Donald
Trump thiên tài và quân b́nh
Ngô Nhân Dụng |
Cuộc gặp gỡ Putin Trump ở Helsinki không
đưa tới một thỏa hiệp nào, không có
đến một bản thông cáo chung, ít nhất như
khi ông Donald Trump gặp Kim Jong Un. Dù gọi là “họp
thượng đỉnh” nhưng hai vị tổng
thống Nga, Mỹ gặp riêng, không có viên chức
ngoại giao, kinh tế hay quốc pḥng nào tham dự.
Phải nói cho mọi người yên tâm: Chính sách
của Mỹ đối với Nga không có ǵ thay đổi.
Những
điều ông Trump nói riêng với ông Putin không thể
làm thay đổi chủ trương ngoại giao
của nước Mỹ. Những
biện pháp phong tỏa kinh tế được
đưa ra từ nhiều năm qua, đặc
biệt sau vụ Nga chiếm Crimea của Ukraine, vẫn
c̣n nguyên. Chính sách đó do Quốc Hội Mỹ ban hành
trong các đạo luật, và chính phủ Mỹ không
thể xé bỏ, dù bên hành pháp có thể lơ là,
dễ dăi trong khi áp dụng các điều Quốc
Hội đă biểu quyết. Trong cuộc họp báo
ngày Thứ Ba, ông Trump nói rơ là chính phủ ông không
nới lỏng cấm vận đối với Nga. V́
không có vấn đề chính sách nào đáng nói, cho nên
sau cuộc gặp mặt, dư luận chỉ chú ư
tới cá nhân ông tổng thống Mỹ hơn là
những vấn đề lớn trong bang giao hai nước. Nhưng
cá nhân ông Trump cũng không thay đổi.
Quan sát ông sau một năm rưỡi làm tổng
thống, mọi người có thể đoán trước
ngôn ngữ, hành vi của ông như thế nào. Ông
tự giới thiệu là một “thiên tài quân b́nh.” Sau
một năm, nhiều người đă thấy
rằng ông hiểu hai chữ “thiên tài” (genius) và
“quân b́nh” (stable) khác với ḿnh. Cho nên cũng không
ngạc nhiên khi ông Trump mới nhắc lại hai
chữ đó ở Bruxelles trước khi đi gặp
ông Putin. Trong
cuộc họp báo với ông Putin, ông Trump tỏ ra “quân
b́nh” và có “thiên tài” theo cách riêng của ông, khác
hẳn người b́nh thường. Khi
nói đến mối bang giao giữa hai nước, ông
Trump khẳng định nó “tệ hại đến
mức thấp nhất.” Và nói thêm, trước đây
bốn tiếng đồng hồ. Tức là trước
khi thiên tài Trump gặp thiên tài Putin. Nhưng tại sao
nó tệ hại như vậy? Ông Trump giải thích, v́
lỗi cả hai bên. Tức là không phải lỗi ḿnh
ông Putin, mà những ông George W. Bush và Barack Obama cũng có
lỗi. Các
thiên tài, như Beethoven, Einstein, Picasso, đều bị
mang tiếng đăng trí. Tổng Thống Trump cũng quên
lư do chính phủ và Quốc Hội Mỹ đă bắt
đầu “trừng phạt” Nga. Lúc đầu
họ đưa ra các biện pháp cấm vận
nhẹ, có giới hạn, khi ông Putin giết những
người đối lập ôn ḥa, hợp pháp và các
nhà báo. Đ̣n nặng nhất giáng xuống khi Nga
chiếm Crimea, và tăng cường thêm khi Nga tiếp
tục gây nội chiến trong nước Ukraine. Năm
ngoái, Quốc Hội Mỹ lại trừng phạt thêm
lần nữa khi các cơ quan t́nh báo kết luận chính
phủ Putin đă t́m cách gây ảnh hưởng trên
việc dân Mỹ đi bỏ phiếu. Tất cả các
hành động này khiến mối bang giao xuống
thấp đều do những việc ông Putin làm. Nước
Mỹ không can dự, gây nên những hành động
đó. Lối
so sánh đặt ngang hàng nói Mỹ với Nga đều
có lỗi khiến nhiều người Mỹ nổi
giận. Nhưng Tổng Thống Trump đă từng nói
như vậy ít nhất một lần.
Năm 2017, trước khi nhậm chức, ông Trump
được ông Bill O’Reilly, phỏng vấn trên
đài Fox mà ông vẫn thích coi hàng ngày. Ông Trump nói nên
ḥa thuận với Putin, O’Reilly bèn hỏi lại: “Nhưng
hắn ta là một kẻ sát nhân. Putin là một tên sát
nhân.” Ông Trump trả lời: “Có
rất nhiều kẻ sát nhân. Chúng ta cũng có rất
nhiều kẻ sát nhân. Ông nghĩ thế nào? Nước
ḿnh ngây thơ vô tội lắm sao?” Thiên
tài Trump tỏ ra trước sau như một. Ít
nhất khi ông phê phán Vladimir Putin. Ông
Putin không quên tấm ḷng rộng răi đó. Trong
cuộc họp báo tay đôi kéo dài 45 phút, ông đă
nhiều lần trả lời thay cho ông Trump. Tổng
thống Mỹ không nói một câu nào chỉ trích
vụ chiếm Crimea, nhưng ông Putin đă tiết
lộ với báo chí rằng ông Trump không đồng ư
với vụ cướp đất đó. Có
thể ông Trump đă nói, rồi quên không nhắc đến,
vẫn cái tật đăng trí của các thiên tài. Có
thể khi gặp nhau ông Trump quên không nói, các thiên tài
vẫn hay quên, nhưng may mắn ông Putin đă đoán
được ư kiến này, nên nói ra giúp. Một
điều Tổng Thống Trump không quên nêu ra là
vụ mật vụ, t́nh báo Nga bị tố cáo đă
tấn công tin học trong cuộc bầu cử năm
2016. Ông được một nhà báo hỏi thẳng
chuyện này. Trong
câu ông Trump trả lời, có 191 chữ ông nói hoàn toàn
về chuyện khác, chuyện hệ thống máy vi tính
của đảng Dân Chủ bị điệp viên tin
học Nga xâm nhập. Ông
nhắc hai lần đến tên Hillary Clinton và 33,000
e-mails đă xóa. Ông nhấn mạnh tới cái “máy cái”
(server) và hỏi đi hỏi lại, “Tại sao FBI không
đem cái máy cái đó về điều tra? Trong máy cái
đó chứa những ǵ? Bây giờ nó biến mất
ở đâu rồi?” Một điều ông không
biết là trong trụ sở đảng Dân Chủ có
tới hơn 140 máy cái, server. Và FBI, CIA, cũng như t́nh
báo quân đội Mỹ đă mổ xẻ tất
cả hệ thống đó cho nên họ mới lần
ṃ, t́m ra ai là thủ phạm các vụ đột
nhập. T́nh báo Nga đă t́m cách che giấu vết tích
rất kỹ, nhưng họ quá tự tin và khinh địch
nên vẫn để lộ. Người ta đă t́m
đến những giao dịch tiền bạc, khi
mật vụ Nga trả tiền những người
cộng tác bằng loại “tiền ảo,”
cryptocurrency. Tưởng không dùng đến ngân hàng là
kín đáo lắm rồi. Nhưng nhờ những
vết tích c̣n để lại ở các công ty thanh toán
tiền ảo đó nên FBI mới bắt họ
phải cho vào coi, nên đă chỉ đích danh những
cơ quan nào trong quân đội Nga “chi tiền,”
rồi đă truy tố tên tuổi, chức vụ 12 người
cầm đầu các cơ quan đó. Đáng
lẽ Tổng Thống Trump phải khoe thành tích này
với ông Putin khi nói chuyện riêng, “Bọn đàn em
của ông tệ quá! Đi ăn trộm mà để
dấu vết, đám tay chân CỦA TÔI nó khui ra
hết!” Đối với một cựu sĩ quan t́nh
báo Nga như ông Putin, đó là một đ̣n rất
nặng! Nhưng ông Trump không
muốn làm ông Putin mất mặt. Ngược
lại. Trong 128 tiếng ông nói để trả lời
vào vấn đề do phóng viên hỏi, ông tỏ ra không
tin tưởng vào những kết luận của t́nh báo
Mỹ. Ông nói: “Dan
Coats (giám đốc t́nh báo trong Ṭa Bạch Ốc) và
mấy người khác đến nói với tôi
rằng họ thấy Nga làm vụ đó. Tôi cũng
nghe ông Putin, ông ấy nói rằng nước Nga không làm.
Tôi muốn nói thêm là: Tôi không thấy có lư do nào nói
đó là nước Nga. (Dan Coats [director of national
intelligence], came to me and some others they said they think it’s Russia
I have President Putin. He just said it’s not Russia. I will say this: I
don’t see any reason why it would be). Và đến đây th́ chúng
ta được thấy thêm cá tính “quân b́nh, ổn
định” của tổng thống Mỹ. V́ sau khi
về nước, trước dư luận phản
đối mạnh mẽ từ các đại biểu
Quốc Hội, ông Trump đă nói ngược lại
những lời phát biểu ở Helsinski. Lúc đầu, ông chỉ t́m
cách giữ thể diện cho giới t́nh báo Mỹ. Ông
tuưt rằng ông rất tin tưởng vào khả năng
tuyệt vời của các cơ quan t́nh báo CỦA TÔI
(viết hoa MY trong nguyên văn). Sau đó, ông họp báo,
giải thích rơ hơn, rằng khi đọc lại
bản ghi chép những câu trả lời ông mới
thấy ḿnh nói lộn, nói thiếu một chữ KHÔNG. Câu
nói lúc họp báo là “I don’t see any reason why it would
be.” Nay ông Trump minh xác ư ông định nói thật
ra là ngược lại: “I don’t see any reason why it
wouldn’t be Russia.” Tôi không thấy có lư do nào đó
không phải là nước Nga. Chúng ta không ngạc nhiên
thấy ông tổng thống Mỹ nói có rồi lại
nói không trong ṿng 24 giờ đồng hồ, về
một câu chuyện quan trọng trong bang giao giữa hai
nước có nhiều bom hạch tâm nhất thế
giới. Đó là một cách Tổng Thống Donald Trump
“giữ quân b́nh.” Giống như thái độ
của ông với NATO, Minh Ước Bắc Đại
Tây Dương. Từ khi tranh cử ông đă nói
thẳng tổ chức này đă lỗi thời. Ông c̣n
dọa sẽ rút Mỹ ra khỏi NATO. Khi họp với
các lănh tụ khối NATO ở Bruxelles, ông mạt sát
họ không chịu tăng ngân sách quốc pḥng.
Trả lời câu hỏi “ai là thù địch của
Mỹ,” trước khi đi Helsinski gặp Putin, ông
Trump nói ngay đến Châu Âu, trong các vấn đề
mậu dịch. Sau đó nhắc đến Trung
Quốc, về địch thủ kinh tế. Nước
Nga đứng hạng ba, “trong một số vấn
đề” không nói rơ. Tuy vậy, trong cuộc họp
sau cùng, ông Trump lại tuyên bố Mỹ giữ nguyên
những cam kết bền chặt với NATO. Cũng như khi ông Trump thăm
Anh Quốc. Trả lời cuộc phỏng vấn
của báo Sun, ông chê bà thủ tướng Anh là
quá vụng về trong cuộc thương lượng
vụ nước Anh rút khỏi Châu Âu, EU. Ông c̣n nói
nếu ông Boris Johnson làm thủ tướng Anh th́ khá hơn.
Johnson là vị ngoại trưởng Anh mới từ
chức v́ bất đồng ư kiến với bà Theresa
May. Khi báo Sun in bài phỏng
vấn với những lời lẽ đó, ông Trump
lại kết tội báo này là “Tin bịa đặt”
(Fake news). Hôm sau, ông đứng bên bà May, hết
lời ca ngợi bà trong cuộc thương thuyết
với EU. Nhưng sau khi chia tay, ông lại nhắn mách
kế bà May: Nên kiện EU ra ṭa! Có nhiều người dùng
những lời nói trước sau không giống nhau, dùng
như một cách tự giữ thế quân b́nh trong vai
tṛ của ḿnh, cũng như trong tâm lư chính ḿnh. Đứng
trước những vấn đề rắc rối ngoài
tầm phán đoán th́ tại sao phải nói một
điều rồi không bao giờ thay đổi? Khăng
khăng như vậy chỉ làm cho gia đ́nh, bạn bè
khó chịu, lánh xa, mà c̣n làm cho tâm lư ḿnh hỗn
loạn, bất ổn! Nói ngược lại lời ḿnh
đă nói là một cách trị liệu. Tổng Thống Donald Trump có
phương pháp giữ quân b́nh khác nhiều người.
Nhưng trong nhiều phạm vi ông đă chọn th́ ông
không bao giờ áp dụng phương pháp đó. Đó
là những vấn đề liên quan đến TÔI và
CỦA TÔI. Trong những vụ này, ông Trump rất quân
b́nh, ổn định. Ngô
Nhân Dụng |