Mỹ
cần có một chính sách đối ngoại mới Tác
giả: Jeffrey D. Sachs Đỗ Kim Thêm dịch |
Lời
người dịch:
Bài
viết sau đây của Jeffrey D. Sachs đă bị công
luận khắp nơi phản ứng dữ dội khi
ca ngợi các thành tựu kinh tế của Trung
Quốc, mà không đề cập đến các tham
vọng bá chủ thế giới của Bắc Kinh. Trong
khi trào lưu toàn cầu hóa sẽ c̣n được
tiếp tục thúc đẩy bởi những thay đổi
ngoạn mục trong những canh tân trong công nghệ,
Jeffrey D. Sachs không lên án Trung Quốc có các thủ đoạn
bất hảo khi tận dụng trào lưu này. Jeffrey
D. Sach không đề cập đến các nguy cơ
về an ninh phương Tây khi các doanh nghiệp Trung
Quốc như Huawei sẽ chiếm lĩnh thị trường
công nghệ thông tin với các mạng viễn thông 5G.
Việc Trung Quốc phát khí thải với hiệu
ứng nhà kính có thể dẫn đến mực nước
biển dâng lên, làm xáo trộn thời tiết ở
Mỹ hoặc châu Âu. Trung Quốc không bày tỏ
thiện chí hợp tác với Mỹ về các đối
sách cho đại dịch COVID-19 mà hậu quả là
cả hai phải chịu chung cảnh gây ra hơn
một triệu ca tử vong. Để
ngăn chận hàng hóa “nhạy cảm” từ Trung
Quốc, hiện nay Hoa Kỳ không có những biện pháp
nghiêm khắc hơn để pḥng chống. Trong khi vô
số các sinh viên Trung Quốc đang du học tại
Hoa Kỳ, những người này có thể có các
hoạt động gián điệp. Nhiều người
Trung Quốc đang nhập cảnh lậu qua biên
giới Mexico hằng ngày, nhưng chính quyền Mỹ
không thể kiểm soát hữu hiệu. Gần
đây, dù hội nghị thượng đỉnh
khối G7 tại Hiroshima đă có những cảnh báo
nhắm vào Trung Quốc khi dùng đ̣n kinh tế uy
hiếp nhiều quốc gia trên thế giới, nhưng
dường như công luận không quan tâm. Thực
ra, mục tiêu của Hội nghị G7 chỉ tập
trung vào việc thảo luận những biện pháp
mới để trừng phạt Nga xâm chiếm Ukraine,
hay về khả năng cung cấp chiến đấu cơ
hiện đại nhất của Hoa Kỳ F-16 cho quân
đội Ukraine. Cuối cùng, G7 đă không nhất trí
về những hành động cụ thể để
ngăn chận các uy hiếp của Trung Quốc. Sau
hội nghị G7, Hoa Kỳ đă không có biện pháp
cụ thể nào để ngăn chận Trung
Quốc. Đối
Thoại Shangri-La về an ninh toàn cầu diễn ra
tại Singapore từ ngày 2 đến ngày 4 tháng 6 cũng
sẽ không mang lại một hứa hẹn nào tốt
đẹp trong việc cải thiện mối quan
hệ Mỹ – Trung. Bằng chứng là Tướng
Lư Thượng Phúc, tân bộ trưởng Quốc Pḥng
Trung Quốc, từ chối việc gặp người
đồng cấp Mỹ, Tướng Lloyd Austin trong
cuộc họp này. Do
đó, các mối nguy cơ cho hoà b́nh thế giới và
Hoa Kỳ do Trung Quốc gây ra càng tăng lên. Trước
t́nh h́nh này, phương sách ngoại giao chống
trả của Hoa Kỳ là khẩn thiết hơn bao
giờ hết. Tóm
lại, Jeffrey D. Sachs lập luận: “Trung Quốc có quyền
thịnh vượng và an ninh quốc gia, không bị
Mỹ khiêu khích quanh biên giới … sự
thịnh vượng mới của Trung Quốc có
thể vừa ḥa b́nh vừa hữu ích cho thế
giới”, không thể thuyết phục.
Sau đây là bản dịch. *** Chính
sách đối ngoại của Mỹ dựa trên t́nh
trạng mâu thuẫn cố hữu và sai lạc chết
người. Mục tiêu của chính sách đối
ngoại của Mỹ là một thế giới do
Mỹ thống trị, trong đó Mỹ soạn
thảo các quy tắc về thương mại và tài
chính cho toàn cầu, kiểm soát các công nghệ tiên
tiến, duy tŕ ưu thế quân sự và thống
trị tất cả các đối thủ có tiềm năng
cạnh tranh. Trừ khi chính sách đối ngoại
của Mỹ được thay đổi để
nhận ra sự cần thiết của một thế
giới đa cực, nó sẽ dẫn đến
nhiều cuộc chiến tranh hơn, và có thể là
Thế chiến III. T́nh
trạng mâu thuẫn cố hữu trong chính sách đối
ngoại của Mỹ là, nó mâu thuẫn với
Hiến chương Liên Hiệp Quốc, trong đó cam
kết Hoa Kỳ (và tất cả các quốc gia thành viên
Liên Hiệp Quốc khác) với một hệ thống
toàn cầu dựa trên các định chế của Liên
Hiệp Quốc, trong đó không có quốc gia riêng
lẽ nào thống trị. Sai lạc chết người
là Mỹ chỉ có 4% dân số thế giới và
thiếu năng lực kinh tế, tài chính, quân sự và
công nghệ, chứ chưa nói đến các tuyên
bố về đạo đức và pháp lư, để
thống trị 96% c̣n lại. Vào
cuối Thế chiến II, Hoa Kỳ đă vượt
xa phần c̣n lại của thế giới về
sức mạnh kinh tế, công nghệ và quân sự.
Điều này không c̣n đúng nữa, v́ nhiều
quốc gia đă xây dựng nền kinh tế và năng
lực công nghệ của họ. Gần
đây, Tổng thống Emmanuel Macron đă lên tiếng
về sự thật khi nói rằng Liên minh châu Âu dù là
đồng minh của Mỹ nhưng không muốn
trở thành chư hầu của Mỹ. Ông đă
bị tấn công khắp nơi ở Mỹ và châu Âu
v́ đă đưa ra lời tuyên bố này v́ nhiều
chính trị gia tầm thường ở châu Âu phụ
thuộc vào sự hỗ trợ chính trị của
Mỹ để duy tŕ quyền lực. Năm
2015, Đại sứ Mỹ Robert Blackwill, một
chiến lược gia về chính sách đối
ngoại quan trọng của Mỹ, đă mô tả
một chiến lược quy mô của Mỹ một cách
đặc biệt rơ ràng. Ông viết: “Kể
từ khi thành lập, Hoa Kỳ đă liên tục theo
đuổi một chiến lược quy mô tập
trung vào việc thụ đắc và duy tŕ quyền
lực vượt trội so với các đối
thủ khác nhau, đầu tiên là trên lục địa
Bắc Mỹ, sau đó ở Tây bán cầu, và cuối
cùng là trong toàn cầu“, và lập luận
rằng “duy tŕ tính ưu việt
của Hoa Kỳ trong hệ thống toàn cầu nên
vẫn là mục tiêu chủ yếu trong chiến lược
quy mô của Hoa Kỳ trong thế kỷ XXI“. Để
duy tŕ tính ưu thế của Mỹ trước Trung
Quốc, Blackwill đă vạch ra một kế hoạch
mà Tổng thống Joe Biden đang theo đuổi. Trong
số các biện pháp khác, Blackwill kêu gọi Mỹ
tạo ra “các
thỏa thuận thương mại ưu đăi
mới giữa các thân hữu và đồng minh của
Mỹ để tăng lợi ích hổ tương
của họ thông qua các công cụ loại trừ Trung
Quốc một cách có ư thức“, “một chế độ
kiểm soát công nghệ” để ngăn
chặn khả năng chiến lược của Trung
Quốc, xây dựng “năng
lực quyền lực chính trị của các thân
hữu và đồng minh của Mỹ ở ngoại vi
Trung Quốc” và tăng cường lực lượng
quân sự của Mỹ dọc theo vành đai châu Á
bất chấp bất kỳ sự phản đối nào
của Trung Quốc. Hầu
hết các chính trị gia Hoa Kỳ và nhiều người
ở Anh, Liên Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc, Úc và New
Zealand ủng hộ phương cách gây hấn của
Hoa Kỳ. C̣n tôi th́ không. Tôi xem phương cách
của Mỹ đối với Trung Quốc là trái
với Hiến chương Liên Hiệp Quốc và ḥa b́nh. Trung
Quốc có quyền thịnh vượng và an ninh
quốc gia, không bị Mỹ khiêu khích quanh biên
giới. Những thành tựu kinh tế đáng chú ư
của Trung Quốc kể từ cuối thập niên
1970 là tuyệt vời cho cả Trung Quốc và thế
giới. Trong
suốt thế kỷ dài từ năm 1839 đến
1949, Trung Quốc đă bị đẩy vào cảnh nghèo
đói cùng cực trong một giai đoạn được
đánh dấu bằng các cuộc xâm lược
của châu Âu và Nhật Bản vào Trung Quốc và các
cuộc nội chiến của Trung Quốc. Anh xâm lược
vào năm 1839 để buộc Trung Quốc mua thuốc
phiện của Anh. Các cường quốc khác
tập trung trong thế kỷ tiếp theo. Cuối cùng,
Trung Quốc đă phục hồi từ thời kỳ
thảm khốc đó, và trong quá tŕnh đó, chấm
dứt nghèo đói của khoảng 1 tỷ người! Sự
thịnh vượng mới của Trung Quốc có
thể vừa ḥa b́nh vừa hữu ích cho thế
giới. Các công nghệ thành công của Trung Quốc
– từ các phương pháp chữa trị quan
trọng cho bệnh sốt rét đến năng lượng
mặt trời chi phí thấp và mạng 5G hiệu
quả – có thể là một lợi ích cho thế
giới. Trung Quốc sẽ chỉ là mối đe
dọa khi Mỹ biến Trung Quốc thành kẻ thù.
Sự thù địch của Mỹ đối với
Trung Quốc, pha trộn mục tiêu thống trị kiêu
ngạo của Mỹ với chủ nghĩa phân
biệt chủng tộc chống Trung Quốc lâu đời
từ thế kỷ 19, đang tạo ra kẻ thù. Những
nguy hiểm trong chính sách đối ngoại của
Mỹ vượt ra ngoài Trung Quốc. Mục tiêu
của Mỹ nhằm mở rộng khối NATO sang các
nước Ukraine và Georgia, qua đó bao vây Nga ở
Biển Đen, đă châm ng̣i cho cuộc chiến
Ukraine. Vô số các quốc gia nh́n thấy sự nguy
hiểm của phương cách này. Các quốc gia
lớn từ Brazil đến Ấn Độ và xa hơn
nữa đều hướng tới một thế
giới đa cực. Tất cả các quốc gia thành
viên của LHQ nên tái cam kết với Hiến chương
LHQ và phản đối tuyên bố thống trị
của bất kỳ quốc gia nào. Tác
giả: Jeffrey
D. Sachs, Giáo sư Đại học Columbia, Giám đốc
Trung tâm Phát triển Bền vững tại Đại
học Columbia và Chủ tịch Mạng lưới
Giải pháp Phát triển Bền vững của Liên
Hiệp Quốc. Ông từng là Cố vấn cho ba
Tổng thư kư Liên Hiệp Quốc, và hiện
ủng hộ Tổng thư kư António Guterres. Cuốn sách
mới nhất của ông có tựa đề: The Ages of
Globalization. |