Mỹ
bóp nghẹt kinh tế Iran
Tú Anh |
Hoa
Kỳ yêu cầu tất cả các nước trên
thế giới ngưng mua dầu hỏa của Iran
trễ nhất là từ ngày 04/11/2018, nếu không
muốn bị trừng phạt. Một viên
chức cao cấp của bộ Ngoại Giao Mỹ
vừa đi một ṿng châu Á và châu Âu để thúc
giục các đối tác theo con đường duy
nhất : bỏ Iran là điều
kiện để chơi với Mỹ. Sau quyết
định rút bỏ hiệp định hạt nhân
2015, nước Mỹ của Donald Trump tiến hành
chiến lược bóp nghẹt kinh tế Iran. Trong
cuộc trao đổi với báo chí tại Washington ngày
26/06/2018, một nhà ngoại giao Mỹ mà AFP không cho
biết danh tính, khẳng định «
v́ an ninh quốc gia, Hoa Kỳ cảnh báo các đối
tác là phải ngưng nhập khẩu dầu hỏa
Iran một cách « tuyệt đối » chậm lắm là
vào ngày 04 tháng 11 tới» . Nhà
ngoại giao này cho biết đă đi một ṿng châu
Âu và châu Á và sẽ trao đổi với Ấn Độ
và Trung Quốc để đưa ra yêu cầu tương
tự . Thời
điểm này là đúng sáu tháng theo kỳ hạn mà
tổng thống Donald Trump tuyên bố khi thông báo
quyết định rút khỏi hiệp định
hạt nhân được chính quyền Barack Obama kư
với Iran vào năm 2015. Vào ngày
08/05, Donald Trump thông báo quyết định « xé »
hiệp định mà ông cho là thiếu hiệu quả
ngăn chận Iran chế tạo bom hạt nhân. Cùng lúc
tổng thống Mỹ tái lập những biện pháp
trừng phạt trực tiếp Iran và các nhà đầu
tư, xí nghiệp quốc tế tiếp tục kinh
doanh với Iran. Các công ty này có từ
90 ngày đến 180 ngày để rút khỏi thị trường
Iran nếu muốn được tiếp tục buôn bán
với Mỹ. Chỉ riêng nước Pháp, các
công ty lớn như Peugeot, Renault, Total
chọn giải pháp này v́ không có hy vọng ǵ
thuyết phục được Mỹ đặc cách. Washington
cho biết « không dung thứ » một lĩnh
vực nào. Áp lực
của Mỹ dường như đạt được
hiệu quả trông thấy. Theo viên
chức Mỹ nói trên, con số xí nghiệp quốc
tế bỏ Iran « không ngờ nhiều như vậy
». Iran
mới là « kẻ thù nguy hiểm số một » Câu hỏi
then chốt là v́ sao Washington muốn bóp nghẹt kinh
tế Iran ? Theo lập
luận của Washington, Iran là thủ
phạm gây rối loạn t́nh h́nh Trung Cận Đông
qua các tổ chức vơ trang thuộc hệ phái Shia như
lực lượng dân quân Hồi giáo ở Irak, tổ
chức Hezbollah ở Liban, tổ chức Hamas ở Gaza và
trực tiếp tham chiến ở Syria, ủng hộ
triệt để lănh đạo Bachar Al Assad qua lực
lượng vệ binh cách mạng do tướng Kacem
Soleimani chỉ huy. Cũng chính Iran đ̣i « xóa
sổ » Israel và kêu gọi lật đổ vương
triều Ả Rập Xê Út, hai đồng minh của
Mỹ trong khu vực. Nếu
dựa vào tuyên bố của tổng thống Donald
Trump muốn « làm thay đổi chế độ
chính trị » ở Iran th́ rơ ràng không phải
Nga, Trung Quốc hay Bắc Triều Tiên mà chính Iran
mới là kẻ thù nguy hiểm số một. Theo Mediapart,
chiến lược của Washington xoay chung quanh bốn
trục trong đó « bóp nghẹt kinh tế »
chỉ là một : vô hiệu hóa tiến công của
Iran về biên giới Israel, cắt đứt dưỡng
khí kinh tế, ủng hộ các phong trào đối
lập và thúc đẩy thành lập « trục
» Israel- Ả Rập Xê Út. Gây
thêm khó khăn Chưa có
thể dự báo kế hoạch này sẽ đạt
hiệu quả đến đâu ? Tuy nhiên, với
một nền kinh tế mong manh v́ nhiều thập niên
cấm vận, tỉ lệ thất nghiệp cao, đời
sống dân chúng khó khăn, tiền mất giá, th́
sự kiện Teheran tập trung nhân lực, tài lực
vào cuộc chiến ở Syria, ủng hộ các tổ
chức Hồi Giáo Shia ở Irak, Liban… là nguyên nhân gây
bất b́nh trong dân chúng với những cuộc
biểu t́nh phản kháng từ cuối năm 2017 và
cuộc đ́nh công của tiểu thương Iran
đang diễn ra. Được
đặt câu hỏi về cuộc đ́nh công của
tiểu thương Iran, từng làm cho chế độ
vương quyền Iran sụp đổ vào năm 1978,
viên chức ngoại giao Mỹ nói trên thẩm định
: dân chúng quá mệt mỏi và bất b́nh thái độ
của chính quyền cũng như t́nh trạng tham ô làm
giàu của thành phần chỉ huy Vệ binh cách
mạng và giáo quyền. Bản thân ngoại trưởng
Mike Pompeo cũng gửi nhiều thông điệp trên
mạng nhấn mạnh đến « các cuộc
biểu t́nh ngày càng nhiều tố cáo đời
sống khó khăn, tệ nạn bất công xă hội
và tham ô ». Sau khi
chận nguồn đầu tư, chiến thuật bóp
nghẹt kinh tế bước sang giai đoạn hai : cắt
nguồn ngoại tệ từ dầu hỏa. |