|
Nội Các và Ban Tham Mưu của Donald Trump
C̣n một tháng nữa, ông Donald Trump sẽ tuyên thệ
nhậm chức. Chúng ta đă được thêm
dữ kiện để nh́n ra sự xuất hiện
của một chính quyền có những mục tiêu
lẫn phương thức hành động chưa
từng thấy từ nhiều thập niên, ít ra là
từ thời Tổng thống Ronald Reagan của Mỹ,
và hai Thủ tướng Helmut Kohl của Đức và
Margareth Thatcher của Anh.
Chính quyền Trump theo đuổi một ư thức
hệ có màu sắc cách mạng sẽ làm thay đổi
cả nước Mỹ lẫn thế giới.
Nhớ lại th́ ngay sau khi bất ngờ thắng
cử đêm mùng tám rạng mùng chín Tháng 11, ông Trump
liên tục gây bất ngờ khi chuẩn bị nhân
sự - tương đối khá nhanh và ồn ào –
rồi thăm viếng các tiểu bang đă giúp ông lên
làm Tổng thống thứ 45 của Hoa Kỳ để
vừa cảm tạ vừa tái xác nhận nhiều
chủ trương khi tranh cử. Ông c̣n gây bất
ngờ hơn nữa khi trực tiếp nói chuyện
với Tổng thống Thái Anh Văn của Đài Loan
làm Bắc Kinh giật ḿnh. Chưa nhậm chức ông
đă can thiệp với các doanh nghiệp như Carrier,
Ford, Boeing, Lockheed Martin, v.v… nhằm đạt các
hứa hẹn như giữ lại việc làm hoặc
đ̣i rà lại giá biểu cung cấp cho chính
quyền ông cho là quá cao, từ chiếc Air Force One cho
tới chiến đấu cơ F-35. Chi tiết gây sôi
nổi là không lănh vực nào mà Tổng thống Tân
cử không nêu ư kiến, từ kinh tế đến giáo
dục, môi sinh, cựu chiến binh hay chiến lược
đối ngoại, v.v… và thường th́ trực
tiếp nêu ư kiến qua trương mục Twitter
của ông.
Tức là ông cướp luôn diễn đàn của
truyền thông báo chí để mỗi ngày gây ra
một chuyện.
Khi tranh cử, Donald Trump khéo đóng kịch thô lỗ và
ăn nói khật khùng để tranh thủ niềm tien
của quần chúng bất măn, rồi từ vị trí
của một tay ngang chưa từng hoạt động
chính trị mà loại bỏ được các đối
thủ có thế giá trong 16 chuẩn ứng cử viên
của đảng Cộng Ḥa. Sau đó ông tập trung
vào chiếm phiếu Đại cử tri của các
tiểu bang có vấn đề mà thắng ứng
cử viên Hillary Clinton của đảng Dân Chủ.
Đắc cử rồi, ông Trump mới cho thấy
một bộ mặt hoàn toàn khác và dần dần
định h́nh chiều hướng lănh đạo
của ḿnh.
Trong nội các và ban tham mưu, người ta thấy
vai tṛ của các doanh gia có sở trường đàm
phán và ngă giá – nhiều khi bằng áp lực thô
bạo - để đạt thỏa thuận có
lợi cho nước Mỹ. Ông c̣n lập ra hai cơ
chế tham mưu mới về ngoại thương và
giản chánh, nhằm xét lại chánh sách tự do thương
mại, thí dụ như với Bắc Kinh, hay giản lược
chế độ kiểm soát hành chánh để
giải phóng khả năng đầu tư và kinh doanh
của các doanh nghiệp. Về an ninh và quân sự, ông
mời các tướng lănh có thực tài và trí tuệ
vào bảo vệ quyền lợi của Hoa Kỳ,
hoạch định chiến lược diệt trừ
khủng bố và phát huy sức mạnh của Hoa
Kỳ. Kết hợp an ninh với kinh tế, ông cho
thấy Chính quyền Trump sẽ hung hăn tranh thắng
với nhiều nước khác, từ Trung Cộng
tới Iran, Mexico.
Chưa chấp chánh th́ Chính quyền Trump đă cho
thấy một ư thức hệ mới, trái ngược
với chính sách “cải tạo xă hội” của
vị tiền nhiệm, mà cũng khác với nhiều
chủ trương của các Tổng thống trước.
Đặc tính của Chính quyền Trump là khinh thường
các khu vực sản xuất kém năng suất, chế
diễu các thành phần hay chánh sách xă hội chủ
nghĩa bao cấp, và đề cao những ai có tham
vọng làm giàu, có khả năng kinh doanh. Ch́m sâu
ở dưới và hoàn toàn không mặc cảm là
triệt để ngợi ca doanh lợi v́ doanh lợi
tạo ra công việc và sự thịnh vượng nên
sẽ bảo vệ sức mạnh của nước
Mỹ.
Chúng ta có thể thấy được một cuộc
cách mạng văn hóa trong cái lư tưởng Donald Trump,
trái hẳn với những chủ trương
“phải đạo chính trị” ngày nay. Đây là
một khía cạnh khác của “chủ nghĩa
quốc gia Hoa Kỳ” đă từng đưa nước
Mỹ lên vị trí siêu cường.
Trong hơn một tháng ông Trump chuẩn bị như băo
táp, người ta có thể nêu câu hỏi rằng Chính
quyền Trump sẽ hung hăng hay chín chắn, táo
bạo hay lạnh lùng, và có gặp mâu thuẫn
giữa các nhân vật tham gia nội các và dàn cố
vấn của Tổng thống không?
Sở dĩ như vậy là do ông Trump chọn ba tướng
lănh bị hồi hưu v́ khác biệt quan điểm
với Chính quyền vào vai tṛ Tổng trưởng
Quốc pḥng (James Mattis), Nội an (John Kelly) và Cố
vấn An ninh Quốc gia (Mike Flynn) để bổ túc
cho sự yếu kém của ông về an ninh và quân
sự. Nhưng lại mời một doanh gia vào chức
vụ quan trọng nhất Nội các là Ngoại trưởng,
để tận dụng khả năng đàm phán cho có
kết quả của ông Rex Tillerson, Tổng quản
trị CEO của ExxonMobile. Trong tổ hợp dầu khí
này, ông Tillerson là người nắm vững chi
tiết gần như t́nh báo về từng quốc gia
đối tác và phải đạt yêu cầu là có
hợp đồng có lợi nhất cho doanh nghiệp.
Nay ông sẽ phải đạt yêu cầu đó cho…
Hoa Kỳ, theo chỉ thị của người làm chánh
sách đối ngoại là Tổng thống Trump.
Donald Trump cũng chọn nhiều tỷ phú vào các
chức vụ then chốt khác không chỉ v́ họ có
tiền, hoặc đă chi tiền cho cuộc tranh
cử, mà v́ họ là doanh gia thành công và có khả năng
thực hiện mục tiêu cải cách. Hệ thống
giáo dục là bà Betsy DeVos, giải tỏa chế độ
kiểm soát kinh doanh là ông Carl Icahn, điều chỉnh
chế độ ngoại thương là ông Wilbur Ross
ngồi ghế Tổng trưởng Thương
mại. Các doanh gia đó không tham chính để
kiếm tiền mà v́ họ đồng ư với yêu
cầu cải cách của ông Trump.
Ngoại trừ thường hợp của Giáo sư
Peter Navarro - vào chức vụ của một cơ
chế mới sẽ làm Bắc Kinh nổi điên là
Hội đồng Thương mại Quốc gia v́
lập trường rất diều hâu chống Trung
Cộng về cả an ninh lẫn kinh tế - ông Trump không
mời các giáo sư đại học hay học
giả. Ông cũng tránh các chính trị gia chuyên
nghiệp, trừ phi là dùng đ̣n phép của họ
để phá vỡ hệ thống cấu kết chính
trị tại Thủ đô Washington nhằm khai thông ách
tắc và vét sạch bùn lầy trong quan hệ bán chác
giữa chính trường với doanh trường.
Đó là trường hợp của Nghị sĩ Jeff
Session vào vị trí Tổng trưởng Tư pháp hay
nguyên Thống đốc Rick Perry vào ghế Tổng trưởng
Năng lượng.
Cũng v́ chiều hướng đó, ông bị các chính
khách, học giả và báo chí thiên tả đả kích
nặng. Nhưng chúng ta chẳng nên ngạc nhiên về
những lời đả kích này mà nên nh́n vào
thực tế.
Xét tới đặc tính của “Chính quyền Cách
mạng” Donald Trump, người ta hoài nghi là ban tham mưu
của ộng Trump có ít kinh nghiệm. Mọi Chính
quyền đều có tám vị trí then chốt nhất
là Tổng thống, Phó Tổng thống, Đổng lư
Văn pḥng (Chief of Staff, tương đương
với Bộ trưởng Phủ Tổng thống), và
năm Tổng trưởng Ngoại giao, Quốc pḥng, Tư
pháp, Ngân khố và Thương mại. Tám nhân vật
này của Chính quyền Trump có tổng cộng 138 năm
thâm niên trong hai lănh vực là công vụ (quân và dân
sự trong chính quyền) hay kinh doanh, so với 152 năm
của Chính quyền Bush 43 hay 122 năm của Chính
quyền Obama. Khác biệt là hệ thống nhân sự
Trump có 83 năm thâm niên trên doanh trường so với
chỉ có năm năm của hệ thống Obama, hay 72
năm của hệ thống Bush 43.
Nghĩa là dù sao khác biệt cũng chẳng nhiều
lắm so với một Hành pháp Cộng Ḥa! Thời xưa,
một Giáo sư Kinh tế từng làm Tổng trưởng
Lao động rồi Ngân khố của Tổng
thống Richard Nixon rồi Chủ tịch tổ hợp
Bechtel trong tám năm, trước khi là Ngoại trưởng
có thế giá của Ronald Reagan, đấy là ông George
Shultz. Ông lên kế nhiệm một Ngoại trưởng
đă từng là Đại tướng, Alexander Haig.
Thời đó, mấy ai phàn nàn chuyện ông tướng
hay doanh gia đi làm Ngoại trưởng? Thời nay, người
ta quên trí nhớ nên mới om x̣m phê phán việc doanh
gia Tillerson của đất Texas đi làm Ngoại trưởng.
Một khía cạnh khác về ư thức hệ là
lằn ranh tả hữu, cấp tiến hay bảo
thủ.
Đảng Dân Chủ thiên tả th́ đề cao công
bằng xă hội và vai tṛ can thiệp của nhà nước;
đảng Cộng Ḥa hữu khuynh lại đ̣i phát
triển kinh tế và giới hạn vai tṛ của nhà nước.
Đấy là sự khác biệt chung, đă tồn
tại từ những năm 1960. Từ 30 năm trước,
các dân biểu nghị sĩ Cộng Ḥa có khuynh hướng
bảo thủ hơn, nhất là từ quăng 2010. Trong khi
đó, Quốc hội Dân Chủ lại ngày càng thiên
tả hơn, nhưng bất công xă hội cũng gia tăng
trong tám năm qua và là một trong nhiều nguyên nhân
của cuộc Cách mạng Donald Trump, với sự
nổi loạn của thành phần trung lưu thấp
chống lại giới thượng lưu ưu tú bên
đảng Dân Chủ.
Nếu chấm điểm về ư thức hệ th́ ông
Trump có mời một số dân biểu nghị sĩ vào
nội các, và thành phần nhân sự này có khuynh hướng
bảo thủ, nhưng nói chung cũng chẳng bảo
thủ hơn Quốc hội Cộng Ḥa khóa 115. Khi
chấp chánh, Hành pháp Donald Trump phải trước
hết đàm phán với Lập pháp Cộng Ḥa và
rất có hy vọng đồng điệu trong
chiều hướng bảo thủ ấy, ngoại
trừ hai lănh vực có dị biệt với đa
số Cộng Ḥa là can thiệp vào ngoại thương
để bảo hộ mậu dịch. Tuy nhiên, trong hai
lănh vực này, ông Trump lại có thể được
hậu thuẫn bất ngờ từ phía Dân Chủ!
Khi ấy ta đừng quên một Giáo sư kinh tế
đă sớm vạch ra những bất toàn của
chế độ tự do thương mại làm Hoa
Kỳ bị thiệt hại, là Peter Navarro. Ông hợp tác
với ban tranh cử Donald Trump ngay từ đầu và
sẽ là Chủ tịch Hội đồng Thương
mại Quốc gia để cố vấn Tổng
thống về chánh sách và luật lệ liên quan đến
ngoại thương, nhưng lồng trong một
viễn kiến rất Trump là kinh tế chỉ là
một phần của an ninh thôi. Và đấy mới là
điều khiến Trung Cộng lúng túng. Giáo sư
Peter Navarro đă phục vụ trong đoàn Peace Corp
tại Đông Nam Á và theo dơi sự bành trướng
của Trung Cộng từ lâu, nhưng cũng là một
đảng viên Dân Chủ!
Sau cùng, kết luận bất ngờ nhất cho một
năm có quá nhiều bất ngờ, chính là việc dân
Mỹ không bầu Donald Trump làm Tổng thống v́ là
ông người đạo cao đức trọng.
Họ không cần chuyện đó mà cần một
hệ thống lănh đạo được việc!
Ông Trump và nội các đang thành h́nh có đặc tính
là thiết thực được việc ngoài
chiến trường và trên doanh trường, mà cùng
coi chính trường là nơi phải cải cách để
ra khỏi nguyên trạng bế tắc ngày nay.
V́ vậy, cuộc Cách mạng Trump đang khởi đầu!....
|