Thương
mại Trung Quốc: Đối sách mạnh của
Trump được ủng hộ rộng răi
Mai Vân |
Tuy nhiên, ông
Trump đă có một nỗ
lực thu hút được sự ủng hộ
rộng răi từ những người vốn phản
đối ông trên hầu hết lănh vực khác : Đó
là nỗ lực buộc Bắc Kinh phải từ
bỏ các hành vi bị mọi người xem là trợ
cấp doanh nghiêp Trung Quốc một cách bất chính và
lũng đoạn thị trường quốc tế. Trong bài phân tích ngày 25/03/2019, hăng tin Anh Reuters đă nêu bật thực
tế này qua hàng tựa « Việc
ông Trump thúc ép Trung Quốc cải cách thương
mại được hậu thuẫn rộng răi trong nước
và ngoài nước ». Đối với Reuters, vào lúc đàm
phán Mỹ-Trung để chấm dứt chiến tranh thương
mại đang đến hồi kết, giới chính khách,
lănh đạo doanh nghiệp và ngoại giao nhiều nước
đang thúc giục tổng thống Mỹ Donald Trump và
ê kíp duy tŕ sức ép để buộc Trung Quốc
tiến hành các cải cách cơ cấu có ư nghĩa
nhằm giải quyết các vấn đề trầm
kha trong quan hệ, đă và đang tác hại đến
Mỹ cũng như các doanh nghiệp và công nhân nước
ngoài khác. Theo ông Steven
Gardon, phó chủ tịch phụ trách vấn đề
thuế gián thu và hải quan tại tập đoàn
điện máy Mỹ Lear
Corp, cuộc chiến thương mại mà ông Trump
khởi động đă « mở nút chai giải
tỏa những ức chế bị ḱm nén từ lâu
», làm gia tăng kỳ vọng theo đó cuộc
chiến thương mại sẽ buộc Trung Quốc
cải cách các chính sách mà các doanh nghiệp và chính
phủ nước ngoài coi là không công bằng. Tập
đoàn Lear của ông Gardon là doanh nghiệp có nhà máy
ở 39 nước, trong đó có Hoa Kỳ và Trung
Quốc. Phát biểu trên một diễn đàn
của Đại Học Luật Georgetown tại Mỹ
trong tháng Ba này, ông Gardon nhận xét rằng từ khi các
vấn đề liên quan đến Trung Quốc
được nêu bật, hậu thuẫn chính trị
tại Mỹ đ̣i khắc phục các vấn đề
đó càng lúc càng tăng, đến mức mà ngày nay
không ai có thể dửng dưng được. Theo nhà
quan sát này: « Hiện đang có
áp lực về mặt chính trị đ̣i phải
giải quyết vấn đề một cách lâu dài.
» Chuyển biến trong cách
đánh giá về Trung Quốc Nhận xét của ông Gardon, theo Reuters,
phản ánh một chuyển biến quan trọng trong cách
đánh giá của giới kinh doanh Mỹ và quốc
tế, về các chính sách kinh tế và thương
mại của Trung Quốc. Đây là một cách nh́n
nhận phù hợp với mục tiêu, nếu không
phải là chiến thuật, đối phó với
Bắc Kinh của ông Trump. Ê kíp thương mại của tổng
thống Mỹ cho biết là họ đang trong giai đoạn
cuối cùng của cuộc đàm phán với Trung
Quốc về một thỏa thuận liên quan đến
kinh tế thương mại quan trọng nhất trong
nhiều thập kỷ. Tám tháng trong cuộc chiến thương
mại vừa qua đă làm gián đoạn ḍng chảy
của hàng tỷ đô la hàng hóa giữa hai nền
kinh tế lớn nhất thế giới, thế nhưng
cho đến giờ vẫn không rơ là liệu hai bên có
đạt được một thỏa thuận
khả dĩ chấp nhận được cho cả
hai hay không. Chủ
tịch Trung Quốc Tập Cận B́nh bị cho là đă phải miễn cưỡng
thực hiện một số cải cách kinh tế dưới
áp lực từ Hoa Kỳ, trong lúc tổng thống
Mỹ vẫn nói rằng ông có thể duy tŕ thuế
quan trên hàng nhập từ Trung Quốc trong « một
thời hạn đáng kể » ngay cả khi thỏa
thuận được kư kết. Vấn đề là ông
Tập Cận B́nh dễ dàng chấp nhận việc
bị Donald Trump áp thuế hơn là thay đổi mô h́nh
phát triển kinh tế của Trung Quốc. Để chiêu dụ Washington, Bắc
Kinh từng đề nghị mua một khối lượng
lớn hàng Mỹ để giảm bớt phần thâm
thủng mậu dịch kỷ lục. Ê kíp
của tổng thống Trump cho biết là Trung Quốc
sẵn sàng mua thêm hơn một ngh́n tỷ đô la
trong khoảng sáu năm. Có điều là ngoài giao dịch
lớn đó có thể hấp dẫn chính quyền
của ông Trump, Bắc Kinh sẽ không làm ǵ khác để
giải quyết những ǵ mà các công ty Mỹ đang
cạnh tranh ở Trung Quốc hoặc với các công ty
Trung Quốc, nói là các vấn đề cơ cấu
của một hệ thống chèn ép họ. Hoa Kỳ đă phàn nàn về việc
Trung Quốc bỏ ra số tiền lớn để
trợ cấp cho ngành công nghiệp của ḿnh, can
dự vào các hành vi trộm cắp tài sản trí
tuệ có hệ thống, buộc các công ty nước
ngoài giao nộp bí mật thương mại nếu
muốn tiếp cận thị trường Trung
Quốc. Việc giải quyết những khiếu
nại đó đ̣i hỏi những cải cách chính sách
ở cấp cao nhất từ phía Đảng Cộng
Sản của Tập Cận B́nh đang cầm
quyền ở Trung Quốc. Một khảo sát công bố vào
cuối tháng 2 của Pḥng Thương Mại Hoa Kỳ
tại Trung Quốc cho thấy phần lớn các doanh
nghiệp Mỹ ủng hộ việc tăng hoặc duy
tŕ thuế đối với hàng hóa Trung Quốc, và
số doanh nghiệp muốn chính phủ Mỹ ép
Bắc Kinh mạnh mẽ hơn trong việc tạo ra sân
chơi b́nh đẳng, cũng tăng gần gấp
đôi so với năm ngoái. Áp lực bằng thuế quan của Hoa
Kỳ thậm chí c̣n khuyến khích một số quan
chức và nhà điều hành doanh nghiệp tư nhân
Trung Quốc kêu gọi đẩy nhanh hơn nữa
tốc độ cải cách ở Trung Quốc vào lúc nước
này kỷ niệm 40 năm bước đầu
tiến lên chủ nghĩa tư bản. Cuối tháng Hai vừa qua, đại
diện thương mại
Lighthizer nói với các nhà
lập pháp Mỹ rằng giới doanh nhân Mỹ
gốc Hoa đă thúc giục ông « kiên quyết »
trong các cuộc đàm phán và không « bán rẻ
mọi sự chỉ v́ đậu nành ». Lập Pháp đ̣i tổng
thống Mỹ duy tŕ áp lực Khi tổng thống Trump dời việc tăng
thuế mà ông từng đe dọa nếu Trung Quốc
không thỏa thuận trước ngày 01/03, ông đă
khiến mọi người lo ngại rằng ông có
thể bị đơn đặt hàng khổng lồ
của Bắc Kinh lung lạc mà không giải quyết các
vấn đề cơ cấu lâu dài. Thế là từ giới
vận động hành lang, giám đốc công ty, cho
đến các nhà ngoại giao nước ngoài, các
nghị sĩ Mỹ thuộc cả hai đảng,
tất cả đều thúc giục ông Trump tiếp
tục theo đuổi các yêu cầu về cải
tổ cơ cấu. Dân biểu bang Texas Kevin Brady, một trong những người Cộng
Ḥa ủng hộ thương mại nhất và là người
chỉ trích mạnh mẽ quyết định đánh
thuế của ông Trump, gần đây đă tham gia vào
phong trào kêu gọi đó. Chỉ vài ngày sau khi việc hoăn áp
thuế được công bố, tại một phiên
điều trần của Ủy Ban Chuẩn Chi Hạ
Viện, ông Brady khẳng định : « Mặc
dù chúng ta muốn Trung Quốc mua thêm hàng hóa Mỹ ...
nhưng điều quan trọng hơn đối
với chúng ta là buộc Trung Quốc phải có trách
nhiệm đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế
cao về quyền sở hữu trí tuệ, chống
nạn trợ cấp, sản xuất quá tải và băi
bỏ những thủ đoạn mà họ sử
dụng để lũng đoạn nền kinh tế
toàn cầu ». Lănh đạo đảng Dân Chủ
ở Thượng Viện Mỹ Chuck
Schumer, vốn dĩ từ lâu nay là một con
diều hâu chống thương mại Trung Quốc,
đă lên diễn đàn Thượng Viện để
kêu gọi ông Trump đừng « lùi
bước » và đừng chấp nhận
thỏa thuận chủ yếu bao gồm việc mua
đậu nành và các hàng hóa khác của Mỹ. Hôm thứ Năm 21/03, thượng
nghị sĩ Schumer đă gởi một tin nhắn
twitter với nội dung : « Bây
giờ không phải là lúc để bỏ 200 tỷ
đô la thuế quan chỉ v́ Trung Quốc sắp kư
một thỏa thuận. » Liên Hiệp Châu Âu kín đáo
ủng hộ Donald Trump Các thành viên Liên Hiệp Châu Âu, đồng
minh truyền thống của Mỹ, hiện vẫn
bực bội về sắc thuế đánh trên thép và
nhôm nhập khẩu vào Mỹ mà ông Trump đă áp đặt
từ năm ngoái. Liên Hiệp Châu Âu cũng lo lắng
trước việc ông sẽ đánh thuế trên ô tô.
Thế nhưng khối này lại chia sẻ với
tổng thống Mỹ nhiều nỗi thất vọng
trên chính sách cưỡng bức chuyển giao công
nghệ và các hạn chế tiếp cận thị trường
của Trung Quốc. Tại Bắc Kinh, một quan chức châu
Âu tiết lộ với Reuters rằng ngày nào họ cũng
nhận được khiếu nại từ các công ty
châu Âu. Quan chức này lưu ư rằng mặc dù chính
phủ Trung Quốc đă nhiều lần cam kết giúp
cuộc sống của các công ty nước ngoài
dễ dàng hơn, nhưng thực tế rất ít thay
đổi. Đánh giá của Ủy viên Thương
Mại châu Âu, bà Cecilia
Malmstrom về hành vi của Trung Quốc nghe có vẻ
giống như văn bản của Văn Pḥng Đại
Diện Thương Mại Hoa Kỳ, cho rằng Trung
Quốc đă lạm dụng các quy tắc thương
mại toàn cầu. Trong một bài phát biểu tại
Washington vào tháng Ba, bà Malmstrom cho rằng Trung
Quốc đă « xóa nḥa ranh giới giữa khu
vực Nhà nước và tư nhân, và Nhà nước
đă có một ảnh hưởng lẽ ra không nên có…
Tài sản trí tuệ của các công ty bị đánh
cắp. Trợ cấp của Nhà nước, trực
tiếp hoặc gián tiếp, là điều phổ
biến. Và những tác động này được
cảm nhận trong và ngoài nước. » Theo bà Malmstrom, trong khi « đồng ư
về chẩn đoán », Mỹ và Liên Âu lại khác
nhau về chiến thuật đối phó với Trung
Quốc. Bà chủ trương cách tiếp cận đa
phương, nêu bật ví dụ về việc bộ
ba Liên Hiệp Châu Âu, Hoa Kỳ và Nhật Bản
phối hợp giải quyết các vấn đề, thông
qua việc cải cách các quy tắc của Tổ
Chức Thương Mại Thế Giới . Một số người lo ngại
rằng châu Âu có thể thua cuộc nếu Washington và
Bắc Kinh đạt được thỏa thuận
mua thêm hàng tỷ đô la sản phẩm để
cố gắng thu hẹp thâm hụt thương mại
của Mỹ đối với Trung Quốc. Một quan chức châu Âu thứ hai, cũng
hoạt động tại Bắc Kinh cho biết : «
Nếu Trung Quốc mua nhiều hơn từ Mỹ th́
chắc chắn họ sẽ mua ít hơn từ châu Âu »,
điều có thể ảnh hưởng đến các
công ty đa quốc gia lớn ở châu Âu. Tuy nhiên, giới
ngoại giao và quan chức châu Âu thừa nhận
rằng họ cũng ủng hộ các mục tiêu
của Trump đối với Trung Quốc, cho dù họ
không thích chiến thuật thẳng thừng của ông.
Nhiều người đang ngấm ngầm mong đợi
tổng thống Mỹ thành công. Một nhà ngoại giao Liên Âu tại Bruxelles xin ẩn danh xác định : « Chúng
tôi chống lại các biện pháp đơn phương,
nhưng chính xác ra là không ai thấy tội nghiệp
cho Trung Quốc. Về nội dung, chúng tôi nghĩ
rằng ông Trump có lư… Bắc Kinh phải hiểu
rằng nếu không có cải cách, hệ thống
chỉ có thể là ngừng hoạt động mà thôi.
» Các quan chức trong chính quyền Trump
nhấn mạnh rằng tổng thống Mỹ đă
nghe thấy thông điệp và đang tiến hành
những « thay đổi cấu trúc » trong quan
hệ Hoa Kỳ-Trung Quốc, cùng với việc h́nh thành
một cơ chế thực thi buộc Trung Quốc
phải giữ đúng cam kết. Tại một diễn đàn của Trường Luật Georgetown, Clete Willems,
một cố vấn thương mại của Nhà
Trắng, nói rằng tổng thống Trump quyết tâm
khắc phục các vấn đề trong quan hệ thương
mại với Trung Quốc mà ông từng chống
lại trong nhiều năm, trước cả khi ông lên
làm tổng thống. Đối với người đă loan báo hôm 22/03 quyết định rời Nhà Trắng v́ lư do gia đ́nh th́ : « Ư kiến cho rằng tổng thống Mỹ đột nhiên chấp nhận một thỏa thuận xấu hoàn toàn không chính xác. Tổng thống sẽ tránh xa các thỏa thuận tồi ». |