Thương chiến: Món nợ trăm năm từ thời "Thế kỷ ô nhục" của TQ có thể trở thành vũ khí mới của TT Trump? |
Trước t́nh h́nh thương
chiến leo thang, nhiều người dân Mỹ tin
rằng họ đang sở hữu một thứ "vũ
khí" rất hữu ích đối với Tổng
thống Trump trong cuộc thương chiến với
Trung Quốc.
Vũ khí mới của ông Trump trong cuộc thương
chiến với Trung
Quốc Bước
đi tiếp theo của Tổng thống Mỹ Donald
Trump trong cuộc thương chiến ngày càng khốc
liệt với Trung
Quốc có thể sẽ là điều được
ghi lại trong sách sử - theo đúng nghĩa đen,
Bloomberg b́nh luận. Cụ
thể, theo Bloomberg, chính quyền ông
Trump đang nghiên cứu một hướng đi
mới trong cuộc thương chiến mà hầu như
không ai nghĩ tới - đó là sử dụng những
trái phiếu được Trung Quốc bán ra và tuyên
bố vỡ nợ từ thế kỷ trước,
rất lâu trước ngày nước Cộng ḥa Nhân
dân Trung Hoa được thành lập. Loại
trái phiếu vỡ nợ nói trên hiện được
coi là một loại "đồ cổ sưu
tầm", và có thể được t́m thấy trên
EBay hay trong những tầng hầm và căn gác của
hàng ngàn người dân Mỹ. Chúng thường
được rao bán với giá sưu tầm khoảng
vài trăm USD mỗi tờ. Sau
khi được thành lập, nước Cộng ḥa
Nhân dân Trung Hoa chưa từng thừa nhận món
nợ này từ thời Trung Hoa Dân Quốc, mặc dù
điều đó không thể ngăn chặn được
những nỗ lực thu thập tiền thanh toán trái
phiếu của các quốc gia từng đầu tư
vào chúng. Hiện
tại, khi ông Trump đối đầu với Trung
Quốc trong cuộc thương chiến, những người
Mỹ sở hữu loại trái phiếu cổ xưa này
hy vọng Tổng thống của họ sẽ dùng
đến chúng trong cuộc chiến, dù đă có
một số quan chức chính phủ Mỹ cáo buộc
những tay lừa đảo đang bán ra các trái
phiếu giả. "Đối
với Tổng thống Trump, th́ đây là một tṛ chơi
hoàn toàn mới lạ",
Jonna Bianco, một chủ trang
trại gia súc ở bang Tennessee và hiện nay là người
đứng đầu của nhóm đại diện cho
những người sở hữu trái phiếu cổ
của Trung Quốc. Từng gặp gỡ Tổng
thống Trump, người này đă khen ngợi và bày
tỏ ḷng tin đối với nhà lănh đạo
của ḿnh: "Ông ấy là người luôn đặt
nước Mỹ lên hàng đầu. Cầu Chúa phù
hộ cho ông ấy". Trái
phiếu Đường sắt Hukuang là một ví
dụ thú vị. Nó được bán ra vào năm
1911 để giúp Trung Quốc thu được
nguồn tài trợ cho việc xây dựng tuyến
đường sắt kéo dài từ Hán Khẩu tới
Tứ Xuyên. Nước
Mỹ từng gọi ḍng tiền chảy vào Trung
Quốc đầu thế kỷ 20 là chính sách
"ngoại giao đồng đô-la" - một cách xây
dựng quan hệ ngoại giao (và thị trường
khổng lồ chưa được khai thác) với nước
này thông qua hành động giúp đỡ Trung quốc công
nghiệp hóa. Tuy
nhiên, người Trung Quốc lại đặt tên cho
giai đoạn này là "bách niên
quốc sỉ" - hay "thế kỷ ô nhục"
- cụm từ được sử dụng để
nói về việc quốc gia này buộc phải đồng
ư với sự kiểm soát không công bằng của nước
ngoài. C̣n
đối với ông Trump trong bối cảnh thương
chiến leo thang hiện nay, th́ những tờ trái
phiếu cổ xưa ấy lại mang một ư nghĩa
khác: chúng có thể trở thành đ̣n bẩy cho
Mỹ trong cuộc đối đầu với Trung
Quốc. Đó cũng chính là điều bà Bianco - người
sáng lập Quỹ Trái phiếu Mỹ (ABF) - đang
hy vọng. Người
phụ nữ này cho biết bà đă dành nhiều năm
để nghiên cứu về nhưng nghĩa vụ pháp
lư của Trung Quốc, và t́m kiếm những người
có tên tuổi cho "dự án" của ḿnh. Đội
ngũ của bà gồm ông Bill Bennett - người
từng giữ chức vụ Bộ trưởng Giáo
dục Hoa Kỳ dưới thời cựu Tổng
thống Ronald Reagan; Brian Kennedy, thành
viên cao cấp tại Viện Claremont; và Michael Socarras, người
được Tổng thống Bush đề cử làm
luật sư trưởng cho lực lượng Không
quân Mỹ.
Từ
trái qua phải: Tổng thống Donald trump, bà Jonna Bianco
và ông Brian Kennedy. Ảm: Jonna Bianco. Theo
tính toán của bà Bianco, Trung Quốc nợ hơn 1 ngàn
tỉ USD cho khoản trái phiếu đă tuyên bố
"vỡ nợ". Nếu điều chỉnh
theo giá lạm phát, tiền lăi suất và những
thiệt hại khác, th́ Trung Quốc đă nợ
một khoản tiền gần tương
đương với số trái phiếu của Trung
Quốc do Bộ Tài chính Mỹ sở hữu hiện
nay. "Có
điều ǵ sai đâu, khi ta trả lại cho Trung
Quốc đúng những mảnh giấy của
họ", bà Bianco nói. Bà
Jonna Bianco từng gặp gỡ ông Trump tại sân golf
của ông ấy, một cuộc gặp gỡ mà theo bà
là "tuyệt vời". Sau lần đó, bà
này c̣n gặp gỡ Bộ trưởng tài chính Mỹ
Mnuchin và Bộ trưởng thương mại Mỹ
Wilbur Ross. Những
nguồn tin thân cận với Bộ Tài chính Mỹ cho
biết vấn đề về trái phiếu Trung
Quốc đă được nghiên cứu kỹ lưỡng'
tuy nhiên ABF cho rằng việc sử dụng các trái
phiếu này để trao đổi với Trung
Quốc có vẻ không đúng trên phương diện
pháp lư. Trong khi đó, các phát ngôn viên của hai bộ
Tài chính-Thương mại Mỹ đă từ chối
nêu quan điểm. C̣n
theo những nguồn tin thân cận với các quan
chức Trung Quốc, th́ cho biết các quan chức này
đă nói rằng họ không nghĩ khoản nợ này
sẽ được khôi phục. Mỹ
có thể đ̣i Trung Quốc trả món nợ cổ xưa
này hay không? Vấn
đề hiện nay, đó là thời gian trôi qua đă
quá lâu để quy kết trách nhiệm cho chính
phủ kế thừa của Trung Quốc, đặc
biệt là sau không ít biến động dân sự. Một
trong những trường hợp được
nhiều người biết đến nhất là
việc Liên Xô thoái thác trách nhiệm đối
với các trái phiếu được bán ra dưới
thời Nga Hoàng, khiến hàng ngàn nhà đầu tư
thiệt hại. Tuy nhiên, hầu hết mọi người
đều đồng ư rằng dưới góc độ
nguyên tắc pháp lư, một số chính phủ kế
thừa thường lựa chọn chịu trách
nhiệm đối với các trái phiếu từ
thời trước, một phần v́ họ không
muốn mất đi nhà đầu tư của ḿnh.
Trái
phiếu Đường sắt Hukuang năm 1911.
Ảnh: GEORGE H. LABARRE. "Tôi
tin là tất cả những quan chức của Bộ Tài
chính Mỹ đều nghĩ rằng điều này là
vô lư", Mitu
Gulati, một chuyên gia về các khoản nợ
được tái cơ cấu vào thời chính
quyền mới, b́nh luận. Ông
Gulati c̣n là một giáo sư luật tại Đại
học Duke. "Ở
mức độ pháp lư, đây là những khoản
nợ hoàn toàn hợp lệ. Tuy nhiên bạn phải
nhờ một luật sư thực sự thông minh
để kích hoạt chúng", ông Gulati nói. Các
luật sư thông minh đă thử làm điều
đó. Vụ việc gần nhất khiến Trung
Quốc phải "nhả tiền" là một
vụ kiện tập thể vào năm 1979, khi những
người sở hữu trái phiếu đă buộc
Trung Quốc phải ra ṭa. Gene
Theroux, trước đây là cố vấn cao cấp
tại Baker & McKenzie LLP, từng là luật sư đại
diện cho chính phủ Trung Quốc tại ṭa án. Hiện
đă nghỉ hưu, Theroux nhớ rất rơ vụ
kiện nói trên. "Những yêu cầu của chúng
tôi với tư cách là luật sư đôi khi không b́nh
thường", ông nói, trong đó bao gồm
việc Trung Quốc chối bỏ mọi trích dẫn có
cụm từ "Trung Hoa Dân quốc" trong tiêu đề,
v́ nó thiếu đi cái gọi là chính sách "Một
Trung Quốc" của họ. Vụ
kiện trên đă bị bác bỏ trên cơ sở Đạo
luật Miễn trừ Chủ quyền Nước ngoài
năm 1976. Đạo luật này cho phép các ṭa án
của Mỹ xét xử các vụ kiện chống
lại các chính phủ nước ngoài về tuyên
bố thương mại, nhưng lại không thể
áp dụng hồi tố cho loại trái phiếu phát hành
vào đầu thế kỷ. Đối
với khoản nợ thế kỷ của Trung
Quốc, chuyên gia Gulati cho rằng Mỹ vẫn có
thể kiện Trung Quốc với lập luận
rằng Bắc Kinh thực hiện thanh toán bằng trái
phiếu hiện đại vi phạm các điều
khoản thanh toán tương xứng. Được biết, Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch của Mỹ cũng đang nghiên cứu về khoản nợ cổ xưa của Trung Quốc. Tuy nhiên, phía Nhà Trắng vẫn chưa có thông tin chính thức về điều này, và cuộc chiến thương mại giữa hai nước vẫn đang hết sức gay cấn. *** Ông
thần Trump
Nguyễn Chương
Tưởng
nói đùa mà toàn chuyện thật Tưởng
đ̣i nợ vô lư mà có cơ sở pháp lư 1/ Đời
Nhà Thanh, vào năm 1911, phát
hành trái phiếu để có tiền xây dựng
tuyến đường sắt nối Hán Khẩu
với Tứ Xuyên. Một số nước mua trái
phiếu, trong đó có người Mỹ. Theo tính toán
gộp vốn lẫn lời cùng một số chi phí khác
(có liệt kê trong trái phiếu giao dịch), tổng
số tiền mà Bắc Kinh nợ các trái chủ
(chủ trái phiếu) bên Mỹ là hơn 1.000.000.000.000
tức hơn một ngàn tỷ USD! Bloomberg
cho biết Tổng thống Trump, Bộ trưởng Tài
chính Mỹ Steven Mnuchin và Bộ trưởng Thương
mại Wilbur Ross gặp các trái chủ và đại
diện của họ để xem xét khả năng giúp
các trái chủ đ̣i lại số tiền trên. 2/ Khi hay
tin chánh phủ Mỹ có thể buộc Bắc Kinh
trả nợ…cách đây hơn một thế kỷ (108
năm, từ năm 1911), nhiều người nghĩ
là TT Trump cà rỡn chơi. Bởi v́ nước Mỹ
quá giàu, đâu cần phải đi moi nợ xa lắc
xa lơ để có tiền xài. Nhưng trước
một Bắc Kinh chưa thực hùng mà đă hung, chưa
thực giàu mà đă gian, ông Trump quyết cho họ
Tập lănh một bài học vỡ mặt. 3/ Bắc
Kinh hiện nay, tức Trung Cộng, cho rằng món
nợ kếch sù đó do nhà Thanh đi mượn, chẳng
liên can ǵ với Trung Cộng, “vô lư”, không thể
buộc Trung Cộng trả nợ thay. Bà
Jonna Bianco, chuyên gia
thuộc Quỹ ABF – đại diện cho các chủ
nhân của số trái phiếu quá hạn trên, cho
biết: vào năm 1987,
trong Thỏa thuận lấy lại Hương Cảng
từ chánh phủ Vương quốc Anh, Bắc Kinh
rốt cuộc đă phải chi trả số tiền
trái phiếu mà nhà Thanh c̣n nợ người Anh. Hồi
đó, Trung Cộng giở lập luận món nợ
đó từ triều đ́nh Măn Thanh nên họ không
bị ràng buộc trách nhiệm phải trả. Bên Anh
phản đ̣n: Anh quốc thuê Hương Cảng
từ tay nhà Thanh, vậy họ cũng chỉ trả
lại Hương Cảng cho … nhà Thanh mà thôi. Trung
Cộng muốn kế thừa lợi ích (sở hữu
Hương Cảng) th́ cũng phải kế thừa trách
nhiệm (trả nợ), “có qua có lại mới
toại ḷng nhau”. 4/
Nếu Anh quốc có Hương Cảng trong tay để
buộc Bắc Kinh trả nợ (rồi mới giao Hương
Cảng), vậy Mỹ có ǵ để ép Bắc Kinh? Đó
chính là… những trái phiếu (do Mỹ ban hành) mà
Bắc Kinh đang sở hữu, cũng kếch sù
cả ngàn tỉ USD. Bắc
Kinh muốn Washington trả vốn lẫn lời từ
các trái phiếu này, hiểu rồi đó, Bắc Kinh cũng
phải trả nợ do nhà Thanh để lại. Bằng
không, Mỹ gh́m lại chưa trả. 5/ Nói nào
ngay, nếu Bắc Kinh cư xử đàng hoàng, ăn nói
không nuốt lời,
Mỹ cũng không cần nhắc lại món nợ xa
lắc xa lơ làm ǵ. Bắc Kinh giờ đây đang
phải chửi thề cha nội Trump mắc dịch, cũng
bởi v́ họ quên ở đời “cao nhơn
tắc hữu cao nhơn trị”, cao
nhơn ở đây là ông Trump. Nếu
Mỹ đâm đơn kiện Bắc Kinh đ̣i
trả nợ, ṭa xét xử cũng phải mất
mấy năm. Trong thời gian vài năm này, Mỹ có
quyền “ngâm” trái phiếu Mỹ (mà Bắc Kinh
sở hữu) trước khi có phán quyết của ṭa.
Mỹ thủng thẳng mới trả theo kiểu này,
Bắc Kinh cạn tiền, tăng huyết áp, dám
chừng thổ huyết nhập địa luôn. Cũng có
nghĩa là ông Trump đang bắn tín hiệu để
Bắc Kinh hiểu ra rằng tốt nhứt nên
xuống nước, thực hiện răm rắp
những yêu cầu từ Mỹ trong đàm phán thương
mại bấy lâu. Nguyễn Chương
|