Chủ
nghĩa nào đă làm Việt Nam Cộng Ḥa sụp
đổ năm 1975 ? Nguyễn Quang Duy |
Sau
46 năm chấm dứt chiến tranh, nhiều người,
kể cả những học giả ngoại quốc,
vẫn tin rằng cuộc chiến tại miền Nam là
cuộc chiến giữa hai ư thức hệ quốc gia
và cộng sản. Nhưng
ư thức hệ quốc gia hay chủ nghĩa quốc
gia Việt Nam là ǵ và lư do ư thức hệ cộng
sản thắng thế vẫn chưa được t́m
hiểu và phân tích cặn kẽ để biết
đâu là sự thật. Chủ
nghĩa quốc gia đến với Việt Nam Trước
thế kỷ thứ 20, nước là của vua, dân là
con vua, việc bảo vệ và mở mang bờ cơi là
trách niệm của nhà vua, làm dân có bổn phận
phải trung thành với vua và sẵn sàng chết theo
lệnh của nhà vua. Cụ
Phan Chu Trinh, cụ Phan Bội Châu là hai trong số
những người Việt quốc gia đầu tiên,
một người chịu ảnh hưởng chủ
nghĩa quốc gia Pháp c̣n một người chịu
ảnh hưởng chủ nghĩa quốc gia Trung Hoa và
Nhật Bản, nên có hai khuynh hướng phụng
sự quốc gia rất khác biệt. Nhà
cách mạng Nguyễn Thái Học (Quốc Dân Đảng),
Đức Huỳnh Phú Sổ (đạo Ḥa Hảo),
Đức Hộ Pháp Phạm Công Tắc (đạo Cao
Đài), Vua Bảo Đại, ông Phạm Quỳnh, ông
Ngô Đ́nh Diệm, ông Trần trọng Kim, học
giả Lư Đông A (đảng Duy Dân), ông Trương
Tử Anh (đảng Đại Việt) và rất
nhiều người khác là những người
Việt quốc gia của thời kỳ tiếp theo. Những
người kể trên về mặt tư tưởng
họ khác nhau một trời một vực, có khi c̣n
đối chọi với nhau, cho thấy ở thời
điểm 1945 vẫn chưa có một hệ tư tưởng
có thể coi là hệ tư tưởng quốc gia hay
chủ nghĩa quốc gia. Năm
1949 khi người Pháp trao trả độc lập cho
Việt Nam, Quốc trưởng Bảo Đại đặt
tên nước là Quốc Gia Việt Nam, lập Quân
Đội Quốc Gia, Chính Phủ Quốc Gia, và cờ
Vàng ba sọc đỏ được gọi là cờ
Quốc Gia. Vua
Bảo Đại từ lâu đă muốn xây dựng
một chủ nghĩa quốc gia riêng cho Việt Nam, nhưng
v́ hoàn cảnh đất nước chưa hoàn toàn
độc lập, và vẫn c̣n chiến tranh nên không
thực hiện được ư muốn. Chủ
nghĩa quốc gia là ǵ ? Là
hệ tư tưởng soi sáng và hướng dẫn
chúng ta làm những việc có ư nghĩa, có đạo
đức, biết việc ǵ cần làm và tạo cho
chúng ta sáng kiến đạt được kết
quả tốt nhất trong cạnh tranh sinh tồn và phát
triển đất nước. Mỗi
quốc gia đều có những khác biệt về
lịch sử, sắc tộc, văn hóa, xă hội, kinh
tế, chính trị, bởi thế chủ nghĩa
quốc gia Việt Nam phải khác hẳn với chủ
nghĩa quốc gia ở các quốc gia khác. Chủ
nghĩa quốc gia Việt Nam phải nối kết
được những tư tưởng, những t́nh
cảm, những truyền thống, những ước
mong, những ư hướng trong tâm trí của mọi người
thuộc mọi sắc tộc sống trên đất nước
Việt Nam. Có
chủ nghĩa quốc gia mới có thể định
h́nh được một cách rơ rệt những khái
niệm về tổ quốc, về ṇi giống, về
ḷng yêu nước, về t́nh đồng bào, xây
dựng lư tưởng làm chuẩn mực cho đời
sống của người Việt Nam. Chủ
nghĩa quốc gia chính là những nguyên tắc căn
bản để chính
phủ đề ra những chiến lược và
đường lối kinh tế, văn hóa, xă hội
hợp ḷng dân và để người
dân biết cách suy nghĩ và hành động v́ lợi
ích quốc gia dân tộc. Việt
Nam chưa có hệ tư tưởng quốc gia Tháng
8/1945, cộng sản nổi dậy cướp chính
quyền, đến năm 1947 khi những người
Việt quốc gia muốn ôn ḥa giành lại độc
lập phải cộng tác với người Pháp th́
đảng cộng sản cướp luôn cả chính
nghĩa quốc gia. Trong
hoàn cảnh chiến tranh những người Việt
quốc gia chỉ
duy tŕ tinh thần quốc gia rời rạc, không
thể kết lại một cách chặt chẽ như
một ư thức hệ hay một hệ tư tưởng
có luận lư (lô gích), có đạo
đức, dựa trên lợi ích quốc gia và dân
tộc. V́
thiếu một ư thức hệ quốc gia làm căn
bản nên người quốc gia và các đảng phái
quốc gia liên tục chia rẽ không thể tập
trung được sức mạnh chiến đấu và
tồn tại trong hoàn cảnh chiến tranh 1945-75. Xem
lại Đệ Nhất Cộng Ḥa Chính
phủ Đệ Nhất Cộng Ḥa thay v́ t́m cách xây
dựng ư thức hệ quốc gia, lại lo xây
dựng chủ nghĩa nhân vị ông Cao Xuân Vỹ
Thủ lănh Phong trào Thanh niên Cộng Ḥa từng nghe
Tổng thống Ngô Đ́nh Diệm than phiền: “Ngay
cả đến các vị Bộ trưởng cũng
không hiểu được (chủ nghĩa) nhân vị
là ǵ, th́ làm sao mà chúng ta thực hiện được
cuộc cách mạng quốc gia ?” Ông
Diệm nói rất đúng v́ khi tầng lớp lănh
đạo không hiểu được đường
lối chiến lược quốc gia th́ làm sao
tầng lớp cán bộ có thể hiểu được
để truyền bá chính nghĩa (việc làm đúng).
Và
làm sao người dân, nhất là những nông dân
chiếm đến 90% dân số lại có thể
biết đến đường lối, chiến lược
và viễn kiến của tầng lớp lănh đạo
quốc gia. 5
năm vàng son 1955-60 nhanh chóng trôi qua, khi cộng sản
từ miền Bắc bắt đầu xâm nhập và
cộng sản ở miền Nam nổi dậy, th́ rơ ràng
Việt Nam Cộng Ḥa không có một chủ nghĩa
đúng mức để vừa giữ được
đất, vừa giữ được dân. Chính
phủ Mỹ sợ cộng sản thắng thế
muốn trực tiếp mang quân vào tham chiến th́
bị Tổng thống Ngô Đ́nh Diệm phản đối
họ mới nhúng tay vào cuộc đảo chánh
1/11/1963 lật đổ nền Đệ Nhất
Cộng Ḥa. Mỹ
Hóa chiến tranh Miền
Nam lọt vào ṿng khủng hoảng chính trị, đảo
chánh này sang đảo chánh khác, miền quê càng ngày càng
mất an ninh, nhiều địa phương sáng
quốc gia đêm cộng sản. Ngày
8/3/1965, Thủy quân lục chiến Mỹ đổ
bộ vào băi biển Đà Nẵng, người Mỹ
mở rộng chiến tranh thả bom miền Bắc và
trực tiếp điều khiển chiến tranh từ
Ṭa Bạch Ốc và Ngũ Giác Đài. Người
Mỹ nhúng tay đảo chánh Tổng thống Ngô Đ́nh
Diệm đă là một sai lầm lớn, việc
Mỹ hóa chiến tranh Việt Nam là sai lầm lớn hơn
khiến họ phải trả một giá rất đắt
về sinh mạng và tiền bạc. Cho
đến phút cuối người Mỹ vẫn không
hiểu người Việt cả phía quốc gia
lẫn bên cộng sản, nên trong chiến tranh Việt
Nam người Mỹ liên tục mắc sai lầm là
nguyên nhân chính dẫn đến ngày 30/4/1975. Chiến
tranh càng leo thang, người miền Nam càng phải
tập trung bảo vệ miền Nam, nên càng ít quan tâm
đến mặt lư thuyết xây dựng một ư
thức hệ quốc gia. Nói
về Chủ nghĩa tự do Khi
ư thức hệ quốc gia chưa h́nh thành và khi người
Mỹ đổ quân vào miền Nam chủ nghĩa
tự do kiểu Mỹ đă phát triển một cách vô
cùng mạnh mẽ. Trong
thời chiến cá nhân cần đặt lợi ích
quốc gia và dân tộc bên trên, th́ chủ nghĩa
tự do lại dựa vào cá nhân để phát
triển từ văn hóa, xă hội, kinh tế và
nhất là chính trị (thể chế dân chủ pháp
trị). Một
số thí dụ dưới đây cho thấy phần nào
chủ nghĩa tự do đă dẫn đến ngày
30/4/1975. Ở
miền Nam tự do báo chí không khác ǵ ở Mỹ các
nhà lănh đạo thường xuyên được
đưa lên mặt báo. Tờ
Tin Sáng là nhật báo đối lập với Chính
phủ có mục “Tin Vịt” do “Tư trời
biển” viết nêu đích danh Tổng thống
Nguyễn Văn Thiệu là tham quyền cố vị,
hiếu chiến, thất học, tham nhũng, bất tài
hay gọi ông là "Tổng Thẹo", "Sáu
Thẹo"… Báo
chí có quyền chỉ trích Chính phủ và chỉ trích
cá nhân các nhà lănh đạo miễn là không nhằm
mục đích tuyên truyền cho cộng sản, nhưng
các tờ báo vẫn thường dịch các bài
viết từ phe cánh tả chống chiến tranh th́ có
khác ǵ tiếp tay tuyên truyền cho cộng sản. Báo
chí ngoại quốc cũng được tự do
xuất bản tại miền Nam, người Việt
vốn suy nghĩ người ngoại quốc đưa
tin khách quan và trung thực, nên nhiều bài viết
thuộc phe cánh tả chống chiến tranh cũng
được rất nhiều người đọc và
tin theo. Về
truyền h́nh th́ có đài Quân đội Hoa Kỳ phát
trên băng tần số 11 đưa những h́nh
ảnh chiến trường mà lính Mỹ thua đến
nỗi phải tháo chạy bằng các trực thăng,
những h́nh ảnh này ảnh hưởng nặng
đến tâm lư người Việt và rất có
lợi cho phe cộng sản. Giáo
dục th́ phi chính trị nên học sinh và sinh viên
đều ít quan tâm đến t́nh trạng đất
nước, một số c̣n xuống đường
biểu t́nh chống chiến tranh hay leo núi theo cộng
sản, số khác sống phóng túng, đua đ̣i theo cách
sống Hippie kiểu Mỹ… Văn
học, âm nhạc, nghệ thuật ở miền Nam bao
gồm đủ mọi khuynh hướng, từ tự
do cá nhân, đến chuyện đất nước, t́nh
tự dân tộc, nhân bản, khai phóng, hiện
thực, chống chiến tranh và chống cả chính
phủ. Kinh
tế th́ tự do nên v́ tiền mà một số thương
gia sẵn sàng cung cấp hàng hóa cho cộng sản hay
đầu cơ tích trữ phá hoại thị trường
và cũng v́ tiền mà một số giới chức
tham nhũng đă tiếp tay với gian thương nuôi
dưỡng cộng sản. Ngay
trong Quốc Hội, Khối Đối Lập liên
tục chỉ trích Tổng thống Nguyễn Văn
Thiệu, họ c̣n chủ trương nói chuyện
với Mặt Trận Giải Phóng Miền Nam (một
tổ chức ngoại vi của đảng Cộng
sản), chính trị miền Nam không khác ǵ sinh hoạt
chính trị tại Hoa Kỳ. Tự
do thua cộng sản? Một
số người quan sát cuộc chiến ở
miền Nam rồi vội vă cho rằng chủ nghĩa
cộng sản đă thắng chủ nghĩa tự do. Nhưng
nếu so Tây Đức và Đông Đức, Nam Hàn và
Bắc Hàn, Trung Quốc và Đài Loan, Khối Tự Do
chống lại Khối Cộng Sản th́ rơ ràng ư
thức hệ tự do đă là bên thắng cuộc. Đại
Hàn và Đài Loan là hai quốc gia Á châu bị phân
đôi, chủ nghĩa quốc gia ở đó đă phát
triển thành những ư thức hệ có thể đón
nhận và hài ḥa chủ nghĩa tự do kiểu
Mỹ. Sau
một quá tŕnh chọn lọc nhiều thập niên cho
măi đến những năm đầu của thập
niên 1990 Đài Loan và Nam Hàn mới tiến hành dân
chủ hóa đất nước của họ. C̣n
Việt Nam Cộng Ḥa v́ chưa có được
một chủ nghĩa quốc gia, một ư thức
hệ quốc gia, một hệ tư tưởng hướng
dẫn, nên chủ nghĩa tự do đă phản tác
dụng phá hoại và tiêu hủy nền Cộng Ḥa non
trẻ ở miền Nam Việt Nam. Theo
tôi, đây là bài học cho cả hôm nay: Việt Nam
vẫn đang cần chủ nghĩa quốc gia Chiến
tranh đă chấm dứt hơn 46 năm, so với các
quốc gia trong vùng, Việt Nam vẫn thua kém cũng v́
thiếu một chủ nghĩa quốc gia đúng đắn. Trước
thời chiến tranh Đài Loan và Đại Hàn về
kinh tế chỉ tương đương với
Việt Nam, nhưng ngày nay hai quốc gia này đă vượt
xa chúng ta. Đài
Loan và Đại Hàn áp dụng chiến lược
xuất cảng thúc đẩy tăng trưởng
(export led growth strategy), nhưng nhờ họ có được
hệ tư tưởng quốc gia vững chắc, nên
có được chiến lược xây dựng kinh
tế dựa trên nội lực quốc gia và kết
quả tăng trưởng kinh tế thuộc về người
dân của xứ họ. Hà
Nội cũng áp dụng chiến lược xuất
cảng thúc đẩy tăng trưởng nhưng
lại xây tổ đón phượng hoàng xứ người,
nên người Đài Loan và người Đại Hàn
nay đă trở thành những ông chủ, những con phượng
hoàng trên đất nước Việt Nam. C̣n
người Việt phải làm công bộc cho chủ nhân
ngoại quốc hay phải sang tận xứ người
để làm công cho họ. Chiến
lược tăng trưởng dựa trên xuất
cảng biến Việt Nam thành một quốc gia
lắp ráp trong chuỗi dây chuyền sản xuất
của các công ty đa quốc gia. Việt
Nam được giao cho sản xuất các mặt hàng
dựa trên lao động tay chân mang lại rất ít
giá trị gia tăng cho quốc gia. Các
nghiệp đoàn tự do bảo vệ quyền lợi
công nhân th́ chưa có nên người Việt làm công
nhận được một mức lương
thật thấp, thậm chí không đủ sống qua
ngày, c̣n lợi nhuận th́ vào tay tư bản
ngoại quốc và được họ đưa
về chính quốc. Dựa
trên tỉ lệ thương măi xuất và nhập
cảng, Việt Nam nay là nước có mức độ
toàn cầu hóa cao nhất thế giới, nguyên liệu
chủ yếu phụ thuộc vào nhập cảng
từ Trung Quốc và sản phẩm sản xuất th́
chủ yếu xuất cảng sang Mỹ. Chủ
quyền kinh tế nay phụ thuộc nặng nề vào
hai quốc gia này, Hoa Kỳ đe dọa trừng
phạt kinh tế cũng sợ, mà Trung Quốc đe
dọa trừng phạt kinh tế th́ cũng lo. Nếu
các hăng xưởng Đài Loan và Đại Hàn rút
khỏi Việt Nam th́ nền kinh tế Việt Nam xem như
sụp đổ, rơ ràng chủ quyền quốc gia
Việt Nam đă bị lệ thuộc quá nặng vào
ngoại bang. C̣n
các mặt khác như văn hóa, giáo dục, xă hội,
chính trị, và cả quân sự Việt Nam đều
thua xa hai quốc gia Đài Loan và Đại Hàn. Ở
trong nước ai biểu lộ bất đồng chính
kiến th́ bị đảng Cộng sản cho công an cô
lập và đàn áp. Người
Việt hải ngoại sống trong môi trường
tự do nhưng v́ thiếu một chủ nghĩa
quốc gia dẫn dắt nên người đấu
tranh luôn bị động, chẳng ai nghe ai, càng ngày càng
chia rẽ và càng xa ĺa chính những đồng hương
đang sống ở hải ngoại. Ôn
lại lịch sử Việt Nam Cộng Ḥa và nh́n vào
hiện t́nh đất nước, người Việt
muốn giữ được chủ quyền quốc
gia vẫn cần phải xây dựng một hệ tư
tưởng cho chính người Việt Nam, một
chủ nghĩa quốc gia Việt Nam vẫn thật
sự cần thiết. Nguyễn
Quang Duy Melbourne,
Úc Đại Lợi |