THẨM
PHÁN TCPV KAVANAUGH
VŨ LINH |
Chuyện này quan trọng
hay không, quan trọng đến mức nào, có hậu
quả ra sao liên quan đến đời sống chúng
ta, người dân b́nh thường? Đó là những
chuyện cả triệu người đang thắc
mắc. Trước hết ta nói
về tiến tŕnh bổ nhiệm. Đây quả thực là
một tuyệt chiêu về nghệ thuật quảng cáo
hàng của đại doanh gia Trump. Chưa bao giờ
trong lịch sử bổ nhiệm hơn 100 thẩm phán
TCPV lại có một vị được bổ
nhiệm một cách ŕnh ràng và thu hút được
sự chú ư của cả nước như lần này.
Tổng thống hẹn chắc việc tuyển lựa
quan ṭa từ cả chục ngày trước, khiến
cho báo chí chạy tin trên trang nhất, đoán ṃ cả
chục ngày liền, mà lạ lùng thay, tên của người
được tuyển đă không bị x́ ra! Rồi
đúng 9 giờ tối Thứ Hai, gần như tất
cả các đài truyền h́nh trực tiếp thu h́nh
cuộc họp báo của TT Trump thông báo quyết định
của ông, và cả chục triệu người
bị hút hồn, chỏ mơ ngồi chờ và coi. Chú tâm
của khách hàng là yếu tố quan trọng nhất
trong nghệ thuật tiếp thị chứ quảng cáo
món hàng đó tốt mà chẳng ai để ư th́
chỉ là công cốc. TT Trump cũng đă đoán
trước bất cứ ông bổ nhiệm ai cũng
sẽ bị phe cấp tiến chống đối, nên
muốn hô hào quần chúng đến xem cuộc
chiến ngay từ đầu, cho thật đông, để
họ có thể nghe ông và nghe ông Kavanaugh, và phán xét
một cách chính xác, thay v́ không biết ǵ, chỉ
ngồi nhà đọc báo và nghe TTDC xuyên tạc. Ta thử coi lại món hàng
ông Trump đang rao bán. Trong thể chế chính
trị Mỹ, với việc tam quyền phân lập, có
ba hệ thống riêng biệt là
hành pháp, tức là tổng
thống và nội các,
lập pháp tức là hai viện
quốc hội, và tư
pháp tức là hệ thống ṭa
án, đứng đầu là Tối Cao Pháp Viện. Trên nguyên tắc, nghe có
vẻ ba bên ngang ngửa quyền hành rất lớn. Lập
pháp ra luật cho cả nước, hành pháp thi hành
những luật đó, và tư pháp bảo đảm
việc tôn trọng những luật đó. Không có luật th́
loạn, có luật mà không ai thi hành th́ cũng như
không, thi hành không nghiêm chỉnh cũng loạn. Trên
thực tế, có lẽ TCPV có quyền lớn nhất
v́ các ông ṭa này có quyền quyết định
những luật do lập pháp ban ra có giá trị hay không,
có thể được hành pháp thi hành hay không, và hành
pháp thi hành có đúng không. Nhưng điểm quan
yếu nhất là tổng thống, nội các, dân
biểu và nghị sĩ đều có thể bị thay
đổi như chong chóng, nhưng quan ṭa th́ ngồi
suốt đời đến chết hay đến
khi... quá già yếu tự ư từ nhiệm. Thậm chí
đến lúc ngồi đâu ngủ gật đó
vẫn chưa về hưu mà chẳng ai đuổi
được. Đặc biệt hơn nữa,
quyết định của hành pháp hay luật của
lập pháp cũng đều có thể thay đổi
theo mùa bầu cử, nhưng án quyết của các quan
ṭa, nhất là quan ṭa TCPV th́ chắc hơn xi-măng
cốt sắt, không lay chuyển cả trăm năm,
hay ít nhất cũng cả thế hệ. TCPV
là cơ quan tối cao có thẩm quyền diễn
giải Hiến Pháp và bảo đảm tất cả
mọi luật của lập pháp và mọi hành động
của hành pháp đều tuân thủ theo Hiến Pháp
nguyên thủy và các án quyết diễn giải sau đó. Và đây lại là điểm
‘yếu’ của tư pháp: không có quyền tạo ra
luật mà chỉ có quyền diễn giải luật thôi. Đó là trách nhiệm căn
bản của TCPV từ ngày được thành
lập cho đến nay. Nhưng trách nhiệm đó
đă mang lại nhiều tranh căi ngay từ những ngày
lập quốc. Câu hỏi là làm sao một văn
kiện được một nhúm người gọi là
‘Cha Già Lập Quốc’ của đất nước
này soạn thảo cách đây xấp xỉ 250 năm
lại có thể có giá trị vĩnh viễn, một cách
tuyệt đối mà không ai có quyền sai phạm? V́ Hiến Pháp chính là
nền tảng của liên bang Hợp Chủng Quốc,
là chất keo gắn chặt 50 tiểu bang. Mất
Hiến Pháp, liên bang tan ră. Đây có lẽ là điểm
quan trọng nhất phân biệt hai khuynh hướng
bảo thủ và cấp tiến liên quan đến TCPV.
Phe bảo thủ, gọi là constitutionalist hay originalist,
chủ trương tuyệt đối tuân thủ
Hiến Pháp, và diễn giải cũng tuyệt đối
theo ư nguyện/ư định của các Cha Già Lập
Quốc khi họ viết ra Hiến Pháp. Trong khi phe
cấp tiến cho rằng Hiến Pháp chỉ là
một tài liệu nền tảng căn bản và
việc thi hành cần phải uyển chuyển, lưu
ư đến những thay đổi của thời
thế. Họ chủ trương cái mà họ gọi là
‘Living Constitution’, tức là một Hiến Pháp
sống, linh động, có thể được
diễn giải và thi hành theo nhu cầu thời thế,
hay nói cách khác họ cho là các quan ṭa có quyền ra
luật mới. Nói huỵch tẹt ra, phe DC chủ trương
cho Hiến Pháp vào nhà quàn v́ đó là một xác
chết, không có ‘living’. Tương lai của đảng
DC? Hăy nh́n vào cô Ocasio-Cortez. Hiến
Pháp là nền tảng phải tuân thủ, không có nghĩa
không thể thay đổi. Nếu muốn và nếu
cần, vẫn có thể sửa đổi gọi là
‘tu chính’ được. Cho đến nay Hiến Pháp
đă được tu chính 27 lần, không có ǵ
cấm tu chính nữa. Ai muốn th́ cứ lên tiếng
để dân Mỹ thay đổi Hiến Pháp, chỉ
cần tuân theo đúng thủ tục thôi. Một khác biệt quan
trọng nữa giữa hai khối bảo thủ và
cấp tiến: đó là quan điểm cá nhân của
các quan ṭa. TT Trump khi đọc bài phát biểu
giới thiệu TP Kavanaugh đă nói rất rơ: “Khi
nói chuyện với ông Kavanaugh, tôi đă không hỏi ǵ
về ư kiến cá nhân của ông ta, chỉ muốn
biết ông có tuân thủ Hiến Pháp và luật
hiện hành không thôi”. Trong khi đó, trong các
cuộc điều trần phê chuẩn thẩm phán TCPV
trước đây, các nghị sĩ DC luôn luôn hỏi
“Thế quan điểm cá nhân của ông/bà là ǵ?”. Bà Elena Kagan là thẩm
phán TCPV được TT Obama bổ nhiệm. Ra trước
Thượng Viện năm 2010, bị thượng
nghị sĩ DC Schumer hỏi “Bà sẽ xử như
thế nào về chuyện... ? Bà nghĩ sao?”, bà đă
trả lời ngay “Tôi không biết sẽ xử ra sao,
tất cả tùy trường hợp, không quan ṭa nào có
thể nói trước sẽ xử ra sao. Tôi “nghĩ
sao” không phải là vấn đề v́ ư kiến cá
nhân tôi không quan trọng”. Nói cách khác, khối
DC lựa quan ṭa theo ư kiến cá nhân trong khi khối CH
tuyển người theo tiêu chuẩn có tuân theo
Hiến Pháp hay không. (Trong vấn đề này,
nhiều cụ tỵ nạn hiểu lơm bơm câu
chuyện, phán rằng CH lựa quan ṭa theo “ư tưởng
cá nhân một chiều”. Cái này gọi là không
biết mà cứ nói bừa v́ tính phe đảng) Ông Kavanaugh tốt
nghiệp luật tại đại
học Yale, làm việc tại một
văn pḥng luật tư. Rồi làm trợ tá cho
thẩm phán Kennedy, người mà ông sẽ thay thế. Trong cuộc điều tra
của công tố độc lập Kenneth Starr về các
x́-căng-đan Whitewater, sau đó Monica của TT Clinton,
ông làm phụ tá cho ông Starr, là tác giả chính của
phúc tŕnh của công tố Starr nộp cho Hạ
Viện, được dùng làm căn bản để
đàn hặc TT Clinton. Yếu tố này bảo đảm
sẽ kích động dân cuồng nhà Clinton. Cuối năm 2000, ông tham
gia vào nhóm luật sư của ông Bush con, tranh căi
vụ đếm phiếu bầu cử với PTT Gore.
Sau khi ông Bush đắc cử, ông Kavanaugh vào làm
luật sư trong Ṭa Bạch Ốc. Tại đây ông
gặp bà Trợ Tá Riêng của TT Bush để rồi
sau đó lấy bà này làm vợ. Năm 2003, ông
được TT Bush bổ nhiệm thẩm phán ṭa phá
án DC, nhưng gặp chống đối mạnh của
khối DC trong Thượng Viện, măi ba năm sau
mới được phê chuẩn. Khi đó DC có 49
ghế tại Thượng Viện so với CH 51
ghế, nhưng luật thời đó đ̣i hỏi 60
phiếu mới được phê chuẩn. Qua quá tŕnh này, ông Kavanaugh
có quan hệ rộng và mật thiết với giới
luật sư và chính khách Hoa Thịnh Đốn nói
chung, và với nhóm phụ tá của TT Bush nói riêng,
nhất là với ông Karl Rove, được
gọi là ‘kiến trúc sư’ đă xây dựng ‘căn
nhà Bush’ trong chính trường Mỹ. TT Bush con và
thống đốc Jeb Bush đều lên tiếng ca
ngợi ngay quyết định bổ nhiệm ông
Kavanaugh của TT Trump. Quan hệ này sẽ giúp hoá
giải được phần nào những chống
đối của khối CH chống Trump (#NeverTrump) trong
Thượng Viện khi phê chuẩn ông Kavanaugh. Một
số chính khách trong nhóm #NeverTrump ca ngợi ông Kavanaugh
tuy vẫn làu bàu chống Trump. Nhưng ông cũng là
thẩm phán sẽ gặp chống đối mạnh
nhất của khối DC. Phản
ứng chung của khối bảo thủ là rất vui
với việc bổ nhiệm ông Kavanaugh v́ ông là
bảo thủ thứ thiệt, kinh nghiệm cùng ḿnh mà
cũng là hạng trí thức nghiêm chỉnh, được
ḷng mọi người, không gây rối loạn. Đến độ có người
chê ông Kavanaugh giống ông Jeb Bush, bị TT Trump phán là
‘low energy’. Nói cách khác, không giống… ông thần
Trump, nên phe bảo thủ rất yên tâm. Trên căn
bản, TT Trump đă giữ lời hứa khi tranh
cử là sẽ bổ nhiệm thẩm phán bảo
thủ khắp nơi, nhất là ở cấp TCPV. Tin ông Kavanaugh được tuyển vừa là tin ngạc nhiên mà cũng là tin không đáng ngạc nhiên. Ngạc nhiên đầu tiên là ông này không có tên trong danh sách đầu các thẩm phán mà ông Trump đă lựa cho TCPV trong tương lai khi ông ra tranh cử tổng thống v́ ông này quá thân cận với cánh Bush. Tên ông Kavanaugh chỉ được thêm vào danh sách cách đây một năm. Sau đó, trong cuộc tuyển lựa thẩm phán lần này, ông Kavanaugh ngay từ đầu là người có nhiều hy vọng nhất, nhưng rồi biến thành người ít hy vọng nhất để rồi cuối cùng là người trúng số. Số may mà cũng xui. Số
may v́ vào làm thẩm phán TCPV chắc chắn là giấc
mộng tối hậu của tất cả những người
làm nghề luật. Số xui là bảo đảm
sẽ bị phe DC và TTDC băm thây. Chẳng phải
chỉ riêng ǵ ông Kavanaugh mà bất cứ ông bà nào
được TT Trump bổ nhiệm cũng lănh đủ,
bất kể quá tŕnh, khả năng, uy tín hay quan điểm
về bất cứ chuyện ǵ, cũng sẽ bị
chống đến cùng, gọi là nhắm mắt
chống đối toàn diện, vô điều kiện.
Sau khi ông Kavanaugh được
bổ nhiệm, nhóm Women’s March phổ biến
một tài liệu đả kích tân thẩm phán
thậm tệ. Nhưng có một ‘rắc rối
nhỏ’. Tài liệu không ghi rơ tên ông Kavanaugh, mà
những chỗ nào cần có tên th́ chỉ để
‘xxx”. Nghiă là đây là tài liệu đă được
viết sẵn, đề tạm tên là ‘xxx’, khi nào có
tên người được đề cử sẽ
điền vào. Nhưng v́ hấp tấp phổ
biến tài liệu, nên quên mất điền tên ông
Kavanaugh vào. Phe DC, dẫn đầu
bởi TNS Schumer của New York, chưa chi đă la
hoảng TP Kavanaugh sẽ tước đi quyền
tự do phá thai của phụ nữ và sẽ giết
Obamacare, tức là lấy đi bảo hiểm y tế
của những người nghèo, bất kể việc
thẩm phán Kavanaugh chưa bao giờ có án quyết nào
liên quan đến chuyện phá thai hay Obamacare. Phe DC chống đối
viện dẫn một quyết định của ông
Kavanaugh trong một vụ án, bác bỏ việc chính
phủ Mỹ phải trả tiền phá thai cho một cô
gái di dân lậu, nhưng hiển nhiên đây là bóp méo
câu chuyện. Việc này liên quan đến trách
nhiệm của chính phủ Mỹ phải trả
tiền dịch vụ y tế cho một di dân lậu,
không phải là chuyện cho hay không cho phá thai. Thật ra, không ai biết
chắc quan điểm của ông Kavanaugh về
chuyện phá thai. Trong vụ cô di dân lậu trên, ông cũng
nói đại khái là ‘phải lưu ư đến chính
sách của chính phủ muốn bảo vệ sự
sống của bào thai’, do đó không thể bắt chính
phủ phải trả tiền phá thai, nhất là cho
một di dân lậu, không phải dân Mỹ. Bù lại,
trong cuộc điều trần trước Thượng
Viện năm 2003, ông nói rơ “Roe v. Wade (là án quyết
của TCPV nh́n nhận phá thai là hợp pháp trên cả
nước) đă là luật quốc gia từ hơn 40
năm, không thể không tôn trọng”. Phe DC và TTDC
chỉ nhấn mạnh vào chuyện cô di dân lậu mà
phớt lờ câu nói trước Thượng Viện.
Về Obamacare, ông Kavanaugh là
người đă ‘góp ư’ Chánh Án TCPV John Roberts
để cứu Obamacare khiến nhiều ông bảo
thủ bực ḿnh. Phe DC và TTDC nín khe về chuyện này
trong khi ông Schumer hù dọa ông Kavanaugh sẽ thu hồi
Obamacare. Thu
hồi hay không là việc của quốc hội, không
phải của TCPV. Ông Terry McAuliffe,
cựu thống đốc Virginia và cựu chủ
tịch Ủy Ban Quốc Gia của đảng DC, báo
động “việc bổ nhiệm ông Kavanaugh sẽ
đe dọa tính mạng của cả triệu người”.
Không ai hiểu tại sao. Cứ theo đảng DC, dân
số Mỹ trong hai chục năm nữa chắc
sẽ ít hơn dân số Phú Quốc, sau khi cả
triệu triệu người đă chết v́ trái
đất bị hâm nóng quá, v́ thu hồi Obamacare đă
giết hết bệnh nhân, v́ trợ cấp và
phiếu thực phẩm của tất cả dân nghèo
đă bị cắt, và bây giờ v́ tay sát thủ
Kavanaugh. Một nghị sĩ khác,
ông da đen Cory Booker là người đang
chuẩn bị ra tranh cử tổng thống năm 2020,
khẳng định TT Trump bổ nhiệm ông Kavanaugh
để “khỏi bị tù”. Theo ông Booker, công
tố Mueller sắp sửa truy tố TT Trump không
biết mấy vạn tội, và ông Kavanaugh sẽ
cứu TT Trump. Đây là lập luận nổ lớn hơn
kho đạn Biên Ḥa, nhưng chẳng có ư nghĩa ǵ
hết, chỉ là chuyện mỵ dân, lừa đám dân
ít hiểu biết. Tổng thống không đi tù,
chỉ bị đàn hặc và truất phế là cùng,
mà trong tiến tŕnh này, TCPV chẳng dính dáng ǵ
hết. Chuyện ngớ ngẩn! Thống đốc New York, Andrew
Cuomo,
đe dọa sẽ kiện TCPV. Hả? Kiện ở ṭa
nào? Tối Cao Pháp Viện? Vậy mà cũng làm tới
thống đốc được. Phe chống cũng tố TT
Trump lựa ông Kavanaugh v́ ông này chủ trương không
truy tố tổng thống khi đang nhiệm chức,
một quan điểm ‘lật lọng’ so với
việc ông truy lùng TT Clinton. Ông Kavanaugh có truy lùng TT
Clinton thật. Sau đó ông nghĩ lại thấy
cuộc điều tra của công tố Starr hết
sức tai hại cho cả nước và cho TT Clinton
khiến ông gần như bị tê liệt không chu toàn
trách nhiệm tổng thống được nữa.
Rồi sau đó nữa, ông vào làm việc trong Ṭa
Bạch Ốc và ông nh́n nhận khi đó ông mới
thấy tầm mức quan trọng của trách nhiệm
của một tổng thống. Ông viết một bài
tham luận dài, đặt vấn đề trước
những tai hại lớn lao như vậy, có nên truy
tố tổng thống khi ông c̣n đang làm tổng
thống hay không. Dựa trên bài tham luận này, phe ta
nhẩy nhổm tố ông sẽ t́m cách bảo vệ
TT Trump và đó là lư do TT Trump đă lựa ông. Dù không
ưa ông Kavanaugh cũng phải công nhận ông đă có
đủ lương thiện và can đảm đặt
lại vấn đề việc ḿnh đă làm, thay v́
ngoan cố căi chầy căi cối. TTDC
th́ khỏi nói, đă trở thành cái loa của phe
cấp tiến chống đối ngay từ đầu.
Cuộc chiến chỉ
mới bắt đầu. Trong những ngày tới phe
chống đối sẽ bận bù đầu, bận
đi bới rác trong quá tŕnh nghề nghiệp cũng
như đời sống riêng tư của cả hai
vợ chồng Kavanaugh. Cả bố mẹ, họ hàng tám
đời, bạn bè từ ngày học mẫu giáo
chung, cũng sẽ được chiếu cố luôn. Các ông bà trong Thượng
Viện sẽ hạch hỏi ông Kavanaugh tới tắc
thở luôn, vặn vẹo đủ chuyện. Cuộc
điều trần để phê chuẩn sẽ không
phải là để t́m hiểu về khả năng
của ông Kavanaugh, mà sẽ là phiên ṭa của các ông bà
nghị sĩ DC t́m mọi cách kết tội, bất
kể ông Kavanaugh có hay không có tội ǵ. Nói về bà thẩm phán
TCPV Elena Kagan, ông Kavanaugh trong bài diễn văn
ngắn cám ơn TT Trump, cũng đă khôn khéo cám ơn
bà Kagan là người đă bổ nhiệm ông làm giáo
sư dạy về Hiến Pháp tại Harvard khi bà Kagan
c̣n làm viện trưởng tại đại học này.
Một cách khều chân khéo những vị DC nào chê
trách khả năng của ông. Chứng
tỏ ông Kavanaugh này cũng khá cứng cựa, không
dễ nuốt. Biết rơ khó có thể
cản trở việc phê chuẩn ông Kavanaugh, phó
chủ tịch Ủy ban Quốc Gia của đảng
DC, ông dân biểu Hồi giáo da đen Keith Ellison
đưa ra một giải pháp rất hách: Hạ
Viện nên chuẩn bị đàn hặc các thẩm phán
TCPV. Đúng là phe ta lên cơn điên loạn
hết rồi. Việc TP Kavanaugh có
được phê chuẩn hay không chưa ai biết
được, nhưng trong lịch sử, trong gần
110 thẩm phán TCPV, chỉ có đâu 5-6 người
bị bác. Các tổng thống trước khi chính
thức bổ nhiệm thường t́m hiểu, vận
động trước và đếm phiếu Thượng
Viện khá kỹ. CH hiện nay có 51 phiếu, nhưng
ông McCain sẽ không tham dự được, c̣n 50.
Trong đó có hai bà Collins (Maine) và Murkowsky (Alaska) lừng
chừng. Phe DC có 49 phiếu trong đó có 5 ông bà có
thể bỏ phiếu theo CH v́ phải ra tranh cử
lại tại những tiểu bang CH nặng như
Georgia, West Virginia, North Dakota, Indiana, và Missouri. Bẩy người
này sẽ có tiếng nói quyết định. Chống
ông Kavanaugh sẽ rất khó cho các nghị sĩ DC tái
đắc cử trong những tiểu bang đă bầu
mạnh cho TT Trump. Trong
5 ông bà DC trên, đă có 3 vị trước đây
đă bỏ phiếu cho ông Neil Gorsuch. Để xem
họ biểu quyết ra sao. TT
Trump chẳng những đă khiêng cả cái TCPV về
phiá bảo thủ mà ông cũng đă và đang bổ
nhiệm cả trăm thẩm phán bảo thủ khác vào
hệ thống tư pháp Mỹ trong các cấp liên bang
và phá án. Tất cả đều là
những thẩm phán không có nhiệm kỳ, ngồi
ghế cho đến chết hay già khụm. Cái gia tài tư
pháp này của TT Trump sẽ tồn tại vĩnh
viễn mà không có tổng thống mới nào có
thể xóa dễ dàng như gia tài của TT Obama đang
bị TT Trump xóa. Đó là một trong những lư do
khiến phe cấp tiến đang phát khùng với ông
thần Trump, đánh ông Kavanaugh tối tăm mặt mũi.
Nhưng xin thưa với quư vị, chưa thấm vào
đâu hết. Hăy chờ tới khi TT Trump bổ
nhiệm thẩm phán TCPV thứ ba và thứ tư xem. Với sự bổ nhiệm ông Kavanaugh, việc TT Obama bổ nhiệm hai bà cấp tiến nặng Elena Kagan và Sonia Sotomayor coi như bị hoá giải hoàn toàn. Nếu
muốn nói lỗi phải, th́ đó đúng là lỗi
của đảng DC đă lựa chọn bà Hillary làm
đại diện ra tranh cử tổng thống,
một chính khách vừa quá nhiều ‘hành trang không
đẹp’ lại cũng là một ứng cử viên
thật dở trong ‘nghệ thuật’ vận động
tranh cử, đưa đến sự đắc
cử của ông Trump. Đi xa hơn, đó cũng
vẫn là lỗi của DC khi Thượng Viện
sửa đổi thủ tục phê chuẩn nhân
sự. C̣n muốn đi xa hơn nữa th́ phải nh́n
vào tác phẩm của TT Obama đă đánh mất
hậu thuẫn của cả chục triệu dân trung lưu
và dân lao động. Càng
viết, càng nhớ lại ‘câu sấm’ của Đấng Tiên Tri Obama:
“Elections have consequences”! Đúng
vậy, thưa tổng thống. VŨ LINH |