Tổng Thống Đắc Cử Donald
Trump Chọn Nội Các
Trong
giai đoạn chuyển quyền, cho tới đầu
tháng 12, 2016, Tổng Thống Đắc Cử Donald Trump
vẫn chưa hoàn tất việc thành lập
Nội Các, sau
nhiều đợt chọn lọc các nhân
vật đáng tin cẩn thuộc Đảng Cộng Hoà,
đa số tiêu biểu rộng răi lập trường
của Tổng Thống Đắc Cử từ giai
đoạn chuẩn bị tranh cử. Dưới đây
là danh sách các thành viên theo thứ tự được
bổ nhiệm và một số c̣n trong ṿng thăm ḍ.
BỘ
TRƯỞNG TÀI CHÍNH
[Treasury Secretary]
Chức
vụ này cần được Thượng Viện phê
chuẩn.
Steven
Mnuchin, nguyên thuộc thành phần điều hành
Goldman Sachs, một nhà tài chính đầu tư điện
ảnh tại Hollywood và từng nắm quyền điều
hành quỹ tranh cử cho UCV Donald Trump, nay được
chọn làm Bộ trưởng Tài Chính, có trọng
trách điều hành vay mượn trên thị trường
tài khoán, phối hợp công tŕnh soạn thảo
luật thuế vụ, cùng sinh hoạt của Ngân
Khố/Sở Thuế Vụ Quốc Gia [The Treasury
Department & Internal Revenue Service]. Bộ Tài Chính
cũng có trách nhiệm giao ước với các
quốc gia về mặt tài chính, củng cố hay
trừng phạt giao thương. Khó khăn trước
mắt là cách thức thương lượng tài chính,
thuế khoá với Trung Quốc; nương tay hay
cứng rắn với Iran và Cuba.
Bộ trưởng
Mnuchin sẽ sát cánh với Hạ Viện huỷ
bỏ hay sửa sai Sắc Luật Bảo Hiểm Y
Tế “Affordable Care Act” [Obama Care] về mặt
định giá mức xuất bảo hiểm.
Ngoài ra, Bộ trưởng Mnuchin cũng có trách
nhiệm thu xếp gây quỹ chỉnh trang hạ
tần cơ sở, ước lượng lên tới
cả ngàn tỷ mỹ kim [$1 trillion].
BỘ
TRƯỞNG GIAO THÔNG
[Transportation Secretary]
Chức
vụ này cần được Thượng Viện phê
chuẩn.
Elaine
L. Chao được
chọn làm Bộ Trưởng Giao Thông, có trách
nhiệm kế hoạch hoá và đôn đốc
chỉnh trang hạ tần cơ sở, như tân trang
cầu cống, phi trường, hệ thống quốc
lộ, chấn thủ ranh giới mà UCV Donald Trump
từng hứa hẹn khi tranh cử.
Elaine
L. Chao, gốc Đài Loan, tốt nghiệp Đại
Học Harvard Ngành Kinh Doanh, phu nhân Thượng Nghị
Sĩ Trưởng Mitch McConnell, trước đây
từng là Bộ Trưởng Lao Động dưới
thời TT George W. Bush [Con] và Thứ Trưởng Giao Thông
dưới thời TT George H.W. Bush [Cha].
Việc
bổ nhiệm Elaine L. Chao vào Nội Các phần nào nói
lên sự kiện TT Donald Trump quan tâm đa dạng hoá
chính quyền về mặt giới tính và sắc dân.
BỘ
TRƯỞNG Y TẾ & XĂ HỘI
[Health and Human Services Secretary]
Chức
vụ này cần được Thượng Viện
phê chuẩn.
Dân
Biểu BS Tom Price được bổ
nhiệm vào chức vụ Bộ Trưởng Y TẾ
& XĂ HỘI sẽ giúp TT Donald Trump thực hiện
lời hứa tháo bỏ và thây thế Sắc Luật
Bảo Hiểm Y Tế “Affordable Care Act”, mà dân chúng
thường gọi là Obamacare, v́ sắc luật này
đă tước đoạt quyền lựa chọn
bảo hiểm và thủ tục điều trị
của người dân, bệnh nhân và y sĩ.
Do
đó, Bộ Trưởng Tom Price sẽ soạn dự
luật “The Empowering Patients First Act”, cho phép
bệnh nhân quyền lựa chọn bảo hiểm và
thủ tục điều trị phù hợp cho mỗi cá
nhân, đồng thời cho dân hưởng phụ
cấp về tuổi tác, hoàn cảnh gia đ́nh và cảnh
túng thiếu xă hội.
Bộ
Y Tế & Xă Hôi sẽ cho sản xuất thêm các
loại thuốc điều trị, kiểm soát
thực phẩm, nghiên cứu y sinh, và quản trị
bảo hiểm sức khỏe Medicare cho người già
và Medicaid cho công dân thu nhập thấp [low income].
Ngân sách hằng năm điều hành toàn bộ Y
TẾ & XĂ HỘI sẽ lên tới hơn một ngàn
tỷ Mỹ Kim [$1 trillion] để cung cấp dịch
vụ y tế xă hội cho 100 triệu người dân.
BỘ
TRƯỞNG THƯƠNG MẠI
[Commerce Secretary]
Chức
vụ này cần được Thượng Viện phê
chuẩn.
Wilbur
Ross, được
TT Donald Trump bổ nhiệm làm Bộ Trưởng Thương
Mại, là một nhà tỷ phú [gia tài gần 3 tỷ
Mỹ Kim] thường chủ trương quốc tuư,
bác bỏ những giao ước quốc tế bất
lợi [bad trade agreements] cho Hoa Kỳ.
Wilbur
Ross sẵn sàng theo Trump kiềm chế hiện tượng
Toàn Cầu Hoá [Globalization] về mặt thương
mại tự do [Free Trade] nên sẽ đôn đốc
sửa sai hiệp ước NAFTA [North American Free Trade
Agreement] và bác bỏ Hiệp định Đối
tác xuyên Thái B́nh Dương TPP [Trans Pacific Partnership],
cũng như ra khỏi Tổ Chức Thương
Mại Thế Giới [World Trade Organization].
Wilbur
Ross sẽ gia tăng thuế nhập cảng hàng hoá
từ Trung Quốc, trong khi đó, lại đề
nghị gia giảm thuế sản xuất sĩ
nghiệp từ 35% xuống c̣n 15%, cốt để giúp
các nhà kinh doanh thấy có lợi khi đầu tư
trong nước.
Nhưng
quốc sách sẽ uyển chuyển về mặt đối
ngoại, ứng dụng thương lượng tương
xứng giữa các chủ thể trên căn bản lưỡng
lợi quân b́nh, giao thương có điều kiện
tương xứng, “có đi có lại mới
toại ḷng nhau”, một mặt nhằm giảm thâm
hụt cán cân thương mại của Mỹ với
Mexico, Canada và nhất là với Trung Quốc, mặt khác
để tránh xẩy ra một cuộc chiến tranh thương
mại quốc tế, nếu như chưa cần
thiết, nếu như đôi bên “biết điều”,
bớt ngoan cố, bớt đơn phương
trục lợi như Trung Quốc. Dù sao, mục tiêu chính
vẫn là thực hiện quyền lợi Hoa Kỳ
tới cùng.
Bộ
Thương Mại c̣n có trọng trách quản trị
các dự án khác, như kiểm kê dân số, phân tích
kinh tế, quản đốc hải vụ và khí tượng
quốc gia.
BỘ TRƯỞNG
GIÁO DỤC
[Education Secretary]
Chức
vụ này cần được Thượng Viện phê
chuẩn.
TT
Donald Trump chủ trương cắt giảm ngân
quỹ của Bộ Giáo Dục, nên chỉ định
giảm bớt áp lực định hướng giáo
dục liên bang, đồng thời giao chuyển trách
nhiệm nghiên cứu và phát triển chương tŕnh
giáo khoa cho các cơ sở điều hành giáo huấn cấp
tiểu bang và quận hạt.
Do
đó, TT Donald Trump đă bổ nhiệm bà Betsy
DeVos vào chức vụ Bộ Trưởng Giáo
Dục để thi hành đương lối giáo
huấn trên. Bà DeVos, từng là chủ tịch
Đảng Cộng Hoà Tiểu Bang Michigan và cũng là
một hoạt động viên cổ vơ tự do
chọn lựa trưởng sở [tư hay công] theo hướng
giáo dục tự duy, tự phát, lưỡng lợi
cộng đồng và gia cảnh thụ giáo đa
dạng.
ĐẠI
SỨ HOA KỲ TẠI LIÊN HIỆP QUỐC
[U.N.
Ambassador]
Chức
vụ này cần được Thượng Viện phê
chuẩn.
Nikki
R. Haley được
bổ nhiệm làm Đại Sứ Hoa KỲ tại Liên
Hiệp Quốc. Bà là hậu duệ của một gia
đinh di trú từ Ấn Độ, hiện làm
Thống Đốc TB South Carolina, và từng chỉ trích
UCV Donald Trump khi ông tranh cử. Bà là một trong ba người
đàn bà được mời vào Nội Các, phần
nào làm bớt thành kiến cho rằng TT Donald Trump có
khuynh hướng “trọng nam, kinh nữ”, “ma-xô”
bay bướm, miệt thị đàn bà, sắc
tộc, v.v.
Chức
vụ Đại Sứ Hoa KỲ tại Liên Hiệp
Quốc là vai vế thứ hai tại Bộ Ngoại
Giao, đứng sau Ngoại Trưởng, có trọng trách
đại diện quyền lợi quốc gia tại
Hội Đồng An Ninh đương đầu
với các vấn đề nan giải, từ tạo
dựng hoà b́nh tại Trung Đông tới kiểm soát
tăng trưởng vũ khi hạt nhân. Nikki R. Haley
sẽ là một nữ lănh tụ da màu trong sứ
mạng quản trị quốc tế vụ thượng
hạng. Cách bổ nhiệm này cho thấy TT Donald
Trump không cố chấp về mặt chính kiến, có
thiện chí mở rộng và quân b́nh Nội Các
đa dạng, tự ḿnh uốn nắng theo khuôn
khỏ thực hiện quyền lợi quốc gia,
vốn là tôn chỉ ông theo đuổi.
BỘ
TRƯỞNG GIA CƯ & KIẾT THIẾT THÀNH THỊ
[Secretary of Housing and Urban Development]
Chức
vụ này cần được Thượng Viện phê
chuẩn.
BS
Ben Carson được bộ nhiệm vào
chức vụ Bộ Trưởng Gia Cư & Kiến
Thiết Thành Thị. Trước đây BS Carson, nguyên
UCV Tổng Thống thất cử, có tuyên bố không
nhận chức vụ ǵ trong chính quyền. Không
biết v́ thế Ông sẽ chấp nhận hay từ chối tham gia
Nội Các, với tư cách một thành viên trí
thức da màu, từ tốn, tự trọng.
Bộ
Trưởng Gia Cư & Kiến Thiết Thành Thị
sẽ đôn đốc việc ứng dụng luật
lệ thuê mướn gia cư thuận hoà, vay mượn
thế chấp công b́nh, tránh nạn kỳ thị
về màu da, sắc dân, tôn giáo, giới tính, tật
nguyền. Với kinh nghiệm trong ngành đầu tư
địa ốc, TT Donald Trump chỉ thị giảm
thuế phát triển xây cất gia cư, để
khuyến khích ngành địa ốc cung cấp thêm phương
tiện an cư lập nghiệp.
GIÁM
ĐỐC TRUNG ƯƠNG T̀NH BÁO
[C.I.A. Director]
Chức
vụ này cần được Thượng Viện phê
chuẩn.
Mike
Pompeo, cựu quân nhân,
dân biểu TB Kansas, đă được TT Donald Trump
bổ nhiệm vào chức vụ Giám Đốc Trung
Ương T́nh Báo. Trước đây, với tư cách
thành viên Uỷ Ban T́nh Báo Quốc Hội, Mike Pompeo
đă có dịp mạnh lời chấp vấn
Ngoại Trưởng Hillary Clinton. Bà có lỗi
khi điều hành chức vụ đă để
đại sự J. Christopher Stevens và các nhân viên
ngoại giao Hoa Kỳ tử thương, trong vụ xung
kích bởi loạn quân Hồi giáo Al-Qaeda Maghreb, tại
Benghazi, Lybia trong năm 2012.
Tân
Giám Đốc CIA có sứ mạng canh tân tổ
chức Trung Ương T́nh Báo để kịp
thời đương đầu với nạn
khủng bố dây chuyền bởi ISIS và các nhóm
loạn quân Hồi Giáo quá khích khác trên thế
giới và phần nào ngay nọi địa Hoa Kỳ.
Nhân dịp này, TT Donald Trump cũng nghĩ tới
việc phục hồi tra tấn các nghi can khủng
bố để lấy khẩu cung khẩn cấp.
BỘ
TRƯỞNG TƯ PHÁP
[Attorney General]
Chức
vụ này cần được Thượng Viện phê
chuẩn.
Thượng
Nghị Sĩ Jeff Sessions của TB Alabama
được TT Donald Trump bổ nhiệm vào chức
vụ Bộ Trưởng Tư Pháp. Ông chủ trương
thực thi luật di trú và đôn đốc luật pháp
và trật tự [Law & Order] một cách
cứng rắn, như lời hứa của UCV Donald
Trump: trục xuất cả triệu can phạm di trú
bất hợp pháp, đa số gốc Mỹ La tinh, mà
chính quyền Obama đă làm ngơ; trừng trị các
tội phạm khủng bố, đa số dưới
trướng ISIS và thành phần Hồi giáo quá khích.
Trong tân Nội Các, Ông là một thành viên bảo
thủ, trước đây bị mang tiếng kỳ
thị công dân da màu, di dân, Hồi giáo, đồng tính,
[anti-minorities, anti-immigrant, anti-Muslim, anti-L.G.B.T].
Bộ
Trưởng Sessions sẽ cải cách việc ứng
dụng tự do dân sự [civil rights] phù hợp
với thượng tôn luật pháp quốc gia; đồng
thời cố vấn TT Donald Trump về thể thức
chọn Thẩm Phán Tôi Cao Pháp thay thế Thẩm Phám
Antonin Scalia đă mệnh một từ tháng 2 năm
2016, cốt để duy tŕ tinh thần thượng tôn
luật pháp theo đúng căn bản Hiến Pháp
quốc gia, không bị cải biến quá trớn, như
dưới áp lực Đảng Dân Chủ.
BỘ TRƯỞNG QUỐC PH̉NG
[Defense Secretary]
Chức
vụ này cần được Thượng Viện
phê chuẩn.
TT
Donald Trump đầu tháng 12 vừa tuyên bố bổ
nhiệm Đại Tướng Thuỷ Quân Lục
Chiến James N. Mattis làm Bộ Trưởng
Quốc Pḥng. Tướng Mattis 66 tuổi, về hưu
từ năm 2013, đă được TT Donald Trump ca
ngợi là ngang tài với George Patton, vị danh tướng
thắng trận tại Châu Âu thời Đệ
Nhị Thế Chiến, khi giao tranh với quân đội
viễn chinh Đức quốc.
Tướng
Mattis làm Tư Lệnh Liên Quân Hoa Kỳ [United
Central Command] trên chiến trường Trung Đông và
Tây Nam Châu Á [2010-2013] đă bị chính thể cất
chức v́ cho là quá háo chiến, ngược
lại với đường lối nước đôi
của đương kim TT Obama.
Tuy
nhiên, dù thường chống đối chiến lược
yếm thế của chính thể Obama, và nay được
sự tín nhiệm của TT Trump, Tướng Mattis
vẫn có ảnh hưởng ngược lại căn
bản quốc pḥng của TT Trump, hay ít ra bổ túc như
sau: [a] tiếp tục hợp tác với các lănh
tụ Đồng Minh; [b] tiếp tục cảnh giác
dự tính xâm lược của Nga; [c] không nên gạt
bỏ Thỏa thuận về chương tŕnh hạt
nhân của Iran [Iran Nuclear Deal] theo đó, Iran đồng
ư lùi lại một phần của chương tŕnh
hạt nhân của họ, nhằm đổi lấy
sự nới lỏng một số lệnh trừng
phạt. Lănh đạo quốc pḥng như
vậy vẫn có thể dung hoà với đường
lối cứng rắn, nhưng thực tiễn của
TT Trump: [a] khởi đầu lên giọng tố lớn
để dằn mặt kẻ thù hay thành phần chống
đối; [b] rồi sẵn sàng mặc cả, thương
lượng; [c] để cuối cùng nhận
lấy phần thắng lợi khả ứng và thích
hợp nhất.
Đó
là diễn tiến cụ thể của “Hoà b́nh trong
thế mạnh” và thế hợp tác với điều
kiện khả chấp. TT Trump sẽ chơi đ̣n
“ba-lá” này tại Châu Âu, Chấu Á/Đông Nam Á,
vừa dằn mặt, vừa vờn buộc kẻ thù
hay đồng minh, miễn kết quả canh bạc
có triển vọng dung hoà và bảo đảm
quyền lợi cho Hoa Kỳ.
Tướng
Mattis cần được Thượng Viện đặc
miễn, v́ chức Bộ Trưởng Quốc Pḥng
phải do cấp dân sự lănh đạo. Tướng
Mattis xuất ngũ năm 2013, chưa đủ thời
gian luật định là phải giải ngũ 7 năm
mới được nhậm chức Bộ Trưởng
Quốc Pḥng. Nhưng điều này không khó khăn,
v́ Thượng Viện và cả Thượng
Nghị Sĩ McCain, Chủ Tịch Uỷ Ban Quân Vụ,
sẵn sàng phê chuẩn.
CỐ
VẤN AN NINH QUỐC GIA
[National Security Adviser]
TT
Donald Trump đă chọn Trung Tướng Michael T.
Flynn, nguyên giám đốc T́nh Báo Quốc Pḥng
[Defense Intelligence Agency] làm CỐ VẤN AN NINH QUỐC
GIA. Tướng Flynn đă ủng hộ UCV Donald Trump
ngay từ giai đoạn đầu cuộc tranh cử
Tổng thống.
CỐ
VẤN AN NINH QUỐC GIA không phải là thành phần
NỘI CÁC, nên không cần Thượng Viện phê
chuẩn. Tuy nhiên, chức vụ CỐ VẤN AN NINH
QUỐC GIA rất quan trọng trong việc nhận đón
và cứu xét các dự án điều hành mà Bộ
Ngoại Giao và Ngũ Giác Đài đệ tŕnh lên TT
Trump.
Ảnh
hưởng đầu tiên của Tướng Flynn là
đă cho UCV Donald Trump thấy rơ Hoa Kỳ đang
đối mặt với thế giới lâm chiến [“world
war”] chống loạn quân quá khích Hồi giáo –
ISIS — và phải t́m mọi cách triệt hạ tai
ương di căn này bằng cách hợp tác với các
đồng ḿnh muốn kết tác chiến đấu
v́ nhu cầu chung, kể cả với Nga trong mục tiêu
này.
Với
tư cách CỐ VẤN AN NINH QUỐC GIA, Tướng
Flynn cũng sẽ cố vấn TT Trump về cách
đối đầu với những trường hợp
nan giải tại Đông Nam Á, dưới trướng
sách động của Trung Quốc.
THAM
MƯU TRƯỞNG TOÀ BẠCH ỐC
[White House Chief of Staff]
Reince
Priebus, Chủ
tịch Đảng Cộng Hoà đă được TT
Donald Trump tuyển chọn làm Tham Mưu Trưởng Toà
Bạch Ốc ngay sau khi TT vừa đắc cử.
Tham
Mưu Trưởng Toà Bạch Ốc không phải là thành
phần NỘI CÁC, nên không cần Thượng
Viện phê chuẩn. Tuy nhiên, Tham Mưu Trưởng Toà
Bạch Ốc có trọng trách quản lư nhân viên chuyên
ngành làm việc tại Cánh Tây Toà Bạch Ốc, đồng
thời đôn đốc các chương tŕnh giao
tế với các thế lực liên hệ ngoài Toà
Bạch Ốc.
Vai
tṛ trợ lư Tổng Thống của Reince Priebus rất
quan trọng v́ TT Trump là một lănh tụ bất thường
và “ngoại đạo” về thuật cai trị nước
của một quốc trưởng lớn nhất
trên toàn cầu. Chính TT Trump cũng tỏ vẻ thán
phục Reince Priebus về tư cách thi hành nhiệm
vụ: cứng rắn, kiên tŕ, minh bạch.
CỐ
VẤN TRƯỞNG KẾ HOẠCH
[Chief Strategist]
Stephen
K. Bannon, từng làm
chủ tịch hội đồng tranh cử cho UCV Donald
Trump, cũng được bổ nhiệm làm Cố
Vấn Trưởng Kế Hoạch ngay sau khi TT đắc
cử. Theo nhận định TT Trump, Chức vụ
Cố Vấn Trưởng Kế Hoạch của Stephen
K. Bannon có ảnh hưởng trợ lư ngang với
Reince Priebus ở chức vụ Tham Mưu Trưởng
Toà Bạch Ốc.
Dư
luận quần chúng và truyền thông e ngại Stephen K.
Bannon, nguyên giám đốc điều hành của Breitbart
News, một cơ sở truyền thông cực
hữu, nay làm Cố Vấn Trưởng Kế
Hoạch sẽ có khuynh hướng ảnh hưởng
quan điểm kỳ thị chủng tộc vào sinh
hoạt của Toà Bạch Ốc
TẠM
KẾT:
Tới
nay, c̣n khoảng 10 Bộ Trưởng hay chức vụ
lănh đạo tương tự thuộc Nội Các chưa
được chính thức bổ nhiệm. Những
chức vụ này đều cần được Thượng
Viện phê chuẩn, trong đó có:
1.
NGOẠI TRƯỞNG
[Secretary of State]
2.
GIÁM ĐỐC T̀NH BÁO
QUỐC GIA [Director of National Intelligence]
3.
BỘ TRƯỞNG
NỘI VỤ [Interior Secretary]
4.
BỘ TRƯỞNG
CANH NÔNG [Agriculture Secretary]
5.
BỘ TRƯỞNG LAO
ĐỘNG [Labor Secretary]
6.
BỘ TRƯỞNG NĂNG
LƯỢNG [Energy Secretary]
7.
BỘ TRƯỞNG
CỰU CHIẾN BINH [Secretary of Veterans Affairs]
8.
BỘ TRƯỞNG AN
NINH LĂNH THỔ [Homeland Security Secretary]
9.
TỔNG QUẢN
TRỊ BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG [E.P.A. Administrator]
10.
ĐẠI DIỆN THƯƠNG
MẠI HOA KỲ [U.S. Trade Representative]
Riêng
chức vụ NGOẠI TRƯỞNG có vẻ gay go
nhất, về mặt nhiệm vụ và nhân vật
cần được chọn lựa. Chính khách
được chọn vào chức vụ này, dù là chính
trị gia có chủ nghĩa hay chuyên viên hành chánh,
ngoại giao thượng thặng, đều phải
chuẩn bị tuân theo TT Trump tháo bỏ hay chuyển
đổi hệ thống đối ngoại kéo dài
từ thế “Kết Tạo Liên Minh” [Alliance-Building]
sau đệ nhị thế chiến tới thế “Toàn
Cầu Hoá” [Globalism] do các chính thể Dân
Chủ đề xướng.
Những
chính khách đang được để ư tới
chức vụ này gồm có:
1.
John R. Bolton,
nguyên Đại Sứ Hoa Kỳ tại Liên Hiệp
Quốc, thời TT George W. Bush;
2.
Bob Corker,
Nghị sĩ TB Tennessee, chủ tịch Uỷ Ban
Ngoại Giao, Thượng Viện;
3.
Rudolph W. Giuliani, nguyên
Thị Trưởng Thành phố New York. Chính khách này có
nhiều hy vọng được bổ nhiệm;
4.
John F. Kelly, cựu
Đại Tướng Thuỷ Quân Lục Chiến, có
con trai tử trận tại chiến trường
Afghanistan;
5.
Zalmay Khalilzad,
cựu Đại Sứ Hoa Kỳ tại Afghanistan;
6.
David H. Petraeus,
cựu Đại Tướng Bộ Binh, cựu Giám
Đốc Trung Ương T́nh Báo, đă bị giải
nhiệm v́ hành vi bất cẩn làm thất thoát tin
bảo mật [cho nhân t́nh];
7.
Mitt Romney,
Ứng Cử Viên Tổng Thống thất cử năm
2012, thuộc Đảng Cộng Hoà; từng chỉ trích
thậm từ UCV Donald Trump là “bất xứng”; nay lân
la cầu xin chức vụ đại thần.
Sự
chọn lựa thành phần NỘI CÁC đă cho
thấy TT Donald Trump vẫn theo đuổi chủ trương
DÂN TUƯ đối nội và QUỐC TUƯ đối
ngoại.
Chủ
yếu văn hoá giáo dục, kinh bang tế thế,
quốc pḥng, ngoại giao dù có uyển chuyển,
biến thể phần nào khi áp dụng cấp phân
bộ, vẫn luôn luôn dung hoà với đường
lối cứng rắn, nhưng thực tiễn của
TT Trump: [a] khởi đầu tố lớn, giơ cao
thế mạnh, lúc dằn mặt kẻ thù, lúc
cảnh giác kẻ chống đối, lúc minh bạch
thẳng thừng với đồng minh; [b] rồi
sẵn sàng mặc cả, thương lương; [c]
miễn giành lấy thành quả khả quan, nhận
được thắng lợi khả ứng, thích
hợp nhất.
Đó
là diễn tiến cụ thể của “Hoà B́nh Trong
Thế Mạnh” [Peace Through Strength] và thế
Hợp Tác Với Điều Kiện Khả Chấp. TT
Trump sẽ chơi đ̣n “ba-lá” này tại Trung Đông,
Châu Âu, Chấu Á/Đông Nam Á, vừa dằn mặt
kẻ thù, vừa vờn buộc đồng minh,
miễn kết quả bài bạc có triển vọng
dung hoà thế cuộc và bảo đảm quyền
lợi cho Hoa Kỳ.
Đâu
sẽ vào đó giữa công dân biết điều,
biết lẽ phải; biết đ̣i hỏi quyền
sống tự quyết chính đáng, sáng suốt, đầy
đủ; biết thượng tôn luật pháp,
quyền lợi và trách nhiệm tương xứng. Công
bằng xă hội nằm ở thế chu toàn cơ
hội tự duy, tự phát, chứ không ở cách phân
định thể thức sinh sống đồng
nhất, bó buộc, không sáng kiến chọn lựa.
Với ngần ấy cơ hội, với ngần
ấy điều kiện hợp lư, hợp cảnh, người
có tâm huyết, chí khí sẽ thành công; kẻ ỷ
lại, bất cần sẽ đương nhiên
thất bại, theo di căn văn hoá chủ bại.
Tất cả theo luật đồng thanh tương
ứng, đồng khí tương cầu, khi con người
biết thu nhận và thực hiện đúng mức
quyền lợi và cơ hội giao phó. Đó cũng
là căn bản chân chính về DÂN TUƯ: công bằng, cơ
hội, dấn thân, kết sinh.
Đâu
cũng sẽ vào đó giữa những chủ thể
quốc gia biết điều, không lạm dụng
thế lực; không điên rồ, không hèn, không suy nhược;
không ăn cháo đá bát; không ăn không, chửi đỏng
như tại một vài nền văn minh cũ mềm
Tây phương ngoan cố.
Chính
sách đối ngoại của chính thể Trump là xây
dựng và duy tŕ hoà b́nh trong thế mạnh khả
chấp, tương ứng, tương xứng. Hoà b́nh
trong thế mạnh là tự quyết “Hoa Kỳ Trước
Tiên/America First” về quyền lợi và thế sinh
tồn; đồng thời cũng dành cho đối tác,
đồng minh và kẻ thù, những cơ hội
vụ lợi và sinh tồn xứng đáng, miễn
biết điều và hành động chính đáng, quân
b́nh.
B́nh
thường, đó là thế “fair play” -- chơi x̣ng
phẳng, làm ăn và đối xử tử
tế, công bằng, có vay có trả.
Khi
gây cấn, đánh phé, phân tranh thắng lợi, đó
là cách ứng dụng thi đua trí tuệ theo Định
lư Cân Bằng Nash [Nash Equilibrium],[1]
vốn là một định lư suy tính trong Lư Thuyết
Tṛ Chơi [Game Theory]– một nhánh của toán
học ứng dụng. Định lư này được
đặt tên theo [John Forbes] Nash, do ông là người
đă đề xướng ra. Nó được dùng
để nghiên cứu chiến thuật sao cho sự
lựa chọn là tối ưu nhất.
Thuật
“Mặc Cả Trump” sẽ đưa tới định
lư “Cân Bằng Nash”. Theo đó, sự lựa chọn
chiến lược hỗn hợp cho mỗi người
chơi [đối tác tranh chấp]
- là
giá trị kỳ vọng lớn nhất có thể
đáp ứng chiến lược hỗn hợp
của các người chơi khác,
- nên
các quốc gia trong cuộc tranh chấp trên thế
giới phải áp dụng chiến thuật sao cho
sự lựa chọn là tối ưu nhất,
- để
đạt tới một thế cân bằng khả
chấp: khi thiếu một bước là thiệt,
thêm một bước là hố và mất cả.
Sự
tính toán thông minh đặt ở chỗ biết
tới, biết yêu sách, mặc cả hữu hiệu và
biết ngưng đúng lúc, đúng mức cần
thiết cho ḿnh, một cách thực tế.
Căn
cứ vào tṛ chơi “mặc cả” kinh bang tế
thế khu vực một cách thông minh có hứa hẹn
một giải pháp cân bằng theo định lư Nash, th́
hiểm hoạ chiến tranh giữa các siêu cường
quốc và các đồng minh liên hệ sẽ không
xẩy ra. Nếu các tiểu quốc cũng thông minh
biết dựa lưng đúng chỗ, th́ cũng thoát
cảnh “trâu ḅ húc nhau, ruồi muỗi không chết,
cũng bị thương”.
Hoà
b́nh, thịnh vượng thực sự khai triển
một cách danh chính ngôn thuận, tự nhiên, quân b́nh,
toàn diện tại Hoa Kỳ và nhiều nơi trên
thế giới nếu biết tiến hoá chân chính, công
bằng trên mặt phẳng nhân bản từng quốc
gia, từng cộng đồng con người trên toàn
cầu. Đó là định lư cân bằng QUỐC TUƯ
theo chính sách đối ngoại mà chính thể Trump
muốn thực hiện trong nhiệm kỳ giao phó,
bốn hay tám năm.
Mọi
nhận định, suy luận dù có căn bản,
vẫn mắc phải những sai biệt, lầm
lẫn bất khả tiên liệu, cần điều
chỉnh khi cần thiết. Đó cũng là thế
dẫn giải của bài viết này.
Xin
dành cơ hội bổ túc, đính chính trong tương
lai.
Lưu
Nguyễn Đạt,
PhD, LLB/JD, LLM
Michigan State University
[1]
In Game Theory, the Nash equilibrium is a solution concept of a
non-cooperative game involving two or more players in which each player is
assumed to know the equilibrium strategies of the other players, and no
player has anything to gain by changing only his or her own strategy. If
each player has chosen a strategy and no player can benefit by changing
strategies while the other players keep theirs unchanged, then the current
set of strategy choices and the corresponding payoffs constitutes a Nash
equilibrium. The reality of the Nash equilibrium of a game can be tested
using experimental economics methods.
Nash
equilibrium has been used to analyze hostile situations like war and arms
races (see prisoner’s dilemma), and also how conflict may be mitigated by
repeated interaction (see tit-for-tat). It has also been used to study to
what extent people with different preferences can cooperate (see battle of
the sexes), and whether they will take risks to achieve a cooperative
outcome (see stag hunt). It has been used to study the adoption of technical
standards and also the occurrence of bank runs and currency crises (see
coordination game). [Wikipedia]