệnh Obama đă thực thi chính sách ngoại giao không
hữu hiệu làm cho Hoa Kỳ dễ bị tổn thương
hơn trước năm 2009 và yếu hèn dưới
mắt thiên hạ. Obama tự tán tụng về sự
“can đảm ngoại giao” chỉ dẫn tới
yếu hèn như nhận xét của tờ The Econimist.
Ngoại giao cần hữu hiệu khi biết kết
hợp với quân sự, kinh tế, văn hoá chứ
không thể bằng lời nói suông. Chủ
tịch Tập Cận B́nh và Tổng thống Vladimir
Putin đă kết hợp 3 yếu tố trên để
đẩy Hoa Kỳ xa dần các vùng ảnh hưởng
truyền thống tại Châu Á-Thái B́nh Dương, Châu
Âu, Trung Đông, Nam Á. Sắp
rời Toà Bạch Ốc, Tổng thống Obama đă
từ chối quyền phủ quyết để
bảo vệ đồng minh Israel trước Nghị
quyết của Hội đồng Bảo an Liên
Hiệp Quốc lên án việc xây khu định cư
ở Tây Ngạn và Đông Jerusalem. Tờ
The Washington Post cho rằng Nghị quyết đó gây ra
thiệt hại vô cùng nghiêm trọng v́ không thể
gỡ bỏ mà thiếu sự bằng ḷng của Trung
Quốc và Nga. Ba
thượng nghị sĩ của Đảng Cộng Hoà
đă đệ tŕnh Dự luật Jerusalem Embassy and
Recognition Act vào ngày họp đầu tiên của
Quốc hội Hoa Kỳ sau cuộc bầu cử tháng
11-2016. Kiểu
ngoại giao thông minh của Obama đă không chấm
dứt cuộc chiến ở Iraq và A Phú Hăn mà c̣n
tạo ra nhiều cuộc xung đột đẫm máu
khác tại Trung Đông, Bắc Phi, A Phú Hăn, Somalia. Obama
đă ném bom 7 quốc gia trong năm 2016, phần lớn
sử dụng phi cơ không người lái, so với 3
thời W. Bush. Mỹ đang đối mặt với các
nhà lănh đạo từng bị Toà Bạch Ốc xúi
giục lật đổ. Tướng Abdel el-Sisi của
Ai Cập, Tổng thống Ali Saleh của Yemen, Tổng
thống Bashar al-Assad của Syria. Số
phận của Assad nằm trong tay Nga, Iran, Thổ Nhĩ
Kỳ chứ không phải đếm từng ngày như
Obama đă khoác lác. Trong cuộc họp báo cuối năm
lần chót, Tổng thống Obama biện minh:
“Ngoại trừ chúng ta chơi xả láng và muốn
chiếm Syria, chúng ta đang đối diện nhiều
vấn đề”. Putin không cần sử dụng toàn
lực lượng quân sự vẫn giải quyết
được cuộc chiến Syria kéo dài 5 năm. Các
nhà lănh đạo Trung Đông, kể cả Benjamin
Netanyahu của Israel cũng chỉ t́m đến Putin
để kiếm giải pháp cho các vụ xung đột
trong vùng. Họ như quên hẵn vai tṛ Tổng tư
lệnh siêu cường Obama! Hăng
tin AP cho rằng v́ muốn kư Hiệp ước Nguyên
tử Iran để ghi vào di sản mà Obama giao quyền
chứng thực nguyên tử cho Teheran thay v́ thuộc
thanh tra của Cơ quan Nguyên thử năng Quốc
tế. Iran làm nhục 10 thủy thủ Mỹ khi trôi
giạt trên Vịnh Á Rập (c̣n có tên Vịnh Ba Tư).
Chính phủ Obama phải bỏ 400 triệu USD để
chuộc các tù nhân Mỹ bị Iran giam giữ. Với
6,000 máy ly tâm được phép hoạt động,
Iran có đủ thời gian tích trữ kiến thức
và kinh nghiệm chế tạo vũ khí hoặc đầu
đạn nguyên tử khi Hiệp ước hết
hiệu lực vào thập niên tới. Obama
khôi phục quan hệ ngoại giao với Cuba, nhưng,
không kèm theo cải tổ dân chủ và cải thiện
nhân quyền nên Cuba sẽ chẳng khác ǵ Trung Quốc
và Việt Nam. Muốn
kư cho bằng được Thoả ước Khí
hậu Toàn cầu nên Obama chấp nhận cho Trung
Quốc, có mức khí phát thải cao nhất thế
giới, gấp đôi Hoa Kỳ, được
tiếp tục mở rộng khí phát thải tới năm
2030. Bị
Putin bất thần sử dụng lực lượng không
vũ trang để cưỡng chiếm Bán đảo
Crimea của Ukraine và ủng hộ lực lượng
ly khai tại Miền Đông nước này mà Obama áp
lực cho Liên Âu đồng ư cấm vận kinh tế
Nga từ năm 2014. Mặc
dù GDP của Nga được 2,200 tỉ USD vào năm
2013 đă tụt xuống 1,300 tỉ, nhưng, Putin không
thay đổi suy tư chiến lược và lùi bước
mà c̣n tăng cường đe doạ nghiêm trọng
tới các quốc gia NATO giáp giới với Nga. Obama
vội vă trục xuất 35 nhà ngoại giao và gia đ́nh
cùng lúc đóng cửa 2 cơ quan t́nh báo của Nga trên
đất Mỹ bị Lănh sự Nga tại San Francisco
chê “không đúng phép tắc ngoại giao”. Putin
tuyên bố không trả đũa v́ chẳng muốn rơi
vào hạng ngoại giao hàng tôm hàng cá được
tờ The Observer trích dẫn hôm 2 tháng 1 năm 2017. Putin
dành th́ giờ chuẩn bị nói chuyện với Tân
Tổng thống Donald Trump thay v́ phải mất th́
giờ với loại vịt què. Putin
cũng thắt chặt mối quan hệ kinh tế, quân
sự, chiến lược với Tập Cận B́nh
để làm suy yếu quyền lực của siêu cường
Mỹ. Đường
lối ngoại giao của Tổng thống Obama đă
thất bại rơ rệt thể hiện qua việc dư
luận ngoại quốc ủng hộ nhiệt t́nh cho
ứng viên Hillary Clinton. Họ hy vọng khi Hoa Kỳ có
một vị tổng thống mới ưa khoác lác
sẽ dễ lợi dụng hơn. Tuy
Obama tuyên bố “xoay trục” về Châu Á-TBD từ năm
2011 mà chỉ đơn thuần bằng ngoại giao nên
bị Tập Cận B́nh bịp “Thái B́nh Dương
rộng đủ cho hai cường quốc nên phải
cư xử trong tinh thần giữa hai nước
lớn”. Obama không phản đối nên đă bị
các cường quốc hạng nh́ chỉ trích mà đành
làm ngơ, nhưng, Tập Cận B́nh luôn công khai
nhắc lại. Trung
Quốc cưỡng đoạt Scarborough Shoal của
đồng minh Phi Luật Tân năm 2012 khi Obama làm trung
gian yêu cầu Bắc Kinh và Manila rút tàu chiến
khỏi nơi đó v́ lư do tránh băo. Lập tức,
Bắc Kinh đưa tàu tái chiếm và kiểm soát.
Manila đành ngậm đắng nuốt cay. Năm
2014, Bắc Kinh đưa Giàn khoan HD-981 được
gần 100 tàu các loại yểm trợ vào thăm ḍ
trong Khu vực Đặc quyền Kinh tế Việt Nam
mà Hoa Kỳ chỉ phản đối chiếu lệ
buộc Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng phải
van nài măi cũng chẳng được Tập Cận
B́nh tiếp kiến. Song
song với hoạt động của HD-981, Bắc Kinh
bắt đầu nẹo vét, bồi đắp 7 vị
trí kiểm soát ở Spratly Islands (Nam Sa, Trường
Sa). Hoa Thịnh Đốn tố cáo bằng các bức
h́nh vệ tinh, nhưng, không có hành động cụ
thể. Khi
4 đảo nhân tạo ở Trường Sa được
thành h́nh, Obama do dự măi mới chấp thuận để
Đệ thất Hạm đội cho khu trục
hạm tiếp cận như khi đi vào lănh hải
của một quốc gia khác mà không phù hợp với
điều kiện tự do hàng hải. Tập
Cận B́nh tuyên bố trong cuộc họp báo chung
tại Hoa Thịnh Đốn “Trung Quốc cam kết
không quân sự hoá Biển Nam Trung Hoa”. Bộ
Quốc pḥng Trung Quốc tuyên bố hôm 15-12-2016 đă
đưa hệ thống pḥng thủ hoả tiễn và
pḥng không trên 7 vị trí kiểm soát ở Trường
Sa gồm cả 3 phi trường lớn tại Đảo
Chữ Thập, Đảo Vành Khăn và Đảo Xu
Bi đủ sức đón các phi cơ quân sự
hạng nặng. Những cầu cảng lớn có
thể tiếp nhận các chiến hạm 5,000 tấn. Trung
Quốc tuyên bố chỉ lắp đặt vũ khí
mang tính chất pḥng thủ tại Hoàng Sa cũng như
Trường Sa. Nhưng. Các chuyên gia quân sự quốc
tế đều coi đó như các cứ điểm
quân sự hùng hậu nhất trên Biển Đông cũng
như tạo mối đe dọa trực tiếp và
bất ngờ đối với của quyền các
quốc gia duyên hải Đông Nam Á.
Hải
quân Nga chuẩn bị tập trận với Hải quân
Phi Luật Tân chứng tỏ Putin đang muốn mở
rộng địa bàn hoạt động tới
Biển Đông sẽ đặt cho Trump một chọn
lựa “hợp tác hoặc đối đầu
với cả Nga lẫn Trung Quốc trên Biển Đông”.
Di
sản ngoại giao của Tổng thống Barack Obama
chỉ có thể kết luận: “khoác lác làm mất
mặt siêu cường Hoa Kỳ”. Đại-Dương |