Hoa
Kỳ và vấn đề NATO
Trọng Đạt |
Sơ
lược về tổ chức NATO Liên
Minh Bắc Đại Tây Dương (1) là một
liên minh quân sự nhiều quốc gia dựa trên
Hiệp Ứớc Bắc Đại Tây Dương. Tiếng Anh gọi là The North
Atlantic Treaty Organization, viết tắt NATO, tiếng Pháp là
Organisation du Traité de l’Atlantique Nord gọi tắt OTAN.
Tổ chức này dựa trên nguyên tắc hỗ tương
bảo vệ, khi một nước bị tấn công
coi như toàn bộ Liên minh bị đánh, trong đó
Mỹ, Anh, Pháp là ba thành viên có quyền phủ
quyết tại Hội đồng bảo an Liên
Hiệp quốc và họ có bom nguyên tử . Trụ
sở NATO đặt tại Brussels, Bỉ quốc. Ngay sau khi Thế chiến
thứ hai vừa im tiếng súng, sự xung khắc
giữa các nước Tây phương (gồm Mỹ,
Anh Pháp….) và khối Cộng sản do Sô viết lănh
đạo đă bắt đầu (2). Mỹ và
đồng minh đă t́m phương kế ngăn
chận Cộng sản bành trướng tại Âu châu. Tháng 8-1949 Sô Viết đă có
bom nguyên tử nhờ đánh cắp tài liệu
Mỹ, không những họ hết sợ Mỹ mà c̣n công
khai đương đầu với Mỹ, cho đàn
em chư hầu Bắc Cao Ly vượt vĩ tuyến
38 xâm lăng Nam Cao Ly. Cuộc chiến bùng nổ,
Mỹ nhân danh Liên Hiệp Quốc đưa quân can
thiệp và tuyên bố bảo vệ Đài Loan ,
bắt đầu viện trợ cho Pháp tại Đông
Dương chống CS 1950. Các nước Tây Âu đồng
thuận và 12 ngoại trưởng của họ kư
bản Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương
ngày 4-4-1949 tại Washington DC Hoa Kỳ. Các hội viên
của NATO mới đầu gồm 12 quốc gia:
Bỉ, Anh, Canada, Đan Mạch, Pháp, Iceland, Ư, Lục Xâm
Bảo, Ḥa Lan, Na Uy, Bồ Đào Nha, Hoa Kỳ. Khối Liên minh này đă
tạo lên một tiền đồn quân sự ngăn
chận Sô Viết và các nước chư hầu
suốt 40 năm với số hội viên gia tăng
trong thời chiến tranh lạnh. NATO đă được các nước hội viên
gia nhập thêm trong 6 lần từ sau 1949. Pháp rút ra khỏi Liên minh năm
1966 và năm 1995 trở lại. Ngân sách quốc pḥng của
Nato Nay nhiều bản tin tiếng
Việt nói về Military expenditure họ thường
gọi là chi phí quân sự, đa số nói Mỹ đóng
góp 70% chi phí NATO, thí dụ Wikipedia tiếng Việt nói:
“Chi phí quân sự của NATO chiếm 70% chi phí quân
sự thế giới, riêng Mỹ chiếm khoảng 50%,
Anh, Pháp, Đức và Ư gộp lại chiếm 15% chi phí
quân sự thế giới. Chi phí của các thành viên
NATO dự tính là 2% GDP.” Nói như vậy dễ gây
hiểm lầm, người ta tưởng là Mỹ
đóng 50% hay 70% tiền chi tiêu hàng năm của NATO mà
thực ra Military expenditure chính là ngân sách quốc pḥng
của một nước. Quí vị search Member states of
NATO (3) trên mạng rồi kéo xuống dưới
sẽ có bảng Military expenditures nói rất chi tiết
về Ngân sách quốc pḥng của toàn khối cũng
như của từng nước hội viên. Chúng ta
sẽ thấy Ngân sách quốc pḥng của toàn bộ
29 nước là 904 tỷ Mỹ kim năm 2015, trong đó
Hoa Kỳ là 595 tỷ khoảng 66% của toàn bộ NSQP
của NATO, Anh 59 tỷ, Đức 47 tỷ, Pháp 49
tỷ….có nghĩa là Mỹ gánh vác 66% quân sự NATO
trong trường hợp có chiến tranh tại đây. Như vậy thay v́ nói Mỹ
đóng góp 70% chi phí NATO th́ phải nói Ngân sách
quốc pḥng Mỹ (595 tỷ) chiếm 66% NSQP của toàn
khối NATO (904 tỷ). Khi c̣n là ứng cử viên, ông
Donald Trump đă đ̣i hỏi các nước hội viên
nâng cao ngân sách quốc pḥng lên 2% của Tổng
sản lượng quốc gia GDP để chia sẻ gánh
nặng với Hoa Kỳ. Trong thời kỳ tranh cử
Tổng thống tại Mỹ (2016), bên Âu châu người
ta thích đảng Dân Chủ v́ cho là Obama, Hillary Clinton
bảo vệ đồng minh mà ngược lại ông
Trump muốn bỏ rơi đồng minh chỉ lo cho nước
Mỹ. Ngoài ra tại Á châu cũng có nhiều nhận
định bi quan cho rằng Donald Trump nếu thành
Tổng thống sẽ bỏ rơi Nam Hàn, Nhật
Bản. Tất cả chỉ là tin đồn do đối
lập đưa ra để phá nhau v́ ngay sau khi đắc
cử ông Trump đă gọi điện thoại cho bà
Tổng thống Phác Cận Huệ cam kết bảo
vệ Nam Hàn như xưa. Cách đây mấy năm Hoa
Thịnh Đốn (thời Obama) đă thúc ép các nước
hội viên NATO nâng ngân sách quốc pḥng lên 2% GDP và
họ đă cam kết (2014) sẽ thực hiện
mục tiêu này trong 10 năm (4). Coi trong bảng Military
expenditures như đă nói trên, tính tới năm 2016
chỉ có 4 nước hội viên đă đưa Ngân
sách quốc pḥng lên 2% GDP gồm Estonia 2.16% (thuộc
địa cũ Nga), Hy Lạp 2.38%, Ba Lan 2%, Anh 2.21%. NSQP
của hai mươi bốn nước hội viên c̣n
lại đều dưới 2% GDP thí dụ như Pháp
1.78%, Đức 1.19%, Hungary 1%, Ư 1.11%, Lithuania 1.49, Ḥa Lan
1.17%, Thổ Nhĩ Kỳ 1.56%, Tiệp Khắc
1.04%….(Mỹ 3.61%) Khi Donald Trump nhậm chức
Tổng thống tháng 1-2017, ông đ̣i hỏi Liên Minh
một cách cứng rắn hơn chính phủ trước.
Tổng thư kư NATO đă thương lượng
với Mỹ và cho biết sự khó khăn khi yêu
cầu các quốc gia hội viên tăng ngân sách
quốc pḥng trong khi đó Mỹ vẫn đ̣i hỏi
mạnh hơn. Ngày 31-3 -2917, ngoại trưởng Hoa
Kỳ Rex Tillerson đă
họp với các hội viên khối NATO tại Thủ
đô nước Bỉ, ông nhấn mạnh Liên minh
phải có đủ tài chính và các phương
tiện khác, các nước phải chi phí nhiều hơn
cho quốc pḥng và tối thiểu dành 2% GDP cho quân
sự. Rex
Tillerson
nói các nước đồng minh nào chưa có thực
hiện được chỉ tiêu 2% GDP cho quốc pḥng
từ nay cho đến năm 2024 phải đưa ra
kế hoạch ngay bây giờ. Hăng tin Reuters Anh quốc
cho rằng lời tuyên bố này của ngoại trưởng
Mỹ ngầm cảnh cáo nếu quốc gia nào không cam
kết thực hiện 2% GDP sẽ không được
Hoa Kỳ yểm trợ trong trường hợp có
chiến tranh hay bị xâm lược. Nay
ngân sách quốc pḥng Mỹ chiếm 3.61% Tổng
sản lượng kinh tế GDP,
chiếm khoảng 66 hoặc gần 70% ngân sách của
toàn bộ khối NATO, họ không thể tiếp
tục gánh vác hết mọi nghĩa vụ trên thế
giới trong khi các nước hội viên đă có
nền kinh tế phát triển phải chia sẻ gánh
nặng với Mỹ. Trong bài trên, đài phát thanh
Pháp RFI ngày 31-3, Trọng Nghĩa nói: “Việc Châu Âu chi phí ít cho
quốc pḥng phải chăng đă có một hệ
quả trông thấy: NATO hầu như phải dựa hoàn
toàn vào Mỹ trong các lănh vực như phương
tiện t́nh báo, giám sát, do thám, cũng như khi
cần chuyển quân nhanh chóng, tiếp liệu trên không.
Bên cạnh đó, Châu Âu cũng phải dựa vào Hoa
Kỳ trong lănh vực chống tên lửa đạn
đạo hay tiến hành chiến tranh điện
tử trên không” Tổng thư kư NATO Jens Stoltenberg nói yêu cầu của Mỹ là
hợp lư, ông cho biết có thể sẽ phải dùng
biện pháp buộc các nước thành viên gia tăng
đầu tư quân sự. Nhận xét và kết luận Như trên ngân sách quốc pḥng
của 29 nước trong Liên Minh Bắc Đại Tây
Dương là 904 tỷ (Mỹ kim), nếu không kể
ngân sách QP của Mỹ gần 600 tỷ, th́ ngân sách
QP của 28 quốc gia NATO (không kể Mỹ ) là 304
tỷ. Vậy NSQP của Mỹ gấp hai lần NSQP
của 28 nước hội viên NATO cộng lại như
Anh (59 tỷ), Pháp (49 tỷ), Đức (47 tỷ), Ư (28
tỷ), Thổ Nhĩ Kỳ (17 tỷ), Tây Ban Nha (16
tỷ), Ba Lan (12 tỷ), Ḥa Lan (10 tỷ) ….. Như thế vấn đề
chia sẻ trách nhiệm không được công
bằng, trên thực tế ngân sách quốc pḥng Mỹ
không phải chỉ lo riêng cho NATO, mà c̣n lo đủ
thứ nào Biển Đông, Biển Tây, Trung Đông, Nam
Hàn… Khi c̣n tranh cử Tổng
thống, Donald Trump chủ trương đ̣i hỏi các
nước Nam Hàn, Nhật, NATO… phải đóng góp
nhiều hơn về quân sự khiến họ sợ hăi.
Đảng đối lập chỉ trích Donald Trump
muốn bỏ rơi đồng minh, thực ra việc
bảo vệ đồng minh không phải là ư muốn
của một Tổng thống hay một đảng phái
nào mà là chính sách chung của nước Mỹ. Các quốc gia đồng minh
Nam Hàn, Nhật, Âu Châu… là những nước
giầu cần phải chia xẻ gánh nặng quân
sự với Mỹ cho hợp lư hơn, nay siêu cường
duy nhất của hành tinh đă mệt mỏi với
nhiều trọng trách trên thế giới. Từ khi chưa nhậm
chức, ông Trump bị chỉ trích v́ câu nói Liên minh
NATO nay đă lỗi thời nhưng thực ra trước
đây đă có người nói thế. Sau khi Liên bang Sô
viết sụp đổ năm 1991, dưới thời
Yeltsin, nhiều suy thoái như lạm phát, tham nhũng,
kinh tế khủng hoảng trầm trọng. Năm 1992
vật giá tăng vọt, thập niên 90 Tổng sản
lượng GDP Nga suy giảm c̣n một nửa, thất
nghiệp dữ dội, lạm phát phi mă khiến bao
nhiếu người mất hết tiền tiết
kiệm, hàng chục triệu người dân lâm vào
cảnh bần hàn đói khổ. Đồng thời CS
Đông Âu tan ră, khối Vác Sa Va tự giải tán nên
người ta cho là NATO không c̣n ư nghĩa v́ c̣n ai thù
nghịch đâu để chống? Nhưng thói đời hết
cơn bĩ cực đến kỳ thái lai, sang thiên niên
kỷ mới, Putin làm Thủ tướng rồi
được bầu làm Tổng thống Nga, ông ta
đă vực dậy nền kinh tế khỏi cảnh
khốn đốn trở thành cường quốc kinh
tế. Từ 2000 tới 2008 Tổng sản lượng
GDP tăng gấp 6 lần, Putin khai thác nguồn năng
lượng thiên nhiên gồm dầu, khí đốt. Nước
Nga dựa vào lợi tức năng lượng dầu,
khí để tăng trưởng không nhờ sản
xuất hàng hóa như Trung Cộng, Nhật, Nam Hàn… Đất nước của
họ được thiên nhiên ưu đăi có
nhiều tài nguyên thiên nhiên gồm dầu, khí đốt,
kim loại quí, nhờ khai thác năng lượng Putin
đă thay đổi bộ mặt nước Nga
trở thành siêu cường năng lượng. Năm
2012 dầu và khí đốt chiếm 16% GDP, chiếm 52%
lợi tức ngân sách liên bang, và hơn 70% hàng
xuất cảng. Kỹ nghệ quân sự Nga rất cao,
năm 2013 vũ khí xuất cảng trị giá 15 tỷ
(Mỹ kim) đứng thứ hai sau Mỹ gồm máy bay
chiến đấu, pḥng không, tầu chiến, tiềm
thủy đĩnh …Sản xuất hàng điện
tử của Nga chỉ là con số không so với
Nhật, Nam Hàn.. nhưng họ lại rất giỏi
về sản xuất những món hàng giết người
đắt tiền. Đời sống người dân tăng
cao, Putin trợ giúp kỹ nghệ high tech như Quốc
pḥng, Nguyên tử. Trong thời kỳ kinh tế
Nga suy thoái ngân sách quốc pḥng giảm mấy lần,
từ 70 tỷ Mỹ kim năm 1992 tới 20 tỷ năm
1999. Nay kinh tế đă lên, Putin cho tăng ngân sách quân
sự từ 20 tỷ năm 2000 lên 70 tỷ năm 2008 và
năm 2013, 14 tăng lên 90 tỷ, đứng thứ ba
trên thế giới sau Mỹ và Trung Cộng. Ngày 21-2-2014 Quốc hội
Ukraine lật đổ Tổng thống thân Nga Yanukovych
và cử TT lâm thời Turchynov thân Tây phương lên
thay. Hai ngày sau
Putin giúp bọn gốc Nga chiếm bán đảo Crimea,
cuối tháng 3 họ
tổ chức bầu cử gian dưới sự
yểm trợ xe tăng để sáp nhập bán đảo
này vào Nga. Châu Âu ngày càng sợ Nga
trở lại thời Sô viết trước đây nên
chuyện liên minh các nước NATO lại được
hâm nóng. Tuy nhiên nay v́ giá dầu hạ nên kinh tế
Nga bị khốn đốn lại bị Tây phương,
Mỹ trừng phạt nên Tổng sản lượng
GDP tụt xuống từ 2000 tỷ năm 2014, nay
xuống c̣n 1,200 tỷ. Năm 2014 nước Nga là
nền kinh tế thứ 8 trên thế giới nay tụt
xuống hàng thứ 13. Ngân sách quốc pḥng của Nga
giảm khoảng môt nửa (50 tỷ) so với mấy
năm trước (90 tỷ) v́ kinh tế suy thoái. Mặc dù Putin vực dậy
nền kinh tế và tăng chi tiêu quốc pḥng nhưng
Nga không thể là mối nguy cho Âu châu như thời
chiến tranh lạnh: Lư do dân
số Nga nay chỉ c̣n một nửa (144 triệu) v́
15 nước thuộc địa cũ đă đ̣i
độc lập, Tổng sản lượng GDP, Ngân sách
quốc pḥng của họ giảm mạnh. Nếu so sánh GDP Nga với các
cường quốc Âu châu ta có: Nga 1,200 tỷ chỉ bằng 1/3 GDP
của Đức (3,550 tỷ), gần một nửa
của GDP Anh (2,800) và bằng một nửa của GDP
Pháp (2500).. về ngân sách quốc pḥng Nga nay đă
giảm một nửa so với mấy năm trước
v́ kinh tế tụt dốc, hiện chỉ tương
đương với Anh, Pháp, Đức. Hiện Nga được
xếp thứ nh́ trên thế giới về quân sự
sau Mỹ (5) (thứ ba Trung Cộng, thứ tư
Ấn Độ, thứ năm Pháp, sáu Anh, bẩy
Nhật, tám Thổ nhĩ Kỳ…). Nga nay được
coi là cường quốc quân sự v́ nhờ kho vũ
khí cũ từ thời Liên bang Sô viết để
lại. Dù vậy họ rất khó có thể trở
lại thời chọc trời khuấy nước xa xưa
để đe dọa Châu Âu v́ kinh tế đang
lụn bại, dân số tụt xuống c̣n một
nửa, các nước chư hầu đàn em nay theo Tây
phương hết. Tại Đông Nam Á nước
Nhật đă tăng cường quốc pḥng tuy c̣n
lệ thuộc vào cây dù nguyên tử của Mỹ,
họ rất tự hào về lực lượng quân
sự của ḿnh. Quí vị đều biết một
ông Tướng 4 sao Nhật cách đây mấy năm
đă nói hải quân, không quân Trung Cộng c̣n lạc
hậu từ 10 tới 20 năm so với Nhật. Thậm chí gần đây một giới chức quân
sự Nhật khác c̣n tuyên bố có thể sẽ đánh
tan hạm đội Trung Cộng trong vài ngày nếu có
thủy chiến tại Biển Đông. Các
nước Âu châu cũng nên tăng cường
quốc pḥng v́ niềm tự hào dân tộc như người
Nhật hơn là ỷ lại vào Mỹ. Nay
khối NATO đă đồng thuận gia tăng ngân sách
quốc pḥng. Sẽ không bao giờ nước Mỹ
chịu bỏ Âu châu, một đồng minh xưa cũ
rất lớn không những về quân sự, quốc
pḥng mà cả về kinh tế, thương mại, văn
hóa. Từ
thời Obama tới nay Hoa Kỳ đă xoay trục
về Châu Á Thái B́nh Dương, họ đặt
nhiều quan tâm tới t́nh h́nh Biển Đông, sau
đến Trung Đông, hai khu vực này luôn có sự căng
thẳng hơn Âu Châu. Dù
sao người da trắng cũng yêu chuộng ḥa b́nh
tự do hơn các dân tộc khác, họ đă nếm
mùi tàn phá kinh hoàng của cuộc Thế chiến
thứ hai và không muốn người dân bị
nhận ch́m trong cảnh núi xương sông máu thêm
một lần nữa. Trọng
Đạt ———————————————- (1)
Wikipedia- NATO |