V́ sao ngoại trưởng Rex Tillerson bị thay thế? Trọng Thành |
Rex
Tillerson bị thay thế : điềm thế giới
biến động ? Theo
Les Echos, Mike Pompeo là một trong những người thân
cận của ông Donald Trump. Trong bộ áo mới
ngoại trưởng, giám đốc CIA Mỹ sẽ
phụ trách những hồ sơ nóng mà chủ nhân Nhà
Trắng luôn thêm dầu vào lửa : Iran và Bắc
Triều Tiên, mà khẩn cấp nhất là thượng
đỉnh Donald Trump-Kim Jong Un dự trù vào tháng 5. Cũng
khẩn cấp không kém là hồ sơ Iran. Đến
giữa tháng 5, tối hậu thư của tổng
thống Mỹ hết kỳ hạn. Washington sẽ ban hành
một loạt biện pháp trừng phạt Iran trừ
phi các cường quốc khác bảo trợ Hiệp
định hạt nhân 2015 là Anh, Pháp, Đức, Nga,
Trung Quốc đồng ư « bổ sung những
thiếu sót khủng khiếp » để trói tay
Iran, theo quan điểm của Mỹ. Không
kể các điểm nóng cấp vùng từ Syria cho
đến an ninh châu Á-Thái B́nh Dương, quan hệ
khó khăn với Trung Quốc, hồ sơ nóng thứ
ba liên quan đến cả thế giới là «
chiến tranh thương mại » : nếu Donald
Trump thực hiện lời đe dọa tăng thuế
đánh vào hàng nhập khẩu th́ quyết định
này có thể đưa đến « chiến tranh
mậu dịch ». Không
khỏi lo ngại, Les Echos điểm lại trong 14 tháng
cầm quyền, tổng thống Trump « đă sa
thải gần như tất cả mọi người
». Cũng cùng nhận định lo ngại, Libération
trích lời một nhà ngoại giao Pháp : Tillerson là tường
thành lư trí cuối cùng trong bộ tham mưu của
Donald Trump tránh cho nhiệm kỳ đă phát cuồng
biến thành điên loạn. Rào cản này nay đă
sụp đổ. Trong
t́nh thế bấp bênh này, thế giới cần
những cột trụ ổn định. Trong bài xă
luận : Trump, kẻ khó lường, cách chức
ngoại trưởng mà không cần thông báo, La Croix kêu
gọi Liên Hiệp Châu Âu, cột trụ quốc
tế trong lănh vực kinh tế, hăy chuẩn bị cho
vai tṛ cốt lơi trong lănh vực chính trị và an ninh
chiến lược. Khác
với Les Echos, nhật báo cánh tả Liberation nhấn
mạnh đến yếu tố « đồng
thanh tương ứng » giữa tổng
thống Mỹ và ngoại trưởng mới trên
hồ sơ Bắc Triều Tiên và Iran. Nếu Tillerson
khuyên Trump nên tuyên bố thận trọng th́ trái
lại, ông Trump dọa « hủy diệt » đối
phương. Trái lại, theo chính miệng tổng
thống Mỹ, ông và giám đốc CIA Mike Pompeo «
hoàn toàn ư hiệp tâm đầu ». Liberation suy đoán
có thể đó là lư do làm Tillerson bị thay thế.
Từ nay, chính quyền Mỹ sẽ « huy động
mọi nguồn lực ngoại giao một cách hiệu
quả » cho thượng đỉnh
Mỹ-Triều. V́
sao tổng thống Mỹ cách chức ngoại trưởng
Tillerson? Hôm
qua, 13/03/2018, tổng thống Mỹ Donald Trump bất
ngờ thông báo qua một twitter là lănh đạo ngành
ngoại giao Mỹ Rex Tillerson sẽ bị sa thải. V́
sao ngoại trưởng Mỹ lại bị cách
chức ? RFI tiếng Việt xin giới thiệu ư
kiến của một số chuyên gia. Chuyên
mục « Decryptage » của RFI có bài phỏng
vấn bà Annick Cizel, giáo sư trường Đại
Học Sorbonne Nouvelle - Paris 3, chuyên gia về chính sách
đối ngoại của Hoa Kỳ.. Ngạc
nhiên về thời điểm ra quyết định. Trước
hết trả lời cho câu hỏi, quyết định
của tổng thống Mỹ có gây ngạc nhiên hay không,
giáo sư Annick Cizel cho biết bà « tuy ngạc nhiên
về thời điểm ra quyết định, nhưng
không ngạc nhiên v́ quyết định cách chức ông
Rex Tillerson, bởi khả năng này đă từng
được nêu lên ngay từ tháng 7/2017. Và kể
từ đó đến nay đă có nhiều diễn
biến, đă có những lúc ông Tillerson tưởng như
sắp sửa phải ra đi. Mới
đây, ngoại trưởng Mỹ cho biết ông có ư
định tại vị đến hết năm 2018,
nhưng rồi Donald Trump bất ngờ đưa ra
quyết định, đúng vào lúc Tillerson vừa
từ châu Phi trở về. Hôm thứ Sáu tuần trước,
John Kelly, chánh văn pḥng Nhà Trắng thông báo cho ông
Tillerson, cần rút ngắn chuyến công du. Rex Tillerson
hạ cánh tại sân bay Washington vào lúc 4 giờ sáng,
để rồi đến khoảng 8, 9 giờ sáng th́
nhận được tin mất chức thông qua
một cú tweet, chứ không phải trực tiếp
từ tổng thống ». Cơ
chế bí hiểm Theo
giáo sư Annick Cizel, việc bất ngờ cách chức
ngoại trưởng Tillerson nằm trong cách điều
hành chính phủ của ông Donald Trump, mà nhiều người
gọi là « hỗn loạn ». Người ta không
biết ai là người ra quyết định tại
Nhà Trắng, phải chăng là các cố vấn
của tổng thống, ví dụ như trường
hợp con rể của tổng thống Trump, trong
vấn đề di chuyển đại sứ quán
Mỹ tại Israel từ Tel Aviv đến Jerusalem. Trong
trường hợp này, ngoại trưởng Tillerson
đă phản đối, nhưng phản đối
lại ai ? Không phải chỉ tổng thống Trump, mà
cả với ông con rể Jared Kouchner. Như
vậy, việc điều hành chính phủ Mỹ đôi
khi đă được phó thác cho các cố vấn
được cho là nằm ở « ṿng ba », « ṿng
bốn » của bộ máy quyền lực. Nhưng
dù chịu ảnh hưởng của cố vấn này
hay cố vấn kia, tổng thống Trump trên thực
tế đă tự dành cho ḿnh quyền quyết định
đơn phương, tuyệt đối, vào bất
cứ lúc nào mà ông ta muốn. Trường hợp
Tillerson là một ví dụ mới.. Trump
- Tillerson đối lập trong hầu hết hồ sơ Việc
ngoại trưởng Mỹ bị cách chức một
phần cơ bản, được tổng thống
Mỹ giải thích là do bất đồng trên một
số hồ sơ, tuy nhiên, theo chuyên gia Annick Cizel « trên
thực tế, họ đối lập nhau trên tất
cả mọi vấn đề ». Bà nhấn mạnh
: «
Khá kinh hoàng khi chúng ta điểm lại sơ qua các
hồ sơ mà Donald Trump và Rex Tillerson có quan điểm
đối lập. Từ Iran, đến Bắc
Triều Tiên, rồi vấn đề Qatar, hay việc
di chuyển sứ quán tại Israel…. trong đó có
cả vấn đề danh sách các quốc gia Hồi Giáo,
mà công dân các nước đó bị cấm vào
Mỹ… Trên một thực địa đang biến
động rất nhanh chóng như khu vực Trung
Cận Đông chiến lược, nơi các căng
thẳng rất dễ có tiềm năng bùng phát thành
xung đột lớn, họ không đồng ư với
nhau về gần như tất cả mọi chuyện
». Bắc
Triều Tiên : Bước ngoặt thương lượng Một
trong các chủ đề quốc tế gai góc nhất
đối với ngoại giao Hoa Kỳ là vấn đề
hạt nhân Bắc Triều Tiên. Sau nhiều áp lực,
vận động, rốt cục ngày 8/3/2018, tổng
thống Mỹ Donald Trump chấp nhận lời mời
của lănh đạo Bắc Triều Tiên Kim Jong Un
để đối thoại về vấn đề «
phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên ».
Vấn đề là, ngoại trưởng Tillerson đă
nhiều lần nêu sáng kiến đối thoại
với B́nh Nhưỡng, trong lúc tổng thống Trump
liên tục đưa ra các
phát biểu mang đầy tính đe dọa,
như không loại trừ khả năng hủy
diệt hoàn toàn Bắc Triều Tiên. Giờ
đây khi Washington và B́nh Nhưỡng chuẩn bị
cho cuộc gặp thượng đỉnh, th́ cũng là
lúc lănh đạo ngoại giao Hoa Kỳ phải khăn
gói ra đi. Nhiều chuyên gia đặt vấn đề
: Phải chăng chính quyền Trump đang chuẩn
bị phương án không khoan nhượng với B́nh
Nhưỡng, với việc cử lănh đạo CIA,
Mike Pompeo, nổi tiếng về quan điểm «
diều hâu » lănh đạo bộ Ngoại Giao,
thay thế ông Tillerson ? ·
Đọc
thêm : Donald
Trump bắt buộc phải xử lư hồ sơ
Bắc Triều Tiên Chuyên
gia Annick Cizel cho biết, « tổng thống Mỹ
Donald Trump vào hôm qua, 13/03, đă thông báo là đă
quyết định mở ''đối thoại''
với B́nh Nhưỡng, chứ không phải là ''đàm
phán''. Đây là chính là vấn đề được
thảo luận nhiều trong ba ngày gần đây, và có
thể đây (tức sự khác biệt trong quan điểm
về "đối thoại" giữa Trump và
Tillerson - người viết) cũng chính là lư do
ngoại trưởng Tillerson phải ra đi vào ''đúng
vào thời điểm này'' », chứ không
phải là một lúc nào khác. Hiện
tại ta vẫn chờ đợi câu trả lời chính
thức của phía B́nh Nhưỡng, nhưng rơ ràng là
về cuộc hội kiến với lănh đạo B́nh
Nhưỡng, tổng thống Mỹ chủ trương
cần duy tŕ một đường lối nh́n chung là «
sắt đá », với nhiều đe dọa,
cụ thể là không loại trừ biện pháp quân
sự, trước các nguy cơ tấn công tin tặc,
hay phổ biến hạt nhân Bắc Triều Tiên.. Cặp
bài trùng giám đốc CIA và « diều hâu »
Bolton ? Việc
bổ nhiệm nhân sự mới cho thấy đường
lối cứng rắn của tổng thống Mỹ
bắt đầu được triển khai. Theo nhà
ngoại giao Mỹ Wendy Sherman, kiến trúc sư của
thỏa thuận hạt nhân với Iran năm 2015, trong
cuộc trả lời phỏng vấn CNN, hôm
12/03/2018, cho hay nguyên đại sứ của Mỹ
tại Liên Hiệp Quốc dưới thời tổng
thống George W. Bush, ông John Bolton, người nổi
tiếng với quan điểm cứng rắn, có
thể sẽ có mặt trong chuyến công du Bắc
Triều Tiên sắp tới. Trong những ngày gần
đây, có nhiều tin đồn cho rằng cựu
đại sứ Mỹ John Bolton sẽ thay tướng
Herbert Raymond McMaster, cố vấn an ninh quốc gia (theo
chuyên gia Annick Cizel). Về
phương hướng hành động của lănh
đạo CIA Mike Pompeo, người vừa được
tổng thống Mỹ bổ nhiệm vào cương
vị ngoại trưởng, nhà
báo Pháp Gilles Paris từ Washington, giải thích
với báo Le Monde : «
Giám đốc CIA Mike Pompeo vốn có quan điểm khá
hoài nghi về Bắc Triều Tiên, ắt hẳn do các
nguồn tin nhận được từ cơ quan t́nh
báo Mỹ. Trong một cuộc nói chuyện cuối tháng
trước tại một viện tư vấn theo
khuynh hướng bảo thủ ở Washington, American
Entreprise Institute, ông Mike Pompeo tin chắc là việc
chế độ B́nh Nhưỡng cố gắng sở
hữu vũ khí hạt nhân không chỉ nhằm « duy tŕ
chế độ ». Lănh đạo CIA cho rằng
chế độ Kim Jong Un có thể sử dụng vũ
khí hạt nhân « để gây áp lực, nhằm
mục tiêu tối hậu », đó là tái thống
nhất Triều Tiên, đặt toàn bộ bán đảo
này dưới sự cai trị của chính quyền B́nh
Nhưỡng. Quan
điểm của lănh đạo t́nh báo Mỹ
thậm chí c̣n cứng rắn hơn nhiều so với
lập trường của tổng thống Mỹ
(hồi năm ngoái, Mike Pompeo c̣n nêu ra khả năng
thay đổi chế độ tại Bắc Triều
Tiên, trong lúc tổng thống Mỹ liên tục nhắc
lại là giải pháp này không nằm trong chính sách
Bắc Triều Tiên của Washington) ». Ngoại
giao « sắt đá » thành chủ đạo Theo
chuyên gia Annick Cizel, quyết định lựa chọn
ông Rex Tillerson làm ngoại trưởng trong năm
cầm quyền đầu tiên của tổng thống
Mỹ Donald Trump là chính sách của đảng Cộng
Ḥa, muốn chôn vùi di sản của người
tiền nhiệm Obama, vốn đặt ngoại giao
ở trung tâm của chính sách đối ngoại, trước
cả lĩnh vực kinh tế và quốc pḥng. Chính sách
của đảng Cộng Ḥa là quốc pḥng là ưu
tiên số một, tiếp theo đó là an ninh nội
địa, c̣n ngoại giao bị đẩy xuống hàng
thứ ba trong lĩnh vực chính sách đối
ngoại của nước Mỹ. Theo đường hướng
này, th́ Tillerson tỏ ra là nhân vật lư tưởng.
Tillerson sẵn sàng chấp nhận giảm mạnh ngân
sách của bộ Ngoại Giao, cho dù Quốc Hội không
đồng ư. Ngoại trưởng Mỹ cũng thi hành
một chính sách ngoại giao kín đáo trong hậu trường,
thúc đổi đối thoại với Bắc
Triều Tiên, có thể nói đă đạt được
một số kết quả. Thế
nhưng, khi hồ sơ Bắc Triều Tiên hiện
chuyển sang một bước ngoặt mới,
việc duy tŕ một nhân vật có quan điểm
bị coi là quá « mềm dẻo » đứng
đầu bộ Ngoại Giao Mỹ không c̣n được
tổng thống Trump chấp nhận. Với sự ra
đi của ngoại trưởng Mỹ Tillerson, và
rất có khả năng cố vấn an ninh quốc gia
McMaster cũng phải mất chức, thay vào đó là
nhân vật John Bolton c̣n cứng rắn hơn, chính sách
ngoại giao « sắt đá » đang
dần trở thành ưu tiên số một của chính
quyền Donald Trump. Ngân
hàng Trung Quốc báo động « đỏ ». Viễn
ảnh xảy ra khủng hoảng ngân hàng ở Trung
Quốc, Hồng Kông và Canada là báo động của
Ngân Hàng Giám Sát Quốc Tế, ngân hàng trung ương
của mọi ngân hàng trung ương. Trong bối cảnh Trung Quốc thông báo sẽ thống hợp cơ quan điều hành lănh vực ngân hàng với bảo hiểm để có thể đối phó hiệu quả hơn khi xảy ra khủng hoảng tài chính th́ Ngân hàng giám sát quốc tế báo động Canada và Hồng Kông và nhất là Trung Quốc có nguy cơ khủng hoảng. Ít nhất hai chỉ số, mức nợ so với GDP và dịch vụ nợ, đă rơi vào vùng báo động đỏ. |