|
Từ lúc chiếm thủ phủ đầu tiên Zarani
ở tây nam cho đến lúc tiến vào thủ đô
Kabul ngày 15/08/2021, lực lượng Taliban chỉ
mất 10 ngày. Cộng đồng quốc tế, từ
Mỹ đến Nga, đều bất ngờ trước
đà tiến thần tốc của quân Taliban. Lính
Afghanistan bỏ súng, vượt biên, trong khi nhiều lănh
đạo tỉnh đàm phán giữ mạng, để
Taliban tiếp quản. Khoảng 70.000
quân nổi dậy đánh
bại lực lượng có đến 300.000 người.
Tại sao quân đội Afghanistan lại thất
bại ê chề như vậy ?
Tham nhũng có tổ chức
Lư do chính đó là tệ nạn tham nhũng có tổ
chức và phổ biến trong giới lănh đạo.
Bằng chứng mới nhất, theo phát ngôn viên Nikita
Ishenko của đại sứ quán Nga tại Afghanistan hôm
16/08, là tổng thống Ghani bỏ trốn khỏi Kabul
“với bốn xe ô tô chất đầy tiền.
Họ cố gắng nhét số tiền vào trực thăng,
nhưng không vừa, nên một số tiền đă
bị bỏ lại trên đường băng”.
Năm 2019, Afghanistan bị xếp thứ 173 trên 180 nước
trong bảng xếp hạng của tổ chức Minh
Bạch Quốc Tế.
Cuộc chiến ở Afghanistan đă tiêu tốn 2,26
ngh́n tỉ đô la. Kể từ khi bắt đầu
can thiệp vào Afghanistan, Washington đă chi 83 tỉ
đô la để thành lập một quân đội
kiểu Mỹ. Trên giấy tờ, lực lượng
an ninh Afghanistan, gồm quân đội và cảnh sát, có
đến 300.000 người. Nhưng thực
tế, chỉ có 18.000 người thuộc biên chế
của bộ Quốc Pḥng Afghanistan vào tháng 07/2020,
số c̣n lại là cảnh sát hoặc làm việc cho cơ
quan an ninh. Theo phân tích của Trung tâm chống khủng
bố thuộc Học Viện Quân sự Hoa Kỳ West
Point, Afghanistan có 8.000 lính không quân và 96.000 lính bộ
binh.
Tại sao lại có con số quá chênh lệch này ?
Trả lời France 24 ngày 16/08, ông Frédéric Grare, nhà nghiên
cứu ở Hội đồng Quan hệ Quốc
tế châu Âu, cho biết : “Nói dối về quân
số cho phép (chính quyền Kabul) nhận được
tài trợ từ phía Mỹ nhiều hơn mức
thực tế”. C̣n theo một nhà ngoai giao phương
Tây tại Kabul, được Le Monde trích dẫn, “có
lẽ có 46 tiểu đoàn ma, mỗi tiểu đoàn có
800 người”. T́nh trạng “nhiều lănh
đạo (Afghanistan) hiện nay đều tham nhũng và/hoặc
bất tài” đă được nêu trong báo cáo
Quốc Hội Mỹ năm 2017.
Quân đội không thiện
chiến
Quân nhân th́ thất vọng v́ “giới lănh
đạo không quan tâm đến nghỉ phép, thăng
chức, tăng lương” nên giải ngũ.
Điều này giải thích cho việc quân đội
Afghanistan không có lực lượng ổn định,
tinh nhuệ, do thường xuyên phải huấn
luyện tân binh. Ví dụ vào năm 2020, số tân binh
chiếm đến 25% lực lượng, theo báo cáo
của SIGAR Mỹ. Nhưng tân binh cũng thiếu
nhiệt huyết do thường xuyên phải
“triển khai dài ngày, có thể phải tham chiến
gần như thường trực và điều
kiện sống khó khăn” và bị điều
động ngoài vùng họ sinh sống.
Khi Washington thông báo rút hết quân, Lầu Năm Góc
chuyển tiền cho chính phủ Kabul trả lương
cho quân đội, thay v́ trả trực tiếp như
vẫn làm trước đó. Nhưng nhiều quân nhân
Afghanistan khẳng định không nhận được
lương trong nhiều tháng. Mất hỗ trợ
bằng đường không của Mỹ, nhiều
tuyến hậu cần phải ngừng, v́ chính
quyền Afghanistan không có phương tiện. Kết
quả là quân nhân trên chiến tuyến không được
chi viện lương thực và đạn dược,
nên dễ dàng buông súng khi quân Taliban đến và
trốn ra nước ngoài.
Hoa Kỳ muốn đầu tư trang thiết bị
tối tân cho quân đội Afghanistan, nhưng tŕnh
độ quân nhân lại có hạn, cơ sở hạ
tầng yếu kém, chỉ có khoảng 30% người dân
có điện cả ngày. Khi Mỹ bất ngờ đẩy
nhanh rút quân, chính quyền Kabul không c̣n trông cậy
được vào lực lượng không quân Mỹ,
để cho lực lượng nổi dậy thoải
mái di chuyển.
Ngoài việc thiếu lực lượng có khả năng
tác chiến, quân đội Afghanistan c̣n không có người
có tầm lănh đạo. Quyền chỉ huy nằm
trong tay những quan chức dân sự ở phủ
tổng thống thiếu kinh nghiệm chiến trường
và những vị tướng già lo “đấu
đá chính trị” nhiều hơn là vạch
kế hoạch đối phó Taliban.
Tất cả những điểm nêu trên đều có
lỗi của Hoa Kỳ. Washington biết những điểm
yếu đó, nhưng vẫn làm ngơ, thậm chí
chấp nhận “giấu” những thất
bại của quân đội Afghanistan theo yêu cầu
của chính quyền Kabul. Sai lầm mới nhất
của Mỹ chính là đă đánh giá thấp khả
năng của Taliban “không thể thắng
trận”, để lực lượng nổi
dậy tiến vào Kabul không cần một phát súng và
sớm hơn so với tính toán của Washington. Đây
chính là nguyên nhân dẫn đến cảnh tháo
chạy hỗn loạn từ ngày 15/08/2021
Afghanistan
: Taliban thông báo ân xá cho toàn
bộ công chức chế độ cũ
Thanh Phương
Hai ngày sau khi giành chính quyền ở Afghanistan và nay
kiểm soát hầu như toàn bộ đất nước,
phe Taliban đă tỏ các dấu hiệu ḥa dịu
đối với người dân, hiện rất lo
sợ là sẽ lại sống dưới sự cai
trị hà khắc của lực lượng Hồi Giáo
cực đoan.
Cụ thể, hôm nay 17/08/2021, phe Taliban thông báo quyết
định ân xá cho toàn bộ các công chức Nhà nước,
kêu gọi họ quay trở lại làm việc. Tuy nhiên,
một số nguồn tin cho AFP biết là phe Taliban
tiếp tục truy bắt các viên chức chế độ
cũ.
Nói chung, đa số người dân Afghanistan vẫn không
tin vào chính quyền mới. Vào thời mà họ
nắm quyền ở Kabul (1996 đến 2001), phe Taliban
đă áp đặt một xă hội Hồi Giáo
rất nghiêm ngặt, nhất là phụ nữ không
được đi học, không được đi
làm.
Theo hăng tin AFP, cuộc sống ở thủ đô Kabul hôm
nay đang dần dần trở lại b́nh thường,
các cửa hàng mở lại, và người dân lại
đổ ra đường, nhưng ít phụ nữ dám
ra khỏi nhà. Đàn ông th́ mặc trở lại y
phục truyền thống shalwar kameez, thay cho các bộ
Âu phục. Đài truyền h́nh th́ chỉ phát toàn các
chương tŕnh Hồi Giáo.
Tuy đă chiếm được phủ tổng
thống Afghanistan ở Kabul, phe Taliban sẽ khó mà
nắm được nguồn dự trữ ngoại
tệ hàng tỷ đô la của nước này,
bởi v́ phần lớn số tiền nằm ở nước
ngoài.
Tuyên bố với hăng tin AFP hôm qua, một quan chức
chính quyền Joe Biden cho biết là các tài sản mà Ngân
hàng Trung ương Afghanistan đang có ở Hoa Kỳ
sẽ không được giao cho phe Taliban. Theo Quỹ
Tiền tệ Quốc tế IMF, tính đến tháng
4/2021, nguồn dự trữ ngoại tệ của Ngân
hàng Trung ương của Afghanistan lên đến 9,4
tỷ đôla. Một nguồn tin cho AFP biết là đa
số các khoản ngoại tệ đó nằm ở nước
ngoài, nhưng không nói rơ là tại những nước
nào và có bao nhiêu tiền nằm ở Mỹ.
Hoa Kỳ, quốc gia vẫn hỗ trợ quân sự và
tài chính cho Afghanistan từ 20 năm nay, có thể sẽ
t́m cách ngăn chặn viện trợ của IMF và Ngân
hàng Thế giới cho nước này, như họ
đă làm với các nước mà Washington không công
nhận chính quyền, chẳng hạn như Venezuela.
Afghanistan
: Đại sứ Nga sẽ
gặp Taliban ở Kabul
Thụy My
Trong khi các nhà ngoại giao phương Tây vội vă
chạy khỏi Kabul, ngày mai, 18/08/2021, đại sứ
Nga sẽ gặp đại diện của Taliban,
chủ yếu đề cập đến vấn đề
an ninh của các nhà ngoại giao Nga tại Afghanistan.
Từ Matxcơva, thông tín viên Jean-Didier Revoin cho
biết thêm chi tiết :
« Trong việc xử lư cuộc khủng hoảng
Afghanistan, như thường lệ, Nga t́m cách tỏ ra
ḿnh là người đối thoại quan trọng. Cho
dù đến trưa nay người ta biết rằng
Matxcơva chuẩn bị di tản một phần đại
sứ quán, nhưng điện Kremlin vẫn muốn
tiếp tục đối thoại với Taliban.
Ngoài vấn đề an toàn lâu dài cho ngoại giao
đoàn ở Kabul, Nga cũng không loại trừ
việc công nhận chế độ Hồi giáo
vừa giành được chính quyền hết sức
nhanh chóng, gây ngạc nhiên cho tất cả mọi người.
Theo Zamir Kaboulov, đặc sứ của ông Vladimir Putin
về Afghanistan, tùy theo cách hành xử của chế
độ mới mà Matxcơva sẽ quyết định
công nhận hay không.
Do Afghanistan nằm sát bên các nước có biên giới
với Nga, Matxcơva chỉ lo ngại một điều:
Quân khủng bố, chẳng hạn thuộc tổ
chức Nhà Nước Hồi Giáo, có thể xâm
nhập vào các quốc gia thuộc Liên Xô cũ kế bên
Afghanistan, rồi sau đó lọt vào Nga. Nguy cơ này
đang hiển hiện, thế nên song song đó Matxcơva
đấu tranh cho việc tổ chức một cuộc
họp khẩn tại Hội Đồng Bảo An Liên
Hiệp Quốc càng sớm càng tốt. »
Theo nhiều nguồn tin, tổng thống Ashraf Ghani có
thể tị nạn tại Uzbekistan, nhiều quân nhân
Afghanistan cũng xin tị nạn tại nước này.
Hồi đầu tháng, Nga đă tham gia một cuộc
tập trận quan trọng tại Uzbekistan. Matxcơva
sở hữu một căn cứ quân sự lớn
ở Tadjikistan, quốc gia có 1.300 km đường biên
giới với Afghanistan.
|