TRANH LUẬN ĐẦU TIÊN

và

VIỄN KIẾN CỦA TT TRUMP 

Vũ Linh

Cuộc tranh luận đầu tiên giữa các ứng cử viên tổng thống của đảng Dân Chủ được tổ chức trên đài NBC, MSNBC và Telemundo tiếng Mễ trong hai tối 26-27 tháng 6 vừa qua tại Miami.

Có 20 ứng cử viên được tham gia dựa trên tiêu chuẩn do Ủy Ban Quốc Gia của đảng DC ấn định. Một là phải có tối thiểu 1% hậu thuẫn qua một số cơ quan thăm dò, hai là phải nhận được tiền yểm trợ của ít nhất 60.000 người.

 Họ được chia làm hai nhóm, mỗi nhóm 10 người, phân nhóm qua bắt thăm.

Mỗi cuộc tranh luận kéo dài hai tiếng đồng hồ. Khấu trừ thời gian quảng cáo, giới thiệu, chào hỏi, đặt câu hỏi, mỗi ứng cử viên có thể nói trung bình 10 phút nếu không bị cắt ngang bởi người khác. Thực tế có người được nói tới 15 phút, có người chưa tới 3 phút. Có 5 ứng cử viên bị loại. Dĩ nhiên, họ đã khiếu nại ồn ào, nhưng vô ích.

Vì nhu cần viết bài cho diễn đàn, kẻ này đã phải ‘gồng mình chịu trận’ coi hết cả hai cuộc ‘tranh luận’ từ đầu đến cuối. Bài này là ‘báo cáo’ về hai trận đấu.  

TRANH LUẬN ĐẦU, TỐI 26/6

Theo sự bắt thăm, nhóm 10 người đầu được mời lên thi đấu ngày đầu 26/6, hầu hết nhẹ ký, ngoại trừ bà Warren. Xin được tóm lược thành tích của vài vị chính:  

-     Bà TNS Massachusetts Elizabeth Warren. Bà này đang được TTDC công kênh, được lợi thế đứng giữa và được hỏi nhiều nhất trong nửa tiếng đầu, là lúc có nhiều người theo dõi nhất. Không có gì đặc sắc, mà chỉ nhắc lại những quà cáp bà đã từng hứa hẹn. Theo TTDC, không có gì nổi bật lắm. Một tiếng đồng hồ trong phần hai của tranh luận, bà hầu như lặn đâu mất, không nói gì nữa hết, vì trước đó đã được cho nói quá nhiều rồi. Điểm lợi lớn nhất của bà Warren trong cuộc tranh luận là tuy đã vào tuổi cổ lai hy, nhưng được trang điểm khéo léo cũng như cách nói năng hùng hồn, bà đã không có vẻ gì là khủng long hết. Bà lại có may mắn lọt vào giữa đám ứng cử viên ít hậu thuẫn nhất, nên nổi bật nhất.

-     Cựu dân biểu Texas Beto O’Rourke, đứng ngang với bà Warren. Anh này bị TTDC phán là thất bại lớn nhất, vì trả lời lòng vòng ra ngoài câu hỏi, chứng tỏ không nắm vững các chính sách. Đã vậy lại còn biểu diễn một màn nịnh dân gốc Mễ cực giả tạo bằng cách sổ một tràng tiếng Mễ mà kẻ này mù tịt vì không có phụ đề.

-     TNS New Jersey Cory Booker. Ông này có lẽ nói nhiều nhất, nhưng phần lớn là về những ưu tư của dân da đen như là công bằng lợi tức, kỳ thị của dân da trắng,... Không chịu thua ông Beto, biểu diễn một câu tiếng Mễ luôn.

-     Cựu bộ trưởng Gia Cư Julian Castro. Ông này có lẽ là người đắc thắng trong cuộc tranh luận đầu, vì nói năng có lý luận, dữ kiện và bằng chứng nhiều nhất. Lần đầu tiên cử tri toàn quốc có dịp biết mặt ông vô danh này. Tuy nhiên, ông Castro vì muốn biểu diễn sự hiểu biết của ông, tung ra đề nghị thu hồi một cái luật mà rõ ràng tất cả các ứng cử viên khác mặt nghệt ra không hiểu là luật gì. Đó là luật muốn truy tố các di dân lậu theo luật hình sự -criminal code-, trong khi ông Castro muốn coi việc di dân nhập lậu chỉ thuộc phạm vi luật dân sự nhẹ hơn –civil code-. Ông Castro cũng biểu diễn một màn mỵ dân khá đặc biệt: ông đòi phải cho phá thai vô giới hạn. Ô-kê, nghe cũng đúng là... phải đạo cấp tiến. Nhưng ông muốn chơi nổi, đi xa hơn, đòi quyền phá thai cho cả dân... chuyển giới luôn! Ủa, đàn ông chuyển giới cũng có bầu ‘ngoài tử cung’ được sao? Cái này phải nhờ các bác sĩ giải thích giùm.

-     Thị trưởng New York Bill de Blasio. Ông này tuy là thị trưởng thành phố lớn nhất Mỹ nhưng lại được hậu thuẫn của chưa tới 1% cử tri DC, nên tìm cách chơi nổi để tạo chú ý, chuyên môn dành nói và cắt ngang những người khác. Nhưng cũng chẳng thuyết phục được ai. Cố biểu diễn một màn tự giới thiệu thành tích là có vợ con da đen. Ông Blasio cũng biểu diễn, sổ một câu tiếng Xì cho oai. Khi bàn về chuyện dân lao động đình công, ông hô “hasta la victoria siempre!” (Tiến tới chiến thắng, tới luôn!). Vấn đề là đây lại là câu hô hào nổi tiếng của Che Guevara, chuyên gia gây rối loạn của CS Cuba, đã là cánh tay mặt của Fidel Castro, kẻ thù không đội trời chung của cả triệu dân Cuba ở Miami. Khiến ngay sau buổi tranh luận, ông Blasio đã phải xin lỗi chối chết.

-     Những người còn lại, chẳng làm gì ghê gớm đáng nói, sẽ biến dần trong tương lai rất gần.  

TRANH LUẬN THỨ NHÌ, TỐI 27/6  

Buổi tranh luận thứ nhì phải công nhận hấp dẫn hơn. Thứ nhất là các ứng cử viên nặng ký, nhiều hy vọng hơn. Thứ nhì, họ học được bài học hôm trước, cả nước ngủ gật nên bây giờ nổ bạo hơn. Xin tiếp tục với thành tích của vài vị chính trong cuộc tranh luận thứ nhì.  

-     Cụ cựu PTT Joe Biden. Mỗi lần cụ Biden mở miệng là một lần công kích TT Trump và kể lể thành tích của ‘chính quyền Obama-Biden’, mặc nhiên xác nhận cho thiên hạ biết thứ nhất cụ chẳng có ý kiến gì mới lạ, thứ nhì, TT Biden sẽ là nhiệm kỳ 3 của TT Obama, không hơn không kém. Cụ bị các đồng chí tấn công khá mạnh. Như dân biểu Swalwell trích lời nói của chính cụ Biden cách đây hơn 30 năm là “thế hệ già cần chuyển lửa qua thế hệ trẻ”. Một người khác hỏi trước đây cụ luôn hãnh diện khoe chính quyền Obama-Biden trục xuất nhiều di dân lậu nhất, sao bây giờ cụ lại cổ võ việc mở cửa biên giới đón những người này. Cụ Biden đã loay hoay trả lời quanh co chẳng đi đến đâu hết. Cụ Biden cũng đã có dịp chứng minh cụ hơi… lẩm cẩm rồi. Tất cả ứng cử viên được hỏi “Sẽ làm gì đầu tiên sau khi đắc cử?”, cụ Biden trả lời “Tìm cách hạ Trump”. Hả, đã đắc cử rồi mà còn tìm cách hạ Trump gì nữa, thưa cụ?

Cái nhức răng lớn nhất của cụ Biden trong đêm này là cụ bị bà Harris tố đã từng ủng hộ ‘busing’. Busing là cách Nhà Nước Mỹ trong thập niên 1960 nghĩ ra để ‘hòa hợp’ học sinh trắng đen. Tất cả học sinh bất kể trắng đen, giàu nghèo, trai gái, học trường công đều bị bắt phải tới trường và về nhà bằng xe buýt vàng của Nhà Nước đưa đón. Các chính khách đảng DC khi đó còn kỳ thị nặng, chống rất mạnh. TNS Biden khi đó cũng chống. Bị bà Harris bắt tẩy, cụ Biden chạy loanh quanh, cải chính “Tôi không chống busing mà là chống busing do bộ Giáo Dục khởi xướng”. Khi xưa, cụ chẳng hề nói đến chuyện bộ Giáo Dục gì hết, đây chỉ là cụ mới sáng tạo ra lời ngụy biện mới thôi. Vả lại, chuyện trường học không do bộ Giáo Dục lo thì cụ Biden muốn bộ nào lo? Bộ Quốc Phòng hay An Ninh Lãnh Thổ sao? [Mới đây, kẻ này có viết bài về giả thuyết có liên danh Biden-Harris, coi bộ liên danh này khó thành hình sau vụ tấn công khá tàn bạo của bà này].

Cụ Biden có 30 giây để trả lời bà Harris, cụ bí quá, nói loanh quanh vừa đúng 30 giây là vội nói “My time’s up”, ý muốn nói “Hết thời gian trả lời của tôi rồi”. Chỉ khiến TTDC nhẩy bổ vào khai thác, xuyên tạc câu nói mang ý nghĩa “Tôi hết thời rồi”.

Nói chung, cụ Biden đại bại: bị đánh hội đồng tới tấp mà chống đỡ yếu xìu, như còn … đang ngái ngủ.

Ban tham mưu của cụ Biden báo động đỏ, đang tìm cách cứu vãn tình hình.

-     TNS Vermont, Bernie Sanders. Ứng cử viên thiên tả cực đoan nhất. Cụ Sanders bị ít nhất ba đồng chí khác tấn công, mạnh nhất là cựu thống đốc Colorado Hickenlooper công khai đả kích chương trình xã nghiã của cụ. Tất cả các ứng cử viên, không có người nào có câu trả lời rõ rệt sẽ lấy tiền ở đâu ra để chi trả những món quà khổng lồ họ muốn tặng cho thiên hạ. Cụ Sanders tương đối có câu trả lời rõ nhất: cụ hứa trong kế hoạch y tế của cụ, không ai phải trả tiền gì hết, không trả bảo phí, không có co–pay, không có khấu trừ trước,... nhưng cụ sẽ tăng thuế tất cả mọi người, kể cả dân trung lưu. Dĩ nhiên đây là mô thức cấp tiến Âu Châu. Ở Mỹ, có bệnh mới trả tiền, bên Âu Châu, không bệnh cũng phải trả tiền qua việc cả nước phải đóng thuế rất cao. Ít ra thì cụ xã nghĩa Sanders cũng thành thật, dám nhìn nhận sẽ phải tăng thuế tất cả. Nhưng cụ cũng chưa hoàn toàn chân thật vì cụ đã không nói là cho dù cả nước tăng thuế lại như dưới thời Obama, cũng vẫn chưa đủ một góc những chương trình lớn hơn vạn lý trường thành của đảng DC.

-     TNS Cali, Kamala Harris. Có thể nói bà này có vẻ xuất sắc nhất trong cả đám một chục vị. Nói năng rõ ràng, một cách hùng hồn và tấn công rất mạnh, bất kể tấn công TT Trump hay cụ Biden. Hình như TTDC đã tìm ra được người hùng mới để công kênh. Có một câu của bà Harris làm kẻ này thắc mắc: bà công kích TT Trump đủ chuyện, và hứa hẹn phục hồi uy danh –prestige- của nước Mỹ. Bà Harris mở đường sự nghiệp của bà bằng cách công khai làm vợ bé một chính khách tiếng tăm nhất, với tư cách đạo đức như vậy, bây giờ sao dám mở miệng nói chuyện prestige cho nước Mỹ.

-     Ông thị trưởng South Bend, tiểu bang Indiana, Pete Buttigieg. Ông này là một ngạc nhiên cho thiên hạ. Dù là thị trưởng một thành phố bé hơn hột tiêu trên bản đồ Mỹ, ông đã nói năng khá điềm đạm, mạch lạc, chứng tỏ có tìm hiểu, học bài rất kỹ trước khi ra tranh cử. Quan điểm của ông tuy cũng thiên tả như các đồng chí, nhưng tương đối ôn hòa hơn. Ông này đang vướng mắc vào một cái gai lớn: ông đã từng cách chức một cảnh sát trưởng da đen, bây giờ bị dân da đen hỏi giấy rất kỹ. Được hỏi về chuyện này, trong bất ngờ của tất cả mọi người, ông nhìn nhận ông đã sai lầm, có lỗi hoàn toàn. Ông nghị sĩ da đen Cory Booker mở màn cuộc tấn công chống ông Buttigieg bị cụt hứng, hết nói gì được.

-     Những người còn lại, chẳng làm gì ghê gớm đáng nói, sẽ biến dần trong tương lai rất gần.  

NHẬN XÉT CHUNG  

Đây là hai cuộc ‘tranh luận’ mà không phải là tranh luận. Vì số người tham gia quá nhiều mà thời gian lại giới hạn và nhất là đây là cuộc ra mắt đầu tiên nên các ứng cử viên cố tránh đụng chạm, chỉ tìm cách ‘ra mắt’ tự giới thiệu mình với cử tri cả nước. Và cũng vì thời gian eo hẹp nên thật ra cũng chẳng giới thiệu được gì nhiều. Có đánh đấm qua lại, nhưng chẳng có gì mới lạ, mà cũng nhẹ tay, ngoại trừ bà Harris muốn chơi nổi vì hậu thuẫn đang xuống dốc, đã đấm cụ Biden khá mạnh.  

Tóm lại, cuộc tranh luận chẳng đáng đồng tiền bát gạo gì hết. Trận đấu đầu thì nhạt hơn nước lạnh, kẻ này phải ‘gồng mình chịu trận’ coi hết trận đấu, vừa coi vừa ngủ gật cho dù đã uống ba ly cà phê đen đá. Trận thứ nhì tương đối hấp dẫn hơn khi các ứng cử viên chịu đánh nhau mạnh tay hơn, nhưng nhiều khi lại trở nên hỗn loạn khi cả năm ba người tranh nhau nói cùng lúc, cũng như khi các ứng cử viên không ngại cắt ngang nhau, chen vào nói ào ào. Anh bình loạn gia chống Trump kịch liệt của MSNBC là Scarborough đã “xin lỗi” thiên hạ vì các ứng cử viên DC đã cãi nhau như mổ bò trong cuộc tranh luận đêm thứ nhì mà lại ‘quên’ không đánh Trump.

Cuộc ‘tranh luận’ hiển nhiên chỉ là một tấn tuồng đánh Trump không hơn không kém. Tất cả các ứng cử viên đều cố tìm cách cài một vài câu công kích TT Trump đâu đó. Dù vậy, báo Washington Post vẫn chê là chưa đánh Trump đúng mức.  

Đánh Trump không có gì lạ dĩ nhiên vì đây là các ứng cử viên của đảng đối lập với Trump. Nhưng điều đáng nói là tất cả hai chục ứng cử viên đều đưa ra chủ trương giống nhau như in, tất cả đều là thiên tả, từ hồng đậm đến hồng xẫm, mở toang cửa đọn di dân lậu, quà cáp thả giàn, tất cả đều miễn phí, nhưng chẳng một ai đả động đến việc... kiếm tiền đâu ra, không kể cụ xã nghiã Sanders dám hứa tất cả mọi người sẽ được may mắn đóng thuế nhiều hơn. Tất cả dường như đều có phép lạ hay đũa thần gì đó, gõ vài cái là vừa có tiền vừa có sách lược hiệu quả nhất. Tất cả đều đấm ngực khoe mình có khả năng kinh bang tế thế đáng bậc thầy của Quản Trọng.

Một mẫu số chung của tất cả các ứng cử viên trong ngày đầu: xúm lại tấn công đại gia và các đại công ty, trong khi công kênh dân nghèo, dân lao động, dân da màu,... đúng theo mô thức cổ điển của khối cấp tiến. Ở đây, cần phải nhắc lại tuyên bố mới đây của cụ Biden: “không nên tấn công nhà giàu quá mạnh, dù sao thì cũng cần tiền yểm trợ của họ mà”. Không biết đây lại là một câu nói hớ của cụ Biden, hay thật sự cụ là người lương thiện, dám nói thẳng là cụ đang cần tiền của đại tài phiệt.

Một mẫu số chung khác mà báo Washington Post nêu lên là tất cả các ứng cử viên đều bóp méo hay phóng đại thống kê mà họ nêu lên, cốt sao cho có lợi cho họ. Hình như TT Trump hết còn giữ độc quyền ‘nói láo’ rồi. Theo chính định nghĩa của TTDC, tất cả các ứng cử viên đảng DC bây giờ cũng đều nói láo hết.  

Trong trận đấu võ thứ nhì, được hỏi về việc cung cấp bảo hiểm y tế cho di dân lậu, tất cả 10 người đều giơ tay ủng hộ hết, kể cả cụ Biden là người trước đây bảo đảm Obamacare không nhận di dân lậu. Câu hỏi lớn nhất: cử tri Mỹ sẽ phản ứng ra sao trước sự ‘nhất trí’ này của đảng DC? TT Trump ngay sau đó đã tuýt đại khái “Xong rồi! Đảng DC sẽ đại bại vì chuyện này”. Báo bảo thủ New York Post đã đưa bức hình tất cả 10 ứng cử viên giơ tay, rồi mỉa mai đây là cách họ trả lời câu hỏi “Ai muốn thua bầu cử?”.

Với cả lố ‘mẫu số chung’ như vậy, câu hỏi đặt ra là như vậy tại sao lại có quá nhiều ứng cử viên? Giống nhau hết thì sao không ngồi chung lại với nhau để đưa ra một hai người thôi, vừa đỡ hoa mắt thiên hạ, vừa bớt chia chác số tiền yểm trợ, chỉ chia ra làm hai hay ba, thay vì phải chia ra tới... 25 phần? Câu trả lời đơn giản: chính khách Mỹ nào cũng có cái tôi lớn hơn núi Thái Sơn. Họ chỉ phục vụ cái tôi của họ tuy mở miệng ra nói chuyện phục vụ dân và nước.  

Một số ứng cử viên biểu diễn tiếng Xì, khiến bà Meghan McCain, con gái của cố TNS McCain đã phải than vãn” lần sau xin có phụ đề tiếng Anh giùm vì tôi là dân Mỹ không biết tiếng Xì”.

Một điều lạ: hầu như không ai nói gì về chuyện thông đồng với Nga, cản trở công lý của TT Trump, báo cáo của ông Mueller, và đàn hặc. Có lẽ để dành cho lần tranh luận tới. Hay là đề tài này hết ăn khách trồi, cần quên đi?

Có thể đây là cuộc tranh luận đầu tiên, lần ra mắt thiên hạ đầu tiên nên có phần căng thẳng. Tất cả các ứng cử viên đều mang bộ mặt táo bón, không tự nhiên gì hết, nhất là cụ Biden, thỉnh thoảng cũng cố mỉm cười tuy khá gượng gạo. Khác rất xa cách ông thần Trump tranh luận với bà Hillary, tỉnh bơ nhìn trần nhà, đi tới đi lui, chọc quê, tấn công ào ào. Theo nhận định chủ quan của kẻ này, trong đám ứng cử viên DC, chẳng ai có khả năng đấu đô vật với ông Trump hết.  

Ngay cả 3 đài TV tổ chức cuộc tranh luận và 5 nhà báo điều hợp chương trình tức là đặt câu hỏi, đều ‘khét tiếng’ là chống TT Trump. Những câu hỏi đều có dụng ý mớm cho các ứng viên cơ hội đả kích TT Trump. Nhất là phần được điều hợp bởi anh Chuck Todd và chị Rachel Maddow, cả hai đều là cuồng chống Trump nặng, đến độ thỉnh thoảng nghe một ứng cử viên công kích TT Trump thì vội cổ võ theo (“Yes”, “Right”,…), một việc mà người điều hợp đứng đắn không thể làm. Việc có tới 5 người điều hợp trên nguyên tắc là một ‘cố gắng đa dạng hóa’ của NBC, nhưng lại chỉ là đa dạng hóa trong thàng phần chống Trump thôi.

Chương trình cũng bị mất mặt vì một sơ xuất kỹ thuật trong cuộc tranh luận đầu khi máy phát âm bị tắt tiếng, mấy chục giây đồng hồ sau thì cả hội trường và cả chục triệu khán giả lại nghe tiếng các chuyên viên kỹ thuật trong hậu trường nói chuyện, khiến cuộc tranh luận phải ngưng mấy phút chuyển qua quảng cáo thương mại.

Những khán giả ngồi coi cũng thuộc thành phần cử tri thiên tả của đảng DC luôn, nên mỗi lần có câu nói thiên tả hay chống Trump mạnh là vỗ tay ào ào. Những câu tuyên bố tương đối ôn hoà của bà TNS Klobuchar, chẳng hạn khi bà không ủng hộ quốc hữu hóa y tế, đều không ai vỗ tay hết.  

Có một điều hết sức lạ lùng đối với kẻ này: tất cả các ứng cử viên đều công kích các chính sách của TT Trump, chuyện bình thường, nhưng trong những công kích, họ lại thường than vãn tình hình bi thảm của nước Mỹ, nào là bất công xã hội, kỳ thị dân da màu, lương lao động thấp, nhiều người không có bảo hiểm y tế, giáo dục không tốt, thiên hạ bắn giết nhau quá nhiều, kẻ thù Trung Cộng đe dọa,… Câu hỏi của kẻ này: tất cả những vấn nạn của Mỹ đều đã có từ mấy chục năm nay chứ không phải mới xuất hiện năm ngoái hay năm kia sau khi ông Trump nắm quyền. Vậy chứ trước khi ông Trump lên làm tổng thống thì các chính quyền Obama, Bush, Clinton,… đã làm gì? Các vị ứng cử viên với phép thần thông giải quyết mọi rắc rối hiện đang tranh cử, họ đã ở đâu? Ngủ gật hết cả đám sao? Hay mắc lo làm tiền? Ta đừng quên trong số 20 ứng cử viên của đảng DC, có 18 người đã hay đang có trách nhiệm quản trị cái nước Mỹ ‘đầy tệ hại’ này: họ đều là thống đốc, nghị sĩ, dân biểu, bộ trưởng, cả phó tổng thống nữa mà, phải không? Nói như Mỹ “Where were they?”.  

Một tin vui cho những người ‘cuồng mê Trump’: TT Trump là ngư ông đắc lợi lớn nhất qua hai đêm tranh luận. Các đồng chí phe ta đánh nhau, khiến cho đối thủ số một của TT Trump, cụ Biden bị trọng thương. Mà đây chỉ mới là trận đầu mở màn cho cuộc nội chiến của đảng DC. Những tấn công qua lại của các ứng cử viên DC, nhất là những viên đại bác bắn vào cụ Biden, bảo đảm đã được TT Trump thu âm để mai này có dịp nhắc lại cho vui.

Tuần tới, ta sẽ có dịp coi tỷ lệ hậu thuẫn thay đổi như thế nào.

Vũ Linh

*** 

VIỄN KIẾN CỦA TT TRUMP

Vũ Linh

Đọc báo hay coi TV thời gian qua, ai cũng thấy trong lịch sử chính trường Mỹ chưa bao giờ lại có cảnh bát nháo, loạn đả như trong hai năm qua, từ ngày ông Trump lên làm tổng thống. Chưa bao giờ nước Mỹ bị phân hóa nặng như bây giờ.

Tình trạng này bảo đảm các sử gia và học giả trong tương lai sẽ tốn rất nhiều mực và nước miếng.

Người Mỹ có câu “cần hai người mới nhẩy tango được”.  

Trách nhiệm trong việc tạo phân hoá chưa từng thấy trong chính trường Mỹ hiện nay đến từ cả hai phe Dân Chủ và Cộng Hòa, từ các dân biểu, nghị sĩ cho đến tổng thống, và cả truyền thông luôn. Truyền thông trên nguyên tắc là một thứ ‘lực lượng thứ ba’ trung lập, nhưng trên thực tế đã gắn chặt với phe cấp tiến DC, nên tuy hai mà một, nên chỉ có hai phe nhẩy tango là CH và cấp tiến.

Nói nhẩy tango với nhau nghe có vẻ vui vẻ, thân thiện, nhưng phải nói là một cuộc nội chiến một sống một còn thì mới đúng. Mà cũng chỉ là một tiếp nối trầm trọng hơn của tình trạng dưới thời Obama là người mà Washington Post đã phong chức ‘tổng thống tạo phân hóa nhất lịch sử’.  

Thái độ chống TT Trump hiện nay của phe DC có vẻ như là thái độ của một người thua cuộc không quân tử, không chấp nhận thua một cách sòng phẳng, tìm mọi cách để xóa bàn cờ, chơi lại.  

Công bằng hơn, vấn đề không giản dị như vậy. Đây không phải là lần đầu tiên phe DC thua cuộc. Vậy tại sao bây giờ lại ‘dở chứng’ chống mạnh như vậy? Câu hỏi là TT Trump đã và đang làm gì để bị chống phá tàn bạo như vậy?  

Nhìn về phiá TT Trump, ta thấy ngay một tổng thống quả thực… không giống bất cứ một tổng thống nào khác trong lịch sử Mỹ.

TT Trump tuy là một cụ cổ lai hy nhưng lại có ‘sinh lực’ của một thanh niên tuổi đôi mươi, chưa giải quyết xong chuyện này đã ôm đồm thêm năm bẩy việc khác, 3 giờ sáng vẫn tuýt qua tuýt lại để rồi 8 giờ sáng họp nội các tỉnh bơ sau khi làm một ly cà phê Mỹ nhạt hơn nước rau muống, hung hãn tả xông hữu đột, đánh đấm tứ bề chẳng chừa ai. Không phải vô cớ mà ông ta dám gọi ông Jeb Bush là “low energy Jeb” và ông Joe Biden là “sleepy Joe”.  

Cái luồng sinh lực đó lây chuyền qua tất cả mọi người chung quanh, khiến khó ai có thể ngủ gật bên cạnh ông: chống thì chống tới mù quáng, ủng hộ thì cũng ủng hộ tối tăm mặt mũi. Từ đó sinh ra bệnh ‘cuồng’, là một hiện tượng chưa từng có. Trước đây chẳng ai cuồng mê hay cuồng chống Obama, Bush hay Clinton. Bây giờ thì hầu như ai cũng đâm ra cuồng hết, không cuồng chống thì cuồng mê!

Cách hành xử của TT Trump lại cực luộm thuộm, đưa vào tay các đối thủ đủ kiểu súng đạn để bắn mình.

Người ta tố ông bất nhất, nay làm chuyện này mai làm ngược lại, nói láo tỉnh queo, tuýt vung vít, huyênh hoang phóng đại đủ chuyện tốt cho mình và xấu cho đối thủ, coi thiên hạ như ruồi, từ đối thủ đến đồng minh và phụ tá, bất cần mọi cung cách hành xử cổ điển trong khuôn phép,…  

Người ta cũng chỉ trích TT Trump ăn nói hoàn toàn ngoài ‘phong cách’ tiêu biểu của chính trị gia, dùng ngôn ngữ bình dân nhất, gọi là ngôn ngữ chợ búa, không có tư cách của một quốc trưởng.

Đã vậy, lại còn cái ‘tật’ là ưa nói toạc móng heo. Mới đây, ông tuyên bố tỉnh bơ nếu có người ngoại quốc nào muốn cung cấp tin xấu về đối thủ, ông sẽ lắng tai nghe ngay. Tuy có thể chân thật vì là chuyện tất cả mọi chính khách, kể cả bà Hillary và ông Obama đều đã làm, nhưng lại là tặng cho đối thủ cơ hội nhẩy bổ vào công kích “Trump công khai mời ngoại quốc can dự vào chính trị Mỹ, phản quốc!”.

Tóm lại, cách xử thế của TT Trump, khó ai có thể chối cãi, quả là luộm thuộm, đầy sai sót để có thể bị chê trách, tấn công, tuy khó biết được những sai lầm này thật ra là sai lầm thật hay lại là những khiêu khích có chủ đích của ông thần Trump.  

Một người mà tư cách có nhiều vấn đề như vậy, tại sao lại có một nửa nước Mỹ hoan hô? Câu trả lời rất rõ cho những người mắt mở. Tại vì cái nửa nước Mỹ đó hiểu được đâu là diện đâu là điểm, đâu là chuyện lớn đâu là chuyện nhỏ. Tại vì họ nhìn vào cuộc sống của họ, vào niềm tin tôn giáo của họ, công ăn việc làm của họ, bảo hiểm y tế của gia đình họ, an toàn không bị khủng bố đe dọa họ. Tại vì họ chán ngán cảnh đại cường Mỹ càng ngày càng hèn yếu trên thế giới, gập người xin lỗi cả những tay độc tài nhí và khủng bố điên.

Tại vì họ nhìn vào kết quả của việc làm chứ không nhìn vào cách làm. Tại vì họ nhìn vào bức tranh chiến lược lớn chứ không nhìn vào cá nhân con người Trump. Trump đến rồi đi, who cares? Trump có thất cử năm tới cũng chẳng ai dọn nhà đi Congo như trước đây đã có nhiều người bốc phét dọa đi Zimbabwe nếu Trump đắc cử. Trong khi cuộc sống của họ vẫn còn đó cho tới khi họ chết, hay xa hơn nữa, cuộc sống của con cháu họ vẫn còn đó. Họ sống trong cái an toàn tinh thần và vật chất Trump mang lại cho họ, với cái công việc Trump giúp họ có được,… Gần 5 triệu người đã có việc làm từ ngày ông Trump tuyên thệ, có đáng kể không? Có quan trọng hơn chuyện Trump ăn bánh trả tiền cách đây cả chục năm không? Có quan trọng hơn chuyện Trump khoe nhiều người tham dự lễ nhậm chức của ông không?  

Tại vì họ thấy được đằng sau cách hành xử luộm thuộm, thậm chí thiếu tư cách đó, lại là những viễn kiến hơn người. Quả vậy, TT Trump thật sự hơn người vì có cái nhìn chiến lược rất rõ, rất xa, nhìn thấy con đường dài phải đi, những sai trái cần phải sửa đổi. Cái khẩu hiệu “Make America Great Again” nói lên đầy đủ cái nhìn của ông. Và đặc biệt hơn cả, ông là người dám làm một cái gì để sửa sai, chấp nhận khó khăn và thử thách. Đó chính là điểm ‘không giống ai’ của TT Trump.  

Nước Mỹ có những chuyện sai trái gì? Tại sao không còn là ‘great’ đến nỗi phải cố gắng để ‘great again’?  

Xã hội Mỹ càng ngày càng mất phương hướng, nhân danh cái gọi là ‘phải đạo chính trị’ mà chính xác hơn, phải gọi là ‘phải đạo cấp tiến’. Phe cấp tiến và đảng DC cùng với TTDC, đang dắt nước Mỹ vào một thế giới mới, trong đó nền tảng văn hoá, văn minh, đạo đức, giá trị tinh thần và tôn giáo cổ truyền của cả nước Mỹ và dân tộc Mỹ đang bị lật bốn vó lên trời, để được thay thế bằng những ‘tư duy’ quái lạ như da trắng là cái tội mà da màu là chân chính, black power đáng tung hô nhưng white power đáng phỉ nhổ, chống cộng là phát xít, cộng sản núp dưới cái danh từ hoa mỹ hiền lành 'xã hội chủ nghiã' là nhân bản, chính quyền có trách nhiệm lo làm cho ‘dân nghèo đảng mạnh’, càng nhiều người lệ thuộc trợ cấp càng thành công, di dân có quyền vừa tràn qua biên giới vừa đốt cờ Mỹ, quốc hội ra luật bảo đảm an toàn cho di dân phạm luật, đồng tính là anh hùng, chuyển giới là can đảm, cầu tiêu xài chung, giới tính được định theo ý muốn chứ không phải theo thân xác, con cái nhìn ‘bố mẹ’ không biết ai bố ai mẹ, thiên hạ nhìn ‘vợ chồng’, không biết ai chồng ai vợ, thai nhi ngày nào còn trong bụng thì vẫn chỉ là cục thịt thừa người mẹ toàn quyền cắt bỏ tùy hỷ, phụ nữ hãnh diện đội mũ tai mèo màu hồng (mà kẻ này không dám giải thích ý nghiã) xuống đường với những biểu ngữ trẻ em dưới 21 tuổi không được đọc, người gọi God là mê tín hận thù đáng miệt thị, người kêu Allah là có đức tin cần tôn trọng,… Còn vô số chuyện quái dị khác.  

Có cái gì thật chéo cẳng ngỗng khi phe cấp tiến ồn ào sỉ vả tổng thống thiếu văn hóa trong khi chính họ lại liệng văn hóa của cả một dân tộc xuống cống. Họ chửi tổng thống ăn nói thô tục nhưng dạy cho con gái tỵ nạn Việt viết biểu ngữ “Đ... ICE” nghênh ngang xuống đường không một chút xấu hổ!  

Dĩ nhiên, cả nửa nước Mỹ ‘văn minh tiến bộ’ hoan nghênh luồng gió mới, chạy theo cái họ cho là bánh xe lịch sử tiến hoá nhân loại, nhưng cũng có một nửa nước Mỹ ‘cổ lỗ bảo thủ’ lo sót vó nhưng không biết phải làm gì hay có thể làm gì.

Cho đến khi ông Trump xuất hiện. Tìm cách tái lập cái tôn ti trật tự gia đình đã có từ mấy ngàn năm lịch sử nhân loại trên cả thế giới, phục hồi những giá trị luân lý cổ truyền của Mỹ, là những yếu tố nền tảng đã đưa nước Mỹ từ vài trại định cư của di dân Âu Châu trở thành đại cường hùng mạnh nhất lịch sử nhân loại chỉ trong vòng 300 năm.  

Đụng ngay phản ứng của phe ‘văn minh cấp tiến’. Họ chống đánh bằng cách nào? Kích động tâm lý bằng cách khai thác, phóng đại những sai lầm của ông Trump để công kích, cản mọi việc làm của ông. Tố ông Trump theo phe ‘thượng tôn da trắng’, kỳ thị tất cả màu da ngoài da trắng, miệt thị người nghèo, bài bác tất cả tôn giáo ngoài ky tô giáo, không tôn trọng phụ nữ. Họ tìm đủ cách bóp méo, xuyên tạc, fake news, để bôi bác tư cách cá nhân, hạ uy tín của ông.

Công bằng mà nói, đảng DC không phải tự nhiên vô cớ biến thái đến mức điên cuồng như vậy. Thật ra, họ cảm thấy họ đang bị đe dọa, chẳng những sự tồn vong của đảng DC bị đe dọa, mà ngay cả nền tảng triết lý nhân sinh quan cấp tiến cũng bị đe dọa đến tận gốc. Một cuộc chiến sinh tử.  

Cái nguy hại ngắn hạn là gây rối loạn chính trị, gây khó khăn khiến tổng thống không thực hiện được những chuyện ông đã hứa và dân đã bầu để ông làm, lập pháp tìm cách lấn át hành pháp làm lung lay cái thế chân vạc tam quyền phân lập. Nhưng cái nguy hại lớn hơn là tạo tiền lệ, nghiã là trong tương lai lâu dài, cả hai đảng mỗi lần thua đều sẽ bác bỏ việc đã thua, tìm đủ cách phá và lật ngược kết quả bầu cử. Hậu quả hiển nhiên là nền tảng của thể chế dân chủ kiểu Mỹ thực sự bị đe dọa đến tận cốt lũy. Thể chế dân chủ này dựa trên quyết định của dân, qua bầu bán tuyệt đối tự do. Trong chế độ dân chủ kiểu Mỹ, ai cũng có quyền chống đối khi họ khác ý với chính quyền, nhưng khi những người thua cuộc tìm mọi cách ‘đảo chánh’, lật đổ chính quyền dân bầu, khi kết quả bầu bán bị phủ nhận thì nền tảng thể chế dân chủ đó dĩ nhiên đã bị lung lay tận gốc rễ.  

Ở đây, không còn là vấn đề quyền lợi tối thượng của quốc gia, bảo vệ định chế, mà chỉ là chuyện… tìm chiến thắng cho đảng bằng bất cứ giá nào.  

Ông Trump nhìn thấy có đảng đối lập DC dĩ nhiên. Nhưng ông cũng nhìn thấy cái đảng đối lập đó tự nó không nguy hiểm lắm, vẫn là một tổ chức mà ông coi thường vì thiếu nhân tài, thiếu sách lược, mà triết lý kinh bang tế thế đã không thu hút được thiên hạ, thậm chí đi quá xa về phiá tả, xa hơn suy tư của người dân Mỹ bình thường. Việc đảng DC đại bại trong cuộc bầu cử năm 2016, từ cấp tổng thống đến toàn thể các cấp chính quyền tiểu bang và địa phương đã là một bằng chứng quá rõ, bất kể việc đảng DC tìm cách bào chữa bằng cái fake news ‘thông đồng với Nga’.  

Cái viễn kiến hơn người của TT Trump là ông cũng hiểu rõ quyền lực thực tế quá mạnh, ảnh hưởng quá lớn trên quần chúng của truyền thông đang sát cánh với phe cấp tiến đối lập. Hiểu rõ đến độ biết cách triệt để khai thác phương tiện này, rồi sau khi đã thành công, tìm đủ cách triệt hạ phương tiện đó, không cho đối phương xử dụng.  

Ngay trong mùa vận động tranh cử, ông Trump, một ‘bậc thầy’ về ngành truyền thông, hiểu rõ chìa khóa của thành công là việc làm sao hình ảnh và tên tuổi của mình nằm trên trang nhất các báo và trong phút mở đầu các chương trình TV. TTDC công kích ông Trump luôn đấm ngực coi cái tôi quá lớn mà không hiểu đó chính là chiến thuật hữu hiệu nhất trong cái thể chế chính trị đặc biệt của Mỹ, khi mà một chính khách muốn thành công, luôn luôn phải đấm ngực khoe là mình tài giỏi nhất. Khiêm tốn theo truyền thống Á Đông sẽ không ngóc đầu lên được ở cái xứ này. Cái ‘chân lý’ này, chỉ cần nghe bất cứ bài diễn văn vận động tranh cử của bất cứ chính khách thuộc bất cứ đảng nào, là thấy rõ ngay.  

Căn bản của ‘nghệ thuật tranh cử’ là chỉ cần có tin tức về mình trên mặt báo hay trên TV, bất cần tin tốt hay xấu. Tin tốt sẽ giúp tạo nghi ngờ trong đầu những người chống mình. Tin xấu sẽ gây tức tối trong đám cử tri của mình, kích thích họ đi bầu cho mình. Đó là cách vận động hữu hiệu nhất mà ông Trump đã hiểu rõ hơn bất kỳ ai khác. Có tin gì thì tốt, không có tin gì thì ông quậy cho ra tin, tuyên bố hay tuýt bậy bạ gây sốc nếu cần, chỉ cốt truyền thông đưa tên ông lên. Và cái truyền thông ham tin giựt gân vì tiền đã mắc ngay bẫy của ông Trump. Các chuyên gia ước tính ông Trump đã được truyền thông quảng cáo miễn phí tính ra trị giá tới cả vài trăm triệu đô, trở thành một trong những yếu tố quan trọng nhất đưa ông vào Tòa Bạch Ốc.  

Sau khi thành công, TT Trump ‘chặt cầu’, tìm cách chặn ảnh hưởng của TTDC. Bằng hai cách. Một là liên tục hạ uy tín của TTDC bị tố là phe đảng, fake news. Và hai là tìm cách nhẩy qua đầu TTDC, đi thẳng vào quần chúng qua các tuýt hàng ngày.

Truyền thông cổ điển, từ báo in đến TV, đang đi vào thùng rác của lịch sử, cạnh tranh không nổi với các phương tiện truyền thông xã hội đại chúng như các diễn đàn, facebook, tweeter,… Với các tuýt của TT Trump, TTDC càng ngày càng trở thành thừa thãi, còn khó sống hơn nữa.  

Dĩ nhiên cũng đụng ngay phản ứng của TTDC. TTDC trả đũa. Những báo lớn hay đài TV lớn, đã chấp nhận vứt cái uy tín lớn của họ vào thùng rác, quay qua loan tin đến hơn 90% bất lợi cho TT Trump. TTDC bị mặc cảm đã bị lợi dụng hay bị lừa, vô tình giúp ông Trump vào Tòa Bạch Ốc phải đánh Trump để hả giận, cộng thêm vấn đề sinh tồn phải hạ Trump để tồn vong.  

Cái đau đầu cho đảng DC cũng như cho TTDC là cho đến nay, bất kể những tấn công tàn bạo nhất, ông thần Trump vẫn là một thứ đá nam châm có sức thu hút thiên hạ cực mạnh. Theo một nghiên cứu mới của Washington Post, sức thu hút của TT Trump hiện nay cao hơn sức thu hút của tất cả hai tá ứng cử viên DC cộng lại (xem bài trên trang Báo Mỹ tuần này). Bất cứ TT Trump làm gì hay nói gì cũng gây chú ý dù làm bậy, nói sai. Thu hút sự chú ý của thiên hạ, đó chính là bí quyết thành công trong chính trị hiện đại Mỹ.

TT Trump là một đe dọa sinh tồn –existential threat- cho đảng DC, cho TTDC, và cho tư tưởng cấp tiến thiên tả. Ông đang tấn công, tìm cách ngăn chặn sự trổi dậy của tư tưởng ‘tân xã hội chủ nghĩa’ [neo-socialism], những tư tưởng ‘phải đạo chính trị’ quái dị, sự bành trướng của Nhà Nước Vú Em đang muốn ‘quốc hữu hoá’ hệ thống y tế, hệ thống giáo dục, hệ thống an sinh, luôn cả tổ chức kinh tế qua những thủ tục luật lệ kinh doanh cực rườm rà và khắt khe.  

Mặt khác TT Trump cũng đang cố tìm cách bảo vệ quyền lực của tổng thống, không phải của TT Trump mà là của chức vị tổng thống, một định chế cột trụ trong thể chế chính trị Mỹ, bảo vệ nguyên tắc tam quyền phân lập, và bảo vệ kết quả bầu cử, tức là bảo vệ nguyên tắc tôn trọng ý dân.  

Tất cả những tranh cãi đôi co lắt nhắt giữa TT Trump và phe cấp tiến ta thấy qua tin tức thời sự chỉ là phần nổi rất nhỏ trong một tảng băng đá mà phần ngầm lớn gấp trăm lần phần nổi.

Cái viễn kiến nhìn xa của TT Trump không chỉ giới hạn trong các vấn đề đối nội, mà còn ra khỏi biên thùy Mỹ rất xa.

Trên nguyên tắc, giải pháp lý tưởng cho mọi khác biệt quyền lợi là giải pháp mà Mỹ gọi là ‘win-win’, tức là ‘anh được lợi, tôi cũng được lợi’. Nhưng thực tế địa chính trị thế giới là chỉ có những giải pháp “anh thắng, tôi thua; tôi thắng, anh thua’, chẳng bao giờ có chuyện ‘chúng ta cùng thắng’.  

Khi TC bán qua Mỹ hơn 500 tỷ hàng trong khi chỉ mua có 100 tỷ hàng Mỹ, thì Mỹ thua khẩm. Khi các công ty Mỹ dọn hãng xưởng đi Tầu hay các xứ chậm tiến khác thì nhân công Mỹ mất job. Khi TC kiểm soát được cả Biển Đông thì tất cả các đối tác kinh doanh quan trọng nhất của Mỹ ở Á Châu trở thành ‘thuộc địa’ của TC. Khi Nga chiếm Crimea, mở đường biển xuống Trung Đông thì quyền lợi của Mỹ trong vùng mỏ dầu hỏa của cả thế giới bị trực tiếp đe dọa. Khi cậu Ấm có đủ bom nguyên tử thì Nam Hàn sẽ bị xóa khỏi bản đồ. Khi các nước Tây Âu bán cái chuyện quốc phòng cho Mỹ thì dân Mỹ mất tiền trong khi thanh niên Mỹ chết.

Tất cả những chuyện này đều gây thiệt hại cho quyền lợi của Mỹ, chuyện lộ liễu ai cũng thấy, nhưng khổ cái là chẳng có tổng thống Mỹ nào dám nhúc nhích cản lại, nhất là TT Obama, hoàn toàn mãn nguyện với việc ‘lãnh đạo từ sau lưng’, tối ngày lo vái lạy xin lỗi tứ phương.  

Những vị tổng thống đó nhìn thấy những rủi ro lớn ngay trước mắt, nhưng họ đã không nhìn thấy hay không dám nghĩ đến những rủi ro còn lớn hơn gấp vạn lần trong đường dài. Cái điểm yếu nhất của thể chế chính trị Mỹ là các chính khách Mỹ, không có ai có thể nhìn xa hơn cuộc bầu cử tới. TT Trump đã nhìn xa hơn và đã dám cố gắng làm một cái gì để lật ngược thế cờ, cho dù khó khăn cao hơn núi. Vì TT Trump cũng chẳng giống bất cứ tổng thống nào khác ở điểm ông… bất cần chức tổng thống. Việc cần làm thì phải làm thôi. Năm tới, có mất cái job không lương, ông cũng vẫn còn là tỷ phú, vẫn còn vợ đẹp con khôn. Mà khỏi nhức đầu.  

Cuộc chiến của TT Trump không có gì dễ dàng hết. Thành công hay không, không ai biết. Ông sẽ tái đắc cử hay không cũng chẳng ai đoán được. Vét đầm lầy không phải là chuyện dễ khi có quá nhiều rắn rít trong đầm. Không khéo sẽ bị rắn rít cắn chết.

Bất kể thành công hay thất bại, TT Trump sẽ đi vào lịch sử như một tổng thống để lại dấu ấn quan trọng nhất, hay nói theo Mỹ, the most consequential president.

Vũ Linh  

Trở lại