Những ngày cuối của Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu ở Sài G̣n Nguyễn Tấn Phận |
||
LTG: Mấy lúc gần đây báo chí
Việt Nam, các đài phát thanh có chương tŕnh
Việt ngữ ở khắp nơi vẫn c̣n đề
cập đến chuyến ra đi của Tổng
thống Nguyễn Văn Thiệu do người
ngoại cuộc kể. Chúng ta thấy có nhiều
bức tranh vẽ khác nhau về chuyến đi này tùy
theo người kể và cũng tùy ở người
viết. Để có bức tranh trung thực hơn, lần này diễn tiến chuyến đi
do chính người trong cuộc kể lại; câu
chuyện cũng đă được phối kiểm,
đối chiếu qua nhiều tài liệu, hồi kư, tường
thuật của những nhân vật Việt Nam và Hoa
Kỳ có mặt trong chuyến đi cũng như có trách
nhiệm và liên hệ trực tiếp trong thời điểm
lịch sử ấy. Tôi về tŕnh diện Phủ Thủ tướng
vào đầu tháng Tư năm 1975, chưa nhận
nhiệm sở mới th́ Đại tướng
Trần Thiện Khiêm từ chức Thủ tướng
Chánh phủ. Tôi được chuyển qua làm việc
tại văn pḥng Cố vấn Quân sự của
Tổng thống Trần Văn Hương. Tân Tổng
Thống Trần Văn Hương ngay sau khi nhậm
chức đă kư Sắc lệnh bổ nhiệm Đại
tướng Trần Thiện Khiêm làm Cố vấn Quân
sự cho ông. Nhiệm vụ của tôi là lo về an
ninh cho Đại tướng và bà Trần Thiện Khiêm.
Vào giai đoạn dầu sôi lửa bỏng này công
việc rất là bề bộn. Phần lớn thời
giờ tôi làm việc cho Đại tướng.
Thỉnh thoảng bà Trần Thiện Khiêm chỉ
thị tôi tháp tùng bà đi thăm viếng, cúng dường
các chùa chiền ở vùng Thủ Đức và vài chùa
ở ven đô Sài-g̣n. Bà là người có đức
tin tôn giáo mạnh mẽ và dường như bà hoàn
toàn đặt số mệnh của ḿnh vào sự pḥ
trợ của Đấng Thế tôn. Có lẽ nhờ
vậy mà làm dịu đi tánh năng động, tinh
thần bà cũng bớt căng thẳng đối
với sự lo âu của bà về t́nh h́nh lúc đó. Nhưng chúng tôi cũng không thể
ngờ, một vị Sư trụ tŕ một trong các ngôi
chùa ở đây đă lợi dụng ảnh hưởng
của bà để hoạt động t́nh báo cho
Cộng sản. Có sự khác biệt giữa bà và bà
Nguyễn Văn Thiệu là bà biết nhiều về
việc công của Đại tướng hơn là bà
Nguyễn Văn Thiệu biết về việc công
của Tổng thống Thiệu. Trước kia khi c̣n làm việc tại
Phủ Tổng thống, tôi luôn luôn giữ ḷng quí
mến đối với Tổng thống Phu nhân. Bà lúc
nào cũng giữ nếp sống b́nh dị của người
đàn bà phúc hậu, bao dung của sông nước vùng
đồng bằng sông Cửu Long. Đối với tôi,
bà Thiệu là h́nh ảnh một người mẹ,
một người vợ hiền đảm đang hơn
là một vị Đệ nhất Phu nhân sống trong
tột đỉnh của quyền thế và nhung
lụa giàu sang. Bà là điển h́nh của mẫu người
phụ nữ lớn lên trong gia đ́nh được
hấp thụ trọn vẹn một nền giáo dục
Khổng Mạnh mà chúng ta thường thấy trong xă
hội miền Nam trong thập niên 40. Ở bà Thiệu luôn luôn tỏa ra sự
trong sáng và vui tươi. Bà không bao giờ câu nệ
về cách ứng xử của nhân viên thuộc
cấp; bà luôn luôn lên tiếng hỏi thăm sức
khỏe chúng tôi trước mỗi khi gặp mặt,
không kịp để chúng tôi chào bà. Điều đặc biệt là bà không
bao giờ đề cập đến bất cứ
chuyện ǵ có liên hệ đến việc làm của
Tổng thống Thiệu với chúng tôi. Trong suốt
thời gian làm việc tại đây, chỉ có một
lần duy nhứt tôi nghe bà than phiền với Tổng
thống Thiệu về một nhân vật có đầy
quyền thế tại Phủ Tổng thống trong lúc
tôi đang đứng bên cạnh. Bà Trần Thiện Khiêm th́ trái lại, năng
động hơn. Về mặt giao tế, bà Khiêm là
biểu tượng cho mẫu người đàn bà
sang trọng với vẻ đẹp quí phái của
một mệnh phụ phu nhân trong xă hội thượng
lưu và quyền thế của Sài-g̣n. Nếu chỉ
quan sát bề ngoài, người đời nghĩ là bà
có đời sống hưởng thụ vật
chất với tiệc tùng linh đ́nh như các bà
trọc phú đương thời khác. Thực tế
hoàn toàn khác hẳn. Trong gia đ́nh, tất cả
mọi người, anh chị em con cháu đều
bị ràng buộc chặt chẽ vào khuôn khổ
lễ giáo có truyền thống Á đông. Có thể nói
bà kiểm soát tất cả mọi sinh hoạt của
đại gia đ́nh khá khắt khe; bà cũng rất
khắt khe với chính bản thân bà và sống nép ḿnh
vào khuôn khổ đó. Có lẽ do ở bản tính hướng
thiện và thủ cựu nên bà thường hay đi
chùa và hay giúp đỡ người nghèo khó thế cô.
Mọi nhân viên làm việc xung quanh đều được
bà tận t́nh hỏi han giúp đỡ. Điểm đặc biệt là, trong
một chừng mực nào đó, bà có chia sẻ
với Đại tướng về một số
sự việc; cho nên thỉnh thoảng bà phát biểu
công khai với chúng tôi và một số người tín
cẩn trong gia đ́nh, những cảm nghĩ của bà
về vài vấn đề của thời cuộc.
Mấy lúc sau này, đă có vài lần bà biểu lộ
sự chống đối mạnh mẽ đối
với Tổng thống Thiệu. Có một hôm bà
bảo tôi theo bà vào dinh Độc Lập để yêu
cầu Tổng thống Thiệu từ chức! Cũng
may là chúng tôi chỉ được Tổng thống
Phu nhân tiếp, nếu không th́ số phận tôi không
biết đă đi về đâu! Ngoài tính năng động ra, trong vài trường
hợp cấp thiết, bà là người chủ động.
Do đó mà vào trung tuần tháng Tư, mấy ngày sau
khi Thủ tướng từ chức, bà Trần
Thiện Khiêm cho người đến nhà t́m tướng
Charles Timmes. Bà cho tôi biết Tướng Timmes có
viết cho bà lời nhắn trên một tấm
thiệp nhỏ là xin đừng gọi điện
thoại v́ nhà không có điện thoại (?!). Trung tướng hồi hưu Charles Timmes là
sĩ quan chỉ huy toán cố vấn Mỹ đầu
tiên có mặt ở Việt Nam từ năm 1961. Ông
đă từng nhảy dù trong trận đổ bộ
Normandie hồi đệ II thế chiến. Sau một
thời gian ở Việt Nam ông được tuyển
dụng và trở thành một viên chức cao cấp
với nhiều thế lực của cơ quan t́nh báo
Mỹ ở Sài G̣n. Tướng Timmes quen biết và
tiếp cận với hầu hết các tướng lănh
kể cả Đại tướng Dương Văn
Minh, Tướng Nguyễn Cao Kỳ... Nhiệm vụ
của ông là “gần gũi và t́m hiểu tinh thần
các tướng lănh, nên ai cũng là bạn của ông
ta” theo như nhận xét của Đại tướng
Trần Thiện Khiêm cho tôi biết sau này. Sau lần tiếp xúc đó, bà Trần
Thiện Khiêm lại cho người đi mời Tướng
Timmes đến nhà dùng cơm tối vào ngày 17 tháng Tư.
Khi Đại tướng đi làm về biết
được chuyện này, tôi nhận thấy ông có
vẻ không hài ḷng. Trong bữa ăn hôm đó, từ
pḥng ăn gia đ́nh gần nhà bếp tôi để ư
thấy bà Khiêm có biểu lộ sự xúc động
nhưng không có điều ǵ phải ̣a lên khóc như
Frank Snepp, một chuyên viên phân tách t́nh báo cao cấp
của cơ quan t́nh báo Hoa kỳ, đă diễn tả
trong sách của ông ta, cuốn Decent Interval, trang 377. Cũng
theo Frank Snepp th́ nhân cơ hội hiếm có này, Tướng
Timmes muốn thăm ḍ Đại tướng Khiêm
về việc từ chức của Tổng thống
Nguyễn Văn Thiệu. Vào thời gian có quá nhiều xáo trộn
chánh trị dồn dập của tháng Tư năm 1975,
tin tức hàng đầu vẫn là câu hỏi bao
giờ Tổng thống Thiệu từ chức.
Những người quan tâm đến thời cuộc
đều biết vào lúc đó Ṭa Đại sứ và
cơ quan t́nh báo Hoa Kỳ đang t́m mọi cách để
loại Tổng thống Thiệu hầu dựng lên
một khuôn mặt ôn ḥa hơn. Đại tướng
Dương Văn Minh là người hùng của
cuộc Cách mạng 1 tháng 11, một nhân vật
được nhiều cảm t́nh của một
số đông dân chúng miền Nam, có chủ trương
mềm dẻo đối với những đ̣i hỏi
của Cộng sản, đang được ṭa Đại
sứ Mỹ đánh giá là một ứng cử viên
của t́nh thế mới. Sức ép ra đi Đó là vào khoảng gần 1 giờ trưa
ngày 21 tháng Tư, tôi là người đầu tiên
nhận được nguồn tin vô cùng quan trọng mà
“cả thế giới” đang chờ đợi. Mẫu tin quan trọng nầy sẽ có giá
trị rất lớn trong sự thăng tiến
nghế nghiệp truyền thông của một phóng viên
quốc tế nếu họ nhận được tin
đó trước vài tiếng đồng hồ.
Một thoáng suy nghĩ giữa lợi lộc và chữ
tín, nhưng cũng v́ lương tâm chức nghiệp
nên nguồn tin đă được giữ kín cho đến
7 giờ 30 tối hôm đó. Sau này khi đọc các tài liệu và sách
vở th́ người đầu tiên biết được
tin từ chức không phải là tôi. Ṭa Đại
sứ Mỹ đă biết trước tôi! Trong lúc
Tổng thống Thiệu thông báo việc từ
chức của ông cho Phó Tổng thống Trần Văn
Hương và Đại tướng Trần Thiện
Khiêm th́ tại ṭa Đại sứ Mỹ, hệ
thống điện tử đă ghi âm rơ những ǵ
Tổng thống Thiệu nói như Frank Snepp đă ghi
trong sách của ông, trang 394. Chuyện nghe lén này dư
luận cũng đặt ra nhiều giả thiết là
người Mỹ bắt đầu nghe lén từ lúc nào
và bằng cách nào, đặt máy ở đâu. Đó là
câu hỏi không nằm trong bài viết này. Tôi có mặt tại pḥng Khánh Tiết
trong dinh Độc Lập vào lúc Tổng thống
Nguyễn Văn Thiệu đọc diễn văn
từ chức trước một cử tọa rất
đông đảo gồm các nhà lập pháp của hai
viện Quốc hội với đầy đủ các
viên chức Chánh phủ và các cơ quan truyền thông.
Ngay hôm đó Tổng thống Thiệu tuyên bố bàn
giao chức vụ Tổng thống Việt Nam Cộng Ḥa
lại cho Phó Tổng thống Trần Văn Hương
theo như Hiến Pháp đă qui định… Ngay sau khi Tổng thống Thiệu từ
chức, Ngoại trưởng Kissinger liền gởi cho
ông Graham Martin, Đại sứ Hoa Kỳ tại Sài-g̣n
một điện văn. Tiến sĩ Kissinger ỵêu cầu ông
đại sứ chuyển lời bày tỏ ḷng “kính
trọng” của ông đối với vị cựu
Tổng thống Việt Nam Cộng Ḥa và đề
nghị muốn giúp Tổng thống Thiệu rời
khỏi Việt Nam. (Decent Interval trang 396 ) Chúng ta khó biết Đại tướng
Khiêm nói ǵ với cựu Tổng thống Thiệu nhưng
sẽ không loại bỏ những ǵ Tướng Timmes
muốn đề nghị lên ông Thiệu là nên ra đi
khỏi nước. Sau này ở hải ngoại Đại tướng
Trần Thiện Khiêm có cho tôi biết là ngay sau khi
Tổng thống Thiệu từ chức “cụ Hương
muốn Tổng thống Thiệu và dượng Tư”
đi đường biển qua Singapore. Tiết lộ
này trùng hợp với việc Thủ tướng Lư
Quang Diệu đă yêu cầu ông Hoàng Đức Nhă qua
Singapore gặp ông để thông báo là giới chức
Mỹ muốn Tổng thống Thiệu phải đi lưu
vong ở Singapore hoặc một thủ đô nào
của các quốc gia vùng Đông Nam Á. (Decent Interval
trang 383) Tuy đă từ chức song cựu Tổng
thống Thiệu vẫn c̣n ở trong dinh Độc
Lập và c̣n áp đặt nhiều ảnh hưởng
khiến cho Tân Tổng thống Trần Văn Hương
gặp nhiều khó khăn trong đường lối
thương nghị với Cộng sản theo như
Oliver Todd ghi lại trong cuốn sách Cruel April trang 327. Để thấy ảnh hưởng
của cựu Tổng thống Thiệu đối
với Tân Tổng thống Trần Văn Hượng,
tôi ghi ra đây giờ giấc làm việc của hai
vị cựu và tân Tổng thống với sự có
mặt của Đại tướng Khiêm. Đây là
ghi nhận từ phía văn pḥng Đại tướng
Khiêm. Phần thời gian làm việc riêng giữa
cựu Tổng thống Thiệu với Tổng
thống Hương th́ có lẽ các quí vị sĩ
quan tùy viên của cựu Tổng thống Thiệu xác
nhận và bổ túc thêm. Các vị ấy là Chánh tùy
viên Đại tá Nguyễn Văn Đức, các sĩ
quan tùy viên: Đại ủy Nguyễn Xuân Tám, Hải
quân Đại úy Trần Anh Tuấn. Chương
tŕnh này tôi có ghi vào sổ tay như sau: · Ngày 22 tháng Tư, Đại tướng
Khiêm: 16:00 giờ vào dinh Độc Lập
gặp cựu Tổng thống Thiệu. 18:00 giờ qua cánh phải, tại văn
pḥng của Tổng Thống, gặp Tổng thống Hương. · Ngày 23 tháng Tư, Đại tướng
Khiêm: 16:30 giờ vào dinh Độc Lập
gặp Tổng thống Hương khoảng 20 phút
rồi qua cánh trái dinh Độc Lập gặp cựu
Tổng thống Thiệu. Sau đó Tổng thống Hương,
cựu Tổng thống Thiệu và Đại tướng
họp cho đến 20:00 giờ. · Ngày 24 tháng Tư, Đại tướng
Khiêm: Lúc 15:00 giờ vào dinh Độc Lập
gặp cựu Tổng thống Thiệu, sau đó qua văn
pḥng Tổng thống Hương, rồi cùng họp
với cựu Tổng thống Thiệu và Tổng
thống Hương. ***** Lúc: 09:00 giờ sáng vào dinh gặp Tổng
thống Hương, cựu Tổng thống Thiệu và
Đại sứ Pháp Jean-Marie Mérillon của nước
Pháp. Ngoài ra theo Frank Sneep, Đại tướng
Dương Văn Minh (lúc nầy Đại Tướng
Minh chưa có vai tṛ ǵ trong chánh quyền ) cũng đă
góp một phần lớn vào sức ép buộc cựu
Tổng thống Thiệu phải rời khỏi nước.
Tướng Minh cho rằng sự có mặt của ông
Thiệu làm cản trở tiến tŕnh ḥa b́nh do ông
chủ trương nên ông yêu cầu tướng Timmes
phải bằng mọi cách thúc bách cựu Tổng
thống Thiệu sớm ra đi. Khi biết được
điều này, Đại sứ Martin rất lâư làm
phấn khởi; trước hết ông không muốn
bị mang tai tiếng về việc ra đi của ông
Thiệu, ông muốn cho dư luận tin rằng đó
là sức ép từ các thế lực địa phương
– không phải từ phía ṭa Đại sứ Mỹ.
(Decent Interval, trang 434) Một tiết lộ khác của Oliver Todd,
trong cuốn Cruel April, là cuối cùng Tổng thống
Trần Văn Hương phải quyết định
triệu tập Đại sứ Martin vào dinh Độc
Lập. Cụ Hương nêu ra nhiều lư do và
nhấn mạnh với ông Martin là nếu c̣n có sự
hiện diện của ông Thiệu ở Sài G̣n th́ chánh
quyền do ông lănh đạo khó tiến hành các
cuộc ḥa đàm với phía bên kia. Tổng Thống Hương
yêu cầu nước Mỹ nhận ông Thiệu sang
sống lưu vong. Ông Đại sứ hứa là chánh
quyền Mỹ sẵn sàng chấp nhận ông Thiệu
sang sinh sống ở Hoa Kỳ. Nay nh́n lại các hoạt động
của tướng Timmes và dựa vào các văn
kiện của các Bộ Ngoại giao và Bộ Tư pháp
Hoa Kỳ, chúng ta thấy rơ ràng đă có áp lực
mạnh mẽ từ Hoa Thịnh Đốn buộc ông
Thiệu phải đi ra khỏi nước theo kế
hoạch của họ ngay sau khi ông từ chức. Văn kiện đầu tiên được
gởi đi từ Hoa Thinh Đốn, đúng 12
tiếng đồng hồ sau khi Tổng thống
Thiệu từ chức, là: Buổi sáng ngày 22 tháng 4, năm 1975,
thừa lệnh Tổng thống Hiệp Chủng
quốc Hoa Kỳ, Bộ Tư pháp của chánh phủ này
đă gởi điện văn ủy quyền cho ṭa
Đại sứ Mỹ tại Việt Nam cấp
một số parole documents (giấy tạm cư) cho phái
đoàn cựu Tổng thống Nguyễn Văn
Thiệu. (Cruel April, trang 327) Giấy tạm cư này có phát cho chúng tôi;
ngày phái đoàn rời Việt Nam là ngày 25 tháng 4, 1975
mà trên parole documents do ṭa Đại sứ Mỹ ở
Sài G̣n cấp, lại đề ngày April 22, 1975. * * * * Tại tư dinh Đại tướng
Trần Thiện Khiêm. Buổi sáng ngày 25 tháng Tư, tôi
thức dậy trễ v́ đêm rồi Đại úy Mùi,
sĩ quan tùy viên của Đại tướng và tôi
xem tivi, nói chuyện rất khuya. Ăn mặc vội vàng
rồi như thường lệ tôi đến pḥng
trực của Sĩ quan Tùy viên. Đây là một pḥng
nhỏ, chỉ kê có một bàn viết ngay cửa ra vào
tư dinh của Đại tướng. Trung tá Đặng
Văn Châu là Chánh Văn pḥng đă có mặt tại
đó. Ông vừa được chỉ định thay
thế Đại tá Nguyễn Trọng Hồng. Tôi quan
sát thấy ông có vẻ bận rộn hơn những
ngày thường. Lúc này vào khoảng 8 giờ rưởi.
Bên ngoài trời có nắng đẹp. Tiếng người
hối thúc nhau và tiếng ồn ào của đủ
loại xe cộ chạy trên đường Vơ Tánh trước
cửa tư dinh Đại tướng trong thời gian
gần đây càng dồn dập, hối thúc hơn.
Từ khi tiễn bà Trần Thiện Khiêm đi Đài
Bắc, sau giờ làm việc tôi không về nhà bên
vợ như thường lệ, theo lời dặn
của bà là phải dành ưu tiên lo an ninh cho Đại
tướng; do đó không lúc nào tôi rời ông trong
bất cứ hoàn cảnh nào, lúc đi ra ngoài cũng
như lúc ở nhà. Ngay khi ngủ ban đêm, để
bảo đảm an ninh tối đa cho Đại tướng,
Đại úy Mùi và tôi quyết định trải
chiếu ngủ tại pḥng ăn, ngay dưới chân
cầu thang dẫn lên pḥng ngủ của Đại tướng
ở trên lầu. Pḥng làm việc của Đại tướng
cũng ở trên đó, đặt cạnh pḥng
ngủ. Trung tá Châu cho biết là chỉ thị của
Đại tướng muốn tôi ra ngân hàng quốc
gia đổi 3 triệu đồng bạc Việt Nam
để lấy tiền Mỹ kim bằng bạc
mặt (cash). Trung tá Châu c̣n lo xa và muốn cho việc
đổi tiền được mau lẹ nên đă
gọi điện thoại đến các cơ quan liên
hệ trước v́ tôi là người lạ mới
về làm việc tại tư dinh chỉ mới hơn
ba tuần lễ. Tài xế đưa tôi đến
thẳng văn pḥng ông Bộ trưởng Phủ
Thủ tướng. Người đầu tiên tôi
gặp là ông Nguyễn văn Thân, bí thư của ông
Bộ trưởng. Anh Thân hiện định cư
ở thành phố San Jose , miền bắc California . Cũng
may anh Thân và tôi đă quen nhau từ trước. Anh là
người vui tánh, lanh lẹ và cởi mở. Tôi cho
anh biết ngay là Đại tướng Cố vấn
cần mỹ kim, bằng tiền mặt, để dùng
cho công tác đặc biệt. Anh bảo tôi chờ
để anh tŕnh lên ông Bộ trưởng. Anh và tôi
ngồi nói chuyện thời sự khoảng 20 phút th́
văn thư làm xong. Tôi cám ơn anh Thân rồi
xuống pḥng phía dưới lầu gặp ông Phạm
Văn Phàng, Chánh sự vụ Sở Công văn, để
lấy văn thư đến Bộ Tài chánh. Trong văn
thư ông Bộ trưởng Phủ Thủ tướng
Nguyễn Long Châu gởi ông Tổng Trưởng Tài chánh
yêu cầu thỏa măn nhu cầu của Đại Tướng.
Bản văn nầy mang số 899 P Th T/HCPC/5, hiện tôi
c̣n giữ. Lúc đó vào khoảng 10 giờ hơn. Tôi
vội vă rời Phủ Thủ tướng đến
thẳng Bộ Tài chánh. Khi đến Bộ Tài chánh th́
được giới chức tại đó cho biết
là ông Tổng trưởng đang họp và buổi
họp sẽ kéo dài lâu lắm. Tôi hơi thắc
mắc về câu nói “buổi họp sẽ kéo dài lâu
lắm” nhưng tôi vẫn cứ chờ. Sau đó tôi
có nhắc đây là yêu cầu của Đại tướng
và có ai có thẩm quyền ở đây không ngoài ông
Tổng trưởng. Họ trả lời không dứt
khoát và yêu cầu tôi cứ chờ. Chờ măi đến
giờ trưa v́ đói nên tôi cùng tài xế và anh
hiệu thính viên truyền tin ra chợ cũ, đến
tiệm Thanh Xuân ăn hủ tiếu. Tôi không ngờ
đó là bữa ăn cuối cùng mà măi cho đến
bây giờ tôi vẫn c̣n nhớ hương vị
hủ tiếu Thanh Xuân của khu chợ cũ năm nào.
Sau khi ăn xong, chúng tôi trở lại Bộ Tài chánh.
Ông Tổng trưởng vẫn c̣n đang họp! Lúc
đó th́ đă xế trưa. Tổng trưởng Tài
chánh lúc bấy giờ là ông Lê Quang Trường
thuộc Nội các Nguyễn Bá Cẩn. Tôi đành
phải kiên nhẫn chờ mặc dầu tôi nghi
ngờ về việc “họp” của ông Tổng trưởng.
Tôi có ư nghĩ không tốt về vị Tổng trưởng
này lúc đó. Về sau, được biết sau tháng
4/1975, Tổng trưởng Lê Quang Trường cũng
bị bắt và bị đưa đi “ học
tập cải tạo ” như bao người khác. Tôi
hối hận v́ đă nghi oan cho ông. Trong lúc tôi
vắng mặt tại tư dinh, Đại tướng
Trần Thiện Khiêm đă tiếp tướng Timmes lúc
11 giờ 50 trưa và sau đó tiếp ông Polgar vào lúc
1 giờ. Ông Thomas Polgar là Trưởng chi nhánh t́nh báo
Hoa Kỳ tại Sài-g̣n. Ông chỉ huy và điều hành
một cơ quan t́nh báo rất hùng hậu gồm hàng
ngàn nhân viên. Ngoài hoạt động điều nghiên,
thu thập tin tức địch, họ c̣n có mặt
ở mọi nơi, len lỏi vào mọi ngành, mọi
cấp của chánh quyền Việt Nam Cộng Ḥa.
Polgar là một nhân vật có ảnh hưởng
rất lớn trong mọi sinh hoạt chánh trị và quân
sự ở Sài G̣n. Tôi vừa về tới th́
thấy ông này vừa ra về. Lúc đang chờ tại văn pḥng ông
Tổng trưởng Tài chánh th́ anh tài xế bất
chợt xô cửa bước vào, cho biết lịnh
của Đại tướng là phải trở về
nhà gấp. Trước khi trở về bộ
Tổng Tham mưu, tôi cho xe chạy ṿng qua chợ Trương
Minh Giảng, về nhà đứa em thứ Tám của tôi
ở trong một đường hẻm nhỏ. Má tôi
cũng ở đó. Tôi không gặp được ai
ngoài anh Chứ, người anh thứ Tư của tôi.
Tôi cho anh biết một số sự việc và báo là
tôi có thể sẽ đi một ḿnh thôi, không đem
ai theo được. Các anh em c̣n lại chỉ c̣n có
con đường duy nhất là hăy xuống phi trường
Trà Nóc ở Cần Thơ nhờ Hưng lo liệu. Hưng
là em trai kế của tôi, đại úy phi công lái
Cessna. Tôi căn dặn thêm là nói với Hưng,
chỉ có con đường cuối cùng là lái phi cơ
thẳng qua phi trường Utapao, Thái Lan. Trên đường về tư dinh Đại
tướng Khiêm, theo thói quen, tài xế thường
chạy xe qua đường Trương Quốc Dung –
con đường dẫn vào cổng số 5 Bộ
Tổng Tham mưu là con đường nhỏ nối
liền đại lộ Cách Mạng 1 tháng 11 và
đường Vơ Tánh. Khi chạy ngang qua nhà anh
Nguyễn Thanh Vân th́ tôi thấy anh đang đứng
ngay trước cổng nhà có vẻ như trông chờ
ai. Tôi cho xe dừng lại và cũng v́ chỗ thân t́nh,
tôi khuyên là “các anh em” có phương tiện ǵ th́
cứ đi đi. Các anh em mà tôi nhắn ở đây
là những bạn học cũ ở trường Petrus
Kư trước kia, một số là sĩ quan Hải quân
và một số bạn dân sự khác gồm có anh
Trần Khánh Vân. Lúc đó Vân đang là Tổng
cục Trưởng Tổng cục Gia cư. Tôi không
biết là vào lúc đó, trong số họ, nhiều người
đă đi rồi! Mặc dầu không nói ra nhưng
khi Đại tướng Khiêm muốn tôi đích thân
đi đổi tiền cũng là một cách gián
tiếp cho tôi biết là phải “ sẵn sàng để
đi. ” Có một việc bất ngờ xảy ra trước
đó hai hôm cũng cho tôi thấy Đại tướng
có ngầm ư cho tôi biết là “ phải chuẩn
bị.” Thông thường Đại Tướng Khiêm
ăn trưa xong là đi thẳng lên lầu nghỉ trưa,
ít khi đi dạo phía sau vườn. Trưa ngày 23 tháng
Tư, vừa ăn xong, Đại tướng không lên
lầu mà lại đi ra phía sau nhà. Tôi đi theo sau ông.
Đại tướng vừa bước ra khỏi
cửa sau th́ bỗng có chiếc xe Mazda từ ngoài
chạy vào. Tài xế thấy ông, giật ḿnh dừng
xe lại. Liền sau đó vợ tôi bước
xuống. Cô nầy vừa khoanh tay khom ḿnh chưa
kịp thưa th́ ông đă nạt lớn: “ Sao không
đi đi, c̣n ở đây làm ǵ! ” Nhà tôi sợ quá,
vội vàng leo lên xe. Trong khi xe đang quay đầu chưa
kịp chạy th́ Đại tướng lại la
tiếp: “ Đi liền đi, c̣n chờ ǵ nữa!”
Bà bà xă tôi và tôi chưa kịp nói với nhau lời
nào. Ngày hôm sau, gia đ́nh bên vợ tôi lên máy bay Air
Việt Nam đi Pháp. Ba vợ tôi là ông Đinh Văn
Re c̣n ở lại nên tôi mới có dịp gọi điện
thoại cho ông vào phút chót, lúc Đại tướng
Khiêm sắp sửa lên đường. Khi tôi về đến tư dinh th́
thấy mọi người đều lăng xăng
trong bầu không khí khác thường. Thiếu tá Đinh
Sơn Thông là em bà Khiêm và cũng là Bí thư của
Đại tướng nói với tôi là hăy đi
nghỉ ngơi rồi ăn mặc chỉnh tề để
chuẩn bị tiếp khách theo lịnh của thượng
cấp. Đến đây th́ tôi thấy chắc
chắn hôm nay là ngày lên đường, nhưng cá nhân
tôi th́ vẫn chưa có quyết định. Nghỉ ngơi trong chốc lát rồi
tắm rửa thay thường phục xong, tôi chưa
vội khoác áo ngoài. Theo thông lệ tôi đi một ṿng
quanh nhà để kiểm soát các quân nhân canh gát và toán
cận vệ rồi trở vào bằng cửa sau. Trước hết phải đi qua nhà
bếp. Các anh làm bếp đang bận rộn nấu
ăn, khuôn mặt người nào cũng có vẻ
ưu tư, lo lắng; chốc chốc người
nọ nh́n người kia như để gạ
hỏi điều ǵ. Họ thấy tôi ăn mặc khác
thường nên càng xầm x́ nhiều hơn v́ trong
suốt thời gian làm việc tại tư dinh Đại
tướng tôi chỉ mặc quân phục. Đặc
biệt hôm nay tôi lại thay quần áo thường
phục. Để tránh sự ṭ ṃ, tôi nói giă lă vài câu
chuyện rồi bước lên nhà trên. ***** Đến pḥng trực của sĩ quan tùy
viên, tôi thấy Thiếu tá Lưu là sĩ quan tùy viên
lên ca, thay thế Đại úy Mùi làm việc ngày hôm
trước. Anh đang xem xét giấy tờ và bận
rộn lo giải quyết công việc thường
nhựt một cách b́nh thản coi như không có
chuyện ǵ xảy ra. H́nh ảnh anh Lưu để
lại trong tôi một ấn tượng thật
tốt đẹp. Sự tận tụy và tinh thần
phục vụ của anh trong giây phút này thật là
đáng quí. Tôi tin anh đă biết rơ mọi chuyện
v́ anh là người có họ hàng với gia đ́nh
Đại tướng. Một lúc sau ông Trần Thiện Phương
là anh ruột của Đại tướng đến.
Ông đi thẳng lên lầu gặp Đại tướng
trong ṿng vài phút rồi vội vă ra về. Sau đó
Thiếu tá Đinh Sơn Tuyền là em bà Đại tướng
cũng tới. Tôi đến chào ông Tuyền đang
ngồi tại hành lang trước nhà với vẻ
mặt trầm tư. Tôi trao số tiền 3 triệu
đồng bạc lại cho ông. Sau đó Thiếu tá
Tuyền chỉ vào thưa chuyện với Đại tướng
trong ṿng vài phút rồi cũng vội vă ra về. Gần xế th́ có lịnh từ Sở
An ninh hoàn trả Đại úy Vân và toán cận vệ
của anh về phủ Thủ tướng. Toán quân nhân
gác nhà cũng được trả về Liên đoàn
An ninh Danh dự. Kể từ giờ phút này nhà Đại
tướng Khiêm coi như bỏ ngơ. Tôi bắt đầu
lo lắng. Lúc này cũng đă hơn 6 giờ
chiều. V́ thấy tôi có vẻ đâm chiêu Trung tá
Châu cho biết là chiều nay Đại tướng
muốn chánh thức mời Tổng thống Thiệu, vài
nhân vật trong nội các và ngoại giao đoàn đến
dự tiệc để ông chào giă biệt v́ từ ngày
từ chức Thủ tướng đến nay chưa
có dịp tổ chức. Tôi biết đó chỉ là
lối ngụy trang cho chuyến đi. Tôi chỉ
thắc mắc tại sao lại có Tổng thống
Thiệu, tôi nghĩ Tổng thống Thiệu đă có
kế hoạch ra đi riêng của ông. Trời vừa chập choạng tối th́
các món ăn cũng được dọn lên. Hôm đó
có chả gị, nem nướng; mấy dĩa chả gị
cuốn nhỏ, chiên gịn được bày ra trông
rất đẹp mắt. Cách tŕnh bày cũng làm cho
thực khách cảm thấy món ăn ngon miệng hơn,
nhưng lúc này ḷng dạ trăm thứ ngổn ngang th́
bụng nào thấy đói. Gói quà đặc biệt Tại
ṭa Đại Sứ Hoa Kỳ... Ṭa Đại sứ Mỹ nằm trên
đường Thống Nhất, cách dinh Độc
Lập vài khoảng đường, “từ đó có
thể nh́n thấy các sinh hoạt của dinh Độc
Lập.” “ Vào lúc 5 giờ Thomas Polgar gọi chúng tôi
bốn người gồm có tướng Timmes, anh Joe
Kingsley và một nhân viên khác rồi hỏi chúng tôi là
các ông có rành đường phố Sài-G̣n ban đêm
không. Chúng tôi đều gật đầu. Thế th́
tốt, Polgar tiếp, tôi muốn các ông giúp tôi
đưa Thiệu và Khiêm đi Đài Loan tối
nay…” Đó là theo lời kể của ông Frank
Snepp trong cuốn Decent Interval, trang 434. * * * * Tại tư dinh đại tướng
Khiêm… Quang cảnh có vẻ cần phải quan tâm
hơn. Trong nhà bếp, Thượng sĩ Trị, Thượng
sĩ Xê đang khóc thút thít. Anh Tín, một tay đầu
bếp nấu ăn rất giỏi đang buồn
rầu. Xin nói thêm, các chị em bà Trần Thiện Khiêm
đều là những giai nhân hiền thục, đồng
thời là nhũng người vợ đảm đang,
lại thêm có khoa nấu ăn rất khéo. Có một
lần tôi nghe một vị công chức cao cấp
kể rằng: “ người ta đồn gia đ́nh bà
Khiêm nấu các món ăn ngon nổi tiếng ở Sài G̣n.” Trung úy Hồng uống rượu
nhiều, đang say ngà ngà. Anh Hồng cứ theo
chất vấn Thiếu tá Thông là “sếp” đi
đâu. Các anh thường gọi Đại tướng
Khiêm là “sếp” với cả tấm ḷng kính
mến v́ họ là những người, phần
lớn cuộc đời, đă gắn bó với gia
đ́nh này. Dĩ nhiên là anh và các nhân viên phục
dịch tại nhà đều cảm nhận việc
Đại tướng sắp ra đi nhưng muốn
được chánh thức xác nhận. Cuối cùng
Thiếu tá Thông phải nói thật là “chúng tôi
đưa Thủ tướng ra khỏi nước!” ***** Kiểm lại các sự việc đă
diễn ra, tôi nghĩ là tôi đă được
chọn cùng đi theo phái đoàn. Lúc bà Trần
Thiện Khiêm c̣n ở nhà, bà cũng có nói xa gần
với tôi như vậy. Nhưng lúc đó cũng không
có ǵ là chắc chắn v́ tôi thấy trong nhà c̣n có
Thiếu tá Đinh Sơn Tuyền là ruột thịt
trong nhà, là người mà gia đ́nh cần hơn tôi;
v́ vậy mà tôi chưa chuẩn bị tinh thần cho
đến khi ông Tuyền đến chào từ giă
Đại tướng th́ thật sự mới
biết là tôi có tên trong danh sách tŕnh lên Tổng
thống Trần Văn Hương. Nhưng riêng cá nhân tôi th́ cũng chưa
có quyết định dứt khoát, đi cũng là
điều may mà ở lại cũng không phải là
điều gở; nếu đi th́ tôi c̣n gần
vợ con mà ở lại th́ cũng là cơ hội cho
tôi được lo cho bà Ngoại và Má tôi cùng
nhiều anh em đang có hoàn cảnh sống khó khăn,
họ cần sự có mặt của tôi. (Bây giờ
nghĩ lại, mới biết là ḿnh c̣n quá ngây thơ). Khi nghe Thiếu tá Thông nói như vậy th́
tôi đi vội về pḥng, kiểm soát lại một
số giấy tờ. Những ǵ không cần thiết tôi
đem ra sân sau đốt cùng với tập nhựt kư.
Lúc đó tôi nghĩ việc tiêu hủy tập nhựt
kư của tôi chỉ đơn giản là không muốn
các chi tiết ghi chép bị lọt ra ngoài nếu tôi không
mang theo được bên ḿnh, đâu có ngờ
rằng điều đó đă làm cho tôi ân hận măi,
v́ nếu c̣n giữ được cho đến bây
giờ, nó sẽ là những chứng liệu vô cùng
hữu ích cho một số các sự việc mà giờ
đây vẫn c̣n trong ṿng tranh căi! Tôi nhét vội hai bộ đồ cùng các
giấy tờ tùy thân và cây súng rouleau nhỏ vào cái
samsonite – đây là loại samsonite dùng đựng
hồ sơ nhưng có bề dày khoảng một
tấc có thể đựng 2 bộ đồ. C̣n cây
K54 tôi nhét vào thắt lưng tuy đă có lịnh
tuyệt đối không được mang theo vũ khí. V́ nóng ḷng muốn về chào từ
biệt má tôi và anh em lần chót, tôi hỏi Thiếu tá
Thông cho tôi ra ngoài khoảng 15 phút. Ông đồng ư và
c̣n hứa sẽ “ lo bảo đảm an ninh của
anh Tư.” Tôi liền gọi tài xế đem xe ra
cổng trước chờ ... Cũng trong thời điểm này,
tại cơ quan CIA… “ Khoảng 8 giờ 30, bốn người
chúng tôi đi trên ba xe đến Bộ Tổng Tham mưu
của Nam Việt Nam nằm bên ngoài Tân Sơn Nhứt.
Khiêm có nhà riêng ở đây. Joe và tôi giấu vũ khí
dưới chỗ ngồi. Chúng tôi lo sợ một
việc không lành có thể tái diễn vụ ám sát anh
em ông Diệm trước đây… trên đường
đi nếu có những sĩ quan trẻ Việt Nam
chận chúng tôi lại, ra lịnh cho chúng tôi xuống
xe và … định hạ thủ. Chúng tôi quyết
định phải mang vài đứa theo chúng tôi…”
Đó là dự tính của nhóm ông Frank Snepp trước
khi đoàn xe lên đường vào nhà Đại tướng
Khiêm. (Decent Interval, trang 435) Tôi vừa bước ra tới cửa,
giật ḿnh thấy có ba chiếc xe Chevrolet to lớn màu
đen, mang bản số ngoại giao, đang đậu
ngay trước cổng nhà, sát bức tường pḥng
thủ của bộ Tổng Tham Mưu. Đoàn xe hướng
đầu về phía cổng chánh. Tôi liền đổi ư, trở vào nhà th́
gặp Đại tướng đang ngồi ở pḥng
khách. Ông gọi tôi lại và giao cho tôi một gói
đồ được gói trong giấy hồng điều
thật đẹp. Gói quà có kích thước bề
ngang khoảng 5 tấc, cao độ 3 tấc, dày
một tấc. Đại tướng Khiêm dặn, “
Phận, giữ cái này là món quà tặng. Một chút
nữa Tổng thống Thiệu tới đi th́ đem
theo.” Tôi xách gói quà lên để cân sức nặng,
không nặng mà cũng không nhẹ. Lúc Đại tướng
Khiêm ra lịnh như vậy, qua thái độ và
cử chỉ của ông, tôi nghĩ đó là món quà có
thể dùng để tặng ông Đại sứ
Mỹ, hay là phi hành đoàn, hoặc một nhân vật
nào ở Đài Bắc…Trong suốt cuộc hành tŕnh
v́ là món quà quí nên tôi phải ôm nó trong người mà
vẫn không tài nào đoán ra ở trong đó có cái ǵ
cho tới khi đến Đài Bắc. Khi nghe nói “Tổng thống Thiệu
tới đi ” th́ tôi thấy rơ ràng không c̣n thời
gian nhiều nữa. Tôi vội chạy lên lầu, vào
pḥng làm việc của Đại tướng, nhấc
điện thoai gọi tổng đài Phủ Tổng
thống, yêu cầu cho tôi nói chuyện với khối
cận vệ. Thật may mắn là Sĩ, em rể
của tôi, có mặt tại đó. Sĩ là cận
vệ của Tổng thống Thiệu. Tôi bảo Sĩ
lên nhà Tổng Tham mưu ngay lập tức có việc
cấp bách, không thể nói qua điện thoại
được. Lúc này Bộ Tổng Tham mưu có
lịnh kiểm soát người ra vào nghiêm nhặt. Tôi
phải ra cổng chánh đón Sĩ vào. Tôi và Sĩ đứng nói chuyện ngay trước
cửa nhà Đại tướng. Tôi cho biết là tôi
sẽ đi nhưng chưa biết đi đâu và căn
dặn tất cả anh em Lạc, Phất nếu không
đi được th́ về Tây Ninh, sống gần gũi,
nương tựa nhau. Tôi đưa cho Sĩ địa
chỉ nhà của ông bà Đại tướng ở
Đài Bắc. Chúng tôi cả hai đều khóc. Lúc này
là vào khoảng 8 giờ 30. Tại lầu ba dinh Độc
Lập, bên cánh trái… Vào khoảng 7 giờ 30 tối. Trong pḥng
ngủ, Tổng thống Thiệu thay đồ bốn túi,
bộ đồ nầy may bằng vải gabardine màu nhà
binh tại nhà may Huỳnh Hoan. Tiệm may nầy nằm
trên con đường nhỏ ở quận Nhứt,
hiện nay vẫn c̣n. Ông đi qua pḥng nhỏ cạnh
pḥng ngủ, nghiêng đầu qua cửa sổ nh́n
xuống. Dưới sân, bên cạnh thềm tam cấp
một chiếc xe Mercedes màu xanh đậm đang đậu
tại đó. Người cầm tay lái là Đại Tá
Nhan Văn Thiệt. Ông Thiệt đă từng giữ
chức vụ Trưởng khối An ninh Phủ
Tổng thống. Khối An ninh là tiền thân của
Khối Cận vệ sau này… ***** Thấy mọi việc đă sẵn sàng,
Tổng thống Thiệu vội vă rút trong hộc
tủ ra cây Browning đă lắp đầy đạn,
ông khóa chốt an toàn rồi cho vào túi áo. Xong xuôi ông bấm interphone gọi Sĩ
quan Tùy viên trực lúc đó là HQ Đại úy
Trần Anh Tuấn. Ông đưa cho Đại úy
Tuấn một gói quà nhỏ và ra lịnh, “ Chú mang cái
hộp này qua cụ Hương. Nếu không gặp
Cụ th́ ngày mai đem qua cũng được.
Nhớ đừng mở ra.” Có lẽ ông đă
gọi thẳng Tổng thống Hương nên biết
cụ c̣n đang bận tiếp Đại sứ Pháp,
ông Jean-Marie Mérillon, nên mới dặn Đại úy
Tuấn như vậy. Khi ông và Đại úy Tuấn vừa bước
ra khỏi pḥng th́ lúc đó Đại sứ Mérillon cũng
vừa từ pḥng làm việc của Tổng thống Hương
bước ra. Thấy vậy ông Thiệu cùng với
Đại úy Tuấn đi qua tận văn pḥng, trao cái
hộp quà này cho Tổng thống Hương. Trao quà
xong, Tổng thống Thiệu và Đại úy Tuấn
quay trở về bên cánh trái. Khi tới cầu thang máy,
anh cận vệ bấm nút mở cửa cầu thang. Trước
khi bước vào, ông Thiệu xoay lại dặn Đại
úy Tuấn, “ Tôi đi qua nhà Đại tướng
ăn cơm rồi trở về, chú khỏi đi
theo.” Ông lanh lẹ bước vào thang máy. bấm nút
tầng trệt. Đại úy Tuấn v́ thấy có
nhiều sinh hoạt khác thường, dự đoán là
hôm nay ông Thiệu sẽ đi. Muốn để cho ông
yên tâm nên cả buổi chiều anh cố t́m cách lánh
mặt và mỗi lần theo ông đi đâu, anh đi cách
xa ông. Tại tầng trệt, khi cánh cửa
cầu thang mở ra th́ Đại tá Điền đă
túc trực tại đó. Tổng thống Thiệu
vừa bước xuống bậc tam cấp th́ cũng
vào lúc hai anh cận vệ xuất hiện, Sanh và Kh́nh
vừa đến để đổi gác, làm ông
giật ḿnh. Tổng thống Thiệu và Đại tá
Điền lanh lẹ bước vào xe. Đại tá
Điền ngồi bên phải của Tổng thống
Thiệu ở băng sau; Đại tá Điền
ngồi vào chỗ ngồi chánh thức của Tổng
thống Thiệu – Trần Thanh Điền muốn làm
Lê Lai cứu Chúa! Vừa ngồi vào xe, Tổng
thống Thiệu liền hỏi Đại tá Điền,
“ có mấy cây súng? ” Đại tá Điền đáp,
“có hai cây: một cây dài, một cây ngắn.” Đại
tá Thiệt lập tức đạp ga cho xe chạy ṿng
qua sân cỏ, lướt ngang qua thềm đại
sảnh, rồi tiến thẳng ra cổng chánh là đầu
đại lộ Thống Nhất. Nay con đường
này không c̣n tên là Thống Nhất nữa! Đoàn xe
rẽ trái trên đường Pasteur rồi theo
đường Hiền Vương quẹo mặt trên
đường Công Lư... tiến thẳng trên đại
lộ Cách Mạng 1-11. Xe vào cổng chánh Bộ
Tổng Tham mưu Quân lực Việt Nam Cộng Ḥa
rồi rẽ phải. Lúc xe Tổng thống Thiệu
sắp chạy ngang nhà Đại tướng Khiêm th́
tôi nhận ra ngay. Tôi nói với Sĩ, “xe Tổng
thống tới.” Tôi vội tránh vào đoàn xe
ngoại giao, nhưng không kịp nữa. Đèn xe
Tổng thống chiếu ánh sáng màu vàng tím cực
mạnh làm tôi chóa mắt. Xe không vào nhà Đại tướng
Khiêm mà chạy thẳng về nhà Tổng thống
Thiệu. Thời giờ đă quá cấp bách nên tôi
khuyên Sĩ hăy về đi. Trời đă vào đêm, không khí vẫn
c̣n hơi đất nhưng tôi cảm thấy có
một cảm giác lành lạnh. Hai người Mỹ
đứng bên cạnh xe bên kia đường làm cho tôi
vững tâm hơn. ( lúc đó tôi chỉ thấy có 2 người
). Ít ra th́ sự có mặt của họ cũng
phần nào giúp tôi bớt lo ngại về mặt an
ninh. Riêng có một ḿnh tôi th́ làm ǵ được
nếu có manh động nào xảy ra. Thật là may
mắn, không có tiếng súng nổ, không có tiếng pháo
của địch. Trên đường Vơ Tánh mới đây
người người tranh giành, chen lấn nhau
chạy giặc, bóp kèn inh ỏi. Giờ này bắt
đầu giới nghiêm nên hoàn toàn vắng lặng.
Cả một vùng không gian yên lặng nặng nề. Tôi
vội vă bước vào nhà. Tôi chạy thẳng lên pḥng làm việc
của Đại tướng một lần nữa. Lúc
này Đại Tướng đang ở pḥng ngủ. Tôi
lấy điện thoại gọi số 57340 là điện
thoại nhà ba vợ tôi ở đường Sư
Vạn Hạnh, khu An Đông. Khi nghe tiếng ông, tôi
liền thưa: – “Dạ thưa Ba, một chút
nữa con đi.” – “Dượng Tư đi phải
không? ” Ba tôi hỏi lại. – “Dạ, con đi.” Tôi
đáp. Tôi không nói “ dượng Tư đi ” mà
chỉ nhấn mạnh hai tiếng “con đi”. Tôi
biết ông hiểu ư tôi muốn nói ǵ. Đồng thời tôi xin địa
chỉ nhà ở bên Pháp. Tôi phải chờ hơi lâu.
Có lẽ ông không có sẵn địa chỉ thành ra
thời gian lúc đó dài lê thê làm tôi đâm ra lo.
Một lúc sau ông mới đọc địa chỉ
được. Tôi lấy lại b́nh tĩnh rồi
đi mau xuống lầu. Trong lúc tôi nói chuyện điện
thoại ở trên lầu th́: “Một chiếc Mercedes
màu xanh chạy vào cổng nhà Đại tướng
Khiêm. Người có tầm vóc trung b́nh, tóc bạc,
chải gọn ra sau, da mặt bóng láng, trong bộ
quần áo xám chỉnh tề, bước xuống đất.
Trong bóng đêm, Nguyễn Văn Thiệu giống như
người mẫu trong tạp chí Gentleman’s Quarterly hơn
là một cựu nguyên thủ quốc gia. Ông ta vội
vă bước vào nhà mà không thèm nh́n chúng tôi.” Tổng thống Thiệu đă về
đến nhà ông, thay đồ lớn (bộ đồ
Trung tá Chiêu đem về) rồi mới qua bên nhà Đại
tướng Khiêm như Frank Snepp nói ở trên. (Decent
Interval, trang 435) . Khi Frank Sneep nói da mặt bóng láng có
thể làm cho mọi người nghĩ là Tổng
thống Thiệu đang thoa kem. Thực tế, làm
việc nhiều năm bên cạnh ông, chúng tôi cũng
ngạc nhiên là ông có làn da mặt sáng bóng một cách
tự nhiên. ***** Tổng thống Thiệu và Đại tướng
Khiêm nói chuyện vừa đủ nghe trong bầu không
khí tương đắc, giống như những ngày
nào Tổng thống Thiệu tiếp Đại tướng
Khiêm tại pḥng ăn gia đ́nh trong khu Hậu dinh,
dinh Độc Lập – nơi ngự trị của
vị lănh đạo tối cao có uy quyền lẫy
lừng nhất nước trong suốt gần một
thập niên dài. * * * * Bước ra phía trước nhà, tôi
thấy ông Thomas Polgar đang ngồi tại bàn viết
của Sĩ quan Tùy viên. Ông kiểm soát lại danh sách
phái đoàn để điền tên vào parole documents,
dựa vào bản văn của Tổng thống
Thiệu. Danh
sách phái đoàn do cựu Tổng thống Nguyễn Văn
Thiệu tŕnh lên Tổng thống Trần Văn Hương
có nội dung như sau: (Tổng thống Thiệu
viết tay) Thưa
Cụ, Để
thực hiện công tác cụ giao phó, tôi kính xin cụ
chấp thuận cho những sĩ quan sau đây gọi
là thành phần tối thiểu cần thiết để
giúp tôi, đi theo tôi trong suốt thời gian công du: 1.
Đại tá Vơ Văn Cầm Ngoài
ra, Cựu Thủ tướng Đại tướng
Trần Thiện Khiêm cũng cần đem theo những
sĩ quan và dân sự sau đây: 1.
Trung tá Đặng Văn Châu Đại
tướng Trần Thiện Khiêm nhờ tôi tŕnh
cụ chấp thuận ./. Kính
chào Tổng thống (kư
tên Thiệu) Tổng
thống Trần Văn Hương phê thuận, Đề
ngày 25/4/75 Và
kư tên Trần Văn Hương Ở đây có một sự trùng hợp
lịch sử. Khi viết danh sách phái đoàn để
tŕnh lên Tổng thống Trần Văn Hương,
cựu Tổng thống Thiệu muốn Đại tá
Cầm đánh máy, Đại tá Cầm không biết
đánh máy, ông Thiệu đành phải viết tay; khi
có lịnh của Đại sứ Martin là phải mang
theo bàn đánh máy khi đến nhà Đại tướng
Khiêm, ông Polgar quên đem theo bàn đánh máy. Thành ra hai
văn kiện: một là danh sách phái đoàn của
Tổng thống Thiệu và hai là tên điền vào
mẫu parole documents đều không đánh máy, mà
phải viết tay. Cựu Tổng thống Thiệu, với
bản tánh cố hữu, người luôn luôn nghĩ
xa, ra lịnh cho Đại tá Cầm ở Đài
Bắc làm nhiều bản photocopy danh sách phái đoàn
do Tổng thống Trần Văn Hương chấp
thuận, phát cho mỗi người một bản để
trong trường hợp cần th́ có thể làm
bằng chứng với Sở Di trú của quốc gia
sẽ đến định cư. Lúc đó chúng tôi
chưa biết đi đâu. ***** Tại hành lang trước nhà, trong ánh sáng
mờ mờ ảo ảo, các ông Đại tá Cầm,
Thiệt, Đức, Điền, Trung tá Chiêu, Bác sĩ
Minh đang xúm xích bàn chuyện nhỏ to. Mọi người
đều ăn mặc chỉnh tề có vẻ như
là những quan chức lớn sắp lên đường
đi công tác ở ngoại quốc hơn là sắp
đi tỵ nạn. Tất cả chúng tôi cũng không
ai tin là sẽ đi tỵ nạn. Trên tay mỗi người
xách một túi sắc nhỏ. Cũng cần nói thêm,
Đại tá Cầm là người rất nhiệt thành
với công vụ và cũng là cấp thừa hành “
một cách triệt để.” Sau khi Tổng thống
Thiệu ra lịnh “mỗi người chỉ
được đem theo một xách tay nhỏ,” th́ ông
lại khuyên anh em “không nên mang theo ǵ hết – nên
đi tay không! ” * * * * Đúng 9 giờ tối… Vừa điền giấy xong th́ ông Thomas
Polgar phân phát tờ parole document (tờ tạm cư) cho
từng người. Ngay khi vừa đến Đài
Bắc, “Cơ quan Đại diện Mỹ” tại
đây lập tức thu hồi lại tất cả,
duy chỉ có mỗi Trung tá Chiêu, không hiểu sao ông
vẫn c̣n giữ được tờ giấy này. Chúng tôi lần lượt ra xe và yêu
cầu họ mở cốp sau. Tôi bỏ cái samsonite vào,
(lúc ông Polgar đang viết, tôi đă bỏ cây K54 vào
samsonite ) hai khẩu súng nhỏ va chạm vào nhau khua
lộp cộp. Trong sách của Frank Snepp có nhắc
tới chuyện này. Ông có nghe tiếng kim loại khua
khi chúng tôi xếp sắc tay vào cốp xe, và có thể
nghĩ đó là tiếng va chạm của vàng bạc,
châu báu! Liền sau đó Tổng thống
Thiệu, Đại tướng Khiêm, Polgar, Timmes cùng ra
xe. Đại tướng Khiêm ngồi xe trước
với ông Polgar. Tổng thống Thiệu ngồi xe sau
với tướng Timmes; ông ngồi giữa tướng
Timmes và Đại tá Đức, Trung tá Chiêu ngồi
ghế trước với tài xế là ông Frank Snepp. Chúng
tôi chia nhau vào hai xe c̣n lại. Thời gian từ lúc ông Thiệu đến
nhà Đại tướng Khiêm đến khi bắt
đầu ra xe kéo dài độ 10 phút! Tôi giật ḿnh khi nhận ra cả khu
vực phi trường tối om. Dường như
hệ thống điện hoàn toàn bị cắt. Nh́n vào
cổng VIP – khu vực dành riêng cho các viên chức cao
cấp – giờ nầy vắng tanh giống như
cổng vào băi tha ma. Đoàn xe chạy ṿng qua khu dành riêng
cho hảng Air America của cơ quan t́nh báo Mỹ. Khi
sắp tới đường băng, tất cả xe
đều tắt đèn, di chuyển trong bóng đêm.
Sau đó bóng một chiếc máy bay lù lù hiện ra dưới
chân trời nhờ đèn trong buồng máy cháy sang,
một loại máy bay giống như DC6. Khi tới
gần chiếc máy bay, đoàn xe bất thần
thắng gấp v́ thấy có bóng người. Xe
thứ hai ủi tới suưt đụng vào xe đi trước
v́ trời tối. Hai xe sau tạt qua hai bên hông xe
Tổng thống Thiệu. Chiếc xe tôi ngồi vừa
thắng gấp vừa bẻ tay lái kêu nghe ken két.
Một cuộc biểu diễn ngoạn mục. Dù đó
là do sắp xếp hay chỉ là một “tai nạn”
nhưng dưới con mắt an ninh họ là những thành
phần phải được liệt vào hàng các tay
bảo vệ yếu nhân chuyên nghiệp. Xe Tổng
thống Thiệu bị bao vây bởi ba chiếc xe
Chevrolet to lớn. Xa xa trong bóng đêm, xung quanh chúng tôi
xuất hiện có nhiều người Mỹ vạm
vỡ, vận thường phục, súng M16 dựng
đứng bên hông, trong thế tác chiến… Chúng tôi
tông cửa xe, bước xuống mau. Tổng thống
Thiệu đi trước, Đại tướng Khiêm
theo sau, rồi Polgar, Timmes. Chúng tôi nối đuôi theo
sau. H́nh ảnh ông Đại sứ Graham Martin –
một quan Khâm sai của Đại Vương quốc
Hoa Kỳ – hiện ra tại chân cầu thang máy bay như
một vị thần hộ mạng, giống với h́nh
ảnh ông thần miễu Ông Tà ở Ô-Môn quê tôi mà
hồi nhỏ tôi đă tưởng tượng ra:
đôi mắt xanh, tóc bạc trắng, hai tay dài ḷng tḥng…
ai cũng phải sợ. Tổng thống Thiệu
bắt tay ông Đại sứ. Hai bên trao đổi
mấy lời. Tất cả leo lên mau. Tổng thống
Thiệu, Đại tướng Khiêm, tướng Timmes
vào buồng danh dự. Tại đây có bốn ghế
bành bọc vải trắng. (Sau nầy mới biết
đó là máy bay riêng của đại sứ Martin)
Đại sứ Martin vào tận buồng máy nói vài
lời tiễn biệt rồi vội vă rời máy bay.
Chúng tôi mạnh ai nấy t́m chỗ ngồi ở các hàng
ghế phía sau. Vào thời điểm nâỳ, Trung tá
Nguyễn văn Phú Hiệp là phi công chiếc máy bay Air
Việt Nam 727 có lịnh ứng trực, chuẩn bị
sẵn sàng, chỉ dành riêng cho Tổng thống
Thiệu sử dụng. Trung tá Hiệp trước kia là
Trưởng phi hành đoàn trực thăng Phủ
Tổng thống. Anh Hiệp, giờ chót không đi
được, sau nầy chết trong trại tù
Cộng sản. Cũng vào thời gian nói trên, một vài
đơn vị trưởng các đơn vi pḥng
thủ Thủ Đô, và các đơn vị đóng quân
gần khu vực phi trường Tân Sơn Nhứt
được nghe dư luận đồn đải là
có người rỉ tai: “ ông Thiệu sẽ dùng Air
Việt Nam để ra khỏi nước. . .” Khi tất cả chúng tôi ngồi vào
chỗ rồi th́ Tổng thống Thiệu từ phía
trước bước ra sau chỗ chúng tôi. Ông đứng
giữa hai hàng ghế với khuôn mặt không c̣n
giống như hồi ở nhà Đại tướng
nữa. Nét nghiêm nghị như giận dữ hiện rơ
trên khuôn mặt như tôi đă từng chứng
kiến nhiều lần trước kia. Các sĩ quan làm
việc quanh ông đôi khi phải đón nhận
những phản ứng dữ dội từ ông, thay cho
các đối tượng mà ông v́ cần phải
giữ ḥa khí ở một mức độ có thể
coi được, ông thường “giận cá chém
thớt” và hay “phang nhầm” chúng tôi. Với cái nh́n
sáng quắc, mặt đỏ gay, Tổng thống
Thiệu gằn từng tiếng: “Nè, các chú nhớ là
không được nói ǵ hết. Có ai hay báo chí
hỏi th́ trả lời là không biết ǵ hết! Nghe
chưa! ” Nói xong ông liền trở về phía trước. Đoạn đường từ Bộ
Tổng Tham mưu đến đây không xa, chỉ là
một khoảng đường rất ngắn nhưng
với tôi nó thật dài. Cho tới bây giờ, khi
ngồi ghi lại những ḍng nầy tôi vẫn c̣n
cảm thấy mọi việc như vừa mới
xảy ra! Đúng 9 giờ 15 phút, giờ Sài-g̣n. Buồng máy máy bay tắt đèn. Phi cơ
từ từ lăn bánh ra phi đao, đem theo hai vị
lănh tụ quốc gia, một tướng lănh Mỹ và
9 “quan” tùy tùng, hộ vệ! Chiếc phi cơ lượn
một ṿng trên bầu trời “đen tối”
của không phận Sài-G̣n, rồi hướng về
biển Đông… Tôi bật người ra thành ghế, hít
một hơi thở thật dài, nhắm mắt
lại; hai ḍng lệ từ từ lăn xuống má... Xin giă biệt quê hương… tạm
biệt mọi người thân… Bí mật của gói quà! Tôi ôm cái món quà của Đại tướng
trong suốt chuyến bay. Suy nghĩ vẩn vơ. Đi
đâu làm ǵ ở xứ người. Một quân nhân
Mỹ, đoàn viên phi hành ngồi gần cửa
cầu thang, luôn luôn bận rộn nhiệm vụ liên
lạc. Thỉnh thoảng anh liếc tôi. Anh không cười
cũng không nói ǵ. Có lẽ anh thông cảm hoàn
cảnh của những kẻ sắp xa nhà. Thỉnh
thoảng tôi nh́n ra cửa sổ. Cũng chỉ là
một màu đen. Chúng tôi không ai nói chuyện với ai.
Mỗi người theo đuổi những ư nghĩ riêng
tư của ḿnh… * * * * -----oOo----- Chuyến
công du
Để cho mọi việc có danh chánh
ngôn thuận, và vào giờ chót muốn dành cho
cựu Tổng thống Thiệu và Đại tướng
Khiêm một danh dự của chuyến đi,
Tổng thống Trần Văn Hương kư Quyết
định đề cử cựu Tổng thống
Nguyễn Văn Thiệu hướng dẫn một phái
đoàn đi Đài Bắc. Bản văn có nội
dung như sau: ( bản văn này Đại tá Cầm
viết tay ) Tổng
thống Việt Nam Cộng Ḥa Trần Văn Hương Quyết
định 1
– Nay đề cử cựu Tổng thống Nguyễn
Văn Thiệu và cựu Thủ tướng Trần
Thiện Khiêm đại diện Tổng thống
Việt Nam Cộng Ḥa đến Đài Bắc để
phân ưu cùng Chánh phủ và Nhân dân Trung Hoa dân
quốc nhân dịp Tổng thống Tưởng
Giới Thạch tạ thế. 2
– Sau đó hai vị trên được đề
cử tiếp tục viếng thăm các quốc gia trên
thế giới xét cần thiết trong ṿng 6 tháng để
làm sáng tỏ thiện chí ḥa b́nh của Việt Nam
Cộng Ḥa đồng thời vận động các Chánh
phủ và nhân dân các quốc gia đó hỗ trợ
lập trường ḥa b́nh của Chánh phủ và nhân
dân ta. Chương
tŕnh thăm viếng sẽ do hai vị tùy nghi quyết
định thể theo sự thuận lợi của t́nh
h́nh đối với các quốc gia đó. 3
– Yêu cầu Bộ Ngoại giao chỉ thị các Ṭa
Đại sứ Việt Nam Cộng Ḥa yểm trợ
cần thiết để nguyên Tổng thống
Nguyễn Văn Thiệu và nguyên Thủ tướng
Trần Thiện Khiêm cùng phái đoàn chu toàn nhiệm
vụ giao phó. 4
– Chi phí công tác do Bộ Ngoại giao và Bộ Quốc
pḥng đài thọ trong khuôn khổ được
luật lệ ấn định. (Tổng thống Hương
viết thêm hàng chữ: trong khuôn khổ được
luật lệ ấn định). Sài-g̣n,
ngày 25 tháng 04, 1975 (kư
tên Hương) Khi kư tên trên văn bản này Tổng
thống Trần văn Hương, một lần
nữa cho thấy sự cẩn trọng và nghiêm túc
trong công việc, tác phong của một nhà lănh đạo
xuất thân từ giới mô phạm. Cụ Hương
là một nhân sĩ, là một nhà chánh trị
được đại đa số nhân dân miền
Nam ngưỡng mộ. Cụ cũng là một nhà hành
chánh nổi tiếng công bằng liêm khiết. Trần
Văn Hương, một tên tuổi được
đánh giá là một trong vài nhân sĩ cuối cùng
của miền Nam Việt Nam, đă quyết định
ở lại sau 30 tháng Tư 1975 và kết thúc cuộc
đời trên quê hương của ḿnh… Vào thời kỳ bầu cử Tổng
thống năm 1967, lúc đó từ Đại đội
Trinh sát / Sư đoàn 5 Bộ binh, tôi được
điều động khẩn cấp về Sài G̣n
để bảo vệ an ninh cho Trung tướng
Nguyễn Văn Thiệu, Chủ tịch Ủy ban Lănh
đạo Quốc gia; khi đi bỏ phiếu tôi
chọn Liên danh Trần Văn Hương – Mai Thọ
Truyền thay v́ Liên danh Nguyễn Văn Thiệu –
Nguyễn Cao Kỳ. Tôi là một quân nhân trẻ mang
nhiều lư tưởng cũng như nhiều bạn
trẻ khác. Các anh em ấy hầu hết đă tốt
nghiệp đại học ở trong nước cũng
như từ ngoại quốc trở về, đang
phục vụ trong mọi ngành, mọi giới; họ làm
việc bên hành chánh cũng như đang phục
vụ trong quân đội. Chúng tôi thường gặp
gở, trao đổi ư kiến và cùng đi đền
một nhận định chung là quần chúng Nam
Việt Nam, lúc bấy giờ, chưa sẵn sàng đón
nhận một Tổng thống và một Phó Tổng
thống xuất thân từ quân đội. ****** Tổng thống Thiệu và đoàn tùy tùng
của ông về nhà Đại sứ Nguyễn Văn
Kiểu. Đại tướng Khiêm và chúng tôi về
nhà Đại tướng Khiêm. Sau khi gơ cửa vài phút th́ có người
ra mở cửa. Tôi nh́n vào thấy bà Đinh Thủy
Nga, bà Trần Bạch Yến. . . đứng khép nép bên
trong, vừa mừng vừa lo. Đại tướng bước
vào trước. Chúng tôi lần lượt vào sau. Nghe
có tiếng người nói chuyện lào xào, bà Trần
Thiện Khiêm thức giấc. Bà bước ra khỏi
pḥng trong bộ áo ngủ, đứng tựa lan can nh́n
xuống. Yên lặng trong vài giây rồi bà từ
từ quỵ xuống sàn nhà. Bà cố gắng lần
xuống tới giữa cầu thang, khi nhận ra Đại
tướng, bà kêu lên, “ Anh đó hả? ” rồi ̣a
lên khóc… * * * * Ngày 27 tháng 4: 20 giờ Tổng thống
Trần Văn Hương yêu cầu quốc hội
chọn người thay thế ông để thương
thuyết với Cộng sản – 20 giờ 45 Quốc
hội họp. – 2 giờ 25 Quốc hội biểu
quyết chọn Đại tướng Dương Văn
Minh làm Tổng thống thế Tổng thống Trần
Văn Hương. Ngày 28 tháng 4: 17 00 giờ Lễ bàn giao
chức vụ Tổng thống giữa cụ Hương
và Đại tướng Dương Văn Minh
ược cử hành tại dinh Độc Lập.
Cụ Hương trao quyền Tổng thống lại
cho Đại tướng Minh lúc 17 giờ 15. Tân
Tổng thống Dương Văn Minh chọn cụ
Huyền làm Phó Tổng thống, ông Vũ Văn
Mẫu làm Thủ tướng… trong bài diễn văn
cụ Hương nhấn mạnh “hăy quên oán thù,
đừng tạo thêm oán thù”... Ngày 29 tháng 4: sinh viên Huỳnh Tấn
Mẫm được thả. Lư Quí Chung được
đề cử Tổng trưởng Thông tin. Cộng
sản phá cảng Newport, đốt kho dầu gần xa
lộ, chiếm vài xă ở G̣ Vấp… Ngày 30 tháng 4: Lúc 11giờ 15, Tổng
thống Dương Văn Minh tuyên bố trao quyền
lại cho Chánh phủ “Cách Mạng Lâm Thời
miền Nam Việt Nam”. Có tin VC đă cắm cờ trên
thượng đài dinh Độc Lâp lúc 13 giờ.
(giờ Sài-g̣n…) Các tin trên được tôi ghi nhận
qua chiếc máy thâu thanh hiệu Zenith 4 băng, có băng
tần làn sóng ngắn, và nghe rất rơ tiếng nói
của đài phát thanh Sài-g̣n. Cái radio đó chính là món
quà gói trong giấy màu hồng điều thật đẹp
mà tôi trân trọng cất giữ từ khi Đại tướng
Khiêm trao cho tôi ở Sài-G̣n như đă nói ở trên. * * * *
|
||