Iran,
thương mại : Châu Âu đối đầu
với Mỹ
Thanh Phương |
ĐIỂM BÁO PHÁP QUỐC
Nhật
báo kinh tế Les Echos trên trang nhất hôm nay, 18/05/2018, dành
trọng tâm vào cuộc đối đầu hiện
nay giữa châu Âu và Hoa Kỳ về thương
mại và Iran, hai hồ sơ mà theo lời tổng
thống Pháp Emmanuel Macron đang « trắc nghiệm »
chủ quyền của Liên Hiệp Châu Âu. Theo
Les Echos, như vậy là các nước châu Âu đă
thể hiện sự đoàn kết nhất trí khi
quyết định khởi động một điều
luật năm 1996 nhằm bảo vệ các doanh
nghiệp châu Âu khỏi các biện pháp trừng
phạt của Mỹ trong hồ sơ Iran. Công cụ pháp
lư này được một cựu quan chức Ủy
Ban Châu Âu so sánh như một « vũ khí nguyên
tử » bởi tính chất « răn đe »
của nó. Về
phần Le Figaro, tờ báo này nhận xét : ai cũng
đă nghĩ là Liên Hiệp Châu Âu sẽ vẫn
thụ động, vẫn bị chia rẽ, nên lần
này cũng sẽ không dám đáp trả Hoa Kỳ.
Thế mà, ngay từ hôm qua, châu Âu đă khởi động
các biện pháp trả đũa. Ngoài điều
luật 1996, theo Le Figaro, hôm nay, chủ tịch Ủy Ban
Châu Âu Jean-Claude Juncker sẽ c̣n « bấm nút » cho
một biện pháp khác : cho phép Ngân hàng Đầu tư
châu Âu (BEI) cung cấp những bảo đảm tài chính
cho các doanh nghiệp châu Âu làm ăn với Iran, mà không
cần đến đôla, thông qua một định
chế công, để chính quyền Mỹ không làm ǵ
được. Tuy
nhiên, Les Echos lưu ư, ai cũng thấy rằng, trong
cuộc đọ sức này, các tập đoàn lớn
của châu Âu có nguy cơ rơi vào thế kẹt, v́
những hoạt động của họ ở Hoa
Kỳ quan trọng hơn rất nhiều so với các
dự án mà họ có thể phát triển ở Iran.
Mặt khác, như ghi nhận của tờ Le Figaro,
việc khởi động điều luật năm
1996 thật ra mang ư nghĩa chính trị nhiều hơn
là có tầm mức về pháp lư. Trong
bài xă luận, Les Echos khá nặng lời với Liên
Hiệp Châu Âu : « Trước chính sách bảo
hộ mậu dịch của Trump, các nước châu Âu
thường bị chia rẽ, như những con thỏ
bỏ chạy tán loạn, vừa cầu xin rằng
những nước khác sẽ lănh đủ, chứ không
phải ḿnh. Trong khi tổng thống Emmanuel Macron từ
chối thương lượng dưới sự đe
dọa, th́ thủ tướng Angela Merkel lại
muốn đàm phán riêng lẻ để cứu lấy
xuất khẩu của BMW và Mercedes sang Mỹ. » Kim
đ̣i Trump phải dẹp Bolton Về
t́nh h́nh bán đảo Triều Tiên, cũng tờ Le
Monde nghi nhận rằng đường lối cứng
rắn của cố vấn an ninh quốc gia John Bolton
đang đe dọa tiến tŕnh ḥa dịu giữa
Washington với B́nh Nhưỡng. Tờ
báo nhắc lại rằng khi lên tiếng dọa sẽ
hủy cuộc gặp thượng đỉnh Donald
Trump - Kim Jong Un hôm thứ ba vừa qua, thứ trưởng
Ngoại Giao Bắc Triều Tiên Kim Kye Gwan đă chỉ
trích kịch liệt cố vấn an ninh quốc gia
của Mỹ John Bolton, v́ ông này đă đề
nghị áp dụng « mô h́nh Libya » năm 2003 -
2004 với B́nh Nhưỡng. Vào
thời gian đó, khi thấy Hoa Kỳ đưa quân xâm
chiếm Irak và v́ sợ sẽ là mục tiêu tấn công
kế tiếp, nhà độc tài Kadhafi đă từ
bỏ chương tŕnh hạt nhân, chỉ mới
ở giai đoạn phôi thai. Nhưng thứ trưởng
Ngoại Giao Bắc Triều Tiên cũng không quên
rằng Kadhafi đă bị giết chết trong cuộc
nổi dậy của người dân Libya, với
sự hậu thuẫn của Mỹ. Mối
thâm thù giữa B́nh Nhưỡng với Bolton không
phải bây giờ mới có. Le Monde nhắc lại là vào
năm 2003, khi c̣n làm việc trong chính quyền Bush, ông
Bolton đă đọc một bài diễn văn nẩy
lửa đả kích Bắc Triều Tiên, khi đến
thăm Seoul. B́nh Nhưỡng đă đáp trả ngay,
gọi Bolton là « đồ rác rưởi », «
kẻ hút máu ». Pháp
bị đưa ra ṭa về ô nhiễm không khí Báo
chí Pháp hôm nay cũng nói nhiều đến việc
Ủy ban châu Âu vừa đưa 6 quốc gia thành viên
Liên Hiệp Châu Âu, trong đó có Pháp, ra trước Ṭa
án Công lư châu Âu, v́ bị xem là vi phạm các tiêu
chuẩn về chất lượng không khí. Theo
Les Echos, riêng nước Pháp, tuy được xem là «
đă có nhiều nỗ lực », nhưng về
mặt pháp lư, nhiều biện pháp mà Paris thi hành
vẫn chưa theo đúng các quy định, luật
lệ của châu Âu. Về
lư thuyết, Pháp có thể bị ṭa phạt tiền,
nhưng thủ tục xét xử sẽ c̣n kéo dài
nhiều năm. Trước mắt, bộ trưởng
Môi Trường Nicolas Hulot và bộ trưởng Giao Thông
Elisabeth Borne hôm qua thông báo là Paris sẽ thi hành
những biện pháp mới để giảm ô
nhiễm không khí, chẳng hạn như tài trợ cho các
dự án phát triển việc sử dụng xe đạp,
khuyến khích đi chung xe và lập các vùng có mức
khí phát thải thấp. Thỏa thuận Iran : Châu Âu khởi động
biện pháp đối phó với Donald Trump
Thu Hằng Tại thượng
đỉnh Sofia ngày 17/05/2018, toàn bộ thành viên Liên
Hiệp Châu Âu đă nhất trí thông qua những
biện pháp cụ thể đầu tiên để
hỗ trợ các doanh nghiệp châu Âu đang hoạt
động tại Iran nhằm đối phó với
lệnh cấm vận đơn phương của Hoa
Kỳ. « Luật ngăn chặn trừng phạt
1996 » (blocking status), một trong số những
biện pháp này, đă được Ủy Ban Châu Âu
kích hoạt ngay sáng 18/05/2018. Đặc
phái viên RFI Juliette Gheerbrant tường tŕnh từ Sofia : « Đại
thể, luật này cho phép Liên Hiệp Châu Âu, trước
tiên là bù đắp thiệt hại cho các doanh
nghiệp v́ lệnh cấm vận. Sau đó, Bruxelles
sẽ đệ đơn kiện lên Tổ Chức Thương
Mại Thế Giới (OMC) để yêu cầu Hoa
Kỳ bồi thường thiệt hại gây ra cho Liên
Hiệp Châu Âu. Cơ
chế chống trừng phạt này được Liên
Hiệp Châu Âu lập ra năm 1996, trong bối cảnh
tương tự như hiện nay, tức là vào
thời điểm đó, châu Âu t́m cách lách lệnh
cấm vận của Mỹ nhắm vào Cuba. Nhưng trên
thực tế, cơ chế này chưa bao giờ
được áp dụng v́ Bruxelles đạt
được một thỏa thuận với Washington. Một
biện pháp khác cũng được thông báo, đó
là Ngân hàng Đầu tư châu Âu sẽ hỗ trợ
các doanh nghiệp hoạt động tại Iran. Ngược
lại, không có biện pháp đáp trả nào nhằm vào
doanh nghiệp Mỹ. Tổng thống Pháp nhấn
mạnh một điểm là không có chuyện gây ra
chiến tranh thương mại với Washington. Điều
này cũng sẽ được áp dụng trong việc
Bruxelles đáp trả mối đe dọa của
Washington tăng thuế nhập khẩu đối
với thép và nhôm châu Âu. Đối với tổng
thống Pháp Macron, hai chủ đề trên là một bài
trắc nghiệm về chủ quyền đối
với Liên Hiệp Châu Âu. Theo tổng thống Pháp, bài
trắc nghiệm đă thành công v́ cả 28 nước
đă có chung tiếng nói và đó là một tiếng nói
cứng rắn. Giờ th́ chờ xem hiệu quả
của các biện pháp được thông báo sẽ ra
sao ». Hoa
Kỳ t́m cách lập « liên minh » quốc tế
chống Iran Sau
khi đơn phương rút khỏi thỏa thuận
hạt nhân Iran, Hoa Kỳ muốn xây dựng một «
liên minh » quốc tế chống chế độ
Teheran và « các hoạt động gây bất ổn »
của quốc gia Hồi Giáo này. Dự định
trên được ngoại
trưởng Mỹ Mike Pompeo nêu lên trong bài diễn văn
ngày 17/05, diễn văn đầu tiên về chính sách
đối ngoại, kể từ khi ông nhậm
chức. Tuy nhiên, nội dung chi tiết chỉ được
công bố vào thứ Hai 21/05 tới đây. Phát ngôn viên
bộ Ngoại Giao Mỹ Heather Nauert khẳng định
« đó không phải là một liên
minh chống Iran, mà chỉ nhắm vào chế độ
Iran và những hành động xấu xa của chế
độ đó ». Iran
gieo gió gặt băo ? Ngược
lại, The Daily Telegraph xuất bản ở Luân
Đôn phản biện « Chính Iran
đă gây ra nông nỗi ». Theo bài báo được
Le Courrier International dịch lại, thái
độ hung hăng của nước Cộng ḥa
Hồi giáo từ khi kư được hiệp định
đă khiến tổng thống Mỹ không có chọn
lựa khác. Năm 2015,
khi Barack Obama đầu tư rất nhiều cho hiệp
định này, nhiều người chờ đợi
Iran có những quan hệ mang tính xây dựng một khi
thỏa thuận được kư kết. Đây là cơ
hội để từ bỏ chính sách hiếu
chiến chống phương Tây từ năm 1979, giao
thương với thế giới bên ngoài. Nhưng
trái lại, Iran đă trở nên thù địch hơn
với phương Tây. Theo tờ báo
bảo thủ Anh, nếu tổng thống Hassan Rohani
thành thật, th́ đă không để
cho các chiến hạm Iran quấy nhiễu Đệ ngũ
hạm đội Mỹ đang tuần tra trong khu
vực như thường lệ. Ông ta cũng không
thể tiếp tục yểm trợ quân nổi dậy
Houthi ở Yemen – đă gây ra thảm họa nhân đạo
khi muốn lật đổ chính phủ được
bầu lên một cách dân chủ. Và cũng không cho phép
Vệ binh Cộng ḥa tích trữ vũ khí ở Syria và
Liban, với hàng ngàn hỏa tiễn có thể tấn công
các thành phố chính của Israel. Teheran
tiếp tục xuất khẩu nguyên tắc không khoan nhượng
của cuộc cách mạng Iran sang thế giới
Hồi giáo. Việc
tăng cường bộ máy quân sự Iran tại Nam
Liban và nhất là tại Syria, khiến t́nh báo Israel
ước lượng có 50% khả năng xảy ra
xung đột quân sự với Iran trong mùa hè 2018.
Obama muốn thương thuyết về chương tŕnh
nguyên tử chính là để tránh cuộc chiến này,
nhưng ba năm sau, bóng ma chiến tranh lại càng
đe dọa hơn, khiến Israel phải chuẩn
bị bảo vệ biên giới. Theo The
Daily Telegraph, chính quyền Obama không
hiểu được quyết tâm mở rộng
ảnh hưởng ra bên ngoài lănh thổ của Iran. Rơ
ràng Cộng ḥa Hồi giáo Iran muốn thống trị
khu vực. Teheran đỡ đầu phe Hezbollah -
phe này vừa thắng thế trong cuộc bầu cử
ở Liban hôm 6/5, và ủng hộ Hadi Al Ameri, thủ lănh
dân quân Shia từng sống lưu vong nhiều năm
tại Iran - ứng cử viên này về nh́ trong
cuộc bầu cử đến 12/5 ở Irak. Nhận
định rằng việc hủy hiệp định
nguyên tử làm cho « Phe cứng rắn ở Iran
mạnh thêm », nhưng Washington Post
cũng ghi nhận phần lớn trong ngân sách 350
tỉ đô la của Iran được dành cho các
cuộc can thiệp quân sự và chính trị ở
Syria, Irak, Yemen và Liban. Trong bốn năm gần đây,
chi tiêu quân sự của Teheran tăng 128%. Syria : Vladimir Putin tiếp Bachar al Assad, thúc
giục đàm phán
Tú
Anh
Tổng thống Syria Bachar al Assad đến
Sotchi gặp tổng thống Nga Vlaimir Putin, hôm qua,
17/05/2018. Trong cuộc gặp gỡ đầu tiên
từ hơn nửa năm nay và không được thông
báo trước, lănh đạo hai nước đồng
minh trong cuộc chiến Syria kêu gọi mở lại
tiến tŕnh đàm phán để chấm dứt
cuộc chiến kéo dài từ 7 năm qua. Từ Matxcơva, thông tín viên Daniel Vallot
tường thuật : Một lần nữa, với nụ cười
rạng rỡ, Bachar al Assad được Vladimir Putin
đón tiếp. Và một lần nữa, đây là
một cuộc thăm viếng bất ngờ của
tổng thống Syria, diễn ra bên bờ Hắc
Hải, chỉ được thông báo sau khi kết thúc. Nhiều tháng đă trôi qua từ sau
chuyến thăm viếng sau cùng của tổng
thống Bachar al Assad tại nước Nga. Từ đó
đến nay, trên chiến trường, Damas ghi thêm
được nhiều chiến thắng chống
lại phe nổi dậy. Tổng thống Nga không
bỏ lỡ cơ hội khen ngợi « thành công
của quân đội Syria trong cuộc chiến
chống khủng bố ». Tổng thống Syria
khẳng định là t́nh h́nh tại Syria đang
được cải thiện và điều này «
mở cánh cửa » cho một tiến tŕnh chính
trị. Rơ ràng là tổng thống Vladimir Putin không
từ bỏ ư định t́m một giải pháp
ngoại giao cho cuộc khủng hoảng Syria. Vài tháng
sau thất bại của « Đại hội » do chính
ông tổ chức ở trung tâm nghỉ mát Sotchi,
tổng thống Nga muốn khởi động lại
tiến tŕnh đàm phán đang bị tê liệt. Do vậy, không phải là chuyện
ngẫu nhiên mà cuộc thăm viếng bất ngờ
của Bachar al Assad diễn ra một ngày trước khi
tổng thống Putin tiếp thủ tướng Đức
Angela Merkel, và một tuần trước khi tổng
thống Pháp Emmanuel Macron thăm nước Nga. Pháp phong tỏa tài sản
những công ty liên hệ đến vũ khí hóa
học Syria Cũng tại Sotchi, tổng thống Nga
tiếp thủ tướng Đức Angela Merkel trong ngày
thứ Sáu 18/05. Theo AFP, trong cuộc họp thượng
đỉnh Đức-Nga đầu tiên từ một năm
nay, ba hồ sơ quan trọng được bàn
thảo là Iran, Syria và Ukraina. Trong khi đó, chính phủ Pháp thông báo
phong tỏa tài sản của 7 công ty có cơ sở
tại Syria, Liban và Trung Quốc, v́ liên can đến chương
tŕnh vũ khí hóa học của Syria. Hai công dân Syria và
một người thứ ba sinh tại Liban cũng
nằm trong danh sách đen này. Một hội nghị
quốc tế gồm 30 nước tham gia tại Paris
diễn ra trong ngày 18/05 để thiết lập cơ
chế nhận diện và trừng phạt những
thủ phạm sử dụng vũ khí hóa học,
nhất là tại Syria. Thổ Nhĩ Kỳ vận động lănh
đạo Hồi Giáo lên án Israel
Thu Hằng
Chiều
18/05/2018, tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip
Erdogan tiếp lănh đạo các nước Hồi Giáo
tại Istanbul, trong một thượng đỉnh
bất thường, có mục tiêu lên án Nhà nước
Israel tấn công người Palestine ở dải Gaza.
Tuy nhiên, hội nghị có thể sẽ không đưa
ra được nhiều biện pháp cụ thể, v́
nội bộ bị chia rẽ. « Thượng
đỉnh bất thường » của Tổ
Chức Hợp Tác Hồi Giáo (OCI) diễn ra dưới
sự chủ tŕ của tổng thống Thổ Nhĩ
Kỳ, nước đang giữ chức chủ
tịch luân phiên, cùng lúc với một cuộc
tuần hành lớn tại Istanbul ủng hộ người
dân Palestine. Tại phiên
họp trù bị sáng cùng ngày của ngoại trưởng
các nước Tổ Chức Hợp Tác Hồi Giáo,
ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ đă kêu
gọi « đưa ra biện pháp đáp trả
cứng rắn nhất đối với tội ác
chống nhân loại của Israel ». Ông tỏ ra
bất b́nh, v́ một số nước thành viên OCI, dù
không nêu tên, đă không hỗ trợ người dân
Palestine. Tuy nhiên,
theo AFP, thượng đỉnh OCI sẽ khó có thể
đưa ra biện pháp cụ thể đối
với Israel, v́ thế giới Ả Rập-Hồi Giáo
hiện bị chia rẽ và cạnh tranh nhau. Gaza
: Liên Đoàn Ả Rập kêu gọi điều tra
quốc tế Ngoại trưởng
Liên Đoàn các Quốc Gia Ả Rập, họp tại
Cairo (Ai Cập) ngày 17/05/2018, đă bác bỏ và lên án
quyết định của Mỹ chuyển sứ quán
về Jerusalem, cũng như các cuộc tấn công
của Israel nhắm vào người Palestine ở
dải Gaza. Tổng thư kư Liên Đoàn Ả Rập Ahmed Aboul Gheit cũng kêu gọi tổ chức « một cuộc điều tra quốc tế » về tội ác mà quân đội Israel gây ra ở dải Gaza. Thông tín viên RFI tại Caro cho biết ngoại trưởng Liên Đoàn các Quốc Gia Ả Rập đồng ư giao cho tổng thư kư nhiệm vụ soạn thảo « kế hoạch chiến lược », nhằm ngăn cản các nước khác có ư định theo chân Mỹ chuyển sứ quán về Jerusalem. |