MỘT
NĂM CỦA ÔNG TRUMP
MẶC GIAO |
Tính
đến ngày 20 tháng Giêng năm nay, ông Donald Trump đă
cầm quyền tổng thống Hoa Kỳ được
một năm. Chúng tôi không làm tổng kết về
những thành tích hay thất bại của ông trong
thời gian này, nhưng không thể không nói tới hai
sự kiện: một tổng thống bị bươi
móc chỉ trích mỗi ngày trên chính đất nước
của ḿnh và ông Trump đă làm thay đổi t́nh h́nh
nước Mỹ và bang giao thế giới như
thế nào trong năm qua. Trước hết, chúng
ta chưa từng thấy một nguyên thủ quốc
gia nào trên thế giới bị các dân biểu,
nghị sĩ, chánh án phe đối lập, và đôi
khi cả phe cầm quyền, về hùa với một
số báo chí, truyền thanh, truyền h́nh ra rả
đả kích, chửi bới mỗi ngày như ông
Trump. Có
người c̣n công khai tuyên bố TT Trump điên,
mắc bệnh tâm thần, cần được khám
bệnh và chữa trị.
Người ta có cảm tưởng việc quan
trọng nhất của những người này là
bới lông t́m vết tổng thống và t́m cách
hạ uy tín của ông với
hy vọng có thể truất phế ông ngay giữa
nhiệm kỳ. Việc chống đối lănh đạo
một cách dữ dằn đôi khi cũng xảy ra
tại nhiều nước khác, nhưng có chỗ, có lúc,
và thường là chống chính sách hay “scandal”
lớn, không
phải lúc nào cũng bắt bẻ từng câu,
từng cử chỉ của tổng thống, từng cái
váy, đôi giầy của phu nhân tổng thống.
Nhiều khi xuyên tạc, bóp méo cho đă rồi xin
lỗi dễ dàng. Cứ mở đài CNN mà coi là
thấy ngay. Cứ đọc cuốn “Fire
and Fury” (Lửa và Giận Dữ) của Michael
Wolff mới phát hành trong tháng Giêng là thấy mọi
chuyện thâm cung bí sữ của triều đ́nh và pḥng
ngủ riêng của ông Trump bị phanh phui. Không biết
độ chính xác được bao nhiêu? Về
phần TT Trump, ông cũng tạo ra những nguyên do
để những người không ưa ông có cớ
khai thác. Trước tiên, ông không phải là một chính
trị gia chuyên nghiệp từ dưới đi lên,
hay một dân cử leo từ cấp địa phương
lên đến cấp dân biểu, nghị sĩ rồi
mới tới tổng thống. Ông
là một chính khách “nhẩy dù” từ môi trường
kinh doanh sang lănh vực chính trị. V́ thế ông không biết ăn nói kiểu rào
trước đón sau, không có những lời lẽ và
cử chỉ theo quy ước qúy phái (noble) của
những người có chức vụ cao trong xă
hội. Ông ăn
nói và hành động kiểu con buôn, ra giá và trả
giá. V́ thế
bị chê là thô lỗ, cục cằn. Mà ông cũng thô
lỗ thật. Nhiều khi ông nói năng lung tung, ra ngoài
đề, nhục mạ người khác và cả các
nước khác, như mới đây ông chửi nước
Haiti và nhiều nước châu Phi là “những
nước cục phân”.
Ông cải chánh và xin lỗi, nhưng “nhất ngôn
kỳ xuất, tứ mă nan truy”. Ông lại c̣n thêm
tật lèm bèm. Đă làm đến nguyên thủ
quốc gia mà c̣n vô twitter căi nhau với người khác
mỗi ngày. Việc ông trả lời Kim Chính Ân về
“hỏa tiễn mày nhỏ tí, hỏa tiễn tao to
đùng” giống như chuyện con nít căi lộn. Ông
cũng có những hành động bất ngờ,
những tuyên bố khi này khi khác khiến các đối
tác không biết đâu là thật hư. Đây
là điểm yếu và cũng là điểm đáng
gờm của ông. Tuy
nhiên, những điều trên chỉ là những lư do
bề ngoài. Việc ghét bỏ ông Trump có những lư do
sâu xa hơn 1/
Giai cấp cầm quyền và guồng máy hành chánh
Mỹ đă quen với với chính sách “dĩ ḥa vi qúy”
trong suốt 16 năm của hai Tổng Thống Clinton,
Obama. Dấu
ngoặc 8 năm của ông Bush con được đánh
dấu bằng hai trận chiến Afghanistan (để
trả đũa vụ 9/11) và Iraq, ngoài ra chính ông Bush
cũng mềm x́u với Nga, Trung Quốc, Bắc Hàn và
cả Việt Nam (đă rút tên VN khỏi danh sách các
quốc gia đáng quan tâm về tự do tôn giáo).
Khi lên cầm quyền, ông Obama vội t́m cách rút quân
Mỹ khỏi Afghanistan và Iraq. Làm như chỉ cần
tỏ thiện chí, rải Đô la (mặc cho ngân sách
thiếu hụt hàng ngàn tỷ mỗi năm), thuyết
phục, hứa hẹn và dọa mồm là các ông có
thể b́nh thiên hạ. Khi đă quen với cung cách làm
chính trị như vậy th́ người ta không
muốn đổi sang cách khác, mệt hơn và nguy
hiểm hơn, nhất là đổi sang cách của ông
Trump. Ngay khi tranh
cử, ông Trump đă tuyên bố sẽ làm sạch
Washington, thách thức giới cầm quyền truyền
thống. Như
vậy giới chính trị chuyên nghiệp làm sao ưa
được ông? 2/
Phe tả phái (leftist) Mỹ
rất mạnh. Phe
này chủ trương không can thiệp ngoài nước
Mỹ, mở cửa biên giới cho di dân, ủng
hộ hoàn cầu hóa, ủng hộ các chế độ
“gọi là” xă hội, nương tay và nương
miệng khi các chế độ này hành động
độc tài hay gây tội ác.
Chủ trương này đă trở thành một
thứ lư tưởng có khuynh hướng xă hội
(socialist ideal) tạo ra nhiều nạn nhân, trong đó có
Việt Nam. Thành phần chính của tả phái Mỹ là
giới truyền thông và trí thức. Chúng
ta không lạ khi thấy cuộc chiến giữa ông
Trump và truyền thông xảy ra hàng ngày. Giới trí
thức th́ khinh dễ ông Trump. Giới lănh đạo
châu Âu không coi ông Trump ngang hàng về phương
diện trí thức và đẳng cấp. Đa số dân
Anh không muốn ông Trump sang thăm Anh quốc. Tổng
Thống Pháp Macron 39 tuổi chê lên chê xuống Tổng
Thống Mỹ 70 tuổi dù vẫn phải nịnh
bằng cách mời TT Trump tham dự diễn binh ngày
“Quatorze Juillet” (quốc khánh Pháp 14 tháng 7). Cựu
bộ trưởng Văn Hóa Pháp Jack Lang thuộc đảng
Xă Hội mượn gió bẻ măng lời ông Trum nói
bậy để mạt sát ông: “Donald Trump là một
tổng thống cục phân” (Donald Trump est un président de
merde). Có bao giờ một chính khách chửi một
tổng thống nước bạn tục tằn như
thế? 3/ Phe thua cuộc của bà
Hillary Clinton
chưa chịu chấp nhận thua. Bà Clinton cho ra
mắt cuốn “What
Happened”
(Chuyện ǵ đă xảy ra) vào tháng 9-2017, chưa
đầy một năm sau khi thua, để biện
minh v́ sao bà thua. Bà trách móc tất cả mọi người,
kể cả đảng Dân Chủ của bà. Dĩ nhiên
bà trách ông Trump nặng nhất, với tội nhờ t́nh
báo Nga phát giác hàng chục ngàn emails chuyện công
được bà xử dụng bằng máy riêng. Bà
đổ thừa bà mất phiếu v́ tin này, c̣n
bị thêm rắc rối với cơ quan Điều
Tra Liên Bang FBI. Một luận cứ khác được
bà coi là căn bản, đó là bà có cả triệu
phiếu phổ thông nhiều hơn ông Trump. Như
thế là đa số dân Mỹ ủng hộ bà. Bà là
người khôn ngoan, có học thức, tại sao
lại nói kiểu ấy? Hiến
Pháp Mỹ, đă được Quốc Hội Mỹ
từ thời lập quốc thông qua, ấn định
thể thức bầu cử tổng thống cho chế
độ liên bang gồm nhiều tiểu bang. Mỗi
tiểu bang phải có tiếng nói và có đại
biểu theo tỷ lệ dân số để bầu
tổng thống.
Nếu căn cứ theo phiếu phổ thông th́ chỉ
cần Cali liên kết với Texas là hai tiểu bang này
luôn luôn bầu được tổng thống theo ư
họ. Các tiểu bang khác ngồi đó mà nh́n. Nếu
chuyện này xảy ra, chắc chắn một số
tiểu bang sẽ bất măn tách rời khỏi
Hiệp Chủng Quốc Mỹ. Bà Hillary Clinton đau qúa hóa
dại. Bà xúi mọi người chống ông Trump,
kể cả xuống đường phủ nhận tân
tổng thống vừa đắc cứ. Bà tự chứng tỏ là một người thua
cuộc xấu (bad loser). Với tư cách ấy,
nếu bà đắc cử tổng thống, nước
Mỹ có hănh diện và liệu có khá hơn không? Nếu
ông Trump điên, bất xứng, tại sao dân Mỹ
lại bầu cho ông?
Ông đâu có hứa hẹn trời trăng với dân
Mỹ? Đâu có cho dân Mỹ ăn bánh vẽ? Trước
khi vào chung kết và thắng bà Clinton, ông đă hạ
đo ván 13 ứng cử viên gạo cội của
đảng Cộng ḥa, gồm toàn những dân
biểu, nghị sĩ, thống đốc tiểu bang.
Ông thắng v́ chủ trương đường
lối của ông đáp đúng sự mong mỏi
của nhiều người Mỹ: 1.
Nước Mỹ trước
hết (America first).
Chấm dứt rải tiền lấy ḷng cả thế
giới nhưng kết qủa chẳng được
bao nhiêu. Hạn chế di dân và trục xuất di dân
bất hợp pháp. 2.
Giữ và tạo việc làm
cho giới công nhân và trung lưu thấp, không cho đưa nhà máy ra nước
ngoài để lợi dụng giá lao động rẻ. Khẩu
hiệu tranh cử của ông ăn khách hơn của
những ứng cử viên khác. Ông lại chưa có thành
tích chính trị khả nghi v́ chưa từng làm chính
trị. V́
thế ông thắng. Ông đă thắng cử một cách
hợp lệ, hợp pháp. Ông
có tư cách là tổng thống của toàn thể nước
Mỹ theo nguyên tắc thiểu số phải phục tùng
đa số. Dù
bị đánh đấm mỗi ngày, TT Trump vẫn không
đổi cách nói và cách làm của ông. Ông
muốn nói ǵ th́ nói, ai muốn chửi ông cứ
chửi, guồng máy quốc gia vẫn chạy đều.
Ông
đă kiếm được những người khôn
ngoan, nhiều kinh nghiệm để nắm những cơ
quan đầu năo: ông Rex
Tillerson (Ngoại giao), cựu tướng Thủy Quân
Lục Chiến James Mattis
(Quốc Pḥng), cựu tướng Herbert
R. Mc Master (Cố vấn An ninh quốc gia).
Những người này tạo thành một bộ tham mưu
đáng nể trong việc hoạch định và thi hành
các chính sách ngoại giao và quốc pḥng của Hoa
Kỳ. Đừng vội nói rằng chính quyền Trump
không có chính sách, chỉ gặp đâu làm đó. Dĩ
nhiên có thiếu sự phối hợp trong lúc đầu
và chính quyền mới cần thời gian quan sát trước
khi đưa ra những quyết định. Nhưng phải nh́n nhận chính quyền Trump đă
hành động mạnh mẽ và rơ ràng hơn chính
quyền Obama. Về
đe dọa nguyên tử của Bắc Hàn, chính
quyền Trump đă mạnh mẽ tố cáo, đưa
mẫu hạm, tầu chiến, máy bay đến vùng
biển gần bán đảo Triều Tiên để
thị uy và đe dọa, đă đặt những dàn
hỏa tiễn chống hỏa tiễn THAAD ở Nam Hàn.
Về ngoại giao, Mỹ đă yêu cầu Trung Quốc
can thiệp với Bắc Hàn để anh nhỏ hung hăng
đừng chơi dại với vơ khí hạt nhân,
đồng thời vận động Liên Hiệp
Quốc ra những quyết nghị trừng phạt
Bắc Hàn. Tất cả những hành động này
đă đem lại nhiều kết qủa, dù chưa
giải quyết hẳn vụ Bắc Hàn. Nước này
đă xuống thang đe dọa mồm, ngưng thử
hỏa tiễn mới và đă chấp nhận đề
nghị nói chuyện trực tiếp giữa Nam, Bắc
Hàn của tổng thống Nam Hàn Moon Jae-in. Hai phái đoàn
Nam Bắc đă gặp gỡ để thảo
luận về giải pháp ḥa b́nh, cụ thể là tham
dự Thế Vận Hội Mùa Đông tại Pyeongchang, Nam Hàn,
từ 9 đến 25-2-2018. Một số nhà b́nh
luận cho rằng Bắc Hàn làm thế để chia
rẽ Mỹ với Nam Hàn. Làm sao mà chia rẽ dễ
thế khi quyền lợi của Mỹ và Nam Hàn
gắn bó với nhau gần 70 năm nay? Phải nói là
Bắc Hàn khôn hơn Việt Cộng. Nếu nhận nói
chuyện với Mỹ rồi phải nhượng
bộ th́ mất mặt. Thà nói chuyện với anh em
(dù thù nghịch) c̣n hơn bị người ngoài áp
đặt. Về
Biển Đông, nhiều người e ngại ông Trump
mắc lo vụ nguyên tử Bắc Hàn và chiều ḷng
Tập Cận B́nh để nhờ ông này làm áp
lực với Kim Chính Ân, nên bỏ mặc Biển
Đông cho Trung Quốc muốn làm ǵ th́ làm. Thực
tế không xảy ra như vậy. Chính
quyền Trump đă đưa hạm đội và phi
đoàn hùng hậu vào biển Nhật Bản và
Triều Tiên, sát nách vùng tranh chấp từ đảo
Điếu Ngư đến vùng biển h́nh lưỡi
ḅ. Hành
động này có tác dụng một đập hai cú,
vừa dọa Bắc Hàn, vừa gián tiếp thị oai
với Trung Quốc, xác nhận sự có mặt hùng
hậu và thường xuyên của Mỹ ở Biển
Đông. Mỹ luôn lên tiếng phản đối
những vi phạm của Trung Quốc và gia tăng cho
tầu tuần đi ṿng các đảo nhân tạo do
Trung Quốc xây đắp. Mới
đây, báo South China Morning
Post ở Hồng Kông đă phỏng vấn ông Brian
Hook, cố vấn chính sách đối ngoại
của Ngoại Trưởng Rex Tillerson, về hành động
của Mỹ ở Biển Đông. Ông Brian Hook đă
tuyên bố rất rơ ràng: “Washington
sẽ chống đối bất cứ hành động
đơn phương nào của Trung Quốc trên
Biển Đông trong khi vấn đề chủ
quyền chưa được giải quyết. Hành
động khiêu khích của Trung Quốc, quân sự hóa
Biển Đông, cho thấy Trung Quốc đang thách
thức luật pháp quốc tế. Trung Quốc đang
hiếp đáp những nước nhỏ hơn, gây t́nh
trạng căng thẳng… Chúng tôi sẽ hậu
thuẫn các hành động bảo vệ quyền
tự do hàng hải và khẳng định rơ với
họ rằng chúng tôi sẽ điều máy bay ngang qua,
điều tầu chiến qua lại trong khu vực và
hoạt động ở bất cứ nơi nào mà
luật pháp quốc tế cho phép”. Ngoài ra,
ông Trump đang vận động thành lập một ṿng
vây bao quanh Trung Quốc và Biển Đông gồm Nhật Bản, Nam Hàn, Úc, Phi Luật Tân,
Ấn Độ, và nếu có thể cả Việt Nam. Ông đă nhiều lần dùng danh
từ “Ấn Độ-Thái B́nh Dương” để
kéo Ấn Độ vào cuộc. Như vậy, Trung
Quốc không dễ dàng thực hiện tham vọng bá
chủ Biển Đông như ư muốn. Giáo
Sư Yan Xuetong, Khoa Trưởng Viện nghiên cứu
Tân Bang Giao Quốc Tế thuộc Đại Học
Đông Hoa, Bắc Kinh, một nhà nghiên cứu nổi
tiếng về chính sách ngoại giao, đă nói với
báo Global Times của Trung Quốc ngày 26-12-2017 rằng
việc ông Trump theo đuổi chính sách làm sinh động
lại sinh hoạt quốc nội và áp dụng nguyên
tắc thực tế trong bang giao quốc tế có
thể tạo nên những trở ngại cho Trung
Quốc trong nhiều lănh vực, như thương
mại Mỹ-Trung, các vấn đề với Bắc Hàn,
Nhật Bản, Đài Loan và vùng Á châu Thái B́nh Dương.
Ngoài
các vấn đề chính trị, ngoại giao và quân
sự, ông Trump cũng rất thực tế trong vấn
đề ngoại thương. Ông không chấp nhận t́nh trạng
mỗi năm các nước khác bán hàng cho Mỹ
nhiều hơn mua của Mỹ tới 500 tỷ Mỹ
kim. Chỉ riêng Trung Quốc đă thặng dư thương
mại 300 tỷ với Mỹ. Việt Nam cũng bán
nhiều hơn mua của Mỹ 30 tỷ. Để thăng bằng cán cân thương mại,
ông điều đ́nh với từng nước trong
danh sách 16 nước buôn bán bất quân b́nh với
Mỹ. Trung
Quốc và Việt Nam đă tỏ thiện chí sẵn sàng
điều đ́nh và lấy vài quyết định tượng
trưng trong việc mua thêm hàng của Mỹ. Trong khi chưa
đ̣i được ǵ thêm từ các nước không
thân thiện, ông Trump quay sang các nước láng
giềng Canada và Mexico đ̣i điều đ́nh lại
Hiệp định Thương Mại Tự Do Bắc
Mỹ (NAFTA) giữa ba nước,
tự ư tăng thuế gỗ xây cất từ Canada
nhập vô Mỹ, tăng thuế 250% máy bay thương
mại của hăng Bombardier
ở Montreal bán cho các công ty hàng không Mỹ. Bảo
vệ quyền lợi của Mỹ th́ đúng, nhưng
cạn tầu ráo máng với một nước láng
giềng từ lâu coi nhau như anh em, lúc nào cũng có
mặt với Mỹ trong mọi khó khăn, từ đệ
Nhất, đệ Nhị Thế chiến, đến
chiến tranh Triều Tiên, chiến tranh Afghanistan,
mặt trận chống khủng bố, chung biên
giới đến 3 múi giờ, được an ninh
nhiều ngàn cây số phiá Bắc với Canada,
được Canada cung cấp tới 30% nhu cầu
dầu khí để khỏi bị các nước Trung
Đông làm khó, vậy mà đ̣i hết phần lợi
về ḿnh, c̣n dọa rút ra khỏi Hiệp Định
NAFTA, th́ đúng là hành động của thứ con buôn
trắng trợn, coi tiền trên hết, không c̣n t́nh
nghiă ǵ. Tuy nhiên,
những hành động của ông đă đem lại
những kết qủa tức thời cho nước
Mỹ, phần lớn nhờ lư do tâm lư: các nhà đầu tư Mỹ bắt
đầu e ngại đem tiền đầu tư
tại Trung Quốc, chỉ số thị trường
chứng khoán Mỹ lên ào ào, việc làm tăng,
thất nghiệp giảm. Nói
chung là kinh tế tăng trưởng. Vấn
đề nữa là di dân. Không
ai trong chúng ta tán thành việc di dân lậu, di dân
bất hợp pháp, dù chính chúng ta cũng là di dân.
Để chấm dứt t́nh trạng này, nhà nước
nên đưa ra những biện pháp áp dụng từ
nay về sau để cứu xét và chỉ nhận
những di dân hợp pháp, hợp lệ. Chính phủ không
nên có những biện pháp hồi tố để
trục xuất những người đă sống trên
đất Mỹ nhiều năm, có khi nhiều chục
năm. Việc đuổi 800,000
người Salvador ngày xưa chạy cộng sản và
trục xuất 900,000
trẻ em vào Mỹ không có cha mẹ là hành động
vô nhân đạo. Họ đă ở đây lâu, đă học
tập, làm việc, lấy vợ lấy chồng và
đẻ con tại đây, đă coi đất nước
này là quê hương, nay bị đuổi, gia đ́nh
sẽ tan nát, biết đi đâu, ở đâu, làm ǵ?
Trục xuất những di dân tội phạm th́
không ai trách, lại c̣n hoan nghênh.
Nhưng trục xuất những di dân lương
thiện đă sinh sống lâu năm trên đất nước
này chỉ v́ không có giấy tờ hợp lệ là hành
động qúa đáng, thiếu t́nh người. Đừng
quên rằng lịch sử loài người là lịch
sử di dân, ḥa trộn các sắc tộc. Chính Hoa
Kỳ cũng là một nước được
tạo thành bởi di dân. Theo lẽ thường “đất
lành chim đậu”. Nước nào c̣n đất và có
khả năng tiếp đón, nên mở cửa ranh
giới để những người nghèo khổ,
những người bị áp bức có thể đến
t́m chỗ dung thân. Những biện pháp hạn chế
và trục xuất di dân của ông Trump tuy có làm
giảm bớt số người vào Mỹ bất
hợp pháp hay hợp pháp trong năm qua, nhưng đồng
thời cũng làm tan nát biết bao gia đ́nh và bao nhiêu
đời người. Đón
tiếp di dân một cách hợp lệ, hợp pháp, có
chọn lựa, thêm lư do nhân đạo, là một nhu
cầu và cũng là một bổn phận của
những quốc gia có khả năng.
Địa cầu là của chung, hăy chia nhau mà sống. Trong
năm đầu cầm quyền, TT Donald Trump bị
chỉ trích, bị chửi rủa nhiều hơn
được khen ngợi.
Nhưng công tâm mà xét, chính quyền của ông đă
tạo nhiều thay đổi có lợi cho Hoa Kỳ
cả trong lẫn ngoài nước. Các
nhà lănh đạo ngoại quốc dù không ưa ông cũng
phải nể và thận trọng hơn trong cách đối
phó với ông.
Về tư cách của một tổng thống, ông không
phải là một mẫu mực nhưng đă tỏ ra
ông là chính ông, Donald Trump cư xử như Donald Trump
với những ưu khuyết điểm của ḿnh. Đừng
vội chê ông kém cỏi. “Nó lú nhưng chú nó khôn”.
Cũng đừng
vội chê ông điên, dại.
Những đ̣n không đoán được trước
mới khó đỡ và nguy hiểm. Chỉ cầu cho chính
sách và cách ứng xử của ông bớt tính con buôn
duy lợi, thêm tính nhân đạo và t́nh người. Nếu được vậy, Donald Trump
sẽ có hy vọng làm nên lịch sử theo gót Ronald
Reagan. 16-01-2018 MẶC
GIAO |